Investigación
Varios refuxiados denuncian á ONG Rescate Internacional por explotación laboral e agresión sexual

Carlos Osorio chegou a España como solicitante de asilo hai pouco máis dun ano: “Unha traballadora social faloume da ONG Rescate Internacional e díxome que buscaban voluntarios”. Iso levouno, en pouco tempo, a establecer contacto con C.E, director da organización, que xestiona o acompañamento de preto de 2.000 persoas refuxiadas no Estado. “Non había persoal. Eran 300 usuarios para cinco persoas”, lembra. A comezos de xaneiro de 2025, Carlos xa ía camiño do dispositivo de acollida para migrantes xestionado pola organización en Mondariz-Balneario, un pequeno municipio de Pontevedra onde reside actualmente.

Segundo explica en conversación con O Salto, ao pouco de chegar, xa se incorporou “facendo xornadas de dez a doce horas diarias” como técnico de acollida, profesor de castelán ou mesmo monitor de actividades deportivas. “Eu non asinei nada, pero recibo 50 euros semanais (...) A outro compañeiro recrutárono nunha fundación pedindo comida”, denuncia e engade: “Este é o perfil que buscan, xente en situación vulnerable, porque ninguén quere vir traballar aquí”.

Carlos non é o único que afirma vivir esta situación e atreveuse a denuncialo publicamente e no xulgado. Un compañeiro, Marcos Tulio, procedente de Salvador, chegou en marzo ao mesmo centro, situado agora no Hotel Cemar de Mondariz. “O único que teño é un documento do Ministerio que me permite estar en España mentres espero cita para solicitar a protección internacional, pero non podo traballar legalmente”. Con todo, e como explica en conversación con esta redacción, fai tarefas de técnico de acollida, cun horario que vai de nove da mañá a unha da tarde. Aínda que mesmo o matiza: “En épocas como o Ramadán trabállanse moitísimas máis horas”.

Outros voluntarios chegaron ao centro de acollida despois de falar co director de Rescate Internacional e asinar un acordo de voluntariado. O documento, ao que tivo acceso este medio, estipula que o voluntario “colaborará de forma desinteresada e altruísta coa entidade”. Outros solicitantes de asilo que prefiren preservar o anonimato, traballan de dous da tarde a dez da noite cinco días á semana “a cambio de 50 euros semanais”. “Facemos de todo, apoiamos aos técnicos de acollida en todo”, afirman.

Dentro do programa estatal de acollida, a ONG Rescate Internacional encárgase da xestión de varios centros de protección internacional en España. Esta organización administra unhas 1.700 prazas en todo o país, das cales aproximadamente 1.400 están situadas en Galiza. Hai un mes, este diario destapou unha serie de irregularidades que incluían recortes de persoal, despedimentos improcedentes e falta de recursos básicos nos dispositivos de acollida xestionados pola organización.

Segundo explica un traballador de Rescate Internacional que falou con este medio baixo condición de anonimato por temor a represalias, moitos migrantes en situación administrativa irregular “suplen a contratación doutros profesionais a cambio dunha axuda de peto de 50 euros semanais”. “Falta persoal laboral en todos os centros de protección internacional, cando é obrigatorio que haxa avogados e psicólogos”, asevera.

En febreiro deste ano, o goberno municipal de Mondariz-Balneario dirixiu unha carta ao Defensor do Pobo e á Delegación do Goberno en Galiza para denunciar a situación na que se atopaban os 300 migrantes acollidos nas instalacións do dispositivo. O documento, ao que tivo acceso O Salto, alerta sobre a falta de persoal sanitario e psicolóxico, sinala “episodios de trato denigrante cara aos acollidos” e describe as condicións de alimentación e hixiene como “insuficientes”.

A ONG Rescate Internacional forma parte do conxunto de entidades do terceiro sector que colaboran coa administración pública na xestión do Sistema de Acollida de Protección Internacional e Temporal (SAPI). Neste marco, a organización xestiona recursos financiados polo Ministerio de Inclusión, Seguridade Social e Migracións.

“Moitos días dáselle só pasta ou arroz, nunca hai pito ou tenreira. O persoal de cociña, que falou con este medio en condición de anonimato, afirma que se atopa “traballando en situación irregular”. Segundo relatan, tamén dan servizo ao comedor do Colexio Bilingüe Marcote Mondariz —situado no complexo— a pesar de que o menú é distinto.

O director da ONG recoñece nun audio que o Goberno lle filtrou a denuncia

No mes de abril, varios voluntarios dirixíronse á Garda Civil de Ponteareas para presentar as denuncias relatadas ao comezo desta investigación contra a ONG Rescate Internacional por explotación laboral. Entre eles, Carlos Osorio. Na denuncia, á que puido acceder O Salto, Osorio afirma que “non ten horario establecido” para o seu labor de voluntariado e, a pesar de non asinar ningún contrato, “cobra semanalmente en man 50 euros”, polo que asina “un recibín do que non recibe copia algunha”.

Na denuncia tamén consta que o persoal do hotel pode “estar inmerso nunha situación similar de explotación laboral, ao traballar sen contrato e baixo a ameaza de non poder legalizar a súa estancia ou residencia no país” e indica que serían “polo menos seis persoas que traballan na cociña do hotel” na mesma situación.

Pero nas sombras da xestión de Rescate Internacional non só hai denuncias por explotación laboral. Outro dos voluntarios da organización acudiu a Garda Civil para presentar unha denuncia por agresión sexual. No documento, que tamén foi enviado a esta redacción, a vítima explica que un coordinador “tócalle o ombreiro esquerdo” de forma que “masaxeaba o mesmo cara á altura do pescozo, convidándolle a que se relaxase, que estaba moi tenso, que se era o seu desexo convidáballe a cear”. Así mesmo, manifestoulle, sempre segundo a denuncia, “que lle podía axudar a conseguir os papeis en España, procedendo a baixar a man por fóra da camiseta do denunciante para acariñar o seu peito”.

Nunha conversación co Salto, C.E. admitiu que lle informaron sobre a existencia de denuncias na Garda Civil. Doutra banda, afirma que actualmente hai 28 voluntarios en Galiza, pero nega que persoas en situación irregular estean a realizar labores estruturais dentro da ONG, alegando que “reciben diñeiro para compensar os gastos incorridos polo seu voluntariado”.

Segundo explica Carlos Osorio, o venres 25 de abril, a Garda Civil apareceu no dispositivo de acollida: “Presentáronse como policía xudicial, cunha inspección de traballo; e tomaron declaración a todas as persoas que estaban a traballar”. Posteriormente, segundo relata, os voluntarios son chamados a unha reunión con A.M, coordinadora dos centros en Galiza. “Ata o de agora vós estades a facer, isto está escaneado (…) recibídelos semanais. Os 100 euros semanais e os 50 semanais”, afirma nun audio ao que tivo acceso O Salto. “O da inspección foi sorpresa para todo o equipo (…) somos conscientes de que houbo unha mala praxe”.

O director da ONG presentouse no municipio pontevedrés un día despois da inspección de traballo no centro. “Despois da chegada da poli aquí (…) temos algúns contactos (…)  alguén nos dixo, non oficialmente, que había unha denuncia á ONG nunha comisaría de Galiza, que é dalgún de vós”. Así é como se dirixe aos voluntarios para indagar sobre as denuncias nos audios aos que tivo acceso este medio. “Isto díxomo a Garda Civil (…) e non me mente a Garda Civil”. Posteriormente aclara que a filtración vén de máis arriba: “Isto a Garda Civil non mo escribiu a min, escribiullo ao delegado do Goberno en Galiza”.

Este medio contactou coa Delegación do Goberno en Galiza para solicitar unha valoración sobre a presunta filtración das denuncias, pero non obtivo resposta ata o momento da publicación deste artigo.

Varios voluntarios presentaron denuncias ante a Inspección Provincial de Traballo e Seguridade Social de Pontevedra. Nos documentos, aos que tivo acceso este diario, alegan “abandono, acoso e explotación laboral”, así como “vulneración de dereitos básicos” e solicitan protección xurídica fronte a posibles represalias por parte da ONG.

Segundo afirman, o director da organización, C.E., segue en Mondariz-Balneario e “di que non se irá ata que se solucione o problema”. Mentres tanto, a incerteza instalouse entre os voluntarios do centro de acollida. Ninguén lles comunicou oficialmente que ocorrerá tras a inspección de traballo nin se se tomarán medidas fronte ás denuncias presentadas. “A policía aínda non chamou a ninguén a testificar nin se fixo absolutamente nada”, aseveran.