Movimiento vecinal
A autoxestión da auga, unha loita veciñal

Os usuarios de traídas comunitarias instaladas nas últimas décadas atópanse acotío con dificultades para conseguir que os organismos reguladores renoven as súas concesións.

Miguel Rodríguez, presidente da directiva de Figueiró, Tomiño.
Miguel Rodríguez, presidente da directiva de Figueiró, Tomiño. Coxapo
5 ene 2018 09:15

O Delirio do Poderoso é quen de concentrar todas as cores da natureza nunha tarde chuviosa de comezos de inverno. O solo aparece cuberto das follas que foran perdendo os piñeiros durante a decadente estación anterior. Carballos, castiñeiros e outras especies que dan vida á zona medraron grazas á plantación e os coidados de varios escolares do lugar nos anos anteriores. Parte do monte, ademais, constitúe unha área recreativa protagonizada por unha fonte onde destaca a figura dunha muller que abraza un recipiente polo que ascende un réptil e, máis adiante, unha ra que expulsa o líquido pola boca.

Un recuncho sagrado para os veciños da parroquia de Estás, no concello pontevedrés de Tomiño, que souberon aproveitar sen axuda externa, a mediados da década de 1970, un tesouro que cobre as necesidades máis básicas da humanidade: a auga. Naquela época, algúns enclaves da comarca situáronse entre os pioneiros na construción de traídas para as diferentes comunidades de usuarios que traballaron durante anos co obxectivo de aproveitar este recurso mediante sistemas sostibles e respectuosos co medio ambiente, e máis económicos que os ofrecidos polos gobernos municipais.

A fauna xoga outro papel esencial para a avaliación e o coñecemento da contorna. Nas proximidades de ríos e mananciais localízase a píntega rabilonga, un anfibio que abunda nos territorios comprendidos entre Coímbra e Asturias e habita en augas de elevada osixenación. A rabilonga, en épocas de seca considerable, amósase nas zonas máis baixas; en intres previos á caída de precipitacións anormalmente copiosas, procuran refuxio onde o terreo ofreza unha oportunidade. A ra ibérica, pola súa banda, acostuma establecerse en regatos que posúan auga de grande pureza.

Un esforzo continuado

O traballo continúa e a implicación de todos os beneficiarios das traídas de auga é precisa para garantir o servizo. «No seu día, en 1974, calculamos as vantaxes potenciais desta infraestrutura e organizámonos para coller pico e pa e sacar adiante a traída de Figueró», conta Miguel Rodríguez, o presidente da directiva da comunidade de usuarios desta parroquia tomiñesa. «Dende entón», engade, «atopáronse máis mananciais, pero usamos unha única traída e, recentemente, melloramos os accesos e a limpeza, ademais de ampliar as instalacións». A traída de Figueiró abastece 280 vivendas que abonan, cada ano, unha cantidade de só 50 euros.

Dentro do mesmo concello, a comunidade de usuarios de Forcadela suma 700 socios e Manuel Álvarez, presidente da directiva, recoñece que a dedicación ás tarefas de mantemento resulta ás veces moi esixente. Hai tres anos, Álvarez acordou cos usuarios a achega dunha derrama especial para as reparacións convenientes e unha elevación da cota anual, que pasaba de 85 a 120 euros. De seguido procedeuse ao selado dos mananciais e á reforma dos diferentes depósitos. Forcadela conta agora con dous empregados, un profesional que se encarga das avarías e outro que atende ao persoal, malia que o posto da presidencia non se remunera aínda.

Unha das cuestións polémicas que se debaten moi preto, na parroquia de Amorín, vencéllase aos requisitos de cloración da auga. «A auga sae pura e moitos veciños consideran que non é imprescindible botarlle este produto, pero a lei obriga a engadilo e nós utilizamos a cantidade mínima», indica o directivo Telmo Vila. A inauguración desta traída data de 1993, cando se percibiron problemas como escaseza e contaminación motivados polo incremento do número de vivendas na zona. A captación realízase a través de pozos, o que facilita o mantemento da infraestrutura, pero o gasto en bombeo e corrente encarece a cota anual: os 230 socios desta comunidade destinan 80 euros anuais a esta traída.

O perigo da comercialización

A parroquia de Estás acolle a sede de Coxapo, asociación creada en 2006 co obxectivo de aglutinar e asesorar a un conxunto de traídas de auga ubicadas en distintos puntos de Galiza. Coxapo conta con case 80.000 usuarios na actualidade e o seu presidente, Rafael Carrera, expresa a súa inquietude polos conflitos que xorden á hora de renovarlles as concesións a algunhas destas comunidades.

Carrera sinala que un 75 % dos núcleos que se serven destes métodos de autoxestión e subministración de auga encóntranse en Galiza, León e Asturias. En territorio galego estímase que un 25 % da poboación obtén este recurso con diversos modelos de captación privada ou con sistemas pertencentes a comunidades veciñais.

Só un 20 % das redes municipais galegas funcionan con xestión pública. A porcentaxe duplícase no conxunto do Estado e acada practicamente un 90 % no resto de Europa

“O gasto anual multiplícase aproximadamente por dez no caso de zonas rurais e supera os 2500 euros en áreas de aglomeración urbana como a de Vigo”, apunta Carrera, “polo que temos que sospeitar das posibilidades de negocio que perciban algúns lobbies con capacidade de influír na Administración en casos en que as leis provoquen confusión ou non defendan a opción de que os veciños permanezan conectados ás traídas comunitarias”. Carrera matiza, no entanto, que a defensa de Coxapo limítase ás comunidades que regularizan a súa actuación.

O paradigmático caso do Louro

Cinco directivas de Tui, na propia comarca do Baixo Miño, experimentaron este último ano enormes dificultades para renovar a concesión das súas traídas. A tensión afectou todos os concellos inscritos no Consorcio de Louro (Porriño, Mos, Salceda e o citado Tui), pois unha complexa intervención dos diferentes organismos e entidades oficiais que regulan a conexión a redes de subministración de auga provocou unha disputa que vén de rematar a finais de 2017.

Os Concellos tratan de evitar duplicidades neste servizo, pero as leis resultan a miúdo contraditorias e suxeitas a variadas interpretacións. Moitos matices afectan as decisións dos gobernos municipais, que deben atender a Lei de Bases do Consello Nacional da Auga e, neste caso particular, ao regulamento da Confederación Hidrográfica Miño-Sil.

O Consorcio de Louro, no que tamén participa a consellería de Medio Ambiente a través da entidade pública empresarial Augas de Galicia, contaba cunha normativa que obrigaba aos usuarios a conectarse á rede municipal se esta se situaba a menos de 100 metros de distancia. A mediados de decembro chegouse a un acordo entre Administración e comunidades de traídas legalizadas para excluír deste punto os socios que voluntariamente decidan manter o seu propio sistema de captación e abastecemento de auga. A organización e a insistencia veciñal obtivo un novo éxito na reclamación dos seus dereitos.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Madrid
Madrid Una plaza para Maruja, la vecina de Begoña que puso la primera papelería en el barrio
Gracias a la iniciativa de la Asociación Vecinal de Begoña y aprobada en el pleno de febrero de la Junta de Fuencarral-El Pardo, unos jardines llevan ya el nombre de una vecina muy admirada y querida, Maruja, la de la “eterna sonrisa”.
Movimiento vecinal
Movimientos sociales Lucha vecinal en defensa de un parque público: cuando organizarse ya es un triunfo
La articulación de la lucha vecinal, domingo tras domingo y miércoles tras miércoles, ha demostrado que la organización ciudadana es, además de necesaria, urgente y prioritaria en tiempos de desesperanza colectiva
Industria armamentística
Genocidio Las relaciones armamentísticas de España e Israel han sido “más lucrativas que nunca” desde octubre de 2023
Un informe del Centre Delàs señala diferencias significativas en las armas que España dice que ha vendido a Israel y las que Israel registra. Las empresas israelíes han firmado 46 contratos con las administraciones por más de mil millones.
Pensamiento
Lola Olufemi “No me atraen las utopías lejanas, estoy más interesada en el ahora”
La escritora e investigadora británica Lola Olufemi trabaja desde la certeza de que el presente no es una jaula, desde la confianza en que viviremos cosas diferentes aunque no se sepa exactamente de qué tipo van a ser.
Estados Unidos
Libertad de expresión Canadá recomienda al profesorado LGTBQ+ o crítico con Trump no viajar a Estados Unidos
Una circular de la Asociación Canadiense de Profesores Universitarios (CAUT) recomienda “encarecidamente” que el personal académico viaje a los EEUU “solo si es esencial y necesario”.

Últimas

Ayuntamiento de Madrid
Fórmula 1 en Madrid Madring: el gran evento de la “marca Madrid” que no respeta trámites ni esperas
El Ayuntamiento ha aprobado la licencia de obras del futuro circuito de Fórmula 1 mientras el plan urbanístico del mismo está recurrido en el Tribunal Superior de Justicia de Madrid y sin resolver a las alegaciones de la oposición ni vecinales.
Capitalismo
TRANSICIÓN ENERGÉTICA JUSTA Araba frente a la nueva fiebre verde: cuando la transición energética amenaza a la tierra común
Más de 80 macroproyectos energéticos y una red de alta tensión planean atravesar Araba, vendiéndonos la transición verde mientras arrasan bosques, pastos y comunidades rurales. Pero este territorio ya conoce otra forma de gestionar la energía.
There Is Alternative
There Is Alternative There Is Alternative #3: de bancos que financian genocidios, finanzas éticas y todo lo que no sea Netanyahu
Tercer episodio del podcast There Is Alternative de El Salto Radio sobre empresas que ganan dinero con la masacre al pueblo palestino, de los banca armada que les ayuda y de las alternativas de las finanzas éticas.
Más noticias
República Dominicana
República Dominicana El Gobierno de Abinader desafía a la ONU expulsando mujeres embarazadas y recién paridas desde los hospitales
La campaña contra las migrantes haitianas del Gobierno de República Dominicana ha llegado a las maternidades. Decenas de mujeres embarazadas o con sus bebés en brazos han sufrido esta política.
Violencia machista
Violencia machista Estadística del INE sobre violencia de género: disminuye un 5% en 2024 tras aumento histórico del 12% en 2023
En 2024 se registraron 34.684 mujeres víctimas de violencia de género correspondientes a los asuntos en los que se habían dictado medidas cautelares u órdenes de protección.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.
Senegal
Senegal El gobierno senegalés cumple su primer año en el poder con más preguntas que respuestas
El Pastef, el partido panafricanista senegalés, llegó a la presidencia a finales de marzo de 2024 con propuestas radicales de cambio. Un año después, limitado por la deuda externa, mantiene el apoyo popular mientras busca un nuevo acuerdo con el FMI.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Catalunya
Acción directa Las Sublevaciones de la Tierra francesas llegan a Catalunya: “Necesitamos una forma nueva de luchar”
Una acampada de tres días y una acción simbólica han sido el pistoletazo de salida de Revoltes de la Terra. La organización ha sido capaz de unir a ecologistas de campo, de ciudad y campesinado en una dinámica de lucha “nueva”.