Obituario
Con Luz nas prazas de Compostela

A Luz era fácil querela, era necesario admirala, era urxente tomar nota das súas leccións. Reparo hoxe, neste día triste da despedida, en momentos en que nos atopamos nesta Compostela que tanto quería e que tivo que abandonar de nova, como ela dicía, para non morrer de fame. De repente, a imaxe que máis presente se me fai da poeta é nas prazas da cidade. Na Quintana, no Toural, na Alameda, na 8 de marzo, nas Praterías... En todos os escenarios de centos de mobilización nas que, nas últimas décadas, coincidimos... Alí estaba ela sempre, defendendo as causas xustas, o feminismo, os dereitos dos pobos, a nosa lingua, o fin das guerras... Luz, a muller que non avellentaba porque mantiña un espírito novo, rodeada sempre de xente moza á que lle transmitía unha maneira de pensar clara, nítida, a da xustiza e a igualdade, a do fin da pobreza e as discriminacións, a da loita contra a fame, ese concepto que ela tan ben manexou, tanto de alimentos, coñecemento ou ideas.

“Eu prefiro ser
parte da grande louse
que enterre
para sempre
ó fascio imperialismo
que coa súa
gadoupa inmunda
corrompe e asfixia
os seres libres
que a súa bestial
tiranía se rebelan”.

Os versos de Luz Fandiño falan mellor que ninguén dela mesma e introducen unha palabra que podería ser o pórtico dun dicionario da poeta: rebelión. Non teño dúbida de que esa foi unha consigna vital para Luz, rebelarse contra o destino, contra os poderes opresores, contra a miseria, contra a vida mesma que se torceu en tantas ocasións. E esa rebelión permitiunos partillar, desde moi novas, esa forza da Luz viva, enérxica, que berraba máis ca ninguén, que alzaba a súa voz con entusiasmo, que gozaba cando as prazas estaban cheas e mancábase cando as convocatorias non eran o masivas que ela soñaba. Porque esa foi sempre a ilusión de Luz Fandiño... que gañasen as boas, que foramos máis, que enchoupásemos o mundo de alegría, da felicidade que supón a defensa dos dereitos das máis, fronte aos privilexios duns poucos.

‘Retrincos’: Luz Fandiño

VV.AA.

1

Activismo

‘Retrincos’: Luz Fandiño

VV.AA.

1

Retrincos é un formato audiovisual de O Salto Galiza en colaboración con Nós Televisión.

De Luz seguiremos lendo os seus poemas, publicados nun conxunto de libros que tanto lle custou atesourar e que eran, para ela, un dos seus mellores tesouros. O outro, pode ser que fora, o de tanta xente que a quería, que se achegaba a ela con respecto e agarimo, o da xente moza que se sorprendía ao ver esa muller maior, con boina lilá e forte voz que aparecía sempre, coma unha revolucionaria de vangarda. Luz converteuse na avoa rebelde, na muller que contaxiaba ilusión, na que nos dicía, con convencemento, que iamos conseguilo, que o mundo podía ser ben mellor.

Luz Fandiño ou a enerxía activadora

Diego Ameixeiras

Fotomatón

Luz Fandiño ou a enerxía activadora

Diego Ameixeiras

Abusamos a miúdo da palabra “activista” categoría cívica que obriga a unha coherencia que non sempre encaixa en todas as persoas así catalogadas.

“Luz é vitalista, alegre. Luz está viva. Luz Fandiño é poeta. Luz Fandiño é poesía. A forma en que ela sente a vida e as cousas é unha forma moi intelixente e moi poética de enfrontarse a todo o que nos pasa. Todo o que nos doe. Todo o que nos rodea”, escribiu  Lupe Gómez no seu libro Luz e Lupe que recolle o afectivo encontro entre as dúas poetas. Todo o que nos doe. A vida de Luz Fandiño non foi fácil, non. Ela lembraba a súa infancia no Sar, a súa nai e a súa avoa, a emigración tan dura en Arxentina ou París... a miseria daquel tempo, a dureza da represión nas súas distintas formas e a súa memoria era tamén alimento para o noso futuro e ela era consciente diso.

Nacera no barrio de Sar, hai 92 anos, e neste mesmo espazo quero lembrala para sempre. Como naquel acto en que falou, coma sempre con claridade e intensidade, da súa nenez naquelas rúas, e no que lle demos a nosa palabra de que a praza do barrio levará o seu nome. Nesta Compostela que tanto quixo que vai facer xustiza a súa memoria, coa nome dunha muller valente e rebelde que lembraremos, como non podería ser doutro xeito, nunha praza, como é de xustiza.