Culturas
Liceo Mutante de Pontevedra: crónica dun rexurdimento cultural colectivo

A segunda acepción da palabra “templo”, segundo a RAE, di que se trata dun “lugar real ou imaxinario no que se lle rinde culto ao saber, á xustiza”. É unha definición que se pode axustar ao que ten sido e é o Liceo Mutante: un centro cultural autoxestionado na cidade de Pontevedra cunha traxectoria de máis dunha década que, por momentos, ten parecido unha fantasía feita realidade. Agora transita cara á apertura dun novo espazo, tras ser obrigado a deixar en 2022 o lugar no que medrara o proxecto: un edificio de dous pisos, baixo, soto nun solar con xardín con vista ao mar que albergaba o Liceo Mutante en réxime de alugueiro desde 2011. Anteriormente, o inmoble fora sede dunha igrexa evanxélica. Outro tipo de templo, se cadra.

“Temos un novo local e estamos traballando nun proxecto para acondicionalo. Para iso temos contado co traballo e as aportacións desinteresadas de centos de persoas que consideran que un espazo así non se pode perder, o cal animounos moitísimo e reforzou a nosa determinación para seguir adiante”, explica Berto Fojo, participante no Liceo Mutante, que recoñece que o proceso non vai tan rápido como lles gustaría e que deberon reubicar algúns concertos que tiñan sido programados para este verán.

Como xesto desa solidariedade que recibiu o Liceo Mutante, este venres 7 de xullo celébrase na sala Wurlitzer Ballroom de Madrid un concerto benéfico cos grupos Rata Negra, Tzetze, Pablo Prisma e Las Pirámides e Atomizador. “A nosa iniciativa é un pequeno apoio a esta causa, unha celebración da cultura libre e unha homenaxe á xente que, dese xeito completamento desinteresado, ten pasado unha década levando un dos espazos máis importantes da contracultura europea”, afirman desde a organización do evento.

“Temos contribuído a construír unha comunidade moi extensa, inclusiva e solidaria, con ramificacións que chegan a lugares moi remotos do planeta”, afirman desde o Liceo Mutante

Que fixo o Liceo Mutante para gañar esa reputación neste tempo? Basicamente, e non é pouca cousa, converterse nun refuxio para propostas culturais e actividades artísticas –mais non só– que non atopan acomodo nas canles habituais. A falta de ánimo de lucro e a autoxestión de todo o relativo ao espazo son outras notas características dunha iniciativa que sempre tivo no horizonte a intención de crear entre iguais. “Desde esta esquina —comenta Fojo— temos contribuído a construír unha comunidade moi extensa, inclusiva e solidaria, con ramificacións que chegan a lugares moi remotos do planeta. Hai compis que chegaron apenas acadada a maioría de idade e agora rozan a treintena, temos construído amizades, naceron as nosas fillas, perdemos recentemente a Tato, veciño de Mollabao e o noso socio máis antigo ao que, por certo, doeulle especialmente o peche”.

O peche ocorreu en 2022 tras unha longa historia e con moitos matices, como lembra Fojo. O seu resumo deste “triste final” menciona a un arquitecto que non residía alí, pero que se interesou por diversas propiedades do barrio de Mollabao —“un barrio completamente abandoado pola administración e que ultimamente comezouse a xentrificar”— e mercou un par de edificios próximos ao Liceo Mutante. “Por algún motivo —apunta o integrante do colectivo— non encaixábamos nos plans deste home, que comezou a chamar á policía cada vez que faciamos uso do local, continuamente, acadando niveis de acoso. A policía viña e decíanos que estaba todo en orde, que non había ningún problema, pero que, ao haber chamadas, debían personarse. Finalmente, no seu afán por botarnos, descubriu unha irregularidade na situación catrastral do edificio que nada tiña que ver con nós e que, cremos, con vontade podería ter tido fácil solución, e presentou unhas 8 ou 9 denuncias no prazo dun mes” . 

En novembro de 2021, o Liceo Mutante recibiu unha orde de cese de actividade por parte do Concello. “Así, sen avisos, sen ofrecer ningunha solución. Da noite para a mañá péchase sen ningunha opción un proxecto cultural referencial, con máis de dez anos de existencia, en favor do listillo especulador de turno”, lamenta Fojo.

Coa experiencia aprenderon que a existencia de espazos autoxestionados consolidados fai que, a pesar da súa fraxilidade e que nacen case condeados ao fracaso, o poder síntese desafiado, aínda que non sexa un obxectivo específico destas iniciativas. Fojo considera que isto ocorre en todas as latitudes, pero tamén entende que no caso do Liceo Mutante hai especificidades propias: “Teñen ocorrido unha serie de cousas que teñen moito que ver coas particularidades de Pontevedra, pequena capital de provincia, de marcado tufillo conservador pero con goberno de esquerda na que todo cambia para que todo siga igual”.

Los espacios culturales comunitarios se defienden “con alegría” frente a las amenazas

Jose Durán Rodríguez

Instituciones culturales

Cultura de proximidad Los espacios culturales comunitarios se defienden “con alegría” frente a las amenazas

Jose Durán Rodríguez

Tras los resultados del 28M, la pervivencia de espacios en los que la cultura es más comunidad que negocio pende de un hilo en muchas ciudades.

O Liceo Mutante, xunto a espazos como A Faena en Madrid, que anunciou a súa despedida a finais deste ano, conforman unha galaxia de iniciativas culturais que, desde o subsolo e con carácter minoritario, achegan un nutriente difícil de atopar nas programacións oficiais. Tamén comparten modos de facer e bótanse unha man cando veñen mal dadas. “A existencia de cada un deses espazos repercute positivamente en todos os demais. Aos poucos foise creando unha especie de circuíto para grupos que veñen de xira e artistas ou grupos de aquí foron recibidos hospitalariamente cando saíron por aí. É tamén frecuente que cando algún destes espazos atópase en problemas aparezan iniciativas de apoio desde esoutros lugares afíns”, asegura Fojo, quen resume o momento actual do Liceo Mutante cunha frase que convén subliñar: “Superar colectivamente esas penurias é algo moi fermoso”.