Consumo
Templos literarios de proximidade

A xente camiña con indiferenza fronte ás ruínas da última casa consistorial do Concello de Oza. Aos seus pés loce un parque que herdou o seu nome case cen anos despois da anexión deste municipio antigamente rural á capital da provincia coruñesa. De fondo, a panorámica dun taboleiro de edificacións modernas, rañaceos e grandes almacéns. O pano inmoble que agocha o balcón do océano.

Un breve paseo de 300 metros permite atopar, na rúa da Merced, entre os barrios tradicionais dos Castros, O Castrillón e A Gaiteira, un baixo renovado que sorprende aos transeúntes pola inmensidade dos andeis de madeira que cobren por completo as paredes e acollen material literario novo e usado. Un pulo á inquietude intelectual, ao pensamento crítico e ao lecer enriquecedor e artístico. Un lugar de íntima conexión, porque a xente que le por devoción e con regularidade nunca é completamente allea entre si.

Unha librería, A Tobeira de Oza, que reivindica co seu propio nome o coñecemento histórico destes núcleos de poboación. “Queremos lembrar o que pasou noutros tempos, é cuestión de que sexamos conscientes da nosa historia e de onde vimos, porque iso nos axudará tamén a saber cara onde nos diriximos”, apunta Francisco Barcia, un dos tres membros da cooperativa que sacou adiante este proxecto inaugurado a mediados de novembro.

CREATIVIDADE, COMPROMISO E HISTORIA

Barcia considera que “en todas partes hai xente con ganas de facer cousas, de crear, de pintar, de escribir, e ás veces, a poucos quilómetros, hai zonas que nos soan a terra ignota, semella que todo deba concentrarse nos mesmos lugares”. Por iso subliña a importancia de “vivir o barrio, non a uniformidade que nos están lanzando”.

Daniel Palleiro, o integrante máis mozo da cooperativa, medrou no barrio dos Castros e alerta da posible “hexemonía do centro” a nivel cultural. “Instalámonos nunha zona moi poboada e moi activa”, sinala Palleiro, quen destaca a relevancia da asociación veciñal Oza-A Gaiteira-Os Castros en asuntos clave como a histórica loita contra as descargas de carbón a ceo aberto no peirao coruñés, unha actividade industrial que poñía en perigo o medio ambiente e a saúde da cidadanía, ennegrecendo as vivendas a potenciando problemas respiratorios.

Unha librería, A Tobeira de Oza, que reivindica co seu propio nome o coñecemento histórico destes núcleos de poboación

O libreiro tamén pon o foco no labor da entidade veciñal en cuestións vencelladas á memoria do lugar, e menciona o traballo de recompilación de imaxes que amosan o pasado destes barrios por parte do veciño José Carlos Alonso. Estes documentos protagonizaron diferentes exposicións e pasaron de incluírse no seu blogue a publicarse este ano nunha revista en papel á que engadiu material inédito.

O documental Na lembranza de Oza (2013), gravado e editado por María Álvarez, fomenta neste sentido a reflexión e o debate sobre o proceso de transformación urbanística do vello municipio labrego e mariñeiro, anexionado á Coruña en 1912, e os problemas ligados aos novos usos de espazos públicos e privados até as primeiras décadas do século actual.

Aquel pasado deixa poucas pistas sobre os seus segredos, pero descubrir o hiperlocal axuda a coñecerse por dentro. Valorar os arredores significa apreciar o próximo. O primeiro paso para abrir a mente, camiñar máis lonxe e acadar a preparación para abrirse ao mundo.

UN REFUXIO ENTRE LETRAS

“Financiámonos vendendo libros de vello fundamentalmente, e algo de primeira man, e logo temos unha modesta infraestrutura que poñemos ao servizo dos colectivos e a veciñanza”, explica Daniel Palleiro. Entre as longas filas de libros de temática moi variada, clasificados por xéneros e ordenados alfabeticamente, distribúense cadeiras, butacas e mesas. O local servirá café cando a situación da hostalería experimente un alivio. Os animais tamén son ben recibidos. E ao final do corredor, existe un escenario.

“Alugámolo a un prezo moi barato”, indica Palleiro. “Por exemplo, hai un colectivo de música tradicional que imparte cursos aquí. Sería presuntuoso pola nosa banda presentarnos como dinamizadores culturais”, matiza, “pero si que procuraremos fomentar cousas como actuacións de música tradicional e teatro comunitario, e algo máis temático relacionado coa memoria e a identidade do barrio cunha certa periodicidade”.

Todo xira en torno aos libros, pero representa un espazo de liberdade onde agardamos que a xente se sinta cómoda

Daniel Blasco, membro desta cooperativa, aclara que “todo xira en torno aos libros, pero representa un espazo de liberdade onde agardamos que a xente se sinta cómoda”. De momento, Blasco percibe que “houbo unha boa benvida” e afirma que, malia o tempo de dedicación que require a librería, “cando é o teu proxecto e a túa ilusión, botas horas encantado”.

A literatura e outras artes funcionan como canais para expresarse cando no é posible fuxir dos sentimentos propios. Vías de saída ao afán creativo ou á vontade de aprendizaxe que latexa con rabia. Motivo dabondo para defender a importancia de puntos de encontro que poden espertar unha vocación. Ou cando menos, supor unha chamada á lectura preto da casa. Un refuxio, pero nunca un espazo baleiro.