Cárceles
O cárcere e a Covid-19, outra volta ao illamento das persoas presas

As noticias sobre a incidencia da Covid-19 dentro da poboación reclusa non transcenden tanto como noutros colectivos. Instituciones Penitenciarias remite aos informes e notas de prensa da súa web para consultar o estado das cadeas con respecto á pandemia. As accións levadas adiante son a de illamento total das cadeas coa imposibilidade de visita dos familiares dos presos, incluíndo nalgúns casos o contacto en locutorio.
Marcha á cadea da Lama no 2006 contra as mortes baixo custodia, da Comisión de Denuncia da Galiza.
Marcha á cadea da Lama da Comisión de Denuncia da Galiza no 2006, contra as mortes baixo custodia. gzi-ghato
22 feb 2021 10:30

O primeiro caso coñecido de coronavirus nunha cadea en Galiza saíu á luz a comezos de setembro de 2020. Foi no cárcere de Teixeiro e as medida tomada foi o illamento do recluso para evitar o contacto con outros internos. Este interno estaba en réxime de semilibertade e estivera en contacto con outra persoa que dera positivo. Meses antes, a finais de marzo, en Bonxe saltaron as alarmas cando outro interno con permiso para saídas, volvera do seu fogar e ante a presenza dunha sintomatoloxía semellante á da Covid-19, foi trasladado ao Hospital Universitario de Lugo (HULA) para realizárenlle as probas que resultaron negativas. Antes do traslado ao hospital os funcionarios pedían o illamento do interno ante a falta de EPIs para evitar o contaxio. Logo dun ano de pandemia, os datos sobre a incidencia da mesma nas cadeas en Galiza non se coñecen.

Illamento sobre illamento

A primeira medida do Ministerio do Interior para a prevención da Covid-19 foi pechar totalmente as comunicacións co exterior. Isto para todas as cadeas da súa competencia (as catalás son competencia da Generalitat). A medida estaba dirixida a que os contactos dos internos cos familiares e as visitas non fosen foco de contaxio. A partir de aí produciuse un “illamento sobre o illamento” que como di o colectivo Esculca é “O cárcere dentro do cárcere”.

Logo dun ano de pandemia, os datos sobre a incidencia da mesma nas cadeas en Galiza non se coñecen

Postos en contacto con Instituciones Penitenciarias, a resposta deste organismo desde o seu gabinete de prensa foi indicarnos a consulta da súa web onde “están os datos e noticias das últimas medidas adoptadas para evitar contaxios”. Dentro da web podemos ver que as cadeas galegas teñen interrompido todo tipo de contacto con familiares ou persoas procedentes do exterior. “Os únicos que entran e saen son os funcionarios” din desde o colectivo Abaixo os Muros.

O resultado destas medidas foi o peche absoluto das cadeas galegas: Bonxe, A Lama, Monterroso, Pereiro de Aguiar e Teixeiro. Pola contra, en todas as cadeas de Euskadi permiten o contacto oral e nalgunhas en concreto algún tipo de contacto directo. Isto a día 11 de febreiro de 2021. “É unha decisión arbitraria, Instituciones Penitenciarias deixou en mans dos directores de cada centro as medidas a tomar” din desde Esculca, que apunta tamén o descoñecemento sobre a incidencia da Covid-19 entre a poboación reclusa e funcionarios. O organismo dependente do Ministerio de Interior emitiu o 4 de febreiro unha nota pola que se engadían máis medidas sobre as que existían para evitar o contaxio de presos e persoal penitenciario.

O sorprendente é a prohibición de contacto en locutorios. “Entre a persoa que visita e a persoa interna hai un cristal polo medio, non é posible o contaxio”. Desde Abaixo os Muro sinalan casos de persoas a quen “lles tiñan concedidos unha serie de vises (contactos directos) e de súpeto foron interrompidos”. A resposta, segundo esta organización antirrepresiva, foi que os vises xa estaban compensados polas vídeoconferencias entre familiares e persoas presas.

O resultado das medidas tomadas por Instituciones Penitenciarias foi o peche absoluto das cadeas galegas: Bonxe, A Lama, Monterroso, Pereiro de Aguiar e Teixeiro

Os vises poderían ser momentos nos que se introducía droga no interior das cadeas. Coa interrupción total das comunicacións a entrada de estupefacientes quedou interrompida. A consecuencia foi o aumento de casos de síndrome de abstinencia (“mono”) e aumento da sensación de inseguridade. “A única persoa que traía substancias “paliativas” é o médico da cadea, nalgunhas cadeas mesmo aplaudían cando chegaba o facultativo, a única persoa que traía ‘droga’ legal”.

Sistema Penal
"Gobernar as nosas vidas culpábeis"
Entrevistamos a Borxa Colmenero na presentación do seu libro "Vidas culpáveis. O controlo neoliberal do crime"

Asistencia sanitaria

A preocupación das persoas, autoridades e internos sobre a posibilidade de contaxio dentro da cadea debera implicar un reforzo de medidas sanitarias. Non é o caso. Os médicos das prisións son funcionarios de prisións. No caso galego non son profesionais incluídos dentro do Servizo Galego de Saúde (Sergas). “A asistencia sanitaria dentro das cadeas é a dun centro de saúde, non existe asistencia especializada, para iso traslándanse aos centros hospitalarios de referencia” din desde Instituciones Penitenciarias nunha moi breve conversa.

“Hai unha reivindicación histórica de que os médicos de prisións pasen ao Sergas, no caso galego, mesmo así se pronunciaron os colexios médicos” sinala Esculca. A figura do médico da prisión é descrita por membros de Abaixo os Muros “como un médico funcionario de prisións”. Desde este colectivo sinalan que “o medico de Instituciones Penitenciarias só responde diante de Instituciones Penitenciarias, por iso sentimos que o trato que dispensan é despectivo” cara ao interno ou interna.

Os médicos das prisións son funcionarios de prisións. No caso galego non son profesionais incluídos dentro do Servizo Galego de Saúde (Sergas)

En todo caso e ante a posibilidade de que as cadeas se convertan en focos de coronavirus, desde Esculca insisten en que “coas medidas de illamento reforzadas, quizais a poboación interna das cadeas sexa dos colectivos con menos risco de contaxiarse, porque están absolutamente pechados”. Por outra banda o peche absoluto non é unha garantía para evitar o contaxio, pois se só se permite a entrada e saída de funcionarios, non se pode garantir que haxa asintomáticos entre eles e que, por tanto, exista o risco de contaxio.

De darse unha situación así, a posibilidade de espallar a doenza entre cadeas pode producirse cando se fai un traslado. Os desprazamentos de internos a outras cadeas é habitual por diversos motivos, aínda que desde Esculca apuntan que tamén existe arbitrariedade detrás destas accións. “Hai veces que trasladan á persoa interna sen aviso previo, tivemos un caso hai pouco, o interno foi trasladado no día sen aviso previo e sen poder levar nada das súas pertenzas”.

O illamentos contra a COVID-19, posíbeis efectos

Despois de aprobar o estado de alarma (Real Decreto 463/2020), todas as comunicacións quedaron clausuradas. O impacto que terán estas medidas descoñécese polo de agora. Mais algúns estudos demostraron que as persoas internas sen contacto familiar en prisión presentaban unha maior tendencia á morbilidade psíquica  e consumo de drogas en prisión.

O illamento da poboación reclusa con cada persoa dentro da súa cela sen poder saír, confronta unha serie de problemáticas como poden ser a xa apuntada síndrome de abstinencia, a depresión, o posible empeoramento de cadros clínicos até ese momento levadeiros, e tamén consecuencias motrices. Os peches prolongados fan que os sentidos perdan capacidade e que os músculos non teñan a consistencia que deberan ter nunha persoa. A aparición da Covid-19 e a aplicación do estado de alarma crearon unha situación de desconexión entre internos e internas coas súas familias. Por exemplo esta desconexión priva da asistencia de fillos e fillas para ver aos seus pais e nais.

Os peches prolongados fan que os sentidos perdan capacidade e que os músculos non teñan a consistencia que deberan ter nunha persoa

Sobre as vacinacións, nun primeiro momento parece ser que se pensara nos e nas internas como un dos primeiros grupos en recibir as doses. A finais de xaneiro circulaba un documento que colocaba o colectivo de presos e presas como un dos primeiros en recibir as doses. Non obstante, o Ministerio de Sanidade aclarara no seu momento que dito documento non era da súa elaboración, senón do Grupo Colaborativo Multidisciplinar para o Seguimento Científico da Covid-19 (GCMSC), un grupo de investigación impulsado polo Instituto de Saúde Global de Barcelona (ISGlobal), o Colexio de Médicos de Barcelona (COMB) e a Asociación de Entidades de Investigación de Cataluña (ACER). Polo de agora algunhas comunidades autónomas vacinaron poboación interna, mais os datos en Galicia son descoñecidos.

A pandemia de coronavirus pechou os muros das cadeas que xa eran un mundo pechado en si. As consecuencias a curto prazo son o illamento total da poboación reclusa. Isto pode traducirse en síndromes de abstinencia por drogas, efectos negativos no desenvolvemento psicomotor da persoa recluída e perda absoluta de contacto co exterior. Á parte diso, non se pode dicir nada sobre efectos a longo prazo, por tanto, haberá que esperar estudos e investigacións sobre este tema.

Cárceles
Teixeiro e A Lama: 19 anos na sombra
A crítica ao cárcere padece un estigma de desconfianza moral sobre as organizacións e persoas que defenden dereitos para a poboación reclusa
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Chernóbil
Cuba y Chernóbil Cuba, Chernóbil y COVID-19
Los médicos cubanos ya acudieron al rescate de los niños de Chernóbil.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Un rayo de esperanza tras cinco años de los protocolos de la vergüenza
A punto de prescribir los posibles delitos, un avance judicial abre la puerta a conocer quién decidió no derivar a hospitales a ancianos en residencias en la Comunidad de Madrid.
Galicia
Galicia Vigo, A Coruña y Ourense compraron material policial a Israel por medio millón de euros en solo cuatro años
El alcalde ourensano, Gonzalo P. Jácome, adjudicó un contrato por 70.000 euros días después del siete de octubre. Abel Caballero firmó otro de más de 200.000 euros y la alcaldesa de A Coruña siguió la estela con un contrato de 170.000 euros.
Turquía
Pinar Selek “Turquía sigue gobernada en base al miedo”
La profesora y socióloga turca, quien ha sufrido además de cárcel, un acoso judicial por 27 años, habla de la falta de independencia del poder judicial, del adoctrinamiento social y de la formación de la sociedad turca.
Gasto militar
Gasto militar ¿De dónde sacará Sánchez el dinero para financiar el incremento del gasto en defensa?
La promesa de aumentar las partidas presupuestarias militares necesita redirigir 10.471 millones de euros para alcanzar el 2% del PIB. Cumplirlo este año abre a su vez un grave problema para hacerlo en 2026.
Salud
El precio justo La nueva ley del medicamento o estrategias para bajar el precio de los genéricos (que son caros)
En España pagamos de media un 10% más por los medicamentos genéricos que consumimos que en el resto de la UE. Al mismo tiempo, nuestro gasto farmacéutico ha aumentado un 33% en la última década.
Israel
España El Gobierno español vuelve a romper su compromiso de no comprar armas a Israel
El Ejecutivo de Pedro Sánchez adquiere armamento israelí por valor de 6,6 millones de euros a pesar de haberse comprometido a un “embargo total”.

Últimas

Israel
Israel Nuevos contratos de compra de armamento a Israel tensan la situación del Gobierno
El incumplimiento del compromiso al “embargo total” por parte del PSOE deja críticas de Sumar y la opción de romper la coalición por parte de Izquierda Unida. El Ejecutivo asegura que está buscando la manera de rescindir el contrato.
Gobierno de coalición
Carrera armamentística Izquierda Unida denuncia incumplimiento del PSOE y habla de “crisis de Gobierno”
El aumento del gasto en defensa y la compra de armas a Israel, a pesar del compromiso de no hacerlo, ha enfadado a tres pesos pesados de la coalición.
El Salto Radio
El Salto Radio A dos velas
El documental “A dos velas”, de Agustín Toranzo indaga en las causas de los cortes de suministro eléctrico sistemáticos e indiscriminados que varios barrios obreros de Sevilla vienen denunciando desde hace años.
Más noticias
There Is Alternative
There Is Alternative De redes, software, cacharritos y todo lo que no sea Elon Musk | TINA #1
Primer programa del podcast There Is Alternative de El Salto Radio sobre el lado oscuro de la tecnología y sus alternativas éticas y responsables.
Opinión
Opinión Priorizar bombas sobre camas de hospital
El presupuesto público parece tener siempre un límite cuando se trata de contratar personal o mejorar infraestructuras en Sanidad. Pero no lo tiene cuando se trata de gasto militar.
Opinión
Guggenheim Urdaibai Respuesta al Agirre Center: no participaremos en este juego con cartas marcadas
VV.AA.
El “proceso de escucha” se invalida a sí mismo al existir un plan ya elaborado y no publicado “de expansión discontinua del Guggenheim de Bilbao en Urdaibai”.
Estados Unidos
Extrema derecha Los beneficios de Tesla caen un 71% y Musk anuncia que reducirá su colaboración con Trump
Las protestas contra Elon Musk funcionan y hacen caer los beneficios y el valor en bolsa de la compañía. El anuncio del millonario hace que las acciones de Tesla crezcan cerca de un 5% en apenas unas horas.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente Que papel xoga Abanca no proxecto da celulosa de Altri en Galiza?
A sociedade público-privada Impulsa Galica, que cimentou os primeiros plans da multinacional papeleira e Greenalia está participada fundamentalmente pola Xunta e polo banco que xurdiu da desastrosa fusión das caixas de aforro galegas.
El Salvador
El Salvador El caso Ábrego García destapa el turbio pacto de Trump con Bukele
El joven salvadoreño no ha sido condenado ni en Estados Unidos ni en su país de origen, pero es uno de los cientos de personas con la vida pendiente de un hilo por las políticas de Trump y Bukele.
Historia
Historia Miguel Martínez: “En Villalar, la izquierda arrancó los comuneros al franquismo”
Miguel Martínez, profesor de historia y literatura españolas en la Universidad de Chicago, analiza desde una óptica progresista la Edad Moderna, el momento histórico fetiche de las derechas españolistas.