Decrecimiento
Adeus sustentabilidade, ola resiliencia

Hai quen apunta que o obxectivo da sustentabilidade xa non é posible e compre substituílo por un novo: a resiliencia.

Resiliencia_1

Coordinador do Instituto Resiliencia

15 feb 2019 06:12

É ben coñecida a definición do concepto de sustentabilidade, a partir do Informe Brundtland de 1987: a capacidade (da sociedade) de satisfacer as necesidades das actuais xeracións sen comprometer a capacidade das futuras xeracións para satisfaceren as súas. Na realidade, do que falaba aquel informe preparado baixo a dirección da primeira ministra norueguesa para a ONU baixo o título de O noso futuro común, era concretamente do desenvolvemento sustentable, unha auténtica contraditio in terminis ou oxímoro, como se ten denunciado desde entón, principalmente desde o movemento a prol do Decrecemento e desde a Economía Ecolóxica. Porén, se deixamos de lado o aspecto de desenvolvemento/crecemento sobre o que xa falaramos anteriormente neste blog e nos centramos na visión das sociedades sustentables, veremos que desde aquel 1987 o concepto sufriu varios procesos de desvirtuación. Por unha banda, un partillamento inherentemente contraditorio en tres tipos de sustentabilidade: a económica, a social e a ecolóxica, o cal nega o carácter integral da sustentabilidade de calquera sistema, e favorece unha visión parcial e illada das tres esferas, na realidade insertas unhas dentro das outras e absolutamente retroalimentadas. E aínda por riba, o termo sufriu o clásico proceso de asimilación/deturpación polo propio sistema insustentable que apuntaba a mudar, e hoxe en día está tan baleiro de contido que tanto colocan o adxectivo sustentable unha empresa coma ENCE, como unha lei de economía convencional como foi a aprobada polo Goberno Zapatero en 2011, ou mesmo se chega a falar de conceptos que atentan contra o máis básico sentido común, como a ‘minaría sustentable’. De aí que os maiores defensores da idea inicial de sustentabilidade falen dunha interpretación débil dela.

O concepto de sustentabilidade foi partillado e desvirtuado. Con todo, o máis grave é que xa non resulta útil, por imposible.

Con todo, a cuestión máis grave vencellada con este concepto na actualidade, é que podería xa ser inútil, mesmo na súa concepción forte. Un dos pescudadores máis relevantes que cuestionou que a sustentabilidade siga a ser viable é precisamente un dos autores principais dun estudo pioneiro sobre a cuestión, o Limits to Growth, publicado en 1972 polo Club de Roma e realizado por un equipo do MIT e que fora dirixido por unha muller: Donella Meadows. Ben, pois precisamente o seu viúvo e co-autor daquel informe, Dennis Meadows, afirmou en 2012, nunha conferencia organizada polo propio Club de Roma para conmemorar as catro décadas daquela publicación seminal na advertencia sobre a insustentabilidade do modelo civilizatorio, que a sustentabilidade fora posible durante as primeiras décadas posteriores á publicación daquel libro, mais que a día de hoxe xa non o era. Noutras palabras: se a sustentabilidade pretendía evitar o choque da nosa civilización cos límites planetarios, agora xa é tarde para evitar o impacto por moito que pisemos o freo, e o que cómpre é preparármonos para que ese choque implique o menor sufrimento social e ecolóxico posible. Así logo, Meadows propón como obxectivo alternativo o da resiliencia. Este termo, que vén sendo usado desde ámbitos tan diversos como a enxeñaría, a ecoloxía ou a psicoloxía, mide a capacidade dun individuo, organización ou sistema para resistir un impacto ou trauma importante sen perder as súas funcións principais. A súa representación simbólica adoita ser a árbore flexible, coma a abeleira ou o salgueiro que se dobran ante o vendaval, para non romperen. Isto é: o científico de sistemas estadounidense proponnos fortalecer as nosas sociedades para que sobrevivan nas mellores condicións posibles a un colapso sistémico que xa non se pode evitar, é dicir, para que sobrevivan á súa propia e irreversible insustentabilidade.

Resiliencia_2

Lonxe deste diagnóstico, os gobernos máis progresistas aínda enchen hoxe o seu discurso coa palabra sustentabilidade e enmarcan pretendidamente as súas accións nun plan mundial co aval da ONU: a Axenda 2030 ou Obxectivos do Desenvolvemento Sustentable. É dicir, se as advertencias de Meadows e outros están no certo, estarían apuntando as súas políticas cara a algo que, ademais de ser internamente incoherente, xa non sería factible, porque xa chegariamos tarde.

Os discursos e programas políticos seguen a abusar do termo sustentable, e apenas recoñecen o que foi proposto como substituto: a resiliencia.

Porén, paseniño, o concepto de resiliencia vaise abrindo paso, non só no mundo académico, senón tamén empresarial, urbanístico, das estratexias de seguridade nacional, etc. Así, en Estocolmo vén traballando nestas cuestións desde 2007 un importante centro de investigación. Un dos principais webs sobre o colapso ecosocial en lingua inglesa ten por nome Resilience.org. O movemento das Localidades en Transición fai da resiliencia un eixo central da súa transformación desde abaixo de vilas e cidades. En Andalucía púxose en marcha en 2017 unha campaña de sensibilización e debate social centrada na resiliencia con apoio do anterior goberno do PSOE, que xa se levaba preparando desde 2015. E tamén en Galiza tentamos ir sementando este novo concepto desde colectivos como o Instituto Resiliencia e mais o CSS. Por desgraza, aínda está ausente das propostas dos nosos gobernos locais, autonómicos ou centrais, maila ser un termo que inza algún documento presentado desde alianzas xurdidas do mundo da ciencia e do activismo e dirixidas ao Ministerio de Transición Ecolóxica español. Daranse de conta demasiado tarde os nosos gobernos de que xa chegamos demasiado tarde a aquel fermoso pero xa imposible obxectivo da sustentabilidade?

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Opinión
Energías alternativas Más tren, menos carreteras. Contaminación, Agotamiento, Decrecimiento
Son ya muchas voces más que solventes las que invocan la urgente necesidad del “decrecimiento”, porque es evidente que todo tiene un límite y el mismísimo planeta está al borde del colapso.
Ecología
Saber Sustentar Gaianismo, a emerxencia dunha relixión sen deuses
Desde o activismo e a ciencia vai callando a necesidade dunha resposta espiritual ao colapso ecosocial.
Industria automovilística
Transición ecosocial Cómo puede decrecer el sector de la automoción: “El conflicto es inevitable, hay que lanzarse”
El investigador ecosocial Martín Lallana ha plasmado un posible plan de acción para reconvertir el sector de la automoción en Euskal Herria, que representa entre el 25% y el 30% del PIB, sin perder puestos de trabajo.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Genocidio
Genocidio Israel pide al Congreso estadounidense que amenace a Sudáfrica por el juicio por el genocidio en Palestina
El régimen de Netanyahu contacta con los legisladores estadounidenses para que amenacen con medidas de boicot al Gobierno de Ramaphosa con el fin de que retire su denuncia en la Corte Internacional de Justicia.
Tortura
Víctimas franquismo Archivada la querella contra Villarejo por torturas durante el franquismo
La denuncia fue interpuesta por Julio Pacheco Yepes, torturado en agosto de 1975 y primero que ha podido declarar ante una jueza en España.

Últimas

Evasión fiscal
Monopolios Europa sanciona con más de 15.000 millones a Apple y Google
El Tribunal de Justicia de la Unión Europea sentencia el caso Apple e Irlanda y confirma la sanción a Google por abuso de posición dominante.
El Salto Twitch
El Salto TV Escrivá y el Banco de España, ¿para qué sirven los bancos centrales?
En este nuevo programa de Economía Cabreada hablamos sobre la supuesta independencia de los bancos centrales y del nombramiento de Escrivá para el Banco de España con Carlos Sánchez Mato y el periodista Dani Yebra.
Educación
Educación pública Ayuso concede 20.000 becas comedor menos de las prometidas
La Comunidad de Madrid no amplía el número de alumnos y alumnas beneficiarias de becas comedor, pese a la promesa realizada al final del pasado curso escolar.
Medio ambiente
Medio ambiente Medio siglo de fuego en España: 603.581 incendios han calcinado 7,7 millones de hectáreas
Entre 1968 y 2021, en el Estado ha ardido una superficie similar a la de toda Castilla-La Mancha. Mientras, los bomberos forestales, dan un nuevo empuje a la ley que exigen para regular sus condiciones laborales.
Venezuela
Venezuela Edmundo González se refugia en España y la oposición quiere nombrarlo presidente de Venezuela en enero
El ex candidato del principal partido opositor se exilia en España, mientras que Corina Machado permanecerá en Venezuela. La derecha venezolana opta por repetir la experiencia de Juan Guaidó, líder opositor de un Gobierno paralelo.
Galicia
Redes clientelares El BNG fuerza una comisión para investigar miles de contratos a dedo de la Xunta con empresas afines al PP
Los 25 diputados nacionalistas usarán su única oportunidad de hacerlo de manera unilateral para investigar las miles de licitaciones sospechosas destapadas por El Salto y Público, el sobrecoste del hospital de Vigo y las contrataciones con Eulen.
Opinión
Opinión Las cruzadas del siglo XXI
La propaganda sionista enmarca el genocidio palestino en una lucha de “occidente contra la barbarie” y en Europa cobran fuerza quienes se levantan contra la “invasión del islam”. Un ejército de bulos islamófobos cabalgan sobre los algoritmos de X.

Recomendadas

Partidos políticos
Austria El Partido de la Cerveza llama a las puertas del parlamento austríaco
La formación del médico y líder de una banda de punk-rock Dominik Wlazny se mueve en la ambigüedad ideológica mientras propugna lo que han llamado la “despolitización de la política”.
Austria
Unión Europea Austria se prepara para la victoria de la ultraderecha
La izquierda califica como de poco creíbles los intentos de la derecha del ÖVP de distanciarse de los ultras del FPÖ. Todo indica que este último partido no solo entrará en el Gobierno sino que, por primera vez, será el partido líder de la coalición.
O Salto medra contigo
Medramos xuntas O Salto supera o teito das 10.000 subscricións
Logo da campaña de verán, superamos por primeira vez na longa historia deste proxecto a cifra de 10.000 persoas socias, un obxectivo que nos puxemos hai sete anos.