Música
Mulleres, ao escenario!

O panorama musical galego vive nos últimos anos un auténtico espertar en feminino, con mozas que reivindican a súa visibilización como instrumentistas e vocalistas en xéneros tradicionalmente masculinizados, do punk ao rock. Esta é unha historia de retos, ilusións e moito, moito ritmo.

Lucía da Fonte
Lucía da Fonte, Vocalista de Ith. Créditos. Imagen de Laura Romero
25 may 2018 16:41

Se hai para quen o feminino segue sendo sinónimo de fraxilidade, ver a unha guitarrista punk ou a unha batería dun grupo heavy debe de causar cando menos un tsunami mental. E, porén, a imaxe é cada vez máis habitual nun medio, o da música galega, no que moitas mozas están rachando cos estereotipos, mesmo nos xéneros máis traidicionalmente masculinizados, dende o punk ata o heavy metal ou o rock. Dese crecente espertar feminino e feminista leva dende 2017 dando conta o proxecto Músicas galegas ilustradas, de Laura Romero, quen ademais de deseñadora gráfica é baixista dunha das bandas decanas do rock galego, Zënzar. Consciente da invisibilidade de moitas compañeiras, o seu é un proxecto que combina arte e activismo, ao igual que o fanzine Uterzine, sobre mulleres e punk, dirixido por María Alonso Bustamante.

Son dúas iniciativas pioneiras, pero a realidade segue sendo complexa para as mulleres que soben a un escenario na nosa Comunidade: prexuízos, necesidade de demostrar moito máis que os homes, dificultades extra á hora de liderar equipos ou mesmo a formulación de preguntas cargadas de machismo cando tentan mercar material para os seus concertos. María Alonso, música e ademais traballadora da industria musical, resúmeo de maneira moi gráfica: “A cuestión non é cando me trataron diferente, a cuestión é cando me trataron como a unha igual. Nestes últimos dez anos pasoume de todo: dende que nunha tenda de música me pregunten que para quen son as cordas de baixo eléctrico que quero mercar, porque con ese calibre é imposible que eu poida tocalas, ata que os meus subordinados non asuman que me corresponda darlles ordes... Atopámonos ante precipicios de cristal e é difícil non romperse”. As reticencias cara ás músicas teñen unha base ben sólida: as discográficas, os organizadores de concertos e festivais e mesmo o equipo técnico das salas continúan a ser, na súa inmensa maioría, homes. O mero feito de entrar nese mundo como muller supón, pois, unha anomalía nun ambiente que se segue resistindo ao cambio, e no que está aceptado socialmente que elas sexan cantantes de ópera ou violinistas, pero non tanto que se atopen á fronte dun grupo de death metal.

Barreiras derrubadas…

Nese contexto aínda ateigado de retos adquiren unha enorme importancia proxectos como Mulleres Galegas Kañeras, unha iniciativa que reivindica a figura da muller na escena rock, heavy e metal, e da que forman parte xa máis de trinta integrantes, lideradas por Patty Castro. Trátase de tecer redes e de amosar que non están soas. Lucía da Fonte é unha desas rapazas que rompen moldes: vocalista da banda de rock Ith, apunta á importancia das redes sociais como ferramenta clave á hora de “facer visibles os milleiros de proxectos que ficaban no anonimato por falta de apoios ou medios para reivindicar o seu talento”.

O exemplo de artistas mediáticas con compromiso feminista tamén contribuíu a abrir o abano de posibilidades para as novas voces: Ses ou Mercedes Peón son algunhas das máis coñecidas, pero nomes menos familiares para o gran público, como MJ Pérez, Bala, Wöyza, Cora Novoa ou Carmen Dor tamén contribuíron a empoderar a toda unha xeración de mozas que nelas atoparon, como resume Lucía da Fonte, “unha inspiración, unha bafarada de honradez ou un pulo para persistir”, mesmo a nivel estético. Lembremos o pelo rapado de Mercedes Peón ou a cabeleira verde de Cristina Pato. Esa nova fornada permitirá, previsiblemente, que as inspiracións das mozas que aspiran a tocar ou cantar nun grupo heavy, rock ou metal poidan ser autóctonas, evitando situacións como as que lle sucederon a Laura Romero, quen sinala que “practicamente non tiven referentes femininos cando comecei a tocar o baixo. Supoño que eses referentes xa foron as grandes baixistas que coñecín moito máis tarde: Esperanza Spalding, Nik West, Kim Gordon, Suzy Quatro… “.

...Muros que persisten

A visualización do traballo das mulleres en festivais e eventos culturais xoga un papel clave á hora de normalizar a súa presenza na música galega, con iniciativas como as regueifas en clave feminista, que conseguiron actualizar un xénero aparentemente tradicional e remiso ao cambio. A entrada dun crecente número de instrumentistas, compositoras ou directoras neses eventos contribúe a visibilizar o feminino sobre o escenario, aínda que Laura Romero indica que “falta máis compromiso por parte dos organizadores deste tipo de eventos á hora de contratar proxectos femininos e mixtos”. Dúas recentes propostas acaban de afondar nesta liña: Elas son artistas, o I Festival Metropolitano de Música e Artes pola Igualdade, que se desenvolveu a finais de maio e principios de xuño na Coruña e áreas adxacentes, e a xornada Mulleres e música, que o 19 de maio encheu o tamén coruñés Teatro Colón de debate e, como non, melodías en feminino. Non obstante, trátase en ambos os dous casos de iniciativas con financiamento público, pero falta saber ata que punto ese tipo de accións se van estender a curto prazo noutros contextos.

Para María Alonso segue faltando “coñecemento, visibilización e normalización”. Seguen sendo escasas as propostas cun claro compromiso feminista, que poidan servir para dar a coñecer ao público xeral as achegas de “mestizas, musulmás, queers ou sen papeis”. Queda ademais o importante reto, como ben sinala Lucía da Fonte, de “que deixe de ser gracioso, anecdótico ou atrevido un grupo de rock composto por todas rapazas, que a linguaxe non sexista e máis inclusiva comece a pousarse na consciencia e uso de cada vez máis mentes, ou que se freen as comparacións sucias sobre as habilidades musicais en canto a sexo”.

Resta pendente, tamén, a cuestión das posibilidades formativas dentro de Galicia en xéneros que vaian máis aló da música tradicional, nos que a presenza feminina leva tempo sendo recoñecida. Como Lucía da Fonte comenta, a nosa Comunidade non conta con ningunha especialidade pública en interpretación-jazz e “seguimos sen poder titular de forma oficial en interpretación-rock”, o que obriga ás persoas que desexen afondar por esa vía á autoaprendizaxe ou a desprazarse a outros territorios do Estado.

Mantéñense, pois, unha boa manchea de retos por diante, pero tamén sobran ganas e ilusión por cambiar o panorama. María Alonso ten clara cal debe ser a actitude: “Ao escenario TODAS! “. Que soe a música, pois.

Arquivado en: Música
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

China
Pulsos bajo el cielo Taiwán, la isla hermosa en la encrucijada
En este episodio recorremos la isla de Taiwan para explicar su relación geopolítica con China continental desde la perspectiva de los movimientos indígenas y su música
Música
Música Dut, una furia exquisita
El disco ‘Askatu korapiloa’ de Dut cumple 25 años. Exploramos un álbum que sigue impresionando.
Israel
España El Gobierno español vuelve a romper su compromiso de no comprar armas a Israel
El Ejecutivo de Pedro Sánchez adquiere armamento israelí por valor de 6,6 millones de euros a pesar de haberse comprometido a un “embargo total”.
Gobierno de coalición
Carrera armamentística Izquierda Unida denuncia incumplimiento del PSOE y habla de “crisis de Gobierno”
El aumento del gasto en defensa y la compra de armas a Israel, a pesar del compromiso de no hacerlo, ha enfadado a tres pesos pesados de la coalición.
Estados Unidos
Extrema derecha Los beneficios de Tesla caen un 71% y Musk anuncia que reducirá su colaboración con Trump
Las protestas contra Elon Musk funcionan y hacen caer los beneficios y el valor en bolsa de la compañía. El anuncio del millonario hace que las acciones de Tesla crezcan cerca de un 5% en apenas unas horas.
Medio ambiente
Medio ambiente Que papel xoga Abanca no proxecto da celulosa de Altri en Galiza?
A sociedade público-privada Impulsa Galica, que cimentou os primeiros plans da multinacional papeleira e Greenalia está participada fundamentalmente pola Xunta e polo banco que xurdiu da desastrosa fusión das caixas de aforro galegas.

Últimas

Sáhara Occidental
Sáhara Occidental Crece la indignación por el apoyo de Sánchez a los planes expansionistas de Marruecos en el Sáhara
Los socios del Gobierno y el Frente Polisario acusan al Ejecutivo de Sánchez de dar la espalda al derecho internacional y usar el Sáhara como “moneda de cambio” para mejorar las relaciones con Rabat.
Reino Unido
Reino Unido La decisión del Supremo de Reino Unido da alas a la transfobia en un contexto antiderechos trans
Los términos “mujer” y “sexo” en la Ley de Igualdad se refieren únicamente a la mujer biológica y al sexo biológico, pese a que esta especificación no aparezca de forma literal en el texto.
Religión
Religión Muere el papa Francisco, el primer pontífice latinoamericano
Jorge Mario Bergoglio ha muerto este lunes 21 de abril en su residencia en la Casa de Santa Marta, en Roma, según ha informado el Vaticano. Tenía 88 años.
Culturas
Cultura Tiphaine Rivière y la necesidad de entender a Bourdieu
La francesa Tiphaine Rivière se enfrenta en ‘La distinción’ (Garbuix, 2025) a la obra de Bourdieu para entender el diálogo entre los diferentes estratos sociales.
Ocupación israelí
Ocupación Israelí Tel Aviv encubre en un informe “lleno de mentiras” el asesinato de 15 trabajadores humanitarios
Una investigación interna admite la masacre realizada el pasado 23 de marzo, pero oculta información, es contradictoria y llena de falsedades, según denuncia la Media Luna Roja y la organización israelí Breaking The Silence.

Recomendadas

Medio ambiente
Crise climática Sarria, cun dos peores índices de calidade do aire de Galiza, á espera dunha nova planta contaminante
Sarria convive dende hai décadas coa contaminación provocada pola cementeira do Oural. Agora, Votorantim Cimientos proxecta a instalación dunha nova planta para a produción de combustible a partir da coincineración de residuos.
El Salvador
El Salvador El caso Ábrego García destapa el turbio pacto de la Trump con Bukele
El joven salvadoreño no ha sido condenado ni en Estados Unidos ni en su país de origen, pero es uno de los cientos de personas con la vida pendiente de un hilo por las políticas de Trump y Bukele.
Historia
Historia Miguel Martínez: “En Villalar, la izquierda arrancó los comuneros al franquismo”
Miguel Martínez, profesor de historia y literatura españolas en la Universidad de Chicago, analiza desde una óptica progresista la Edad Moderna, el momento histórico fetiche de las derechas españolistas.
Siria
Siria Fragmentos de un retorno
Regresar no siempre es fácil. En estas misivas, los sirios Naoura A., residente en Francia, y Basem Al Bacha, residente en Alemania intercambian opiniones con motivo de la vuelta de Naoura a la ciudad donde se conocieron: Damasco.