Culturas
Galiza en zines

O país conta con tres festivais de autoedición consolidados e os fanzines son cada vez máis visibles nas librarías.

Mercadiño de fanzines e autoedición de No Tengo Mamá
Mercadiño de fanzines e autoedición de No Tengo Mamá. Sandra MG
6 ago 2019 07:00

Nos 80 dous barrios de Vigo tiñan o seu propio fanzine: O Coiote, en Coia, e Castrelis, pola banda de Castrelos. Esta década fixo eco dunha onda expansiva da autoedición en todo o Estado. Xa nacera Xofre, o primeiro fanzine de banda deseñada galego, no 1979. A continuación viron a luz El patito Feo, en Ferrol; Atlántico Exprés, en Lugo; ou A Ameixa Cacofónica, en Carballo. O torrente fanzineiro continuou nos 90, co Frente Comixario de Ourensena vangarda. A Coruña foi especialmente fértil neses anos: saíron á rúa Lixo, La Carallada, El bolchevique vespertino ou Xabarín.

A explosión dos anos dez

A xornalista viguesa Alexandra Padín debullou o percorrido da autoedición galega en Comunicando por grapas: el fanzine en Galicia como medio de comunicación alternativo. No seu traballo explica como cos 2000, coa xeneralización dos ordenadores e internet, a febre da autoedición diminuíu. Foi nos anos anos dez cando volveu subir da man da asociación Liceo Mutante de Pontevedra. As actividades do colectivo promoven dende o 2011 a cultura autoxestionada, e puxeron o seu punto de mira na autoedición. As xornadas Grapa Grapa, no 2012, foron o primeiro escaparate de fanzines e outras publicacións autoeditadas por persoas ligadas ás Facultades de Belas Artes e Comunicación Audiovisual da cidade.

Outras cidades e vilas galegas seguiron a estela do Liceo Mutante. No 2014 xurdiron o Autobán en A Coruña, o No Tengo Mamá en Vigo e o Au/Ou en Ourense. No 2015 tivo lugar a primeira e única edición da Xornada de Autoedición Salsa Letal en Cangas, da man do propio Concello e coincidindo coas festas do Cristo na vila. Santiago de Compostela viu nacer o seu festival de autoedición no 2015: o Fun Fun Fun.

“Hai citas que desapareceron, non hai a mesma efervescencia que cando comezamos

Padín é unha das fundadoras do No Tengo Mamá, amparado polo colectivo de edición de fanzines e casettes Seara Records: “Nestes últimos anos hai citas que desapareceron, non hai a mesma efervescencia que cando comezamos. Entón houbo unha explosión, parecía que cada localidade tiña que ter a súa feira de autoedición”. As xornadas do Liceo Mutante desenvolvéronse de xeito intermitente e As Au/Ou deixaron de celebrarse. Con todo, eventos como a Xornada de Feminismo e Autoedición, organizada en Lugo no 2018, e os obradoiros e charlas en torno á autoedición, amosan que o seu retorno non ten volta atrás.

As citas co zine

“Hai citas consolidadas, Galiza está comezando a estar situada no mapa de autoedición de España”, sinala Padín. Na actualidade as que continuaron o seu percorrido son o Autobán, o No Tengo Mamá e o Fun Fun Fun. Os festivais naceron coa vontade común de visualizar e colocar no mapa as creacións artísticas que non atopaban oco nos mercados habituais. Tamén para dar espazo a propostas pouco convencionais. O Autobán, por exemplo, celébrase nas mesmas datas que o festival de banda deseñada Viñetas desde o Atlántico. Para Bernal Prieto, un dos organizadores, “o Viñetas é moi potente, pero viamos que as publicacións de pequena entidade, o fanzine ou a banda deseñada de autor, non tiñan un oco”.

Combate de debuxantes do Autobán
A Nave 1839 de A Coruña acolle as actividades do Autobán Sara Roca

As dúas edicións anuais do Autobán teñen lugar no inverno, na Nave 1839, e no verán en locais do centro da cidade. Cada edición conta cun mercadiño, presentacións de autoras e autores, un combate de debuxantes, unha liga de brilé ou obradoiros. No festival presentouse o fanzine Altar Mutante, finalista en dúas ocasións na categoría Mellor Fanzine do Salón Internacional do Cómic de Barcelona. No 2019 naceu a asociación cultural homónima. “Queremos que poda entrar xente nova e que o Autobán vaia evolucionando”, explica Prieto.

“A autoedición é unha forma de empoderar ao pobo

Pola súa banda, tanto o Fun Fun Fun coma o No Tengo Mamá acollen fanzines ligados ás artes gráficas e a banda deseñada, pero tamén outros exemplos de autoedición: roupa, música ou incluso curtametraxes. Todos os eventos comparten a filosofía do do it yourself. Para Manu Barreiro, un dos organizadores do Fun Fun Fun, a autoedición “é unha forma de empoderar ao pobo, hai moito talento no mundo e hoxe en día, practicamente todas podemos aproveitar as ferramentas que trouxo internet e os avances das tecnoloxías de impresión, de filmación, etc. Dun xeito accesible”.

Coa consolidación chegou tamén unha profesionalización cada vez maior. Existe un interese crecente por parte de librarías ou editoriais, como Fosfatina en Vigo ou o colectivo Leite Edicións. Afra Torrado, unha das impulsoras do fanzine Infumable e de Leite Edicións, explica que esta naceu precisamente para “unir proxectos de autoedición”. A maiores, autores e autoras promociónanse a través de redes sociais ou das súas propias tendas en liña: Nuria Figueirido, o colectivo El Cosmonauta Tropical ou Camila Viéitez son algúns exemplos. Segundo Alexandra Padín: “Non hai tanta escena punki e de grapas, senón que cada vez a arte alternativa pode chegar a outros espazos máis ‘formais’ ou ‘profesionais’. E isto é positivo, aínda que queda moito por facer”.

Fanzines e activismo

Moitas publicacións están ligadas ás artes gráficas, mais existen outros exemplos que beben de tradicións diferentes. Nos 60 xurdiron no estado fanzines e panfletos de corte antifranquista. Nour Al-Hussen Villa publicou o fanzine Más allá de todo como homenaxe a unha resistencia moito máis actual: a do pobo de Raqqa, na súa Siria natal, contra a ameaza de Daesh. Villa, hoxe afincada na Galiza, reúne catro relatos construídos a partir de testemuñas reais. A autora destinará parte das vendas á ONG siria Women Now For Development.

“Pensamos nun formato que nos dera liberdade á hora de crear

Outras publicacións nacen no marco do activismo feminista ou LGTBIQ. É o caso do Galiza Nación Cuir, editado no centro social ourensán A Galleira. Ximena González é unha das súas impulsoras: “Pensamos nun formato que nos dera liberdade á hora de crear e pensamos nos fanzines, anárquicos e libres ao mesmo tempo. Partimos do noso activismo LGTBIQ, independentista e socialista. Ademais cada un analiza unha figura do ámbito cultural, algunha figura chave na nación, como Blanco Amor e desmontámola dende o humor”. En novembro verá a luz o número catro.

González explica que no seu momento non atoparan referentes similares ao seu traballo. “Logo si vimos algún, coma o feminista CONA, ou os que publicaron dende Avante LGTB”. Aña, Fanzine de (des)identidades femininas de Bueu engrosou esta lista. A publicación recolle as homenaxes ás bueuesas máis senlleiras que cada 8 de marzo organiza a Asociación Club-Golfiños. O primeiro veu a luz en marzo e entrevista á actriz e drag-king galega Susi Ons-Nico Elsker. Dende Bueu lanzan aviso: “Moitos outros virán”. Logo da efervescencia dos anos dez, a onda expansiva fanzineira segue a sumar títulos.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

El Salto Radio
Podcast Lecturas: Los Pistoleros
Un cómic fronterizo de facturación andaluza rememora la lucha de los trabajadores en la Sevilla de los años 20 y el conflicto permanente en la aduana de Gibraltar.
Viñeta
Viñeta Mi naturaleza
La viñeta de Claudia GR Moreno sobre vivienda y animales.
Cómic
Fabien Toulmé “Hablar de trabajo es menos sexy que hablar de amor o de guerra”
En su libro ‘Trabajar y vivir’, el autor francés recorre distintas realidades reflejando cómo las personas se relacionan con ese mandato ineludible de hacerse con un empleo para sostenerse económicamente.
Galicia
Galicia A Xunta aprobou a celulosa de Altri argumentando que a súa cheminea de 75 metros sería “icónica”
O Informe de Patrimonio Cultural, favorable á multinacional, emitiuse con base en dúas encargas externas, contratadas e pagadas pola empresa ao ex presidente e ao actual tesoureiro de Icomos-España.
Alemania
Alemania Friedrich Merz es elegido canciller alemán por la gran coalición tras una jornada de suspense
El nuevo canciller alemán supera una votación extraordinaria tras un sonoro fracaso en su primer intento. Los conservadores gobernarán con el partido socialdemócrata.
Israel
Israel Netanyahu acelera los planes de ocupación total de una Gaza diezmada por el hambre
El ejército israelí quiere movilizar a 30.000 reservistas para una nueva expansión de la ofensiva sobre Gaza. Las organizaciones dependientes de la ONU alertan de la hambruna y las enfermedades en un enclave en el que escasea el agua potable.

Últimas

Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Madres organizadas contra los arrancamientos piden una reunión con Infancia
Pamela L.C. ve a su bebé dos horas a la semana después de que se lo retiraran dos días después de su nacimiento. Ella y otras madres han decidido organizarse para pedir medidas que frenen los arrancamientos.
Madrid
Madrid Sareb amenaza con desahuciar el centro social La Animosa, en Hortaleza
Los colectivos que participan del centro social okupado, y que han dado vida a este espacio durante los últimos cuatro años, convocan a defender su permanencia aunque se ha retrasado la fecha de desalojo hasta el 26 de mayo.
Opinión
Opinión España ya roza el 2,5% en gasto militar
Según el autor, investigador del Centre Delàs, el gasto militar real del Estado español será de 40.457 millones de euros y representará respecto al PIB el 2,48%. A esto se sumarán las inversiones comprometidas en programas de armamento.
Comunidad de Madrid
Universidad pública El alumnado de la UNED denuncia el “modelo antipedagógico” tras la supresión de tutorías presenciales
El proceso de eliminación de clases se remonta a 2008, aunque ha sido este año, con el nombramiento Claudia Sevilla como directora de centros asociados de Madrid, cuando el gobierno de Ayuso “ha pisado el acelerador”.
Opinión
Opinión El rentismo es racismo
La posición de las personas migrantes y racializadas en el conflicto del alquiler nos coloca como sujetos esenciales e imprescindibles en la lucha por la vivienda.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Alemania
Alemania Ines Schwerdtner: “Los conservadores tienen esta estrategia de normalizar la AfD, pero eso ha salido muy mal”
De profesión periodista, Ines Schwerdtner ha sido una de las responsables del ascenso de Die Linke, un partido que pasó de no aparecer en las encuestas a superar el 8% en las elecciones de febrero.