Cómic
Xaquín Marín negouno todo

O Museo do Humor de Fene acolleu a presentación do monográfico sobre a vida e obra de Xaquín Marín.
ilustración monográfico Xaquín Marín
Ilustración da capa do monográfico de Xaquín Marín.
Pablo Santiago
28 abr 2023 10:00

“Neste 2023, Xaquín Marín fai oitenta anos, dos que pasou a maior parte cun lapis ou un grafo na man. Sábeo ben toda persoa que o tratara en calquera momento da súa vida”. Así comeza o libro sobre a vida do humorista, debuxante, xornalista, pintor, activista, Xaquín Marín. O seu fillo, Alexandre Marín, coordinou o libro e moderou o acto da súa presentación, acompañado de persoas que conviviron co autor en diferentes etapas da súa vida.

acto Xaquín Marín

Á primeira delas transportounos Emilio Romero, compañeiro onde naquela altura estaban os compañeiros, en Astano. Alí, nunha pequena oficina, Xaquín debuxaba e pensaba o futuro:

—Non tiña malas palabras para ninguén —relatou Emilio—, sempre axudaba a quen o precisaba, fose unha asociación, un sindicato... o que fose. Abriunos a moitos todo un mundo cultural e político.
—Pois non ía botalos; eles viñan falar comigo e eu mentres tanto debuxaba — recoñecía o propio Xaquín confirmando os debuxos en horas laborais.

Nesa transitada oficina chegou a crearse un “sistema de distribución de libros” de Edicións do Castro: “Xaquín coordinaba os pedidos que faciamos todos os meses. Cada persoa ía pagando como podía. E non eran só libros en galego, tamén algúns de historia, de poesía, de teatro... Non era unha cousa pequena, que eramos 11.000 persoas  traballando. Era todo un mundo cultural e político dentro do mundo do traballo”.

Así funcionaba esa caixa B de Xaquín, segundo el mesmo contou: “Cada quen metía na caixa un papel onde poñía « debo tanto» e algúns que precisaban cartos en momentos de apuro, metían un papel poñendo «Levo tanto»”. Xaquín, sen sinos de arrepentimento, xustificouse argumentando que “Díaz Pardo facíanos un desconto do 20%”. Facenda nunca soubo nada, pero si a policía: “Acusáronme por esa caixa pensando que era de Socorro Rojo”. O público riu, sen saber se a afirmación era chiste ou recordo.

Emilio Romero rematou recoñecendo unha vez máis o traballo do seu amigo: “Foi importantísimo para a cultura deste país. Do que menos se pode falar e de se os barcos dependían do seu traballo.” Xaquín negouno todo agás algunha cousa: “O único certo de todo o que dixo hoxe aquí Emilio é que eu pouco fixen na produción de barcos”.

Entre risas e palmas continuou Siro López, debuxante e caricaturista que tamén comezou nos estaleiros, en Bazán. Xaquín e Siro coñecéronse no Círculo de Perlío, fixéronse amigos e foron precursores do humorismo gráfico en Galiza. En 1983 lanzaron o Manifesto en Defensa do Humor. “Defendiamos que o traballo de humoristas en prensa era exactamente igual que o xornalismo literario, algo que os xornalistas non entendían. Se chegaba unha noticia de última hora, quitaban a viñeta do debuxante ou a foto do fotógrafo”.

viñeta Xaquín Marín
Viñeta de Xaquín Marín de 1976

Siro López quixo imaxinar como naceu o Xaquín humorista: “Con catro anos mirouse nun espello e viu que era estrábico. Tivo que decidir se botarse a chorar ou botarse a rir, e decidiu rir”. Tamén explicou aprofundidade do seu humor, desde Gaspariño a Isolino: “Os debuxos de Xaquín non nos fan escachar de risa; provócannos melancolía e unha certa nostalxia, sácannos un sorriso. É un dos grandes humoristas gráficos do mundo enteiro.” Como era previsible, Xaquín negouno categoricamente: “Eu só tratei dignificar o noso oficio; por iso se fixo este Museo, para poder expoñer e que a xente poida ver obra”.

Do proceso de creación do Museo falou Daniel Romero, xestor cultural do Concello de Fene xa na altura da súa apertura, en 1984: “O manifesto de Siro e Xaquín de 1983 foi moi útil e a corporación municipal tivo sensibilidade co tema”. Romero contou varias anécdotas destes case 40 anos, como cando “Xaquín tivo que ir a un programa da TVG e compartir espazo con Carmina Ordóñez”, ou cando “viñeron gravar dun programa de Julia Otero e rematamos en Caaveiro con botes de fume”. Máis alá das anécdotas, Romero nomeou a ducias de humoristas que pasaron polo “núcleo irradiador do humor galego” e explicou a achega de Marín ao Museo: “Xaquín foi moi ambicioso nos seus proxectos e conseguiu moitos fondos grazas ao seu prestixio e contactos”.

Culturas
Cen anos de humor gráfico en Galicia

O neno Castelao, que emigrara cos seus país á Arxentina, ficou engaiolado cos debuxos de Cao, ante os que sentiu medrar a súa vocación de debuxante humorístico.

Seguiu o acto coa testemuña de Leandro Lamas, que de cativo foi alumno das aulas de debuxo de Xaquín en Piñeiros (Narón). Pero ata iso negou Xaquín: “Leandro non foi alumno meu; eu fun alumno de Leandro. Eu encargáballe debuxos imposibles. Dicíalle «fai a selva africana sen que apareza selva» , e sempre resolvía”.

A noite rematou coas intervencións institucionais da Xunta e do Concello de Fene, cofinanciadoras do monográfico, e coa súa entrega ás persoas asistentes. Xaquín non volveu falar. Non houbo máis gabanzas en voz alta. Só un xordo e fondo recoñecemento colectivo cara a un bo amigo, cara a —coma el di— “un vello que debuxa”. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Destacadas

Culturas
Opinión Unha noite atraquei un banco
A rúa, estreita e sen asfaltar, permitía a colocación das cadeiras coma nun fermoso cine de verán. Non pasaban coches impedindo o espectáculo.
Laboral
Laboral Una trabajadora de Decathlon denuncia represión sindical tras haberse presentado como delegada de CC OO
De los 170 centros de Decathlon en España, 42 tienen comité de empresa. De ellos, 18 tienen delegados sindicales de CC OO, UGT, USO o CGT. La mayoría sindical la ostenta SGCID, el sindicato independiente auspiciado por la empresa.
Iraq
Arte en Iraq “El arte florece en época de paz”: los artistas de Irak tratan de dejar atrás décadas de conflicto
De las galerías más tradicionales hasta nuevos espacios alternativos, la capital iraquí es escaparate de numerosas exhibiciones artísticas. En una época de relativa estabilidad, los artistas intentan mirar más allá de una vida marcada por la guerra.
Elecciones
Elecciones 23J Sumar alcanza un acuerdo agridulce que deja heridas abiertas
El acuerdo de confluencia ya es un hecho. Podemos es el gran damnificado respecto a los números de 2019 y puede obtener un máximo de siete diputados.
A Catapulta
Poesía Galega Edicións Malafera, o vindeiro luns en “A Catapulta”
O programa póderase seguir en directo o luns 12 de xuño ás 19.30. Estará conducido polo poeta Samuel L. París e conta tamén con versión en podcast.

Últimas

Entrevista La Poderío
Entrevista La Poderío “Las limpiadoras somos un sector maltratado y ¿quién nos ayuda? Nadie”
Ángeles Márquez Naranjo es trabajadora de la limpieza, uno de los sectores más feminizados y precarizados. La suya es la historia de la eterna luchadora, con una vida laboral dura. Ángeles se queja, sí, pero también denuncia y a veces, gana.
Opinión
Opinión Sagardui, implícate y abre vías de negociación
VV.AA.
Ante los conflictos laborales en general, y los que afectan a los servicios públicos en particular, el partido que dirige el Gobierno vasco se pone de perfil, mira para otro lado o se posiciona del lado de la patronal.
Ecología
Océanos As catro mil leguas de viaxe oceánica dunha fotógrafa galega para loitar contra a pesca ilegal
A fotógrafa e videógrafa pontevedresa Helena Constela leva máis de 11.700 millas a bordo de diferentes barcos de Sea Shepherd, unha ONG internacional que traballa na defensa dos océanos.
Elecciones
Elecciones 23J Pronóstico reservado: el acuerdo de Sumar y Podemos, difícil pero no roto
El posible veto a Irene Montero y la delicada situación de Podemos en la Comunitat Valenciana son los ejes sobre los que gravita la posibilidad de ruptura de un acuerdo de confluencia de cara a las generales de julio.
Crisis climática
Crisis climática Las emisiones de gases de efecto invernadero baten récord: el planeta se calienta a 0,2ºC por década
Un estudio publicado en la revista científica 'Earth System Science Data' alerta de que el planeta agota la cantidad de dióxido de carbono que se puede verter en la atmósfera para conseguir permanecer dentro del umbral de los 1,5 °C.
Inflación
Manipulación Avarinflación, excusaflación y las manos que dan de comer a los grupos mediáticos españoles
Un gran porcentaje de la inflación ha sido causada por la avaricia de las empresas, según señala la OCDE. Pero para la prensa española no es codicia, sino “ingenio”.
Francia
Francia La última maniobra para no votar la edad de jubilación precipita la derrota del movimiento social
Macron ha vuelto a impedir el voto legislativo sobre la edad de jubilación, acercando al movimiento social impulsado por los sindicatos franceses desde hace cinco meses a un punto y aparte con tintes de derrota.

Recomendadas

Actualidad árabe (y más)
Actualidad árabe (y más) Un niño palestino de dos años, la última víctima del ejército israelí
Las fuerzas de ocupación justifican la muerte del pequeño Mohammed alegando que perseguían a unos hombres armados, mientras preocupa la salud del poeta egipcio encarcelado Galal el-Behairy y el poder saudí lleva unos Juegos de Invierno al desierto.
Elecciones
Elecciones generales Avances y cuentas pendientes en bienestar animal: ¿y si PACMA aportara sus 300.000 votos a una confluencia?
En las anteriores generales no hubiera obtenido representación ni cambiando el tamaño de los distritos ni quitando el límite del 3% por su dispersión territorial: “No vamos a darle la espalda ni a los animales ni a nuestros votantes por un sillón”.
Literatura
Cory Doctorow “La ciencia ficción desafía lo inevitable y plantea que podríamos hacerlo de otra manera”
En ‘Walkaway’, el escritor Cory Doctorow presenta a unos personajes que viven una alegoría sobre el potencial de la cooperación para imaginar, frente a amenazas y coacciones, un mundo alternativo al margen de aquello preestablecido como inevitable.
Migración
Adelanto electoral La ILP por la regularización no se detiene con la convocatoria de elecciones
Desde Regularización Ya insisten en que la ILP tiene futuro, y piden que se vote a las formaciones políticas que apoyen la regularización en sus programas para obtener una buena correlación de fuerzas.