LGTBIAQ+
Monstros na academia: esta é a nova onda de estudos cuir en Galiza

Un monográfico de ‘Galicia 21’ fai realidade os primeiros estudos académicos que poñen no centro a disidencia e o pensamento cuir en Galiza, abrindo un debate que remove a universidade e o activismo.
Orgullo crítico Vallecas - 4
Unha manifestación do Orgullo Crítico en 2023. Dani Gago

Un punto de encontro para toda investigación cuir que se está facendo en Galiza: isto é a última edición da revista académica Galicia 21. Ánxela Lema (Universidade da Coruña) e Danny Barreto (Colgate University) editan un monográfico no que conflúen algunhas das voces investigadoras en temas cuir máis influentes e prolíficas da actualidade. Tras a invitación da publicación a editar un número viron unha oportunidade para xuntar, visbilizar e internacionalizar os estudos cuir en e sobre Galiza.

Este número de Galicia21 constitúe unha das primeiras e máis contundentes achegas académicas a uns estudos cuir galegos. O traballo des auteres recollides no monográfico está espallado por diferentes universidades, monográficos e congresos… Os encontros entre elis adoitan depender da vontade por estar ó día das investigacións e avances des compañeires e a faceta máis activista des auteres. Esta revista cumpre de maneira máis formal este propósito de atopar un lugar de xuntanza.

A definición dun campo de “estudos cuir” é un tema que xera infinidade de conversas dentro e fóra da academia. Aquí engadimos ademais o apelido “galegos”. É ben certo que á hora de investigar ou documentarse a meirande parte de publicacións refiren ó ámbito estatal ou a unha comparativa entre ambas.

Danny Barreto, en conversa sobre a relación entre ambos conceptos, reflexiona: “Galiza –como a palabra cuir– é un termo con lindes borrosas”. Os paralelismos entre ambas atópanse na resistencia ás hexemonías culturais, lingüísticas e sexuais, mais tamén existen tensións. Barreto apunta a unha visión heteropatriarcal da galeguidade e unha pretensión e connotación cosmopolita do cuir como os principais obstáculos até o de agora para falar dunha Galiza cuir. O volume de Galicia21 pretende “centrar a Galiza cuir para entender e celebrar o dinamismo, as complexidades e as especificidades dela”. 

É importante para poder falar do territorio, cultura e lingua que nos son propias, falar especificamente dende e sobre ese contexto. A necesidade duns estudos cuir galegos vén da necesidade de falar sen ter que “traducirnos, sen ter que contextualizarnos con miles de notas a pé de páxina para un público alleo á realidade”. A Galiza cuir pode e debe contarse por si mesma, sen necesidade de situarse en relación ó Estado español nin á cisheteronorma.

Lema e Barreto inclúen perspectivas novidosas. Veñen a demostrar que hai estudos cuir máis aló do literario e o cultural. Está en marcha a construción —ou a posta en papel— dun pensamento crítico e teórico cuir dende outros ámbitos de estudo. Voces como Daniela Fernández na historia ou Daniel Amarelo na lingüística son algúns dos exemplos máis potentes. Unha das teses máis claras sobre a que se asentan todas estas investigacións é a fuxida do esencialismo normativo. O emprego do termo cuir pretende referir esa amplitude e referir así a todas as disidencias. Os estudos cuir galegos traen consigo un cambio de paradigma e epistemoloxía. En palabras de Ánxela Lema: “Cuir é o que fai tambalear todos os sistemas. Todos os sistemas normativos: o capacitista, o gordófobo, o monógamo…”. Non hai intención de lexitimarse.

Lema sinala como un dos principais problemas destes estudos a dificultade e necesidade de tecer pontes entre disciplinas. Especialmente, “cando certos sectores teñen taxas altísimas de precariedade e non poden pensar en escribir un artigo” ou “nin sequera lle chega o call for papers”. Por iso decidiron incluír as artes escénicas no monográfico mediante un cuestionario a referentes cuir do sector en Galiza, como pode ser Nuria Vil (nominade recentemente ós mestre Mateo pola súa obra audiovisual Delincuente). Foi unha maneira de optimizar o espazo e deixar sobre o papel unha lista de referentes.

A precariedade e a fenda de clase que escava co ámbito académico é tema de eterno debate, dende a academia e mais do activismo. En conversa con Lema, saen os nomes de teóricas militantes como Valeria Flores, que fala de “maneiras torcidas ou excéntricas de facer teoría” coas que comunga. Tamén Vir Cano preguntou se “é posible facer unha militancia académica” e contestou con outra pregunta: “Como non facer fronte á heteronormatividade, á misoxinia e ás ansias de ‘asepsia teórica’ nun espazo no que se negocian algúns dos claro-escuros polos que transitan os nosos modos de vida, de amar, de desexar?”[1]. 

A academia non é un lugar neutral nin aséptico, mais é un espazo onde se produce coñecemento e establecen teorías que terán repercusión directa sobre as nosas vidas. Non debe abandonarse o espazo, mais como diminuír a fenda entre a clase á que pertences e a aula dende a que a investigas? Ánxela Lema sitúa a clave na honestidade e no equilibrio; non abandonar os espazos de militancia e non tratar ás persoas cuir como un obxecto de estudo. O traballo académico é unha vía para cuestionar o sistema e tentar non reproducir sistemas de desigualdade. Para Danny Barreto, academia e activismo son “as dúas ás dun mesmo paxaro”. 

O elitismo académico entra ás veces por rañuras como a da linguaxe. Sen caer no paternalismo, é común que teses e ensaios empreguen unha linguaxe que non está ó alcance de todes. Ánxela Lema cre que a linguaxe debe servir para facer estas achegas máis accesibles. Non cre na creación de dúas esferas distanciadas pola capacidade de entendemento: “O mérito está en ter un discurso complexo e saber transmitilo da maneira máis sinxela”. Ambes editores fan fincapé na necesidade de visibilizar este traballo e baixar a ciencia á terra para poder achegala á maior xente posible.

Na actualidade, Lema e Barreto mencionan varias urxencias. Coinciden nun punto importante: fan falta grupos de investigación específicos e financiamento para que estes grupos poidan desenvolver a súa actividade. Es investigadores cuir sobreviven agora mesmo traballando noutras cuestións porque os estudos cuir non son concibidos como unha disciplina en si mesma. O contexto sociopolítico dificulta a solución dese problema e presenta moitos outros.

Barreto menciona o avance da ultradereita, do terfismo, do extractivismo como unha ameaza directa sobre as vidas cuir que fai difícil pensar nun futuro. Isto fai estes estudos máis necesarios que nunca “para resistir estas múltiples formas de opresión”.  Non obstante, “non hai grupos de estudos financiados polo Ministerio dedicados única e exclusivamente ós estudos cuir na Galiza”, como apunta Lema Paris, e Isto afecta tamén ós niveis de cansazo, tempo e enerxías que restan para adicarse a eles.

É innegable que os estudos cuir galegos son unha realidade máis tanxible no ámbito académico tras esta entrega. Estanse dando avances a pesares de todas as dificultades e hai suficiente xente, moita dela recollida neste volume de Galicia 21, empurrando para tiralos para adiante. A loita por un cambio de paradigma continúa. Existirá un futuro galego cuir; seguiremos camiñando.

[1] Tradución propia dende o volume Ética Tortillera (Madreselva, 2022).

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Violencia sexual
Educación Estudiantes de Cuenca piden en la facultad de Bellas Artes una universidad libre de violencia sexual
Con consignas como “fuera babosos de la universidad” o “me cuidan mis amigas, no secretaría”, un centenar de estudiantes denuncia conductas inapropiadas por parte de profesores hacia alumnas en la Universidad de Castilla La Mancha.
Madrid
Alerta antifascista Cancelan charla de un historiador negacionista del Holocausto en la Universidad Autónoma de Madrid
CGT-UAM alertó a las autoridades de esta universidad pública sobre la convocatoria de una charla en la Facultad de Derecho a cargo de Fernando Paz, pseudohistoriador conocido por negar el Holocausto y por su abierta homofobia.
Derechos sociales
Derechos laborales La legislación protege a los trabajadores ante alertas metereológicas
El Ministerio de Trabajo y los sindicatos recuerdan que hay previstos permisos retributivos, reducción de jornada o cambios en la misma para evitar los desplazamientos peligrosos al puesto de empleo.
Crisis climática
GEI Las claves del plan para reducir las emisiones de metano que organizaciones ambientales proponen al Gobierno
Los sectores que más metano emiten a nivel global son el agropecuario, el energético y el de gestión de residuos. Por ello, las organizaciones proponen moratorias para las macrogranjas o monitorización de emisiones de energéticas extranjeras.

Últimas

Medio ambiente
Altri O PSdeG cambia de posición e chama á súa militancia para acudir á manifestación contra Altri na Pobra
O partido de José Ramón Gómez Besteiro abandona a ambigüidade e, por primeira vez, fai un chamado por mail ás súas bases para apoiar a mobilización do sábado 22 convocada pola Plataforma en Defensa da Ría de Arousa e a Plataforma Ulloa Viva.
Activismos
Movementos sociais Guerra xeopolítica e loitas sociais: un ciclo de conferencias aborda en Vigo as raíces dun mundo en crise
Poñentes como Xosé Manuel Beiras, Miguel Urbán, Queralt Castillo ou Aurora Moreno abordarán algunhas das cuestións clave para analizar o presente e argallar ideas para o futuro nunhas xornadas organizadas polo grupo de activistas Ecoar.
Opinión
Opinión Vox y los negros
Que la extrema derecha no es única depositaria del racismo en nuestras sociedades es una obviedad que el movimiento antirracista no se cansa de señalar. En su obra ‘Infiltrado en Vox’, el periodista Moha Gerehou aborda esta evidencia con desparpajo.
Derechos sociales
Derechos sociales Convocan un ‘tsunami’ por los servicios públicos en la Comunidad de Madrid
Decenas de organizaciones convocan este domingo una manifestación para defender los derechos sociales y la gestión 100% pública de los servicios del Estado de Bienestar.
Granada
Medio ambiente El movimiento vecinal y ecologista consigue paralizar la planta fotovoltaica en Víznar
Ecologistas en Acción celebran la decisión con una “sensación agridulce”, ya que “los daños han sido muy graves y creen que irreparables. Actualmente en la provincia de Granada hay en marcha más de cien proyectos de energía renovable
Green European Journal
Green European Journal Trabajar menos y no de forma más inteligente
Los argumentos esgrimidos a favor de políticas como la reducción de la jornada laboral y la renta básica suelen basarse en su potencial para aumentar la productividad, pero maximizar la producción no es lo que el planeta y sus habitantes necesitan.
Movimiento ecologista
Represión Organizaciones ecologistas cierran filas en torno a Greenpeace tras la multa millonaria por una protesta
Un tribunal estadounidense ha condenado a la ONG a pagar más de 660 millones por una protesta de 2016, lo que podría poner en peligro la actividad de Greenpeace en Estados Unidos: “Hoy le pasa a Greenpeace, mañana le puede pasar a cualquiera".
Palestina
Palestinarekin Elkartasuna Euskal Herria se moviliza para reivindicar la resistencia palestina frente al genocidio de Israel
Las manifestaciones organizadas por la plataforma Palestinarekin Elkartasuna en Donostia, Bilbao y Gasteiz reúnen a miles de personas que denuncian la ruptura del alto al fuego.
Comunidad de Madrid
Movilizaciones por la educación Nuevas jornadas de huelga en la Educación madrileña después de un acuerdo “insuficiente”
La mesa sectorial de Educación de Madrid llega a un acuerdo que no consigue la reducción de horas lectivas para todo el personal docente. Desde la asamblea Menos Lectivas responden con el anuncio de nuevos paros.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente A Xunta desoe a oposición social e dá luz verde ambiental á celulosa de Altri e Greenalia
O informe da administración galega, gobernada polo PP de Alfonso Rueda, conclúe que a proposta é “ambientalmente viable” e pasa por alto as decenas de miles de alegacións presentadas, así como a contestación social.
Ecuador
Ecuador Leonidas Iza: “No negociamos principios”
El presidente de la Confederación de Nacionalidades Indígenas del Ecuador y candidato de Pachakutik en la primera vuelta de las elecciones de Ecuador habla en esta entrevista de las exigencias indígenas para la segunda vuelta.
Argentina
Extrema derecha Argentina se revuelve contra la represión del Gobierno de Milei
Decenas de miles de personas marchan en Buenos Aires para mostrar su rechazo a la deriva autoritaria y represiva del Gobierno ultraliberal y conservador de La Libertad Avanza.
Costas
Costa A ría de Arousa, ao bordo do colapso ecosistémico
A principal produtora de marisco de Galiza afronta unha crise sen precedentes; o impacto da contaminación actual e a de potenciais industrias como Altri ou a reapertura da mina de Touro poñen en perigo o sector do mar.