O Salto Galiza
Así crece o Opus Dei en Galiza con diñeiro público: colexios, residencias e asociacións xuvenís

A Prelatura da Santa Cruz e do Opus Dei leva presente en Galiza case desde que Josemaría Escrivá de Balaguer fundáraa en maio de 1928. De feito, a súa oficialidade ante a Igrexa católica foi rubricada polo entón bispo de Madrid, oriúndo de Vigo e clérigo influente na igrexa galega, Leopoldo Eijo Garay. O mesmo bispo que tamén elaborou a histórica Carta colectiva dos bispos españois con motivo da guerra en España na que a Igrexa, en plena Guerra Civil, aceptaba subordinarse ás ordes do ditador Francisco Franco e mostraba publicamente a súa lealdade ao golpe de estado.

Pasou case un século de todo aquilo e as formas nas que a Obra medra en Galiza mutaron. Tamén o xeito en que se financia e como consegue chegar a todas as capas da infancia e a mocidade. Hoxe, a empresa Fomento de Centros de Enseñanza acumula polo menos catro concertos públicos para cadanseus colexios en Vigo e A Coruña. Ademais, varias asociacións xuvenís e residencias universitarias conseguen cubrir o período completo da mocidade onde se dan, fundamentalmente, a maior parte das captacións.

A nivel educativo, a Obra (Opus Dei en latín significa “obra de Deus”) non se esconde, aínda que non se publicite como tal. Non ten ningún motivo legal para facelo, aínda que, aulas cara a dentro e segundo o testemuño das tres persoas exalumnas entrevistadas por esta redacción, apenas se menta de maneira explícita. A empresa que o canaliza é a sociedade anónima antes mencionada: Fomento de Centros de Enseñanza. O seu volume de negocio en todo o Estado español non é despreciable: 44.519.350 euros en vendas só en 2023 segundo o Rexistro Mercantil. Os seus eixos galegos? As dúas cidades máis poboadas: Vigo e A Coruña. Alí, controlan catro colexios de educación primaria e secundaria que, até este ano, segregaban por sexo e recibían o seu financiamento a través de concertos públicos. Agora, din, tratan de adaptarse e facerse mixtos pola mesma razón, para non perder o financiamento da Consellería de Educación do Goberno galego de Alfonso Rueda que, agora, esíxese pola nova Lei de Educación, a Lonmloe. Pero polo de agora, no curso actual, a segregación continúa.

Segundo os datos facilitados polo sindicato CIG, maioritario en Galiza, a través do Portal de Transparencia, soamente os dous centros femininos do Opus Dei incluíron alumnos de ambos os sexos na etapa de Educación Infantil, pero nas etapas de Primaria e Secundaria nos catro centros con unidades concertadas segue habendo só un rexistro de xénero. Nesa liña, o sindicato esixiu tanto á consellería do ramo como a Inspección Educativa e ao Ministerio de Educación que vixíen o cumprimento da lexislación vixente.

A día de hoxe, segundo o Diario Oficial de Galiza (DOG) —o BOE galego— os cinco colexios da órbita do Opus Dei recibiron para o curso 2024-2025, en total, 74 unidades educativas concertadas coa seguinte repartición: o centro Aloya con 16 en forma xurídica de asociación; o Montecastelo con outras 16 unidades; As Acacias tamén 16; Montespiño outras 16; e Peñarredonda 10 unidades educativas. Exceptuando ao Aloya, os outros catro centros pertencen á empresa anteriormente mencionada e dirixida polo empresario Luís María Martinez Ferrando e que conta, segundo os seus propios datos, con máis de 2.700 traballadores.

O negocio desta empresa, entre concertos públicos e cotas mensuais ilegais, é copioso. Segundo o último estudo da Asociación de Colegios Privados Independientes (CICAE), As Acacias e Montecastelo cobran 245 euros ao mes por alumno nos seus centros, as cotas máis altas de toda Galiza. Ademais, en Educación Infantil, o Opus tamén desenvolveu a súa estrutura a través dos centros Kid's Garden que, polo de agora, conta con gardarías en Vigo e A Coruña para nenos e nenas de cero a tres anos.

As residencias universitarias: catedráticos e empresarios na órbita do Opus

O esforzo do Opus Dei en chegar a todas as capas da mocidade é manifesto. Desde que nacen ata que, mínimo, acaban a carreira. Ademais de controlar todos os centros educativos anteriormente mencionados, a Obra conta con dúas residencias de estudantes na universidade máis grande e antiga de Galiza, a de Santiago de Compostela (USC). Alí, o método é similar e fundaméntase na segregación por sexos. Aínda que, en verdade, a estrutura xurídica vólvese máis complexa e certamente máis opaca xa que os dous colexios maiores son xestionados por unha asociación, algo que dificulta o acceso ás súas entrañas financeiras.

A feminina chámase Colexio Maior Arosa e é a máis opaca das dúas a nivel organizativo. A súa directora é Eva Martínez, unha profesora vinculada á empresa matriz do Opus en educación durante anos. O presidente do seu padroado é Evaristo Alonso que, xunto ao fiscal xefe da área de Santiago de Compostela, Antonio Roma, abriron o curso no colexio maior.

Con todo, a residencia universitaria masculina si é máis transparente e permite debuxar mellor a organigrama da órbita do Opus Dei no contexto universitario galego e até onde chegan as súas forzas. Chámase La Estila e, entre outros soados visitantes, tivo ao actual presidente galego Alfonso Rueda celebrando o seis primeiros anos de goberno de Alberto Núñez Feijóo, “unha data doce”, sostiñan nunha nota de prensa que, anos despois, borrarían da súa base de datos. O seu presidente actual é Ángel Gómez-Iglesias, catedrático de Dereito Romano na USC actualmente xa emérito. O seu secretario, Joan Ribot Margarit é un dos conselleiros de Edificios Docentes De Galicia, unha das grandes empresas da órbita do Opus Dei en Galiza, vinculada tamén ao Santuario de Torreciudad, a través dun dos seus patróns e tamén alto cargo da sociedade, José Luís Heitzmann.

Asociacións xuvenís e “centros de retiro”, a outra pata para chegar ás familias

Ademais dos propios rapaces, o Opus Dei consegue penetrar tamén no resto de membros do sistema familiar a través do que eles chama “asociacións xuvenís” e durante os retiros espirituais en infraestruturas dedicadas a iso. O mapa de dispersión é o mesmo: o eixo atlántico, de Vigo (Club Albeiro e Club Doira) á Coruña (Club Rueiro e Club Abiria). As casas de retiro de referencia en ambas as comarcas son Olbeira, en Vigo, e Montecelo, na Coruña.