Catalunya
Albano: “O 1-O anula a idea de que o procesismo é só unha cuestión discursiva”

Un ano despois dos acontecementos do pasado outubro en Catalunya xorde a necesidade de valorar con acougo o que significou o 1-O, así como todas as consecuencias que carrexou. Neste marco charlamos con Albano Dante Fachín, ex-Secretario Xeral de Podem, figura importante para entender a posición da esquerda non independentista neses días e como a súa postura en defensa do referendo o levou a dimitir do seu posto.

A convocatoria do referendo, que xa naquel momento deixaba claro que ía ser disruptiva, empezou a poñer en dúbidas cousas, porque se vía desde xuño que iso ía desbordar. Ademais pasou algo que non pasara xamais: unha acción política concreta, non discursiva, senón de acción, na que participan desde Converxencia ata a CUP pasando por Podemos. E falo a nivel de cidadanía, porque o 1 de outubro anula a idea de que o procesismo é só unha cuestión discursiva. Ademais, é unha acción totalmente descentralizada, porque ata na última vila xente que nunca actuara conxuntamente de forma política pasa á acción. E non só actúa, senón que provoca unha desfeita que fai tremer todas as estruturas. Xa non é que Puigdemont diga tal cousa ou que a CUP lle aproba uns orzamentos. Acábase todo iso e o 1-O nace unha acción política colectiva que nunca se deu na sociedade catalá.

Un ano despois confírmase que aquilo, a pesar do que pase no Parlament, cambiou a sociedade. Dá igual Puigdemont, dá igual Junqueras, dan igual os independentistas; non se pode volver atrás. Ese momento significou, como di Ramón Grosfoguel, o nacemento dunha nova conciencia que está intacta. É verdade que a estratexia dos partidos independentistas é errática, pero creo que isto é porque é tan profundo o cambio que suscita o 1-O que aínda non hai forzas que sexan capaces de trasladalo politicamente. As forzas catalás independentistas seguen interpretando a realidade e facendo política con coordenadas pre 1-O, pero é normal, estamos a falar de algo que non pasara en corenta anos, e a isto non lle dás tradución política nun ano.

É innegable que o independentismo ten problemas graves a nivel de estratexia. Cando se di que o 1-O desborda sempre se di en referencia ao Estado español, pero é que desborda tamén aos partidos independentistas. Non é que os partidos independentistas estean afastados das súas bases, senón que están lonxe desa nova subxectividade xurdida co 1-O. ERC é quen está tentando facer esa relectura, pero creo que o independentismo segue pagando un pecado que nós xa sinalamos durante moito tempo, que é a idea de pensar que en 18 meses estaría todo resolto. Iso usouse tanto porque ao mellor era necesaria algún tipo de arenga, non o sei, pero si sei que as cousas non son tan fáciles, e a ver agora quen sae a dicir que non é así, porque calquera cambio que negue esa idea será visto por moita xente do independentismo como unha traizón. Talvez sexa así, pero o que é verdade é que hai que facer un proceso de reavaliación da estratexia que pasa por entender que ata ese momento sempre se pensou que o que se tiña que facer era convencer independentistas, pero que no 1-O viuse que non había que pedirlles aos que non o eran que se convertesen para poder traballar conxuntamente con eles.

En Catalunya xa existe unha maioría que deixou atrás ao Rei e ao autoritarismo, por iso necesitan reforzar esa idea da Catalunya partida pola metade, e o das manifestacións é unha maneira

Doutra banda, tamén hai unha competencia entre ERC e a antiga Converxencia para ver quen é máis fiel, que dificulta que poidan ter espazo para refacer unha axenda que pode requirir moito máis tempo. Deberían entender que non pasa nada por refacer unha estratexia. O outro día, falando cun politólogo que se chama Jordi Muñoz, poñíame o exemplo da PAH que estivo case dez anos para cambiar unha lei hipotecaria. E isto non é unha lei, isto é cambiar unha estrutura enteira xa non de España, senón da Unión Europea.

Sen negar que hai moita xente unionista que ten esa postura e que lexitimamente pode saír á rúa, non hai que perder de vista que son catro gatos. Só hai que ir calquera 11 de outubro a unha estación en Barcelona para ver como chegan buses e trens cheos para a manifestación do 12. Con isto non quero deslexitimalos, porque non comparto esa posición de que “veñen manifestarse de fóra”. Non, veñen manifestarse onde lles dá a gana, e está ben.

Pero o que quero dicir é que houbo, sobre todo a partir do 1-O cando viron que nin a policía podía deter esa marea de xente, unha intensificación do discurso de que Catalunya está partida pola metade. A parte da poboación en Catalunya que non quere cambios, senón que confía no status quo, normalmente non se manifestou. O feito de que o 1-O xere un terremoto como o que xera fai que persoas en moitos sitios pensen que, ou se empezan a mover, ou están perdidos. Agora, é verdade que teñen un problema de discurso. Cando en todas as túas manifestacións hai agresións, evidentemente tes un problema grave.

Claro. Tamén é falso o discurso deses pobriños que sufrían en silencio ata que non tiveron máis remedio que saír ás rúas. Calquera persoa que pisase Catalunya sabe que isto é unha mentira. Este discurso que nos traslada ao imaxinario da época violenta do País Vasco, no que os medios hexemónicos e os partidos afíns trazan paralelismos, é brutal. E este contexto débese ter en conta á hora de analizar as manifestacións lexítimas da xente. Doutra banda, calquera enquisa sobre se hai que facer un referendo saca un 80% de respostas afirmativas.

A figura e a aceptación do Rei está polo chan en Catalunya, con menos dun 20% de apoio. O 80% ou máis da xente di que meter presos aos Jordis é intolerable. Aí é onde moitos defendemos que está a maioría, e isto dálle pánico a Cidadáns e ao PP, que se atopan moi cómodos no relato de que aquí hai dúas metades irreconciliables. En Catalunya xa existe unha maioría que deixou atrás ao Rei e ao autoritarismo, por iso necesitan reforzar esa idea da Catalunya partida pola metade, e o das manifestacións é unha maneira.

Antes de responder a unha pregunta que vai por aí sempre quero reafirmarme nunha cousa: cando Podemos nace e defende a autodeterminación demostra unha valentía que non tivera ningunha outra forza de esquerdas en 40 anos. O triste é que parece que esa valentía se perdeu.

Isto non foi unha pelexa de cúpulas, a nosa marcha visibiliza algo que pasou estruturalmente tanto na sociedade como na organización. E cando nós marchamos tamén hai moita xente que marcha

Moitos hai un ano tentabamos trasladar esa idea que, moi resumida, sería que, igual que Jordi Cutxart está no cárcere por facer as súas cousas de independentista, se Pablo Iglesias fai o 10% do que di que fará acabará no cárcere tamén. Cando mallan á xente o 1 de outubro ábrense as portas para mallar a calquera, e iso é o que a esquerda española non ve. O 1 de outubro deste ano rodéase o Parlament de Catalunya, e iso provoca titulares de asalto, intento de golpe de Estado, cousas así. Pero é que ao cabo dunha semana tes aos xubilados ás portas do Congreso que rompen un cordón policial e chegan ata as portas. É verdade que os medios de comunicación non dixeron o mesmo que sobre Catalunya, pero é que cando lles interese farano, e os xubilados serán sediciosos. Só hai que escoitar un pleno do Congreso para ver a virulencia coa que o pensamento aplicado a Catalunya pódese aplicar a calquera que desafíe ao réxime. E Podemos, unha forza que nace denunciando o réxime do 78, non fai esa lectura.

Cando estaba dentro de Podemos e defendiamos a participación no 1-O falei con compañeiros doutras partes do Estado que me dicían cousas como “é que a nosa militancia ve Antena 3 e Tele5, dinlles que hai un golpe de Estado, logo saes ti apoiando ese golpe, e temos un problema moi grave para explicarlles o que estades a facer”. Pero claro, cando dixemos que iamos acabar co réxime do 78 non podiamos esperar que nos axudasen Susana Griso ou Ana Rosa. Á xente non se lle explicou o que pasaba, e non se fixo porque algo así só funciona a medio prazo, non a curto. A curto prazo pódeche restar, pero é que talvez non hai que ser sempre tan curtopracista. Mesmo o entendería se estivese a dar réditos políticos, pero é que nin sequera os dá, porque Podemos cansou de dicir que gañaron as eleccións xerais en Catalunya dúas veces, pero non as van volver gañar.

Por exemplo, antes do 21 de decembro, nun debate de TVE, o do PP ou o de Cidadáns -non lembro ben- botáballe en cara a Echenique que Podemos apoiaba aos independentistas, e Echenique contestoulle dicindo que Podemos gañáralle dúas veces as eleccións ao independentismo porque tivo máis votos que ERC. Pódese ser máis miope? Se gañaches as eleccións en Catalunya é porque decenas de miles de independentistas te votaron. É que Quim Arrufat, da CUP, pedía o voto para En Comú Podem, non te dás conta que dentro do independentismo hai moitísima xente que pode apostar por unha persoa que desde Madrid defenda crear pontes? Ou es miope, ou non te decatas de nada, ou tes mala fe.

Todo o que se viu dos debates internos cando eu estaba como Secretario Xeral, esa ruptura entre direccións e a nosa dimisión, é o reflexo de algo que pasou en todo o tecido da organización. A xente dun círculo de Mataró que se partiu a cara para que os seus veciños voten, que se arriscou a ser perseguidos, que eses militantes que traballaron coa xente do seu barrio para que o referendo saíse adiante, de súpeto danse de conta que están nun partido que, mentres eles fan iso, ten un Secretario Xeral que di que se fose catalán non votaría.

Quen marca os límites do que é posible e do que non, teñen forza para meterte no cárcere, para pegarche paus na porta dun colexio, etc

Isto non foi unha pelexa de cúpulas, a nosa marcha visibiliza algo que pasou estruturalmente tanto na sociedade como na organización. E cando nós marchamos tamén hai moita xente que marcha tanto nos municipios, asembleas, etc. Non é xente se vai e automaticamente pasa a ser independentista, senón que é xente que quere ser coherente co que a organización dicía defender. Agora o que estamos a facer é organizar a toda esa xente que quere continuar traballando a nivel municipal para que o traballo sexa de maneira coordinada, iso por unha banda. Doutra banda, o obxectivo é poñer sobre a mesa estoutra lectura que facemos, que é que non fai falta ser independentista para poñer urnas, ou para desafiar ao réxime.

Ao principio dicía que hai unha parte do independentismo que é incapaz de facer a lectura de que non se trata de sumar independentistas, senón da capacidade que teñamos de crear maiorías ao redor dunha idea como pode ser a impugnación do réxime. Na outra tamén pasa o mesmo, hai toda unha liña que se nega a pensar que a consecución das súas aspiracións sociais, democráticas, etc; pasa por establecer unha alianza cun movemento que desafía ao réxime. Esa é a ponte que Som Alternativa quere poñer sobre a mesa.

Unha lección moi sinxela que está presente hai séculos no refraneiro español: “cando vexas as barbas do teu veciño afeitar, pon as túas a remollar”.

"Podemos no puede defender la plurinacionalidad si no la aplica en el partido"

Alberto Azcárate

3

Catalunya

"Podemos no puede defender la plurinacionalidad si no la aplica en el partido"

Alberto Azcárate

3

El líder de Podem Catalunya, Albano-Dante Fachín, ha visitado Madrid para asistir a un acto en favor del derecho a decidir de Catalunya. 

Creo que unha das grandes cousas que pasaron na anterior lexislatura no Parlament foi xustamente que se tentou explorar cales eran eses límites. Na sesión constitucional do Parlament Julià de Jòdar citou a Galeano nesa frase de que a utopía serve para avanzar. Todo o mundo sabía desde o primeiro día que aquelas propostas políticas non cabían na arquitectura institucional. É aquel argumento que se usa moito, sobre todo polo PSC, de que “vostede quere declarar a independencia con 71 deputados, pero para cambiar o Estatut fan faltan noventa”, o cal é verdade. O que esquece o PSC é que esa sociedade, que está farta e que demostra a súa fartura votando tamén aos seus representantes, xa reformou o Estatut, xa fixo os procesos constitucionais requiridos, xa tivo unha maioría de dous terzos na cámara, xa tivo unha aprobación do Congreso dos Deputados, xa referendou aquel estatuto, e cal foi a resposta? Que non serviu. Que agora lle digan á sociedade catalá que debe respectar todas as normas establecidas é dun cinismo enorme, e ante esa constatación o que pasou na lexislatura pasada foi que se tentou desbordar os límites marcados do que é posible e do que non.

Por iso se acabou deste xeito, porque quen marca os límites do que é posible e do que non, teñen forza para meterte no cárcere, para pegarche paus na porta dun colexio, etc. E iso garda relación co que che dicía das barbas: o día que a defensa da soberanía no Congreso dos Deputados choque de maneira frontal cos tratados de libre comercio, cos ditados da UE, cos ditados do Tribunal Constitucional, cando se atopen con ese muro as forzas progresistas, porque o van atopar, que van facer? Pois no Parlament de Catalunya, con todos os erros, e mesmo sen compartir o obxectivo, houbo unha xente que dixo que había que tirar. E, de onde se tira cando o institucional pon os límites? Da xente, que saia a xente á rúa. Que vai pasar en Madrid cando se atopen eses muros? Dependerá da confianza que se teña na xente. Os muros están aí perfectamente visibles. Alguén vai denunciar que este marco xa non serve? Denuncialo non desde un escano, senón con millóns de persoas detrás, que é como se cambian as cousas.