Precariedad laboral
A folga autonómica de bombeiros pon de manifesto a precariedade estrutural dun servizo público esencial

O rexeitamento dos bombeiros dos parques comarcais a facer horas extras voluntarias está obrigando a pechar instalacións. O 13 de xullo hai manifestación en Compostela para reclamar unha dignificación das condicións laborais.
huelga bomberos galicia
Manifestación de bombeiros do consorcio provincial de Lugo, en folga indefinida desde o 9 de xuño.
3 jul 2023 07:00

A folga autonómica indefinida das persoas que traballan nos parques comarcais de bombeiros e bombeiras de Galiza cumpriu 15 días este 30 de xuño, anunciando unha manifestación para o vindeiro 13 de xullo en Compostela. Na provincia de Lugo, con todo, están en folga desde o 9 de xuño; e na de Pontevedra convocaron o paro indefinido hai xa catro meses despois dun ano de frustrada negociación coa Administración provincial e autonómica para que se lles aplicase o dereito de conversión en persoal laboral fixo que recoñeceu unha sentenza do Tribunal Supremo en 2022 e se asinase un convenio colectivo común para os bombeiros e as bombeiras comarcais de toda Galiza.

As propias persoas traballadoras –preto de 500 en todo o territorio galego– decidiron en asemblea cumprir as quendas establecidas por responsabilidade persoal e colectiva, pero si renunciar ás habituais horas extraordinarias para visibilizar a precariedade estrutural deste servizo público esencial, que en concellos de menos de 20.000 habitantes está administrado por consorcios provinciais integrados pola Xunta de Galicia e cada unha das catro deputacións provinciais galegas.

Preto de 500 bombeiros e bombeiras están chamados a un paro que consiste en non facer horas extras voluntarias para visibilizar a precariedade estrutural dun servizo público esencial

“Queremos demostrar que este servizo público se está prestando grazas aos bombeiros”, afirma Honorino Raña, bombeiro do parque comarcal de Ordes (A Coruña) e representante do Sindicato Independente de Bombeiros de Galicia (Sibgal) no comité de folga autonómica, en conversa con O Salto Galiza. Para estar operativo, un parque comarcal de bombeiros e bombeiras con mobilidade entre parques debe dispoñer de alomenos tres efectivos por turno. No caso de Ourense, onde non se considera a mobilidade entre parques no convenio provincial, bastan dúas persoas. “Estes servizos mínimos non permiten traballar en condicións de seguridade” –explica Raña–, “con tres efectivos por garda imos moi vendidos ás intervencións, se pasa algo nun incendio non hai quen poida acudir ao noso rescate”.

Son as persoas traballadoras, a través de horas extraordinarias voluntarias que chegan ás 200 anuais, as que sosteñen este servizo público para arredor do 55,7% da poboación e máis do 95% do territorio de Galiza. Soamente as sete grandes cidades do país –Vigo, A Coruña, Ourense, Lugo, Santiago de Compostela, Pontevedra e Ferrol– dispoñen de servizo municipal de bombeiros e bombeiras; as demais dependen desde hai uns 25 anos de parques comarcais contra incendios e de salvamento, cun reducido cadro de persoal. “Traballamos 1.800 horas ao ano, o máximo que establece o Estatuto dos Traballadores, pero o cadro de persoal non é suficiente e temos que facer horas extraordinarias para que se poida prestar o servizo á cidadanía”, apunta Raña.

Peche de parques comarcais de bombeiros

Que se deixaran de facer horas extraordinarias durante as últimas semanas –ou meses no caso da provincia de Pontevedra– obrigou a pechar durante días ou horas numerosos parques comarcais contra incendios e de salvamento por primeira vez en dúas décadas de historia debido á falta de persoal. Unha das situacións máis dramáticas en materia de desprotección viviuse o pasado 12 de xuño –días antes de que comezase a folga autonómica no sector– cando pecharon simultaneamente dous dos catro parques comarcais que xestiona o Consorcio Provincial de Pontevedra para a prestación do servizo contra incendios e de salvamento: precisamente os do Porriño e Vilagarcía de Arousa, que fornecen deste servizo esencial a máis de dez concellos das comarcas de Caldas, Louriña, Baixo Miño e o Condado, así como a importantes polígonos industriais como os das Gándaras ou Trabanca Badiña, con empresas baixo a denominación SEVESO, dedicadas a actividades relacionadas con substancias químicas perigosas que requiren dunha maior atención en materia de seguridade e prevención.

Os bombeiros cos que falamos xa perderon a conta dos días que pechou o parque comarcal de Vilagarcía por non chegar ao número mínimo de tres efectivos. “Deberon ser oito, nove ou dez días nos últimos meses”, sinala Ángel Mondes, presidente e portavoz da Mesa Intersindical de Bombeiros de Galicia en representación da Confederación Intersindical Galega (CIG). Este bombeiro do parque comarcal do Morrazo (Pontevedra) recoñece que o alcalde de Vilagarcía, o socialista Alberto Varela, propuxo tratar o problema cos concellos veciños afectados, pero non se está movendo o suficiente, tendo en conta que tamén é presidente da Federación Galega de Municipios e Provincias (Fegamp) desde 2019 e que esta institución ten responsabilidades na seguridade de todas as administracións municipais. De acordo con este bombeiro, hai rumores da intención de pechar indefinidamente este parque comarcal de bombeiros e bombeiras, a pesar de que dá servizo a turísticos concellos das Rías Baixas onde a poboación se multiplica nos meses de verán. En recentes declaracións a medios locais, Varela dixo que “por sorte contamos cun excelente servizo municipal de Emerxencias e unha agrupación de Protección Civil de recoñecido prestixio e solvencia que poden cubrir esas incidencias”, ignorando que que este servizo de persoas voluntarias non substitúe ás profesionais contra incendios.

Hai rumores da intención de pechar indefinidamente o parque comarcal de Vilagarcía de Arousa, o máis afectado pola folga de bombeiros e bombeiras en Galiza

Os peches, porén, tamén están afectando aos parques comarcais da Coruña, Lugo e Ourense. Durante a noite de San Xoán, a pesar das tradicionais cacharelas, permaneceu varias horas pechado o parque comarcal de Carballo; e tres días despois, o 26 de xuño, tocoulle aos de Cee e as Pontes de García Rodríguez porque con dúas persoas non podían operar. O de Arteixo estivo a piches de pechar ese mesmo luns, mais puido manterse aberto porque desprazaron a un bombeiro de Boiro.

Esta situación repítese semanalmente ao longo do país, polo que extensas áreas están quedando desprotexidas ante incendios en inmobles ou accidentes de tráfico que requiran excarceración de vítimas. “Se o parque comarcal de Vilagarcía está pechado e hai que intervir desde o de Ribadumia, o tempo de resposta pode ir dos 5-10 minutos aos 30-40 minutos” –explica Mondes–, “son minutos de vida”. En conversa con O Salto Galiza, este bombeiro relata o recente caso dun contedor de lixo ardendo no barrio moañés de Broullón, xunto á estrada PO-313, que tivo que ser apagado polo servizo autonómico de Conservación de Estradas na madrugada do pasado xoves porque pechara o parque comarcal do Morrazo, que se localiza en Bueu. “Estas persoas, ao igual que as integradas en Protección Civil, non dispoñen de capacitación e equipamento para asumir estes labores tan perigosos, que supoñen inhalación de fumes moi contaminantes e prexudiciais para a saúde” –sinala Mondes–, “non se pode substituír a profesionais con voluntarios”.

Afortunadamente non se contan vítimas a causa da precariedade estrutural do servizo, pero a xuízo dos bombeiros entrevistados “isto é unha ruleta rusa” que nos afecta a todas. Mondes asegura que as empresas radicadas no polígono industrial das Gándaras, no Porriño, están preocupadas polo peche do parque comarcal, e que o alcalde desta localidade, o popular Alejandro Lorenzo, xa contactou co colectivo de bombeiros e bombeiras para interesarse pola situación. Con todo, a presión dos concellos aínda non se sente con forza. Nos últimos días tan só se escoitaron denuncias públicas de Secundino García, alcalde nacionalista de San Sadurniño (Lugo), lamentando a situación de desprotección xurdida da falta de previsión por parte da xerencia da Axencia Galega de Emerxencias, que non foi capaz de prever e planificar os efectos dunha folga anunciada que non se debe á falta de efectivos, senón ao feito de que o persoal dos parques está traballando exclusivamente nas quendas que lle corresponde e sen facer horas extraordinarias.

“Sentímonos traizoados”

A conversión en persoal laboral fixo reclámase desde principios de 2022, pero a loita deste colectivo para dignificar a súa situación laboral comezou hai anos. A finais da década de 1990, a Administración autonómica, en virtude da transferencia estatal de competencias en materia de prevención e extinción de incendios, elaborou un Plan galego de dotación de parques contra incendios urbanos que prevía a creación de consorcios provinciais para a prestación de servizo contra incendios e de salvamentos alén das sete grandes cidades de Galiza. Ata ese momento, as emerxencias eran atendidas por persoal voluntario de Protección Civil. Os consorcios, creados ao abeiro da Lei 5/1997, de 22 de xullo, da Administración Local con participación da Xunta, das deputacións e dos concellos das comarcas, asumían a xestión do servizo dentro da Administración provincial, mais cun 50% de financiamento autonómico.

A primeira loita do colectivo de bombeiros e bombeiras comarcais foi contra a externalización dun servizo público tan esencial, xa que nun primeiro momento delegouse en empresas non especializadas e dedicadas a servizos múltiples. O persoal de cada consorcio provincial subscribiu convenios colectivos coas empresas que se manteñen a día de hoxe, a pesar de que a Administración pública foi recuperando a xestión directa a medida que vencían os contratos, co obxectivo de evitar pagamentos en concepto de indemnización. Lugo fíxoo a mediados de 2019, logo A Coruña en 2020, Pontevedra en 2021, e Ourense en febreiro deste mesmo ano. 

No transcurso das negociacións, o Tribunal Supremo ditou unha sentenza en febreiro de 2022 que permitía ás traballadoras reclamar a súa conversión en persoal laboral fixo porque, antes de que a Administración pública recuperase a xestión directa do servizo, estas tiñan asinados contratos indefinidos coas empresas. “Confiamos en solucionar isto sen ter que recorrer á vía xudicial, pero condicionaron esta conversión en persoal laboral fixo á firma dun convenio colectivo igual para todos no que minguaban as nosas condicións laborais e a unha RPT (Relación de Postos de Traballo) que estaba mal feita”, lembra Raña, representante do Sibgal. As RPT recollen descricións detalladas das funcións relacionadas coas diversas categorías laborais, e a partir dese estudo pormenorizado establecen o salario máis adecuado. As representantes sindicais critican que as RPT propostas no último ano fixéronse “ás présas” e “de xeito inverso, partindo do salario que xa recibían os bombeiros e as bombeiras. Soamente así se entende que, de 0 a 10, estas RPT cualificasen en 3 o nivel de perigosidade dun bombeiro.

A prol dun convenio autonómico

Durante estas semanas de folga, o colectivo de bombeiros e bombeiras comarcais reuniuse co director xeral de Emerxencias e Interior da Xunta de Galicia, Santiago Villanueva, a petición propia. De acordo con Honorino Raña, o responsable autonómico “púxose de perfil” perante esta situación ao descargar a competencia nas deputacións provinciais, que despois das eleccións municipais do 28 de maio están en proceso de constitución, con máis ou menos incerteza. Tanto na Coruña como en Lugo, que acaba de celebrar o pleno de constitución o 30 de xuño, cóntase con gobernos provinciais politicamente continuístas presididos polo PSdG-PSOE, mentres que en Ourense e Pontevedra todo apunta á conservación e á recuperación do poder por parte do PP.

O proceso de constitución e organización, emporiso, semella longo neste verán electoral e ameaza con atrasar as negociacións que reclama o colectivo autonómico de bombeiros e bombeiras comarcais ata setembro. “Agora é complicado sentarse a negociar” –recoñece Ángel Mondes–, “a constitución das deputacións inflúe na constitución dos consorcios provinciais”. Con todo, as representantes sindicais aclaran que “non é un problema de prazos, senón de vontade política” e que “cando queiran negociar, o contador pasará a cero”.

Na súa recente xuntanza coas representantes deste colectivo, o director xeral de Emerxencias e Interior da Xunta de Galicia comentou “que valorarán a conversión en persoal laboral fixo”, mais insistiu na dificultade de negociar un convenio colectivo común porque a xestión directa do servizo é realizada desde consorcios provinciais. Con todo, o ano pasado xa se lles ofreceron aos bombeiros e ás bombeiras comarcais convenios provinciais iguais que revelaban unha coordinación administrativa oculta. “Isto demostra que si son capaces de coordinarse cando lles convén”, sinala Raña. A pesar de que a Xunta se escuda na competencia dos consorcios provinciais para non actuar, na Lei 5/2007, de 7 de maio, de emerxencias de Galicia, concretamente la disposición adicional terceira, podemos ler textualmente que “a Xunta de Galicia, a través da consellería competente en materia de emerxencias e protección civil, impulsará as accións necesarias para homoxeneizar no prazo de tres anos as prestacións e condicións de traballo en todo o territorio de Galicia dos servizos de prevención e extinción de incendios e de salvamento”.

O colectivo de bombeiros e bombeiras mantense firme na súa mobilización e ten convocada unha manifestación para o vindeiro 13 de xullo en Compostela. O día 5 votarán en asemblea un borrador de convenio colectivo común para presentarlle á Administración pública nas negociacións. Despois dun ano agardando pola aplicación da sentenza do Tribunal Supremo, as traballadoras do sector xa están reclamando de xeito individual o seu dereito de conversión en persoal laboral fixo por vía xudicial, a través dos servizos xurídicos dos sindicatos, pero os dereitos colectivos mantéñense na axenda.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Galicia
Galicia Los sindicatos exigen a Trabajo que tome medidas en el “cierre patronal” de Sargadelos
El dueño, Segismundo García, ha permitido la entrada de casi toda la plantilla tras cuatro días de lo que califican de “chantaje”. Desde CCOO y CIG denuncian que este miércoles se ha “ninguneado a 12 trabajadores”.
Galicia
Galicia Las trabajadoras de Sargadelos exigen la reapertura de la fábrica y rechazan la “irresponsabilidad” del dueño
Los sindicatos apuntan a que la reacción del propietario es “injustificada” por la multa de Inspección y apuntan a que usa a la plantilla para llegar a un acuerdo con la Xunta de Galicia.
Menores tutelados
Precariedad laboral Exigen que el servicio sea público en la protección de los menores tutelados
Tanto en las medidas judiciales como de protección, auxiliares, educadores y trabajadores sociales piden más recursos para el bienestar de niños y niñas y la seguridad de las empleadas.
Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Galicia
Galicia Vigo, A Coruña e Ourense mercaron material policial a Israel por medio millón de euros en só catro anos
O alcalde ourensán, Gonzalo P. Jácome, adxudicou un contrato por 70.000 euros días despois do sete de outubro. Abel Caballero asinou outro de máis de 200.000 euros e a alcaldesa da Coruña seguiu a estela cun contrato de 170.000 euros.
LGTBIAQ+
Juicio el 9 de mayo Lidia Falcón pide cinco años de cárcel a una mujer trans por un tuit de 2021 que no la menciona
La activista antiderechos Lidia Falcón denunció a Diana Juan Cano en 2021 por un tuit que apenas tuvo repercusión. La acusación pide una pena de cinco años de prisión y 50.000 euros de indemnización.
Francia
Francia Militantes e intelectuales exigen la absolución de Anasse Kazib, perseguido por su apoyo a Palestina
El Estado francés utiliza el tipo penal de “apología del terrorismo” para perseguir a personalidades y colectivos que han mostrado su apoyo a Palestina y su repulsa al genocidio cometido por Israel.
Medio ambiente
Medio ambiente Máis de 200 colectivos esixen transparencia sobre a mina Doade e piden a intervención do Parlamento Europeo
Organizacións de toda Europa, lideradas por SOS Suído-Seixo, esixen a Bruxelas acceso á documentación sobre a explotación prevista, denunciando opacidade, privilexios empresariais e risco ambiental en zonas protexidas de Galiza.

Últimas

Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez piensa en un paréntesis legislativo para evitar roces con los socios tras una semana explosiva
El choque bronco por el caso de las compras de balas israelíes a cargo de Grande Marlaska puso sobre la mesa como nunca la ruptura de la coalición, aunque nunca fue una opción.
Opinión
Opinión “Tener correa” y la ridiculización del afecto
Existe una presión muy fuerte sobre los propios hombres para que no amen demasiado, no cuiden demasiado. El ideal de “libertad masculina” tradicionalmente se entiende como independencia, desapego, y muchas veces, desinterés.
Comunidad de Madrid
LGTBifobia Femen protesta contra las terapias de conversión en un acto de la familia de psiquiatras Rojas Estapé
El movimiento Femen ha querido denunciar públicamente la relación de esta familia con sectores ultraconservadores de la Iglesia y su postura abiertamente contraria a los derechos del colectivo LGTBIQ+
València
València Convocan una huelga general contra Mazón el próximo 29 de mayo
CGT, CNT, COS e Intersindical llaman a la movilización por la gestión de la Dana, los recortes y la situación de acceso a la vivienda.
Más noticias
Gasto militar
Gasto militar ¿De dónde sacará Sánchez el dinero para financiar el incremento del gasto en defensa?
La promesa de aumentar las partidas presupuestarias militares necesita redirigir 10.471 millones de euros para alcanzar el 2% del PIB. Cumplirlo este año abre a su vez un grave problema para hacerlo en 2026.
Opinión
Opinión Las sáficas también somos trans, deseamos trans y amamos trans
Resulta irónico que a quienes tanto nos han cuestionado la identidad de “mujeres de verdad” en función de nuestra expresión de género o la vida que decidimos emprender no levantemos antorchas al ver el mismo odio operando con estrategias similares.
Opinión
Opinión IA: un proyecto tecnosupremacista
La pregunta que me hice hace algunos años fue: ¿Por qué existe un evidente interés en “crear la cuestión de la IA”, cuando las tecnologías y las lógicas que la componen están ya operativas desde hace años?

Recomendadas

Guinea-Bissau
Internacional Guinea-Bissau arranca una ola de represión tras el sabotaje popular de una mina de arena en un parque natural
Una acción liderada por las mujeres del pueblo de Varela provocó un incendio en la bomba de extracción de la mina de arena pesada. El Gobierno ha llevado a cabo la detención de 16 personas, entre las que se encuentran líderes locales.
Turquía
Pinar Selek “Turquía sigue gobernada en base al miedo”
La profesora y socióloga turca, quien ha sufrido además de cárcel, un acoso judicial por 27 años, habla de la falta de independencia del poder judicial, del adoctrinamiento social y de la formación de la sociedad turca.
Medio ambiente
Medio ambiente Que papel xoga Abanca no proxecto da celulosa de Altri en Galiza?
A sociedade público-privada Impulsa Galica, que cimentou os primeiros plans da multinacional papeleira e Greenalia está participada fundamentalmente pola Xunta e polo banco que xurdiu da desastrosa fusión das caixas de aforro galegas.