Antimilitarismo
Rompanfilas, así renace un colectivo antimilitarista

Anoitece a través das xanelas da Casa do Taberneiro, en Compostela. No segundo piso deste lugar de xuntanza, no barrio de San Pedro, hai sentadas varias persoas de diferentes idades. Aproveitan este tempo de silencio para deixar que os seus ollos bailen polas pandeiretas ilustradas que cobren os muros da sala. Trátase dunha exposición de 12 artistas galegas que, mentres esperan, lles serven de compañía. Como banda sonora, Silvio Rodríguez cántalle ao tempo (ou pode que ao amor): “Hoy recuerdo mariposas que ayer sólo fueron humo, mariposas, mariposas, que emergieron de lo oscuro”.

As persoas que están sentadas nesta sala están aquí porque queren saber se a resistencia pacífica funciona. Estamos nunha charla organizada polo colectivo Rompanfilas, na que Joam Evans vai falar de desobediencia civil e alternativas á militarización.

Quen son Rompanfilas?

Rompanfilas é un colectivo que naceu como resposta “a argumentación que se disparou desde o inicio da guerra na Ucraína de que o envío de armamento é a mellor maneira de conseguir manter a paz”, explican nas súas redes sociais. Duarte Crestar é un dos seus membros: “Aínda que se puxo andar agora, Rompanfilas recupera outro colectivo do mesmo nome que nacera a finais dos 80 principios dos 90 e que recollía o movemento da insubmisión. Persoas antimilitaristas e obxectoras de conciencia.” “Si”, engade Bruno Vilela, compañeiro de Crestar no colectivo. “De feito, moitas das persoas que formaban parte dese primeiro grupo están agora neste tamén”.

“Queremos dar un discurso alternativo ante a aceptación e a nula resistencia por parte da sociedade ao discurso belicista actual”, di Bruno Vilela

Vilela conta que o nacemento deste colectivo reciclado responde “á escalada bélica que se produciu nestes últimos anos”. “Queremos dar un discurso alternativo ante a aceptación e a nula resistencia por parte da sociedade ao discurso belicista actual”, di Vilela. “Tamén estamos en contra desa a asunción de que hai que investir en armamento e que a resolución dos conflitos ten que ser a través dos exércitos e da vía armada”.

O evento de hoxe é só un dos moitos que queren organizar desde o colectivo para educar á poboación e facerlle ver que hai outras realidades fóra “dese discurso dominante”. “Que gañe peso a nivel social o pensamento que cuestione a vía militar”, remata Vilela.

Desobediencia civil “para parar as guerras”

A de Joam Evans é unha charla que, espera, sexa a primeira de moitas. “Joam vén de aquí ao lado, de Lousame e, entre outras cousas, imparte un mestrado sobre Paz, Mediación e Conflitos na Universidade finlandesa Åbo Akademi”, explica Andrea, outra membro do colectivo Rompanfilas. Joam, ao seu lado, sorrí. Non senta na cadeira asignada para a charla, di que prefire quedar de pé.

“O obxectivo que nos propuxemos para hoxe é o de discutir alternativas á defensa militar desde as opcións que ofrece a desobedicencia civil”, di Evans pouco despois de comezar falar. “E tamén falar de que a escolla desta desobediencia non ten que ver coa idea tradicional de que é algo máis ético ou moralmente superior, senón que parte da base de que nas últimas décadas esta desobediencia non violenta tivo un carácter pragmático”.

“Son moitos os exemplos deste tipo de resistencia non armada ao longo da historia que funcionaron.”, conta Joan Evans.

Este pragmatismo ten sentido tendo en conta que, segundo as fontes que amosa o propio Evans, a desobediencia civil non violenta tivo máis éxito —no século XX— que a loita armada. “Podo contarvos, por exemplo, cando se freou o intento do golpe de estado do xeneral Kapp na Alemaña de 1920 a través dunha greve xeral que paralizou o país. O tamén podo falarvos do libro Why civil resistance works (Por que funciona a resistencia civil) de Erica Chenoweth e Maria Stephan, que demostra que, nas últimas décadas, a resistencia pacífica tivo maiores efectos, e máis duradeiros, que a armada”, conta Evans. “Son moitos os exemplos deste tipo de resistencia non armada ao longo da historia que funcionaron. Tamén en casos nos que permitiu evitar invasións e, incluso, dentro de reximes totalitarios”.

Pero, por que non sabemos máis desta resistencia non violenta? Para este activista e profesor, a chave está en que aos estados non lles interesa que o pobo saiba o poder que realmente ten nas súas mans sen necesidade de coller unha pistola ou un fusil. “Hai moi poucos libros sobre este tema, a maioría publicados entre os 70 e os 90, e moi poucos estados que incluíran a resistencia pacífica entre as súas estratexias. Lituania é o único país que eu coñezo, por exemplo, que dentro da súa Academia ten un centro de estudos sobre loitas non violentas“, conta Evans. ”Isto é porque é máis perigoso para o status quo que unha sociedade na súa totalidade estea equipada cos métodos de loita non violenta, porque non precisaría armas para enfrontarse aos agresores, xa sexan externos ou internos, como empresas ou mesmo un goberno que poida ser percibido como ilexítimo“.

A charla remata cunha promesa, Joan Evans fará un obradoiro das principais formas de desobediencia civil para toda persoa interesada en coñecelas. Belén Piñeiro, unha muller vinculada á Nova Escola Galega e a Educadoras pola Paz“ ve moi necesaria unha segunda parte. “Eu vin á charla un pouco polo meu compromiso e activismo social e porque tiña ganas de escoitar falar a Joam Evans en directo. Pero agora quedo con ganas de afondar aínda máis”.

As asistentes érguense das cadeiras, miran unha última vez cara as pandeiretas que acompañaron o evento de hoxe e marchan camiño dunha nova manifestación en contra do xenocidio palestino. Queda aínda moito por facer para rematar coa violencia no mundo.