Decrecimiento
Adeus sustentabilidade, ola resiliencia

Hai quen apunta que o obxectivo da sustentabilidade xa non é posible e compre substituílo por un novo: a resiliencia.

Resiliencia_1

Coordinador do Instituto Resiliencia

15 feb 2019 06:12

É ben coñecida a definición do concepto de sustentabilidade, a partir do Informe Brundtland de 1987: a capacidade (da sociedade) de satisfacer as necesidades das actuais xeracións sen comprometer a capacidade das futuras xeracións para satisfaceren as súas. Na realidade, do que falaba aquel informe preparado baixo a dirección da primeira ministra norueguesa para a ONU baixo o título de O noso futuro común, era concretamente do desenvolvemento sustentable, unha auténtica contraditio in terminis ou oxímoro, como se ten denunciado desde entón, principalmente desde o movemento a prol do Decrecemento e desde a Economía Ecolóxica. Porén, se deixamos de lado o aspecto de desenvolvemento/crecemento sobre o que xa falaramos anteriormente neste blog e nos centramos na visión das sociedades sustentables, veremos que desde aquel 1987 o concepto sufriu varios procesos de desvirtuación. Por unha banda, un partillamento inherentemente contraditorio en tres tipos de sustentabilidade: a económica, a social e a ecolóxica, o cal nega o carácter integral da sustentabilidade de calquera sistema, e favorece unha visión parcial e illada das tres esferas, na realidade insertas unhas dentro das outras e absolutamente retroalimentadas. E aínda por riba, o termo sufriu o clásico proceso de asimilación/deturpación polo propio sistema insustentable que apuntaba a mudar, e hoxe en día está tan baleiro de contido que tanto colocan o adxectivo sustentable unha empresa coma ENCE, como unha lei de economía convencional como foi a aprobada polo Goberno Zapatero en 2011, ou mesmo se chega a falar de conceptos que atentan contra o máis básico sentido común, como a ‘minaría sustentable’. De aí que os maiores defensores da idea inicial de sustentabilidade falen dunha interpretación débil dela.

O concepto de sustentabilidade foi partillado e desvirtuado. Con todo, o máis grave é que xa non resulta útil, por imposible.

Con todo, a cuestión máis grave vencellada con este concepto na actualidade, é que podería xa ser inútil, mesmo na súa concepción forte. Un dos pescudadores máis relevantes que cuestionou que a sustentabilidade siga a ser viable é precisamente un dos autores principais dun estudo pioneiro sobre a cuestión, o Limits to Growth, publicado en 1972 polo Club de Roma e realizado por un equipo do MIT e que fora dirixido por unha muller: Donella Meadows. Ben, pois precisamente o seu viúvo e co-autor daquel informe, Dennis Meadows, afirmou en 2012, nunha conferencia organizada polo propio Club de Roma para conmemorar as catro décadas daquela publicación seminal na advertencia sobre a insustentabilidade do modelo civilizatorio, que a sustentabilidade fora posible durante as primeiras décadas posteriores á publicación daquel libro, mais que a día de hoxe xa non o era. Noutras palabras: se a sustentabilidade pretendía evitar o choque da nosa civilización cos límites planetarios, agora xa é tarde para evitar o impacto por moito que pisemos o freo, e o que cómpre é preparármonos para que ese choque implique o menor sufrimento social e ecolóxico posible. Así logo, Meadows propón como obxectivo alternativo o da resiliencia. Este termo, que vén sendo usado desde ámbitos tan diversos como a enxeñaría, a ecoloxía ou a psicoloxía, mide a capacidade dun individuo, organización ou sistema para resistir un impacto ou trauma importante sen perder as súas funcións principais. A súa representación simbólica adoita ser a árbore flexible, coma a abeleira ou o salgueiro que se dobran ante o vendaval, para non romperen. Isto é: o científico de sistemas estadounidense proponnos fortalecer as nosas sociedades para que sobrevivan nas mellores condicións posibles a un colapso sistémico que xa non se pode evitar, é dicir, para que sobrevivan á súa propia e irreversible insustentabilidade.

Resiliencia_2

Lonxe deste diagnóstico, os gobernos máis progresistas aínda enchen hoxe o seu discurso coa palabra sustentabilidade e enmarcan pretendidamente as súas accións nun plan mundial co aval da ONU: a Axenda 2030 ou Obxectivos do Desenvolvemento Sustentable. É dicir, se as advertencias de Meadows e outros están no certo, estarían apuntando as súas políticas cara a algo que, ademais de ser internamente incoherente, xa non sería factible, porque xa chegariamos tarde.

Os discursos e programas políticos seguen a abusar do termo sustentable, e apenas recoñecen o que foi proposto como substituto: a resiliencia.

Porén, paseniño, o concepto de resiliencia vaise abrindo paso, non só no mundo académico, senón tamén empresarial, urbanístico, das estratexias de seguridade nacional, etc. Así, en Estocolmo vén traballando nestas cuestións desde 2007 un importante centro de investigación. Un dos principais webs sobre o colapso ecosocial en lingua inglesa ten por nome Resilience.org. O movemento das Localidades en Transición fai da resiliencia un eixo central da súa transformación desde abaixo de vilas e cidades. En Andalucía púxose en marcha en 2017 unha campaña de sensibilización e debate social centrada na resiliencia con apoio do anterior goberno do PSOE, que xa se levaba preparando desde 2015. E tamén en Galiza tentamos ir sementando este novo concepto desde colectivos como o Instituto Resiliencia e mais o CSS. Por desgraza, aínda está ausente das propostas dos nosos gobernos locais, autonómicos ou centrais, maila ser un termo que inza algún documento presentado desde alianzas xurdidas do mundo da ciencia e do activismo e dirixidas ao Ministerio de Transición Ecolóxica español. Daranse de conta demasiado tarde os nosos gobernos de que xa chegamos demasiado tarde a aquel fermoso pero xa imposible obxectivo da sustentabilidade?

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Industria armamentística
Genocidio Las relaciones armamentísticas de España e Israel han sido “más lucrativas que nunca” desde octubre de 2023
Un informe del Centre Delàs señala diferencias significativas en las armas que España dice que ha vendido a Israel y las que Israel registra. Las empresas israelíes han firmado 46 contratos con las administraciones por más de mil millones.
Congreso de los Diputados
Aranceles El Congreso aprueba el decreto de aranceles por la mínima
La mayoría parlamentaria que invistió al ejecutivo, con la abstención de Podemos, se impone al voto en contra de PP y Vox.
Pensamiento
Lola Olufemi “No me atraen las utopías lejanas, estoy más interesada en el ahora”
La escritora e investigadora británica Lola Olufemi trabaja desde la certeza de que el presente no es una jaula, desde la confianza en que viviremos cosas diferentes aunque no se sepa exactamente de qué tipo van a ser.
Estados Unidos
Libertad de expresión Canadá recomienda al profesorado LGTBQ+ o crítico con Trump no viajar a Estados Unidos
Una circular de la Asociación Canadiense de Profesores Universitarios (CAUT) recomienda “encarecidamente” que el personal académico viaje a los EEUU “solo si es esencial y necesario”.

Últimas

O Teleclube
O Teleclube 'Os Pecadores' loitan contra montruos reais e mitolóxicos no novo episodio de 'O Teleclube'
O dúo do director Ryan Coogler e o actor Michael B. Jordan estrean unha película sobre a experiencia afroamericana cunha ameaza sobrenatural engadida.
Madrid
Madrid El grito de ‘Altri Non!’ llega al Congreso de los Diputados
La Plataforma Ulloa Viva y organizaciones ecologistas exigen directamente al Gobierno español que rechace subvencionar el proyecto de la macrofábrica de celulosa y que respete la voluntad del pueblo gallego.
Sanidad
GENOCIDIO EN GAZA 200 trabajadoras del Hospital de Cruces piden vetar los fármacos de Teva Pharm
Las profesionales sanitarias registraron el pasado 2 de mayo una petición ante la Dirección de Osakidetza para exigir la retirada inmediata de todos los productos de la farmacéutica israelí.
Libertad de expresión
Libertad de expresión La Justicia da la razón al humorista Héctor de Miguel, Quequé, frente a la denuncia de Abogados Cristianos
La Audiencia Provincial de Madrid estima el recurso de apelación presentado por Héctor de Miguel, imputado por unas declaraciones tras una denuncia de Abogados Cristianos.
Ayuntamiento de Madrid
Fórmula 1 en Madrid Madring: el gran evento de la “marca Madrid” que no respeta trámites ni esperas
El Ayuntamiento ha aprobado la licencia de obras del futuro circuito de Fórmula 1 mientras el plan urbanístico del mismo está recurrido en el Tribunal Superior de Justicia de Madrid y sin resolver a las alegaciones de la oposición ni vecinales.
Más noticias
Capitalismo
Opinión Araba frente a la nueva fiebre verde: cuando la transición energética amenaza a la tierra común
Más de 80 macroproyectos energéticos y una red de alta tensión planean atravesar Araba, vendiéndonos la transición verde mientras arrasan bosques, pastos y comunidades rurales. Pero este territorio ya conoce otra forma de gestionar la energía.
There Is Alternative
There Is Alternative There Is Alternative #3: de bancos que financian genocidios, finanzas éticas y todo lo que no sea Netanyahu
Tercer episodio del podcast There Is Alternative de El Salto Radio sobre empresas que ganan dinero con la masacre al pueblo palestino, de la banca armada que les ayuda y de las alternativas de las finanzas éticas.
República Dominicana
República Dominicana El Gobierno de Abinader desafía a la ONU expulsando mujeres embarazadas y recién paridas desde los hospitales
La campaña contra las migrantes haitianas del Gobierno de República Dominicana ha llegado a las maternidades. Decenas de mujeres embarazadas o con sus bebés en brazos han sufrido esta política.
Violencia machista
Violencia machista Estadística del INE sobre violencia de género: disminuye un 5% en 2024 tras aumento histórico del 12% en 2023
En 2024 se registraron 34.684 mujeres víctimas de violencia de género correspondientes a los asuntos en los que se habían dictado medidas cautelares u órdenes de protección.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Catalunya
Acción directa Las Sublevaciones de la Tierra francesas llegan a Catalunya: “Necesitamos una forma nueva de luchar”
Una acampada de tres días y una acción simbólica han sido el pistoletazo de salida de Revoltes de la Terra. La organización ha sido capaz de unir a ecologistas de campo, de ciudad y campesinado en una dinámica de lucha “nueva”.