Cómic
Xaquín Marín negouno todo

O Museo do Humor de Fene acolleu a presentación do monográfico sobre a vida e obra de Xaquín Marín.
ilustración monográfico Xaquín Marín
Ilustración da capa do monográfico de Xaquín Marín.
Pablo Santiago
28 abr 2023 10:00

“Neste 2023, Xaquín Marín fai oitenta anos, dos que pasou a maior parte cun lapis ou un grafo na man. Sábeo ben toda persoa que o tratara en calquera momento da súa vida”. Así comeza o libro sobre a vida do humorista, debuxante, xornalista, pintor, activista, Xaquín Marín. O seu fillo, Alexandre Marín, coordinou o libro e moderou o acto da súa presentación, acompañado de persoas que conviviron co autor en diferentes etapas da súa vida.

acto Xaquín Marín

Á primeira delas transportounos Emilio Romero, compañeiro onde naquela altura estaban os compañeiros, en Astano. Alí, nunha pequena oficina, Xaquín debuxaba e pensaba o futuro:

—Non tiña malas palabras para ninguén —relatou Emilio—, sempre axudaba a quen o precisaba, fose unha asociación, un sindicato... o que fose. Abriunos a moitos todo un mundo cultural e político.
—Pois non ía botalos; eles viñan falar comigo e eu mentres tanto debuxaba — recoñecía o propio Xaquín confirmando os debuxos en horas laborais.

Nesa transitada oficina chegou a crearse un “sistema de distribución de libros” de Edicións do Castro: “Xaquín coordinaba os pedidos que faciamos todos os meses. Cada persoa ía pagando como podía. E non eran só libros en galego, tamén algúns de historia, de poesía, de teatro... Non era unha cousa pequena, que eramos 11.000 persoas  traballando. Era todo un mundo cultural e político dentro do mundo do traballo”.

Así funcionaba esa caixa B de Xaquín, segundo el mesmo contou: “Cada quen metía na caixa un papel onde poñía « debo tanto» e algúns que precisaban cartos en momentos de apuro, metían un papel poñendo «Levo tanto»”. Xaquín, sen sinos de arrepentimento, xustificouse argumentando que “Díaz Pardo facíanos un desconto do 20%”. Facenda nunca soubo nada, pero si a policía: “Acusáronme por esa caixa pensando que era de Socorro Rojo”. O público riu, sen saber se a afirmación era chiste ou recordo.

Emilio Romero rematou recoñecendo unha vez máis o traballo do seu amigo: “Foi importantísimo para a cultura deste país. Do que menos se pode falar e de se os barcos dependían do seu traballo.” Xaquín negouno todo agás algunha cousa: “O único certo de todo o que dixo hoxe aquí Emilio é que eu pouco fixen na produción de barcos”.

Entre risas e palmas continuou Siro López, debuxante e caricaturista que tamén comezou nos estaleiros, en Bazán. Xaquín e Siro coñecéronse no Círculo de Perlío, fixéronse amigos e foron precursores do humorismo gráfico en Galiza. En 1983 lanzaron o Manifesto en Defensa do Humor. “Defendiamos que o traballo de humoristas en prensa era exactamente igual que o xornalismo literario, algo que os xornalistas non entendían. Se chegaba unha noticia de última hora, quitaban a viñeta do debuxante ou a foto do fotógrafo”.

viñeta Xaquín Marín
Viñeta de Xaquín Marín de 1976

Siro López quixo imaxinar como naceu o Xaquín humorista: “Con catro anos mirouse nun espello e viu que era estrábico. Tivo que decidir se botarse a chorar ou botarse a rir, e decidiu rir”. Tamén explicou aprofundidade do seu humor, desde Gaspariño a Isolino: “Os debuxos de Xaquín non nos fan escachar de risa; provócannos melancolía e unha certa nostalxia, sácannos un sorriso. É un dos grandes humoristas gráficos do mundo enteiro.” Como era previsible, Xaquín negouno categoricamente: “Eu só tratei dignificar o noso oficio; por iso se fixo este Museo, para poder expoñer e que a xente poida ver obra”.

Do proceso de creación do Museo falou Daniel Romero, xestor cultural do Concello de Fene xa na altura da súa apertura, en 1984: “O manifesto de Siro e Xaquín de 1983 foi moi útil e a corporación municipal tivo sensibilidade co tema”. Romero contou varias anécdotas destes case 40 anos, como cando “Xaquín tivo que ir a un programa da TVG e compartir espazo con Carmina Ordóñez”, ou cando “viñeron gravar dun programa de Julia Otero e rematamos en Caaveiro con botes de fume”. Máis alá das anécdotas, Romero nomeou a ducias de humoristas que pasaron polo “núcleo irradiador do humor galego” e explicou a achega de Marín ao Museo: “Xaquín foi moi ambicioso nos seus proxectos e conseguiu moitos fondos grazas ao seu prestixio e contactos”.

Culturas
Cen anos de humor gráfico en Galicia

O neno Castelao, que emigrara cos seus país á Arxentina, ficou engaiolado cos debuxos de Cao, ante os que sentiu medrar a súa vocación de debuxante humorístico.

Seguiu o acto coa testemuña de Leandro Lamas, que de cativo foi alumno das aulas de debuxo de Xaquín en Piñeiros (Narón). Pero ata iso negou Xaquín: “Leandro non foi alumno meu; eu fun alumno de Leandro. Eu encargáballe debuxos imposibles. Dicíalle «fai a selva africana sen que apareza selva» , e sempre resolvía”.

A noite rematou coas intervencións institucionais da Xunta e do Concello de Fene, cofinanciadoras do monográfico, e coa súa entrega ás persoas asistentes. Xaquín non volveu falar. Non houbo máis gabanzas en voz alta. Só un xordo e fondo recoñecemento colectivo cara a un bo amigo, cara a —coma el di— “un vello que debuxa”. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.
Genocidio
Genocidio Israel manda tanques a las afueras de Khan Younis, en el sur, con fuerte presencia de desplazados
La UNRWA vuelve a denunciar que no hay lugar seguro en la Franja. Israel, que empujó a la población gazatí al sur, ha intensificado sus ataques sobre las dos regiones sureñas.
Violencia machista
Xornalistas Galegas Xornalistas Galegas: “Ler as experiencias das comunicadoras sobre violencia de xénero deixa a pel de pita”
Xornalistas Galegas publica un informe, a raíz dunha enquisa realizada a 127 profesionais da comunicación, para denunciar a violencia que sofren as mulleres no eido do xornalismo.
Palestina
Jaldía Abubakra “No es aceptable pedir a los palestinos que no participen en la lucha armada”
La activista Jaldia Abubakra es referente de la lucha palestina en el Estado español. Nacida en Gaza, desde su militancia feminista y anticolonialista, Abubakra ha promovido movimientos que tratan de unir a la diáspora.
Argentina
Vuelco neoliberal en Argentina Presidente electo busca diputados para llevar Argentina a los 90
El 10 de diciembre se acaban las cábalas. Javier Milei asume la presidencia y tendrá que enfrentarse al reto de aplicar un programa de ultraderecha neoliberal con una minoría parlamentaria y amplios sectores sociales de tradición combativa.
Blog Salto de Carro
Comunidad El Salto Estas fiestas, alimenta tu lado crítico con El Salto
Hazte socia si quieres llevar una dieta informativa sana, sin noticias procesadas por las multinacionales y libre de medias verdades.
Infancia
Centros de menores Una investigación revela 1.200 casos de grilletes y otros métodos de contención mecánica en centros de menores
La fundación Civio revela que el uso de grilletes, esposas y otros métodos de contención siguen utilizándose en los centros de menores saltándose la Ley de Protección de la Infancia vigente desde junio de 2021.
Ocupación israelí
Ocupación israelí Israel y otra vez su guerra contra Gaza: algo se mueve en Oriente
Sí, señoras y señores, esto es Israel; y estamos en Oriente Medio, donde un estado matón y facineroso puede hacer lo que le dé la gana. Porque cuenta con la bula de occidente. Pero algo está cambiando.

Últimas

COP28
COP28 Más de 20 países acuerdan triplicar la producción de energía nuclear para 2050 en la Cumbre del Clima
La declaración, respaldada por Estados Unidos, Canadá o Francia, fue anunciada como parte de la COP28 y afirma que la energía nuclear desempeña un “papel clave” para mantener “al alcance un límite de 1,5°C en el aumento de la temperatura” para 2050.
Tribuna
COP28 COP28: con transición o sin ella
No podemos permitir más demoras. Los costes serían aún mayores. Es hora de que el mundo acuerde una acción integradora antes de que sea demasiado tarde.
Música
Música Cómo Mohammed Assaf, de ‘Arab Idol’, se convirtió en el símbolo de la resistencia palestina
En 2013, Mohammed Assaf fue el primer palestino en llegar a la final del concurso y ganarlo, cautivando al mundo árabe y a toda la diáspora palestina con su interpretación de canciones tradicionales.
Más noticias
Policía
Policía La respuesta de Interior a diez preguntas sobre los policías infiltrados
Desde que, en el último año y medio, haya destapado seis casos de infiltración de agentes en los movimientos sociales, el Ministerio de Interior apenas ha dado información, pese a que implícitamente ha reconocido los hechos.
Activismos
ACTIVISMOS Performance: el cuerpo como arma de lucha
Segundo episodio de Activismos, la serie de El Salto Radio que aborda diferentes formas de ejercer el activismo
Palestina
Palestina Diez recursos de libre acceso para entender la Palestina de hoy
En pleno genocidio en la Franja de Gaza por parte del ejército del Estado de Israel, listamos una serie de audiovisuales, trabajos de investigación y libros para entender el contexto histórico que ha desembocado en el escenario actual.
La vida y ya
La vida y ya Una olla puesta al fuego
Cuentan que sobrevivieron porque cooperaron y se ayudaron y buscaron una forma no violenta de resolver los conflictos durante todo ese tiempo.
Libertades civiles
Libertades civiles La Policía detiene a dos militantes de Futuro Vegetal y los acusa de organización criminal
Tres meses después de que la Fiscalía desmintiese que el activismo ecologista pudiese ser considerado terrorismo, la Policía Nacional detiene y pone en libertad con cargos a dos activistas a los que acusa de organización criminal.

Recomendadas

Especulación urbanística
Especulación urbanística Un fondo voitre contra unha nonaxenaria: cando unha urbanización de luxo quere botarte da casa
Nove familias enfróntanse ás administracións galegas e a un fondo de investimento para salvarse dunha expropiación forzosa. A “razón de utilidade pública e interese social” que as despraza é a construción de pisos de ata 800.000 euros.
Policía
Policía Escuela de infiltrados. Curso 2022-2023
Los últimos casos de agentes encubiertos destapados por La Directa y El Salto muestran el despliegue de una nueva generación de policías.
Policía
Policía Las cinco pieles de El Lobo
El agente infiltrado más conocido del final de la dictadura y la democracia española ha tenido hasta cuatro identidades diferentes y ha estado ligado a oscuros casos que incluyen la extorsión y la pornografía.
Sida
Loita contra o Sida Mulleres con VIH: indetectables, intransmisibles e invisibles
As mulleres que viven co VIH enfrontan a falta de representación e o rol de coidadora que lles veu socialmente imposto. Isto complica o seu proceso de aceptación ás que non chegan aos programas da sanidade galega.