Galego
A lingua das crianzas (II): Algunhas respostas sociais á substitución lingüística en Galiza

A política lingüística da Xunta e a súa inacción ante a imposición estrutural do castelán favorece unha desgaleguización que comeza coa vulneración dos dereitos lingüísticos dos nenos e nenas galegas. En fronte, parte da cidadanía galega artella movementos de resistencia.

galiza lengua mani
Ante a inacción da Xunta os movementos sociais foron quen de artellar respostas ante ese proceso. Zélia García

A política lingüística da Xunta e a súa inacción ante a imposición estrutural do castelán favorece unha desgaleguización que comeza coa vulneración dos dereitos lingüísticos dos nenos e nenas galegas. En fronte, parte da cidadanía galega artella movementos de resistencia.

Galego
A lingua das crianzas (I): Paus nas rodas ao galego na infancia

Nos últimos anos, Feijóo, Pocoyó e os seus amigos aceleraron o proceso histórico de substitución lingüística do galego a prol do castelán. A política lingüística da Xunta e a súa inacción ante a imposición estrutural do castelán favorece unha desgaleguización que comeza coa vulneración dos dereitos lingüísticos dos nenos e nenas galegas.

DEFENDER DEREITOS LINGÜÍSTICOS

Ruth Caramés é moi crítica coa escasa oferta de recursos de ocio e educativos en galego. Co apoio da Coordinadora de Traballadoras de Normalización da Lingua (CTNL) e dentro do programa Apego decidiu crear o proxecto Alí, que pretende difundir materiais educativos para nenos de entre zero e seis anos: “Fomos pais e viamos que nós e o noso entorno tiñamos preocupación por escolarizar aos nenos porque cambiaban automaticamente de lingua”. O proxecto comezou dirixíndose a profesionais da educación pero derivou nun portal tamén dirixido a nais e pais: “Había moito material en galego que non se estaba a empregar, polo que ademais dos obradoiros, fixemos un portal cos apuntamentos en liña”. Ademais, reivindica outras iniciativas xurdidas nos últimos anos, como a escola autoxestionaria e de inmersión lingüística Semente: “É unha necesidade vital nas cidades, onde hai moito máis corte de transmisión”.

Ruth Caramés, do proxecto Alí: “Fomos pais e viamos que nós e o noso entorno tiñamos preocupación por escolarizar aos nenos porque cambiaban automaticamente de lingua”.

Séchu Sende foi unha das persoas que botaron adiante a Semente hai 8 anos. “Con tres crianzas e varias activistas, pensamos: ‘Podemos crear unha escola?’. Isto supón un custo, unha rede social ampla e moito traballo militante. Sabiamos que ía funcionar só se había un movemento comprometido co proxecto e iso foi aparecendo”. Dende entón xurdiron novos centros e proxectos noutras vilas galegas, mentres a escola pública segue limitando e minorizando o galego. “Podemos ser outra xeración máis que vexa que os seus fillos e fillas se desgaleguizan ou podemos intentar outra cousa. Estamos orgullosos porque estamos demostrando que a autoxestión é eficaz para que as nosas crianzas sexan máis competentes comunicativamente, teñan un desenvolvemento cultural e unha educación científica, laica e feminista”. Sende enmarca este modelo nun movemento de loita polos dereitos lingüísticos que malia ser minoritario, está a aumentar a súa base: “Non sei de que xeito a escola pública pode vivir de costas a isto”.

Séchu Sende, sobre a Semente: “Podemos ser outra xeración máis que vexa que os seus fillos e fillas se desgaleguizan ou podemos intentar outra cousa.”

A Xunta rexeita o modelo de inmersión lingüística e defende o seu Decreto. Nunha investigación de Xaquín Loredo e Henrique Monteagudo, comparábase a transmisión lingüística do galego coa do catalán: en 2013, Indice de Transmisión Lingüística do Catalán era dun +0,09 e o ITIgal (o índice galego), un -0,08. No mesmo estudo recoñecían que “as últimas investigacións demolingüísticas revelan o resultado de que galego está sendo paulatinamente substituído polo castelán”.

Galego
Galego con acento catalán

Estudantes cataláns da lingua sorpréndense pola situación do idioma en Galiza.

É POSÍBEL REVERTER A SUBSTITUCIÓN?

O rexeitamento á retirada do Decreto 79/2010 que pediron diversas organizacións esgotou a vía legal, unha vez que o Tribunal de Estrasburgo desestimara por cuestións formais unha demanda da RAG. O secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García Gómez, aseguraba hai meses para este medio: “Non hai ningún problema no sistema educativo, esa é a lectura fácil. O que hai que facer é ver de onde veñen eses rapaces. Os nenos de Vigo ou da Coruña nunca falaron galego”.

Séchu Sende: “Déronse pequenos movementos sociais coma o reintegracionismo, o neofalantismo, a regueifa, a reivindicación da inmersión lingüística ou o feminismo como movemento liberador das persoas.”

Malia que a Xunta semella mirar cara a outro lado ante a desgaleguización, Séchu Sende cre que as xeracións actuais foron quen de artellar respostas ante ese proceso: “Déronse pequenos movementos sociais coma o reintegracionismo, o neofalantismo, a regueifa, a reivindicación da inmersión lingüística ou o feminismo como movemento liberador das persoas”.

Nese horizonte esperanzador atopamos moitos outros exemplos, algúns deles nas redes sociais. É o caso de Wika, unha rapaza natural da Galicia polaca pero “compostelana de pascer”, reintegracionista e divulgadora da súa experiencia a través de Twitter; ou Mar, unha ‘twitteira’ “granaína galegofalante”. Outro exemplo cóntanolo Ruth Caramés, que despois de levar a súa filla a unha unitaria onde só había nenos castelanfalantes, albisca cambios e conta que “xa hai algún neno que xa chapurrea galego”, malia que recorda a responsabilidade dos pais: “Debemos pasar máis tempo cos pequenos. Se queremos que sigan pertencendo á nosa cultura temos que estar con eles, porque se non vannos educar outros”. Séchu Sende tamén ve necesaria unha maior participación social máis alá de votar en eleccións: “Podemos responsabilizar á clase política nun momento histórico determinado, mais como cidadáns tamén temos responsabilidades”. Por dignidade, por pragmatismo, por conservación da cultura, por militancia ou de xeito inconsciente. Calquera motivación que axude a reverter a desgaleguización é benvida e necesaria. A de Sonia é puramente emocional: “Se viviramos en China, falaríalle a Xía en galego. Como lle vou falar noutro idioma á miña filla?”.

Sonia: “Se viviramos en China, falaríalle a Xía en galego. Como lle vou falar noutro idioma á miña filla?”

Ao rematar unha das entrevistas na Gentalha, un cativo achégase á barra e pide “un pouquiño de auga”. Temos unha breve conversa e cando marcha reparo no precioso que é escoitar a un cativo en galego. E bonito é, pero máis bonito será poder escoitalo das nosas netas. Todo é poñerse. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Educación
Educación Como 15 anos de PP na Xunta aniquilaron a oferta de material educativo en galego
O decreto de plurilingüismo, impulsado por Feijóo e Rueda, castelanizou todas as etapas educativas e restrinxiu o mercado ás editoriais galegas: xa non hai libros de Tecnoloxía en galego.
Nacionalismo galego
Galeguismo Mercedes Docampo, a muller desterrada que axitou o feminismo no Partido Galeguista na Segunda República
No 90 aniversario da pronuncia dun dos discursos feministas de maior calado no seo do Partido Galeguista, recuperamos a memoria dunha muller que acabaría por inspirar a participación política de miles de mulleres en Galiza.
Redes sociales
Redes Sociais TikTok, a plataforma dos novos creadores de contido en galego
Conversamos con catro creadoras de contido en galego no TikTok para coñecer a súa percepción sobre a lingua nesta ferramenta.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Poesía
Poesía La generación beat sigue latiendo
La generación beat es la del ritmo, del golpe, la de superar, la del latido en el papel y fuera de él. La del sentimiento desgarrador que sale del individuo, pero llega a la sociedad.
Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.

Últimas

Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.
Sidecar
Sidecar Soluciones bonapartistas
Las turbulencias en el seno de los dos partidos estadounidenses dominantes refleja el problema más amplio de un sistema capitalista cada vez menos capaz de proporcionar ganancias materiales a la clase trabajadora.
Memoria histórica
Memoria histórica Las nuevas leyes de memoria histórica recuperan la “concordia” franquista
La ofensiva legislativa de gobiernos autonómicos como el de Castilla y León y el País Valencià, adoptan un enfoque revisionista que amenaza los avances en el reconocimiento memorialista.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.