Cómic
Xaquín Marín negouno todo

O Museo do Humor de Fene acolleu a presentación do monográfico sobre a vida e obra de Xaquín Marín.
ilustración monográfico Xaquín Marín
Ilustración da capa do monográfico de Xaquín Marín.
Pablo Santiago
28 abr 2023 10:00

“Neste 2023, Xaquín Marín fai oitenta anos, dos que pasou a maior parte cun lapis ou un grafo na man. Sábeo ben toda persoa que o tratara en calquera momento da súa vida”. Así comeza o libro sobre a vida do humorista, debuxante, xornalista, pintor, activista, Xaquín Marín. O seu fillo, Alexandre Marín, coordinou o libro e moderou o acto da súa presentación, acompañado de persoas que conviviron co autor en diferentes etapas da súa vida.

acto Xaquín Marín

Á primeira delas transportounos Emilio Romero, compañeiro onde naquela altura estaban os compañeiros, en Astano. Alí, nunha pequena oficina, Xaquín debuxaba e pensaba o futuro:

—Non tiña malas palabras para ninguén —relatou Emilio—, sempre axudaba a quen o precisaba, fose unha asociación, un sindicato... o que fose. Abriunos a moitos todo un mundo cultural e político.
—Pois non ía botalos; eles viñan falar comigo e eu mentres tanto debuxaba — recoñecía o propio Xaquín confirmando os debuxos en horas laborais.

Nesa transitada oficina chegou a crearse un “sistema de distribución de libros” de Edicións do Castro: “Xaquín coordinaba os pedidos que faciamos todos os meses. Cada persoa ía pagando como podía. E non eran só libros en galego, tamén algúns de historia, de poesía, de teatro... Non era unha cousa pequena, que eramos 11.000 persoas  traballando. Era todo un mundo cultural e político dentro do mundo do traballo”.

Así funcionaba esa caixa B de Xaquín, segundo el mesmo contou: “Cada quen metía na caixa un papel onde poñía « debo tanto» e algúns que precisaban cartos en momentos de apuro, metían un papel poñendo «Levo tanto»”. Xaquín, sen sinos de arrepentimento, xustificouse argumentando que “Díaz Pardo facíanos un desconto do 20%”. Facenda nunca soubo nada, pero si a policía: “Acusáronme por esa caixa pensando que era de Socorro Rojo”. O público riu, sen saber se a afirmación era chiste ou recordo.

Emilio Romero rematou recoñecendo unha vez máis o traballo do seu amigo: “Foi importantísimo para a cultura deste país. Do que menos se pode falar e de se os barcos dependían do seu traballo.” Xaquín negouno todo agás algunha cousa: “O único certo de todo o que dixo hoxe aquí Emilio é que eu pouco fixen na produción de barcos”.

Entre risas e palmas continuou Siro López, debuxante e caricaturista que tamén comezou nos estaleiros, en Bazán. Xaquín e Siro coñecéronse no Círculo de Perlío, fixéronse amigos e foron precursores do humorismo gráfico en Galiza. En 1983 lanzaron o Manifesto en Defensa do Humor. “Defendiamos que o traballo de humoristas en prensa era exactamente igual que o xornalismo literario, algo que os xornalistas non entendían. Se chegaba unha noticia de última hora, quitaban a viñeta do debuxante ou a foto do fotógrafo”.

viñeta Xaquín Marín
Viñeta de Xaquín Marín de 1976

Siro López quixo imaxinar como naceu o Xaquín humorista: “Con catro anos mirouse nun espello e viu que era estrábico. Tivo que decidir se botarse a chorar ou botarse a rir, e decidiu rir”. Tamén explicou aprofundidade do seu humor, desde Gaspariño a Isolino: “Os debuxos de Xaquín non nos fan escachar de risa; provócannos melancolía e unha certa nostalxia, sácannos un sorriso. É un dos grandes humoristas gráficos do mundo enteiro.” Como era previsible, Xaquín negouno categoricamente: “Eu só tratei dignificar o noso oficio; por iso se fixo este Museo, para poder expoñer e que a xente poida ver obra”.

Do proceso de creación do Museo falou Daniel Romero, xestor cultural do Concello de Fene xa na altura da súa apertura, en 1984: “O manifesto de Siro e Xaquín de 1983 foi moi útil e a corporación municipal tivo sensibilidade co tema”. Romero contou varias anécdotas destes case 40 anos, como cando “Xaquín tivo que ir a un programa da TVG e compartir espazo con Carmina Ordóñez”, ou cando “viñeron gravar dun programa de Julia Otero e rematamos en Caaveiro con botes de fume”. Máis alá das anécdotas, Romero nomeou a ducias de humoristas que pasaron polo “núcleo irradiador do humor galego” e explicou a achega de Marín ao Museo: “Xaquín foi moi ambicioso nos seus proxectos e conseguiu moitos fondos grazas ao seu prestixio e contactos”.

Culturas
Cen anos de humor gráfico en Galicia

O neno Castelao, que emigrara cos seus país á Arxentina, ficou engaiolado cos debuxos de Cao, ante os que sentiu medrar a súa vocación de debuxante humorístico.

Seguiu o acto coa testemuña de Leandro Lamas, que de cativo foi alumno das aulas de debuxo de Xaquín en Piñeiros (Narón). Pero ata iso negou Xaquín: “Leandro non foi alumno meu; eu fun alumno de Leandro. Eu encargáballe debuxos imposibles. Dicíalle «fai a selva africana sen que apareza selva» , e sempre resolvía”.

A noite rematou coas intervencións institucionais da Xunta e do Concello de Fene, cofinanciadoras do monográfico, e coa súa entrega ás persoas asistentes. Xaquín non volveu falar. Non houbo máis gabanzas en voz alta. Só un xordo e fondo recoñecemento colectivo cara a un bo amigo, cara a —coma el di— “un vello que debuxa”. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegio, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Poesía
Poesía La generación beat sigue latiendo
La generación beat es la del ritmo, del golpe, la de superar, la del latido en el papel y fuera de él. La del sentimiento desgarrador que sale del individuo, pero llega a la sociedad.
Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.

Últimas

Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.
Sidecar
Sidecar Soluciones bonapartistas
Las turbulencias en el seno de los dos partidos estadounidenses dominantes refleja el problema más amplio de un sistema capitalista cada vez menos capaz de proporcionar ganancias materiales a la clase trabajadora.
Memoria histórica
Memoria histórica Las nuevas leyes de memoria histórica recuperan la “concordia” franquista
La ofensiva legislativa de gobiernos autonómicos como el de Castilla y León y el País Valencià, adoptan un enfoque revisionista que amenaza los avances en el reconocimiento memorialista.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.