Deportes
Alcalde de Managua, orgullo de Nicaragua

A epopea vital de Alexis Argüello tivo de todo e a fin semella a dunha obra confusa e mal contada na que, ademais, puxeron dous finais. Un puido ser consecuencia dos seus propios erros e o outro puido ser produto dos erros alleos. Alexis naceu en Managua, dentro dunha numerosa familia, o 19 de abril de 1952. Argüello medrou nunha barriada pobre. Non é ningunha novidade o nacemento dun gran campión dentro dun contexto humilde cada tanto. A novidade no caso de Alexis foi que o boxeo non figuraba nas súas metas vitais. O boxeo na vida de Argüello chegou como unha mestura pola obsesión por abandonar a pobreza, sumada á necesaria casualidade que muda o rumbo de cada vida.

Un dato abraiante é o feito de que Alexis foi boxeador profesional desde o seu debut e ver ata onde chegou coa súa carreira. Nunca foi boxeador amateur. Non hai dúbida de que o boxeo foi unha oportunidade para a que Argüello estivo preparado de xeito natural. Incluso, en entrevistas o propio Argüello recoñeceu que el quería ser avogado, pero a necesidade empurrouno ao cuadrilátero. O 1 de agosto de 1968, con apenas 16 anos, Alexis Argüello colleu os guantes de boxeo e subiu ao ring do Estadio Cranshaw para enfrontar o seu primeiro combate profesional. Alexis caeu por KO no primeiro asalto fronte a Omar “El Cachorro” Amaya e pagáronlle 100 córdobas por ese combate. Contaba o propio Alexis que, cando chegou ao vestiario, a súa nai díxolle que os cartos non o son todo na vida, o orgullo é máis importante. Con ese orgullo volveu ao ring, para un segundo combate, contra Israel Medina, e gañou por KO no segundo asalto.

Un inicio diferente

No período de tempo que comprende o comezo da carreira boxística de Alexis Argüello, houbo dous momentos transcendentes no ring: venceu e retirou ao ex campión cubano José Legrá e ante a posibilidade de disputar o seu primeiro título mundial esquivou ao perigoso zurdo filipino Bert Nabalatang que, curiosamente, fixo fama por ser o rival que Alexis evitou enfrontar. O manexador de Argüello, Eduardo Román, aclarou posteriormente a razón para non arriscar ante o filipino: “A data para o combate contra Ernesto “Ñeto” Marcel xa estaba acordada e os promotores non quixeron riscos”. Se Alexis sufría algún corte ou lesión, poderían cancelar o combate contra Marcel.

Non hai dúbida de que o box foi unha oportunidade para a que Argüello estivo preparado de xeito natural. Incluso, en entrevistas o propio Argüello recoñeceu que el quería ser avogado, pero a necesidade empurrouno ao cuadrilátero

O 16 de febreiro de 1974 Alexis Argüello tivo o seu primeiro combate polo título pluma da AMB contra Ernesto Marcel, que terminou cunha vitoria axustada de Marcel. Despois da vitoria, Marcel colgou os guantes de boxeo. Despois da derrota, Eduardo Román tomou unha decisión fundamental para Alexis Argüello, e contratou os servizos do adestrador panameño Ramón “Curro” Dossman. Grazas a este cambio houbo un novo Argüello, os seus combates comezaron ser resoltos con autoridade. Os seus desprazamentos, lentos pero seguros, permitíanlle acabar na posición axeitada, aprendeu a utilizar o seu poderoso jab, evitando que o rival fuxise polos costados con descargas veloces e fulminantes. E abraiaba coa súa velocidade de mans.

A súa relación coa ditadura

O ditador nicaragüense durante os anos 70, Anastasio Somoza Debayle, resultou clave xunto a Eduardo Román, manexador de Alexis e persoa de confianza de Somoza. Román foi o padriño do futuro campión, non afastarían os seus camiños xamais. Román foi conselleiro, protector, asesor e representante de Alexis. Pero alén de ser a cara visíbel do proxecto Argüello, era o goberno de Somoza a través de Román quen empezou a financiar o futuro do campión que pasou a servir á propaganda somocista, réxime ameazado por entón debido ao avance da revolución sandinista. Segundo o propio Román confesou os contactos con militares panameños foron utilizados para conseguir a oportunidade do primeiro combate polo título contra Marcel. Non hai dúbidas que o manexo do boxeo nicaragüense da época era algo totalmente político e obrigaba a tomar partido, algo que Argüello non puido ou non quixo evitar.

A confirmación do novo Alexis aconteceu poucos meses despois da derrota ante Marcel. O 23 de novembro de 1974, en Inglewood, California, enfrontou ao mexicano Rubén “Púas” Olivares ao que noqueou no decimo terceiro asalto. Vitoria coa que Argüello conquistou o cinto de campión mundial da AMB dos pesos pluma. Chamado “O Cabaleiro do Ring” pola súa xentileza. Cando Alexis combatiu contra Olivares fixo unha reverencia á bandeira mexicana. Esta batalla inaugurou o apoxeo da carreira de Alexis, convertido ben cedo en lenda e ídolo nacional de Nicaragua. Argüello realizou cinco defensas do título pluma e o 28 de xaneiro de 1978 subiu aos súper pluma para vencer e despoxar do reinado ao monarca da CMB, o boricua Alfredo Escalera en San Juan, Puerto Rico.

A Somoza Debayle, Argüello dedicoulle vitorias, acompañouno en actividades proselitistas e até foi nomeado tenente de honra da Garda Nacional. Foron episodios que demandaron aclaracións

A Somoza Debayle, Argüello dedicoulle vitorias, acompañouno en actividades proselitistas e até foi nomeado tenente de honra da Garda Nacional. Foron episodios que demandaron aclaracións e xustificacións ante o conflitivo vaivén da historia nicaragüense durante eses días. Un deses episodios aconteceu en xuño de 1974, Alexis participou nun desfile hípico durante unha manifestación a favor do ditador Anastasio Somoza. Recibiu toda clase de críticas por iso. Porén, aínda en pleno romance co goberno, en 1975, aconteceu un feito que mudaría esa relación. Eduardo Román inaugurou un negocio de venta de equipos de oficina que foi saqueado. Trala investigación, as pesquisas concluíron que puido ser un auto roubo coa finalidade de entregar os equipos roubados ás células clandestina s do FSLN. Román perdeu o seu posto de xerente na Compañía de Electricidade ENALUF e Argüello, como consecuencia indirecta, pasou de protexido a sospeitoso de traballar para os inimigos da ditadura.

Para 1979, a relación coa ditadura somocista xa non existía. Tal vez, por esa razón aconteceu outro momento clave, outro cambio de rumbo. O 8 de xullo de 1979, cinco meses antes da renuncia de Somoza Debayle e do triunfo da revolución sandinista; Alexis Argüello, para o combate que tivo no Madison Square Garden de Nova York contra o mexicano Rafael “Bazooka” Limón, subiu ao ring cunha bandeira no calzón. A idea de subir coa bandeira foi de Eduardo Román. As intencións de Román non agochaba o desexo de protexer o patrimonio do seu pupilo. Non alcanzou. Os sandinistas, cando asumiron o poder, confiscaron a Argüello tódolos seus bens e os cartos en entidades financeiras. En ningún momento, por exemplo, tiveron en conta que o irmán de Alexis (Edward) morreu loitando cos sandinistas.

A chegada do sandinismo e das adiccións

Como resposta á confiscación dos seus bens, exiliado en Estados Unidos, Argüello vencellou o seu andar por un breve período de tempo aos grupos da Contra que combatían fronte aos sandinistas. Organizou un grupo de solidariedade que recollía todo o que servise para os combatentes. De volta coa súa carreira boxística, o 20 de xullo de 1981, en Londres, Alexis Argüello invadiu a división dos pesos lixeiros para desafiar e gañar ao campión mundial da CMB nas 135 libras, o británico Jim Watt. En 1982, co boricua Óscar A. Seary na súa esquina, desafiou ao campión súper lixeiro da AMB, Aaron Pryor. Foron dúas derrotas sanguentas, dúas dolorosas derrotas que marcaron o comezo do fin do “Fraco Explosivo”. O primeiro combate con Pryor acabou con Alexis quince minutos inconsciente no cuadrilátero. Tan asociada estaba a figura de Argüello coa Contra nesas datas, que no día seguinte da primeira derrota con Pryor, un dos principais xornais nicaragüenses titulou a nova sobre o combate como “KO á Contra”.

O comezo da década dos 80 foi a decadencia de Alexis. Un período onde a única dúbida é o inicio dese deterioro. A dúbida pasa por dous puntos clave da súa existencia: o exilio coa perda dos seus bens a finais de 1979 e as súas derrotas ante Pryor en 1982 e 1983. Semella, máis ben, que os sinais son dun proceso gradual entre un momento e o outro. O inicio do exilio en Miami, propiciou dúas caras moi diferentes dunha mesma moeda. No boxeo foron anos de gloria con vitorias ante Rolando Navarrete, Cornelius Boza-Edwards, José Luis Ramírez, Roberto Vázquez, Jin Watt e Ray Mancini. Porén, a procesión viaxaba por dentro. En 1982 perdeu o seu primeiro combate ante Aaron Pryor, no que houbo un polémico episodio debido a unha botella cun liquido non identificado que o adestrador de Aaron lle deu cando Pryor semellaba xa fatigado: milagrosamente recuperouse para noquear a Argüello. Por obrigas do contrato, Alexis foi ao desquite directo e tamén perdeu por KO. As dúas derrotas foron o segundo punto de inflexión no seu declive. Despois de Pryor chegaron as drogas e o alcol a unha vida xa pautada polas depresións. Alexis realizou dous combates máis en 1985 e 1986 por compromisos onde primaba a necesidade de cartos. Perdera os equilibrios e foron só dúas batallas. Xa non máis. A saída do boxeo foi pola porta menos desexada.

O comezo coas adiccións foi despois do retiro. Chegou un amigo, propuxo e Alexis aceptou. Nunca fora bebedor, tampouco parrandeiro. E foi o peor que puido facer, o que acontecía no anos 80 en Miami era como Sodoma e Gomorra. E a vida de Argüello mudou a unha esmorga continua. Mais non todo era malas novas. No comezo dos 90 houbo un deses cambio de rumbo. A Unión Nacional Opositora (UNO), formada por partidos opositores ao FSLN e liderada por Violeta Barrios Chamorro, gañou as eleccións e provocou un cambio de goberno en Nicaragüa. Grazas a isto, Argüello puido regresar a Nicaragua e comezou unha nova etapa na súa vida. A derradeira. Cando volveu, Argüello tiña moitos problemas económicos e cargaba adiccións difíciles de superar. A súa intención foi sempre recuperar as súas propiedades, aínda que non conseguiu recuperar o que lle fora confiscado. Recibiu, a cambio, uns módulos dun centro comercial para tentar resarcirlle. Foi un novo comezo, un punto de partida no que tivo como obxectivo a recuperación das súas adiccións. O remedio atopouno nun centro de rehabilitación, o Instituto Odera, ao que estivo vencellado uns cinco anos. No centro, aínda hoxe, hai unha gabia duns 15 metros que Argüello cavou como parte da súa terapia. Alí non había profesionais, e eran os propios doentes os que se axudaban entre eles. Algo semellante a alcolicos anónimos.

O remedio atopouno nun centro de rehabilitación, o Instituto Odera. Alí non había profesionais, e eran os propios doentes os que se axudaban entre eles. Algo semellante a alcolicos anónimos

Reconciliación co Orteguismo

Antes de acudir a ese centro, aconteceu un deses episodios bisagra. Despois dunha noite de esmorga, de tragos de whisky e churros de cocaína no Hotel Internacional de Managua. A súa noiva, Alicia, quería ir para casa. Saíron cara o coche, pero Argüello quería seguir bebendo. Entón Alexis empurrouna. Ela, anoxada, volveu cara el para reprocharllo. E Alexis agarrouna pola gorxa até case afogala. A partir deste incidente, Argüello decidiu internarse no Centro Odera. Quen dirixía este centro era Franciusco “Choco” López, un ex adicto, que xa por entón era tesoureiro do FSLN. A través de Francisco, e o Centro Odera, Alexis chegou ao sandinismo. Ao pouco tempo, Alexis tivo un encontro con Daniel Ortega, que lle pediu perdón polo erro cometido en 1979 coa confiscación das súas propiedades. E a man tendida foi correspondida: Argüello ingresou no sandinismo, como activista de partido primeiro. En 2004, apareceu nas papeletas como candidato a vice alcalde de Managua polo FSLN, e non precisamente no momento de maior popularidade do sandinismo. Lonxe quedaban os tempos nos que The Clash cantaba á pureza dos guerrilleiros nicaragüenses. En 2008, finalmente, foi escollido como alcalde electo de Managua.

En 1994 Argüello prometeu que nunca metería a cabeza na política, “que cuspan na miña cara se fago iso”, dixo. Non hai dúbidas que traizoou a súa propia palabra. En 2001 uniuse ao FSLN, tres anos máis tarde foi electo vice alcalde de Managua. Despois, en 2008, o partido escolleuno como candidato a alcalde ás eleccións pola súa popularidade. Competiu contra o ex ministro de Facenda, Eduardo Montealegre, e aínda que a oposición dixo que perdeu as eleccións, o Consello Supremo Electoral outorgoulle unha cuestionada vitoria. O Campión, como era chamado o candidato Argüello durante a campaña, non opinou nunca sobre as acusacións e preferiu agradecer a quen votara por el. Non quería nada máis que axudar á súa xente. Xenuíno e honesto, Argüello foi amado polo seu pobo. Cando tivo oportunidade, produciu un impacto positivo na xente. Mais, polo camiño, en poucos meses, foi publicamente relegado ao estado de figura en xefe. Algo simbólico e con pouca capacidade executiva, unha especie de golpe de Estado técnico ás súas facultades.

A Argüello, a presión deulle para aturar cinco meses a situación. O home que anos antes pedira que “cuspisen na súa cara” se acababa na política, decidiu non agardar un novo ciclo e aplicou o castigo máis cruel. Os detalles da súa morte, aínda hoxe, son escuros. A noite do 1 de xullo de 2009 pasaba de xeito normal, cando o fillo de Karla e Alexis espertou chorando. Foi Karla quen camiñou co pequeno en brazos, tentando calmalo. Nese intre, decatouse que Alexis estaba na cama cun revolver, e comezou a berrar que non fixese nada, que ficase tranquilo. Tentou quitarlle a arma, pero non foi quen. Chamou a un amigo, que lle recomendou chamar aos gardas de seguridade para tentar desarmalo. Mais xa era demasiado tarde. Na casa escoitouse un disparo. O corpo de Argüello foi trasladado ao hospital onde foi realizada a análise forense. O goberno fíxose cargo de todo e decretou tres días de loito nacional.

As testemuñas sobre a morte de Argüello coinciden na sorpresa polo desenlace, pero non son unánimes na causa da morte, crime ou suicidio. A filla de Alexis, Dora Argüello, reclamou a existencia de contusións na cara visíbeis nunha fotografía post mortem. Outro fillo, Alexis Junior, afirmou que “alguén premeu o gatillo, pero ese alguén non foi Alexis Argüello”. Pero hai outras visións diferentes. Amigos seus lembraron as veces que Alexis confesara os seus desexos de suicidarse. Carlos “Chocorrocito” Buytrago testemuñou que o propio Alexis o día antes da súa morte confesáralle que “non desexaba seguir vivindo e que estaba canso”. Alén das testemuñas, a realidade é que a bala que matou a Alexis, deixou unha ferida aberta que aínda hoxe segue sangrando. E aínda hai máis preguntas que respostas. Quizais nunca vaiamos saber a verdade do que aconteceu. Hoxe, no medio do silencio, todo ao que os managuas poden aferrarse é a lembranza do heroe que unha vez coñeceron: Alexis Argüello, alcalde de Managua, orgullo de Nicaragua.