Deportes
Put me back on my bike

Pero antes de chegar á tarde de 1967 da entrada, se non vos importa, quero parar o Deloream nunha data. O 1 de xullo de 1970 era venres, facía calor. Eddy Merckx atopábase fuxido camiño da cima do Mont Ventoux. A un quilómetro e trescentos metros da meta, o coche de Jacques Goded, o director do Tour de Francia, frenou con suavidade. Jacques baixou do coche. Deixou o chapeu no vehículo en sinal de respecto e percorreu cun ramo de flores nas mans a distancia que separa a estrada do monumento que hai a Tom Simpson nese punto do Mont Ventoux.

Eddy Merckx chegaba nese intre, camiño da cima, para gañar a etapa. Tíñao prometido. Na saída de Gap, o director do Faema, comunicáralle a morte de Vicenzo Giacotto, o seu manager, vítima dun infarto na súa casa de Milán. Merkx chorou como un neno, apoiado en Mario Vinna. Despois prometeu que gañaría. Levaba 6 minutos de vantaxe sobre o segundo, non tiña necesidade de atacar desde lonxe, pero así fixo. Pola memoria do seu amigo. Mentres Jacques Goded depositaba as flores a Tom Simpson, Merckx transitaba ese mesmo treito da estrada. Eddy volveu a cabeza cara o monumento e quitou a gorra en sinal de homenaxe ao heroe caído. Cando perdeu de vista o monólito, na ante penúltima curva da ascensión, Merckx volveu a cubrirse a cabeza coa viseira cara atrás. Fixo o último quilómetro case extenuado. E foi trasladado a unha ambulancia, case sen dar declaracións, para recibir osíxeno. A falta de 10 etapas, tiña sentenciado outro Tour de Francia.

Pero quen foi ese Tom Simpson que facía parar a un director do Tour de Francia o seu coche ou que o Caníbal Merckx sacase a súa gorra en sinal de respecto e homenaxe? Foi un ciclista profesional británico, un pioneiro. En 1962, foi o primeiro británico en vestir o maillot amarelo de líder do Tour de Francia. En 1965, foi o primeiro británico en gañar o Campionato do Mundo en Ruta. O 30 de novembro de 1937 nacía en Heswell, Inglaterra, Thomas Simpson, menor de seis fillos. Cando tiña 12 anos, a familia Simpson mudouse a Harworth, e foi alí onde o mozo Tom Simpson comezou a ter contactos coa bicicleta. Empezou traballar de repartidor en bicicleta nunha tenda de ultramarinos, e a disputar as súas primeiras carreiras amateurs. Ese ano, George Berger, aconselloulle que comezase practicando ciclismo en pista. Así comezou adestrar e en 1956 foi subcampión nacional na disciplina de persecución. Estas actuacións valéronlle un posto no equipo olímpico británico de ciclismo en pista para os Xogos de Melbourne 1956, onde acadaron a medalla de bronce como equipo.

Un pioneiro. En 1962, foi o primeiro británico en vestir o maillot amarelo de líder do Tour de Francia. En 1965, foi o primeiro británico en gañar o Campionato do Mundo en Ruta

En 1959, Tom trasladou a súa residencia a Francia cun obxectivo: ser ciclista profesional. Estableceuse na Bretaña, en Saint-Breine. En xuño de 1959 asinou o seu primeiro contrato profesional co equipo Rapha, por 80 francos ao mes. Durante a súa primeira tempada estivo correndo clásicas e carreiras menores, acumulando 28 vitorias en total. En 1960 debutou nas grandes clásicas, nos monumentos, ademais en maio logrou a vitoria no Tour do Sudeste. Un mes despois debutaba no Tour de Francia con 22 anos, acabando no posto 29 da clasificación xeral.

En 1961 gañou o Tour de Flandes, mais no Tour de Francia debeu abandonar por mor dunha lesión. En 1962 contratouno o equipo Gitane-Leroux-Dunlop. Revalidou o título en Flandes e chegou ao Tour de Francia como líder do equipo. Na décimo segunda etapa, no Tourmalet, un ataque valeulle para coller o maillot amarelo. Foi o primeiro británico en conseguilo. Ese ano gañou Jacques Anquetil, Tom Simpson acabou sexto. En 1963, Tom, fichou polo equipo Peugeot. En 1964 gañou a Milano-Sanremo; eses mesmo ano estivo a piques de acabar cunha vitoria de etapa no Tour, terminando 14º na clasificación xeral. Asentado como un dos máis destacados ciclistas do pelotón internacional en 1965, Simpson escribiu no xornal británico The People, dando a entender que o consumo de drogas nas carreiras ciclistas era algo habitual, aínda que dicindo que era unha cousa dos outros. O 5 de setembro de 1965 en Donosti-San Sebastian acadou ser o primeiro británico en gañar o Campionato do Mundo en Ruta e vestir o maillot arco da vella.

O ciclismo é territorio de tópicos como poucos deportes, un deles é sen dúbida a lenda da maldición do maillot arco da vella, vinculada á pouca ou ningunha fortuna que acompaña aos ciclistas que gañan o Campionato do Mundo en Ruta mentres levan o maillot de Campión. Simpson comezou a notar os efectos da famosa maldición cando, de vacacións en inverno de 1966, fracturouse a tibia nun accidente de esquí. Recuperouse milagrosamente, xusto para disputar o Tour de Francia, estando a piques de conseguir a vitoria de etapa que semellaba esquiva, ao terminar segundo nas etapas 12 e 13. Pero na etapa 17, despois dun ataque no Col du Galibier, non foi quen de suxeitar o manillar e sufriu unha caída durante o descenso. Non competiu máis ese ano.

O ciclismo é territorio de tópicos como poucos deportes, un deles é sen dúbida a lenda da maldición do maillot arco da vella

En 1966 o Tour decidiu practicar os primeiros controis antidopaxe. Foi o 29 de xuño de 1966. Pasárono 12 ciclistas e houbo 6 positivos por anfetaminas. No comezo da seguinte etapa, o pelotón fixo unha folga de bicis caídas, que durou 3 minutos, como protesta polas análises. Os líderes da revolta foron os archinimigos Jacques Anquetil e Raymond Poulidor. Conseguiron que non fixesen ningún control máis en todo ese Tour, e no seguinte. A protesta contou co apoio até do presidente Charles de Gaulle que dixo cando foi preguntado: Dopaxe? Que dopaxe? Como van facer probas a un home como Anquetil que fai sonar “A Marsellesa” no estranxeiro?

No comezo da tempada 1967, Tom Simpson atopábase en forma. Mellor que nunca. Gañara a París-Niza e viaxou por primeira vez á Vuelta A España, que por esas datas disputábase antes do Giro e o Tour, recollendo dúas vitorias de etapa e o posto 33 na clasificación xeral. No comezo do Tour de Francia de 1967 Simpson amosou optimismo. Tom confesoulle a Georffrey Nicholson, xornalista de The Guardian, que quería demostrar que era un home Tour, que podía ser perigoso, que xa non tiña máis escusas. Porque por moito empeño que poñía Simpson, semellaba gafado coa rolda gala. O ano anterior, en 1966, tivo que abandonar por unha caída no Galibier. En 1965 correu baixo mínimos por unha infección e en 1964 contaxiouse da miñoca solitaria. No ano 1967 sabía que o único xeito de acadar un bo contrato era completar unha boa clasificación xeral no Tour. E estaba tan seguro que podía, incluso, gañar aquel Tour que antes de viaxar a Francia pagou a entrada dun Mercedes Benz e despediuse da súa esposa dicindo: “véxote en París... vestido de amarelo”.

Porque Tom Simson tiña un plan. Marcara tres puntos clave onde atacar. O obxectivo era chegar á crono da última etapa con menos de 3 minutos perdidos. “Se consigo iso, gañarei o Tour”, asegurou. Eses puntos clave eran o Galibier, o Mont Ventoux e Puy de Dome. Durante a primeira semana todo foi segundo o guión marcado. Tom era sexto na clasificación xeral. Pero unha doenza estomacal comezou afectar o seu rendemento, e na etapa 10 no Galibier sufriu unha diarrea. Pese a todo, a súa desvantaxe cos grandes favoritos non superaba os catro minutos.

Porque Tom Simson tiña un plan. Marcara tres puntos clave onde atacar. O obxectivo era chegar á crono da última etapa con menos de 3 minutos perdidos

Tres días despois o pelotón saía de Marsella e remataba en Carpentras pasando polo Mont Ventoux, a montaña do vento. O día era caloroso, extraordinariamente seco no Ventoux, a montaña que describiu Petrarca e que desde antigo os romanos deixaran pelado o seu cumio. Un xigante, só, no medio da Provenza. Descarnado, ventoso, implacábel. Séneca relatou que Xulio César ordenou construír un templo na súa cima dedicado a Circe, o Mistral, ese vento terríbel que azouta no seu cumio. E a temperatura superaba, nas horas centrais do día, os 40 graos centígrados. Con estas condicións, os últimos metros serían un inferno a máis de 1900 metros de altura, nun escenario semellante a un paisaxe luar. O Tour descubrira uns anos antes esta subida, en 1951 foi o primeiro ascenso. Catro anos despois, o Mont Ventoux, cobrou a súa primeira “vítima”: Ferdinand Kluber. O campión suizo caeu no chan tras cruzar a liña de meta. A calor e o esforzo fixeron que se desmaiase. Nada máis recuperarse, convocou unha rolda de prensa onde anunciou o seu retiro, engadindo con retranca: “Ferdi suicidouse no Ventoux”.

Pero volvamos a 1967. 13 de xullo de 1967, etapa 13, demasiados treces para que todo saíse ben. Algo tétrico rondaba a atmosfera. O sol abrasaba cunha temperatura superior aos 35º. Durante o amencer o médico do Tour, Pierre Dumas, deu un paseo pola zona da saída da etapa. “Con este tempo, se algún corredor cae ao chan, podemos acabar cun morto nos brazos”, dixo. Tom Simpson, pola súa banda, espertou ese día aínda con molestias dos seus problemas estomacais. Sétimo na clasificación xeral, o británico ademais estaba nun equipo minguado no que só quedaban catro ciclistas. E os tres compañeiros que lle quedaban non lle servían de gran axuda nunha etapa de montaña. Con todo, Tom estaba de bo humor e brincaba cos seus compañeiros na saída.

E comezou a etapa, os técnicos británicos subiron ao Peugeot 404, que era o coche do equipo. Adiantaron ao pelotón, entregaron o avituallamento e volveron á cola do gran grupo. A carreira xa estaba rota antes de chegar ao Ventoux. Comezaron a ascensión. Harry Hall (o mecánico) empezou ver cousas estrañas, raras, presaxios dun final que non podía ser feliz. Os favoritos xa estaban en cabeza. Julio Jiménez e Raymond Poulidor sacaban metros de vantaxe ao grupo do maillot amarelo; conformado por Roger Pingeon (líder), Felice Gimondi, Franco Balmamion, Jan Janssen e Tom Simpson. Tom conseguiu poñerse á fronte deste grupo, pero pronto comezou a quedar descolgado. Simpson, con dificultades, sumouse a outro grupo liderado por Lucien Aimar, gañador do Tour anterior. Pero a estancia de Tom neste grupo foi curta, Aimar chegou declarar: “Ofrecinlle bebida. Podía ouvir, mais a súa ollada estaba perdida no baleiro. O máis estraño foi que mantivo as gañas de seguirme. Aviseille que non fixese iso, pero nin sequera respondeu”.

Harry Hall empezou ver cousas estrañas, raras, presaxios dun final que non podía ser feliz

Nese momento a situación de Simpson empeorou de xeito dramático. A cámara de Harry Hall, a quen lle gustaba o cinema, gravou a primeira parte do drama, que comezou a 2,5 quilómetros da cima. Simpson zigzageaba coa cabeza dobrada cara a dereita, coma un paxaro co pescozo roto. Caeu por primeira vez a quilómetro e medio do cumio, apoiado nun talude. “Báixate, o teu Tour rematou”, dixo o seu mecánico aterrado. “Quero seguir, levántame”, respondeu Tom Simpson. Foi un suspiro. Máis voluntarioso que forte. Foron as últimas palabras que dixo, aínda que a lenda, iniciada por un xornalista de The Sun diga que dixo “Put me back on my bike” (volve subirme na miña bici). Percorreu 400 metros máis; cando, de súpeto, comezou dar tombos. E caeu de novo. O mecánico Harry Hall e o director Alec Taylor baixaron do coche e suaron para tentar levantalo. A ollada perdida. As mans agarrotadas no guiador. Tiveron que soltarlle os dedos un a un. Rigor mortis. Hall tentou facerlle o boca a boca desesperado, mentres unha enfermeira premía os pulmóns. A pel do ciclista amosaba unha transparencia amarela. Logo chegou Pierre Dumas coa máscara de osíxeno. Chegou un helicóptero para trasladalo ao Hospital de Avignon. Inútil, entrou no hospital xa cadáver.

Hora e media despois foi a confirmación da morte de Tom Simpson. No seu maillot atoparon dous frascos de anfetaminas baleiros, nesa época era habitual que os corredores mesturasen o consumo de anfetaminas con cognac. No comunicado os médicos non permitían para o enterramento de Tom. Vinte días despois da traxedia, o 2 de agosto de 1967, fixéronse públicos os resultados da autopsia que dicían que a causa directa da morte foi unha serie de factores vinculados entre si: un golpe de calor, o sobre esforzo físico e a falta de osíxeno, que levaron a Tom a sufrir unha insuficiencia cardíaca. A autopsia tamén confirmaba que sen tomar anfetaminas, que afectaron a súa percepción da fatiga, nada disto tivese acontecido. O Tour de 1967 rematou con Jan Janssen primeiro na clasificación xeral. A Unión Ciclista Internacional reaccionou á morte de Tom regulando por primeira vez o consumo de sustancias dopantes. No ano seguinte, 1968, o Tour de Francia realizou os primeiros controis antidopaxe.

Ao ano de morrer, levantouse un monumento no lugar onde caeu Tom Simson, hoxe sigue en pé. É curioso que Simson sexa lembrado como un heroe e teña aínda un monólito na súa honra no Ventoux. Hoxe é complicado imaxinar unha fascinación similar polo texano Lance Armstrong, convertido hai uns anos nun dos malos do mundo do deporte. Quizais iso sexa o único positivo desta historia: o feito de que os seareiros do ciclismo xa non están (estamos) dispostos a aceptar máis mentiras.

In memoriam: Tom Simpson.