Educación
Semente e Ikastolen Elkartea denuncian en Compostela o centralismo lexislativo da ‘Lei Celáa’

Koldo Tellitu, Lehendakari de Ikastolen Elkartea e Santiago Quiroga, membro do Secretariado Nacional da Semente, presentaron o 6 de marzo no Museo do Pobo Galego (Compostela) unha valoración crítica, elaborada conxuntamente polas entidades educativas basca e galega, sobre a Lomloe (Lei Orgánica de Modificación da LOE). Ainda que entenden que a nova lexislación mellora e enmenda a polémica “Lei Wert”, xa que é unha norma que volve ao “marco da LOE” (Lei Orgánica de Educación do ano 2006) —segundo Koldo Tellitu, un escenario educativo “amábel”—, considérana continuista desde o plano competencial. Nese sentido, ambas entidades sinalan que a redacción do Artigo 5, no que se establece o reparto de competencias na esfera educativa, é prácticamente a mesma que a da lei anterior.

“Unha norma terribelmente centralista”

Segundo o Lehendakari de Ikastolen Elkartea a nova Lei Orgánica continúa a deixar en mans do Estado español os principais elementos para definir un sistema educativo, “en cantidade e en calidade”. Neste sentido afirmou que no aspecto competencial, practicamente nada muda para Eukal Herría ou para Galiza de cara á “perspectiva de poder configurar un sistema educativo propio”. Isto é asi porque, segundo afirmou Koldo Tellitu, “todos os elementos que caracterizan un sistema educativo, seguen a estar en mans do estado español de maneira clara”. En definitiva, na súa opinión, o “espírito centralista e xacobino” permanece na Lomloe, evitando que os distintos gobernos autonómicos poidan “deseñar os seus propios sistemas educativos”.

As dúas entidades de educación popular sinalan que os Concellos non aparecen na norma e fican sen competencias na definición do ámbito educativo. Segundo Tellitu, ao seren estas as administracións máis próximas, o seu papel “debería recoñecerse”. No mesmo sentido cren insuficientemente remarcada na norma, a autonomía de centros.

Koldo Tellitu: “Todos os elementos que caracterizan un sistema educativo, siguen a estar en mans do estado español de maneira clara”

Semente e Ikastolen Elkartea salientan que na nova lexislación se perdeu a oportunidade de aprofundar na democratización do sistema educativo ao obviar a posíbel colaboración entre a sociedade e a Administración. “Un elemento que para as Ikastolas ou as escolas da Semente —que nacemos da vontade popular— sería importante, mais que novamente non aparece neste texto legal”, afirmou Tellitu. “Xa é hora de que se elaboren escenarios no que as iniciativas populares e as administracións poidamos colaborar”, concluiu.

“Privilexios do poder eclesiástico”

Santiago Quiroga, membro do Secretariado Nacional da Semente, criticou o continuísmo no que se refere á cuestión da laicidade do sistema educativo. Pese á aconfesionalidade constitucional do Estado español, esta nova lexislación “obriga ao centros educativos públicos e privados a ofertaren a materia de relixión”, afirmou. Ambas entidades da educación popular amosáronnse comprometidas coa construción dun Sistema Educativo baseado no coñecemento científico e na liberdade de consciencia. “Se algo temos claro na Semente é que os dereitos da infancia deben ser a base axiolóxica sobre a que construir un proxecto educativo”, sostivo Quiroga.

Ainda que a Lomloe recolle alguns avances desde o punto de vista pedagóxico, para o membro do Secretariado Nacional da Semente perdeuse a oportunidade de mellorar o momento “de aprendizaxe do bacharelato e tamén a proba de aceso ao ensino universitario”. Esta etapa segue a caracterizarse por procesos de ensino mecánicos, “a segregación de materias en compartimentos estancos e por afastarse dun modelo integral por competencias”, censurou.

O camiño da inmersión lingüística

O que si que valoran de xeito positivo tanto Ikastolen Elkartea como a Semente é a Disposición Adicional trixésimo oitava que, entenden, “abre unha oportunidade moi interesante para a lingua galega e a lingua basca”. Alén da desaparición da noción de “vehicular” en relación ao idioma castelán, o parágrafo terceiro desta Disposición Adicional permite “unha serie de medidas para garantir que o alumnado alcance a competencia en comunicación lingüística en basco e galego”, afirman na análise conxunta.

O goberno da Xunta tería, polo tanto, as atribucións xurídicas para avanzar en materia lingüística. Ainda así, Santiago Quiroga amosouse cauteloso ao lembrar que as decisións do goberno Feijóo “da última década foron desastrosas para a nosa lingua”. Nese sentido lembrou que “desde que se eliminaron as galescolas, só o 5% da educación infantil en núcleos de población de máis de 50.000 habitantes é en galego” e que, segundo os datos recollidos polo Instituto Galego de Estatística (IGE), “un de cada catro adolescentes ten importantes problemas para se expresar na língua propia”.

Santiago Quiroga: “Desde que se eliminaron as galescolas, só o 5% da educación infantil en núcleos de población de máis de 50.000 habitantes é en galego”

Outras melloras que introduce a Lomloe frente á Lomce serían, segundo as entidades de educación popular basca e galega, a recuperación da xestión democrática dos centros educativos públicos, a incorporación de aspectos de relevancia social como a igualdade de xénero, a substentabilidade e a cooperación social. Santiago Quiroga salientou o feito de que se recuperen os ciclos en primaria e que se aposte por un modelo inclusivo. “Alegrámonos de que por fin o Estado elimine os concertos con centros educativos privados que segregan o alunado por xénero”, concluiu.

Análise da Lomloe

A valorización conxunta da nova Lei Orgánica de educación forma parte dunha alianza de cooperación que as entidades educativas basca e galega estableceron en 2018. Un dos principios desa alianza é a de “analisar e impulsionar a coordinación de políticas perante os proxectos lexislativos do Estado Español que limitan a creación dun sistema educativo propio nas respectivas nacions”.

O proxecto educativo Semente defínese como “unha iniciativa social autoxerida e sen fins lucrativos que visa a contrución da Escola Nacional Galega”. Na actualidade conta con sete centros educativos repartidos entre Lugo, Trasancos, Coruña, Santiago e Vigo, acolle un total de 140 crianzas, 13 persoas educadoras e conta con total aproximado de 500 socios.

A Asociación Cooperativa Europea Ikastolak de Euskal Herria é unha asociación de Ikastolas con actividade na Comunidade Autónoma Basca, Nafarroa e Iparralde. Na actualidade compóñena un total de 111 ikastolas, 4500 educadoras, 500 traballadoras non docentes e dan servizo a un total de 57.322 persoas entre familias e crianzas.

O acto rematou coa actuación de Isabel Rei que interpretou unha serie de pezas para guitarra dos séculos XIX e XX, de autores e autoras galegas.