Opinión
Sumar en Galiza ou o penalti de Djukic

Hai algo diferente nestas eleccións e é que nunca viramos o PP tan desnortado. As campañas anteriores exhibían esa malignidade lúcida súa tan característica e producían un efecto de firmeza e solidez. Nesta ocasión, porén, trasladan a sensación contraria: de fraxilidade, de estar perdidos, de non enterarse de nada, coma un boxeador atordado que non acerta a saber de onde lle caen os golpes.

Di o refraneiro español que o pai a crea, o fillo a mantén e o neto a pecha, e a estatística demostra que apenas un 20% das empresas familiares resiste o paso á terceira xeración. A causa principal é a nugalla duns netos afeitos desde o seu nacemento á opulencia e que, chegado o momento da sucesión, se revelan como xestores incompetentes e alegres camanduleiros. O dilema sucesorio de Michael Corleone demostra que a regra incluso se cumpre nas estruturas mafiosas.

No lucrativo negociete familiar do PP galego, Rueda é o terceiro na liña sucesoria tras Fraga e Feijóo. E todo apunta a que resultou ser ese descendente folgazán que na súa vida deu un pau á auga e ao que a Presidencia da Xunta lle caeu do ceo.

Desde logo, non se pode dicir que pareza un abandeirado do esforzo e a previsión. Rueda convocou as eleccións para que coincidisen co entroido, sen dúbida para darlles un ambiente colorido e festivo; ordenou reducir as informacións políticas nos medios de comunicación que controla para non dar a lata e anunciou que só iría a un único debate, que máis cansa.

Como non ía haber campaña coa xente tan ocupada elixindo os disfraces, pois para que molestarse moito en preparala. Así que as mentes pensantes do PP se xuntaron un anaco nalgún dos antros que frecuentan e decidiron que con facer o de sempre e repetir de cando en vez a cantilena da amnistía, Cataluña, puchdemón e o sanchismo, pois todo solucionado. Se estes temas parece que interesan aos madrileños, por que non ían interesar tamén aos galegos? Acaso imos ser menos! E teñen a vantaxe de que xa llelos dan escritos desde Madrid e é menos traballo.

Como todos os folgazáns, Rueda imaxinou na súa cabeza o ben que lle ía saír o debate: enchería o plató de partidos de esquerda e estes empezarían a esfolarse entre si, pero as cousas non foron como agardaba

Só lles faltaba unha medida estrela para atouzar as masas. Algo relativo á transición verde? Non, home, diso nin palabra, que os galegos son xente práctica. Así que, con sonoro redobre de tambores, anunciaron ao mundo que ían reducir un pouquiño o imposto de sucesións aos primos. Cando o oín, saltábanseme as bágoas de emoción e berrei ao firmamento: “Señor, que fixen eu para merecer estes dons?”. E iso que nin teño primos.

O debate elixido sería o organizado pola CRTVG. Evidentemente, para manipulalo ao seu gusto, pero sobre todo, porque así non tiña que coller o coche e ata podes tomarlle algo por alí preto ao saír. Como todos os folgazáns, Rueda imaxinou na súa cabeza o fenomenal que lle ía saír todo: enchería o plató de partidos de esquerda e estes, como son tan pailarocos, empezarían a esfolarse entre si mentres el podería fumar un cigarriño ou pensar nas súas cousas mentres botaba unhas risadas vendo o show. Se por un casual a algún daqueles roxos lle dese por dicirlle algo a el, pois para iso xa tiña os moderadores, que se lanzarían veloces a pararlles os pés.

Por desgraza, as cousas non foron tan ben como agardaba. E resultou que xusto ese día, e xa é mala sorte, aos da esquerda non lles deu por pelexar. Ao contrario, non facían máis ca dicirlle: Señor Rueda isto, Señor Rueda o de acolá, botándolle en cara que se era un inútil, que se non facía ren. A cousa empezou a poñerse fea, a moderadora trataba de cambiarlle as quendas a Ana Pontón, non unha, nin dúas, senón ata tres veces, e poñelos como a ela lle daba a gana, pero nin así. E o pobre Rueda trataba de farfallar, cunha dicción bastante inintelixible e que me lembraba un pouco o chapurreo de cubatas, a súa zarapallada de amnistías, cataluñas, só si é si, bildus, puchdemóns, etas e o resto de temas que cre obxecto de preocupación na sociedade galega.

Por momentos parecía unha parodia cómica, sobre todo cando tentaba colocar a palabra Cataluña en calquera asunto, xa fose nas peaxes da autopista, o coidado do litoral ou o prezo dos grelos. Recordábame a aqueles humoristas que acudían ao Un, Dous, Tres e repetían sempre a mesma frase: ¿Cómo estaba la plazaaaa? Abarrotaaaá y veintidó, veintidó, veintidó. Rueda é da miña xeración, o home vira eses mesmos programas de cativo e iso marca. Quizais imaxinaba que o público ía escachar de risa co seu retrouso “Todo para Cataluña!” pero, ai!, o humor cambiou, Alfonso! Se xa non se poden facer chistes de nada!

Nunca viramos o PP exhibindo tan pobres prestacións e amosando tanto nerviosismo. Incluso os intentos de manipulación da TVG no debate e nos informativos seguintes

A traca final da súa memorable intervención deixouna para o seu abraiante último minuto que pasará á historia dos debates televisivos e no que chegou a repetir varias veces: “Non me votes, non me votes, non me votes...”, pois, segundo parece, no seu círculo leran aquilo do elefante.

Burlas aparte, nunca viramos o PP exhibindo tan pobres prestacións e amosando tanto nerviosismo. Incluso os intentos de manipulación da TVG no debate e nos informativos seguintes foron tan groseiramente ordinarios, amosan unha desesperación e unha urxencia tan evidentes, que, lonxe de contribuír aos seus obxectivos, non fixeron máis que acrecentar a sensación de pánico que se percibe nas súas filas. Isto é algo novidoso que chama moito a atención e parece suxerir que no PP teñen datos que nós non temos. Datos que lles infunden terror. Por primeira vez en quince anos saben que poden perder.

Así as cousas, esta vez cada voto cobra unha importancia capital e abre complicadas disxuntivas para os votantes de Podemos e Sumar cuxa presenza no Parlamento diría que é practicamente imposible.

Hai moitas e boas razóns para afirmas que as posibilidades de Sumar son case nulas: hai catro anos presentouse ás eleccións baixo a marca Galicia en Común canda Podemos e parte da esquerda nacionalista. Daquela quedaron fóra do Parlamento e as enquisas afirman que o 50% daqueles votantes apoiaría hoxe o BNG. Así, separados de Podemos e con Anova pedindo o voto para o BNG, pensar en obter representación antóllase pouco menos ca unha quimera. Que La Voz de Galicia e algunhas casas de enquisas moi vinculadas ao PP galego lle ofrecesen un hálito de demoscopia asistida non fala tanto das súas verdadeiras opcións coma do retorcido intento do ecosistema dos medios conservadores de tratar de restar votos a quen consideran o verdadeiro inimigo: Ana Pontón.

Creo que tamén hai outros factores intanxibles que din máis do que poidan vaticinar enquisas máis ou menos trampulleiras. Cando se convocaron as eleccións Sumar non tiña candidato e, peor aínda, fíxose público que varias persoas rexeitaron ese cometido. A elixida foi unha descoñecida para a cidadanía galega e a súa estrutura de partido —igualmente anónima— anunciárase uns días antes sen ningún tipo de referendo, entre outras cousas porque Sumar carece de militancia. Para máis penurias, o anuncio electoral coincidiu co máis agre da súa separación con Podemos sen que, por outra parte, a día de hoxe a súa campaña electoral sexa moi memorable, por dicilo suavemente. E témome que o debate electoral non vai contribuír precisamente a relanzala.

Pola súa banda o BNG, que é o partido que absorbe os seus votos, amosa unha imaxe antagónica. A súa candidata leva catro anos enfrontándose con éxito contra o PP e é a política máis coñecida e valorada de Galiza, por riba do candidato popular. O BNG ten o músculo dunha militancia excitada e con moral de vitoria que cre sinceramente que esta vez pode facer historia. E non só non amosou ningunha desunión nin diatriba interna senón que, ao contrario, coseu vellas feridas con Anova e Xosé Manuel Beiras, no que para moitos foi un emocionante acto de reconciliación. Para pechar o seu círculo virtuoso, a súa campaña está sendo radiante, e a exhibición que ofreceu Ana Pontón no debate, incontestable.

A miña sensación é que o ruído do mar de fondo a prol do BNG empeza a ser enxordecedor e que, segundo avance a campaña, a tentación do voto útil que este partido representa aumentará de forma irrefreable. Xa o está facendo.

O mellor resultado de Podemos sería o que os acercase ao cero absoluto, poderían aducir que, por sentido da responsabilidade, a súa militancia non quixo obstaculizar a posibilidade de cambio político

O caso de Podemos é un pouco distinto. Dunha forma estrañamente paradoxal, os case testemuñais resultados que lles auguran nas enquisas de algún modo libéranos de responsabilidade. A súa candidata tivo no debate un desempeño máis que meritorio e apuntouse un tanto respecto a Sumar, pero ata entón parecían estar ofrecendo un perfil de campaña tan baixo que podería incluso sospeitarse que o chamamento de Pablo Iglesias a votar o BNG, que no seu momento puido parecer unha excentricidade, fose aceptado por Podemos como unha estratexia de facto. Desde este punto de vista, curiosamente, o mellor resultado de Podemos sería o que os acercase ao cero absoluto, toda vez que poderían aducir que, por sentido da responsabilidade, a súa militancia non quixo obstaculizar a posibilidade de cambio político.

Pero Sumar, porén, atópase nunha encrucillada perversa porque eles si se presentan de verdade. E ademais teñen outros intereses como son vencer a Podemos na súa loita de dous pensando en eleccións futuras. Pero no actual estado de cousas, perdido o tren das súas posibilidades de representación, non me parece que esa posible vitoria pírrica teña valor algún. E intúo que a súa mellor opción pasaría tamén porque os seus votos rematen sendo irrelevantes, ora porque o PP gañe folgadamente, ora porque BNG e PSOE sumen igualmente. No primeiro caso, o fracaso sería de todos e ningún, deixando a competición das esquerdas para outro día. No segundo, os seus votantes quedarían un pouco coma ese colega gafe que decide non saír da casa xusto o día no que a esmorga é apoteótica. Eles perderíana, pero non romperían nada.

O problema é que a diabólica posibilidade que aumenta cada día é a de que unha temible vitoria polos pelos do PP poida pasarlles a eles a factura. E qué ocorrería se, como parece plausible, ao día seguinte das eleccións, con Rueda e Feijóo brindando entusiasmados e con sensación de alivio, empezasen a aparecer gráficas e cálculos da Lei d’Hondt que responsabilizasen desa vitoria aos “votos perdidos” de Sumar e, en menor medida, de Podemos? Como sería posible asumir esa catástrofe? Creo que ningunha hipotética vitoria dun sobre o outro repararía ese dano.

Que facer entón? Non ten lexitimamente dereito Sumar a tratar de implantarse en Galiza? E, pese a todas as súas improvisacións, non presentan ambos partidos dignas candidatas? E non estamos na esquerda acostumados a votar en conciencia polos nosos valores sen que nos importe perder?

O filme deste instante podería ser ese no que un pobo enteiro se involucra no partido do século, o que decide un título inalcanzable. O equipo local ten a oportunidade que podería redimir unha inacabable historia de derrotas

No universo dos medios progresistas atopamos ás veces enxeñosos símiles cinéfilos para retratar a realidade política. O filme deste instante podería ser ese no que un pobo enteiro se involucra no partido do século, o que decide un título inalcanzable. O encontro chega epicamente igualado e o equipo local ten a oportunidade que podería redimir unha inacabable historia de derrotas. O reloxo avanza na súa conta atrás, a imaxe conxélase nos rostros expectantes, chega o último segundo e... o infortunado protagonista erra o tiro. A partir de entón, a memoria do fracaso perseguirao a súa vida enteira.

En Galiza temos a nosa propia versión deste drama: o inesquecible penalti de Djukic. Entón, aquel único fallo, só ese e non todos os que protagonizaron os seus compañeiros ao longo das xornadas anteriores, deu nome á frustración colectiva, puxo fin ao sono dunha cidade pequena de vencer o rival poderoso e fundiu a súa biografía como un estigma indeleble. Poderían Sumar e Yolanda Díaz sobrepoñerse a algo así? A Djukic, 25 anos despois, aínda o recordamos.