Nacionalismo galego
Entre o pós-nacional e o Volksgeist

O tsunâmi feminista da última década tivo a sua réplica teórica no soberanismo galego no ensaio de Helena Miguélez-Carballeira Galiza, um povo sentimental?, que revelou as costuras da lógica nacional-patriarcal com o que se foi construindo o discurso nacionalista galego desde o século XIX. É neste sentido que podemos ler ‘Nación’, o último filme de Margarita Ledo.
Fotograma película 'Nación' de Margarita Ledo
Fotograma do filme Nación de Margarita Ledo. Imaxe cedida por Nós, Produtora Cinematográfica Galega, S.L.
2 jul 2021 08:08

Nación, o último filme de Margarita Ledo, começa com umha grande intensidade. Na apertura, umhas imagens de arquivo de umha filmaçom caseira. Vê-se gente num jogo de futebol amador no monte, talvez num monte comunal, mas a atmosfera é estranha, desconcertante. Nem parece umha simples romaria nem tampouco nada nos explica o que estamos a ver. E entom, fugaz, umha estreleira atravessa o ecrám. Agora dás-te conta de que as futebolistas som mulheres e de que as pessoas que se arremoínham por volta do terreno de jogo a olhar, som os homens e crianças. Racha-se a doxa. A imagem, poderosa, lembra inevitavelmente o jogo de hurling do início do The Wind That Shakes the Barley de Ken Loach, mas aqui, a naçom som as mulheres.

O tsunâmi feminista da última década tivo a sua réplica teórica mais importante no soberanismo galego no ensaio de Helena Miguélez-Carballeira Galiza, um povo sentimental?, que revelou com veemência as costuras da lógica nacional-patriarcal com o que se foi construindo o discurso nacionalista galego desde o século XIX. E é neste sentido que podemos ler Nación como um valioso intento de refundaçom do discurso nacionalista galego em parâmetros feministas. O magnífico cartaz-manifesto do filme, assim como a própria micro-história do título: umha trabalhadora que depois de relembrar a sua luita exclama um “tardamos-che bem em ser naçom!”, também agoirava umha apertura na conceçom da naçom: da essência ao processo, do repregue identitário defensivo ao empoderamento coletivo expansivo.

Podemos ler ‘Nación’ como um valioso intento de refundaçom do discurso nacionalista galego em parâmetros feministas

Entre um terreno mui heterogéneo, composto de performances, elementos alegóricos, digressons poéticas, etc., atravessa o filme um poderoso rio principal, que é o da história do acesso das mulheres da ria de Vigo, através da fábrica da Pontesa desde os anos 1960, a isso que Robert Castel chamava a “condiçom salarial”, passa-porte à plena cidadania que metaforiza à perfeiçom o carro Dyane 6 da imensa Nieves Lusquiños: a autonomia económica, a independência de movimentos, a camaradagem e os gintonics de depois do trabalho… As autofilmaçons obreiras no decurso das greves, mostram umhas trabalhadoras que se fam cargo da situaçom, tanto na sua dimensom organizativa quanto expressiva, e o arquivo televisivo mostra-as enfrontando-se à polícia com valentia.

Mas da expetaçom inicial do filme, dessa promesa de apertura novidosa do discurso nacionalista, vai-se passando a um repregue à zona de conforto das práticas discursivas já conhecidas. O rio torrencial vai apoçando devagarinho. Ledo nom quer cair no realismo vulgar, no registo minuciosamente histórico do conflito da Pontesa, mas talvez o filme remate vasculando pola perigosa pendente oposta, quando o simbolismo e o alegórico rematam por devorar a história, sobretudo contra o trecho final; e as reticências legítimas ao documentarismo puro (“con la mera entrevista no logras profundidad, todo es un dejà vu” https://www.caimanediciones.es/margarita-ledo-entrevista/) acabam ocultando um difuminado do protagonismo das trabalhadoras da Pontesa que pedia mais.

Atravessa o filme um poderoso rio principal, que é o da história do acesso das mulheres da ria de Vigo, através da fábrica da Pontesa desde os anos 1960, a isso que Robert Castel chamava a “condiçom salarial”

Esta inclusom das peças de interpretaçom, poéticas ou performativas, que visavam condensar o real, encaixam de maneira mui desigual no conjunto do filme. À beleza calma que reproduze e estetiza os processos de trabalho na fábrica ou no poço da rega, à potente poética quotidiana da criança que balbucia umha cantiguinha trabalhista enquanto debulha o milho ou à eletrizante banda sonora de Mercedes Peón, oponhem-se outros elementos muito mais inconexos com o conjunto, e mesmo alguns que produzem umha certa sensaçom de brecha, sobretudo entre o elenco de atrizes profissionais e as trabalhadoras. Brecha que Fichte, pai do nacionalismo alemao, via com pesimismo entre o povo em si, classes populares supostamente inconscientes da sua condiçom de portadoras das essências alemás, e o povo para si, inteletuais mui conscientes das tais essências que, porém, eles próprios já nom encarnavam. Seguramente pola sua origem de neno camponês, Fichte rematava por ter as mesmas dúvidas que Spivak: pode falar o sujeito subalterno sem a mediaçom do inteletual? Do mesmo jeito, a inclusom de um par de piscadelas metaficcionais em que Mónica de Nut se dirige às suas iguais, as espetadoras ideais, fundando umha sorte de cumplicidade fílmica precisamente sobre a exclusom das mulheres da Pontesa. Umha cumplicidade fílmica que nom fai senom acrescentar essa sensaçom de brecha que, na minha opiniom, é o que mais lastra a grande potencialidade de Nación.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Cine
Cine ‘Civil War’, estética geopolítica en tierra de nadie
La sensación es que ‘Civil War’ se queda en algunas ocasiones en una peligrosa tierra de nadie, tanto en sus cambios de estilo como en su contenido.
O Teleclube
O teleclube 'O Teleclube' reflexiona sobre a procura de aquilo que desexamos coa película 'La Chimera'
A arqueoloxía, a reflexión sobre a propiedade, o amor, a morte e a maxia son algunhas das cousas sobre as que xira este filme italiano dirixido por Alice Rohrwacher que bebe da comunidade que rodea á directora.
Cine
Cine El caso Asunta sigue haciendo caja
Diez años después, todo sigue igual. La industria del espectáculo sigue explotando el asesinato de una adolescente y los medios de comunicación nos venden ropa vieja como alta cocina, adobada con titulares llenos de adjetivos, misterios y morbo.
Andros
2/7/2021 14:11

Sempre teño a mesma sensación cos textos de Calvo varela: unha erudición disposta a materializarse nun texto pronto para levar un dez nunha aula de socioloxía.
Polo menos esta vez empregou puntos e aparte pero o vicio que ten coas subordinadas fan que opinión que ben pode ser interesante vire nalgo que non presta nada ler por pura incomodidade.

0
0
Elecciones
Elecciones catalanas El Hard Rock y la regulación de los alquileres complican los acuerdos post 12M en Catalunya
Las diferencias sobre el megacasino Hard Rock en Tarragona y los choques por la regulación de los alquileres hacen todavía más difícil la formación de un gobierno estable tras las elecciones catalanas.
Crisis climática
Ana Moreno, científica “La política no está entendiendo la gravedad de la emergencia”
Ana Moreno, investiga Instituto Pirenaico de Ecología, fue invitada a hablar ante el Pleno del Ayuntamiento de Zaragoza sobre el porqué de la acción de desobediencia civil protagonizada por Rebelión Científica en abril de 2022 en el Congreso.
Opinión
Opinión El futuro tiene una fecha límite: tenemos que atrevernos a ganar ahora
La alienación general, la apatía y el escaso análisis material respecto al significado de nuestras crisis combinadas son muy preocupantes. Este no es un camino para avanzar, no tiene ninguna posibilidad de éxito.
Catalunya
Elecciones en Catalunya Andrés García Berrio: “Nuestro objetivo es evitar el retorno de la sociovergencia y las medidas del pasado”
Entrevista con el abogado y activista Andrés García Berrio, que da el salto a la política como número tres en la lista de Comuns Sumar en la provincia de Barcelona.

Últimas

Genocidio
Genocidio Eslovenia lanza el proceso de reconocimiento de Palestina y España e Irlanda lo harán este mes
El Gobierno habría fijado la fecha del 21 de mayo para hacer efectivo el reconocimiento del Estado palestino. Desde Sumar piden acortar los tiempos y hablan de “inacción”.
Más noticias
El Salto Radio
El Salto Radio Cambiar y decrecer… o perecer
Volvemos a una pregunta tan incómoda como necesaria, que tiene que con nuestra supervivencia: ¿alguien nos puede decir cómo un modelo económico orientado al crecimiento infinito puede funcionar en un planeta finito?
Palestina
Acampadas universitarias Primera victoria para la acampada propalestina de Barcelona
El claustro de la Universitat de Barcelona ha aprobado una moción de apoyo a Palestina que exige a los órganos de gobierno romper relaciones con universidades, institutos de investigación o empresas israelíes.
Genocidio
Genocidio Los Gobiernos europeos reprimen las muestras de apoyo a Palestina ante la inminente masacre de Rafah
Estados Unidos suspende por el momento la entrega de bombas a Israel ante la perspectiva del arrasamiento de Rafah. La UE organiza un seminario con el ministro de Exteriores y sus gobiernos reprimen las muestras de apoyo a Palestina.
Servicios públicos
Servicios públicos CC OO advierte del colapso de la atención al público de la DGT ante la falta de más del 50% del personal
El refuerzo de 150 trabajadores temporales (nueve meses) acaba en junio y apenas ha aliviado un servicio público que empuja a la ciudadanía a las gestorías, a posponer los exámenes de conducir y a dejar de trabajar, en el caso de los transportistas.

Recomendadas

Argentina
Argentina Las razones de la segunda huelga general contra Javier Milei
Las centrales obreras argentinas protestan este 9 de mayo contra la media sanción del Congreso al proyecto de la llamada “Ley Bases” que impulsa el presidente. El texto busca eliminar una enorme cantidad de derechos para la clase trabajadora.
Cómic
Julie Doucet “Cada cómic es un experimento, no me gusta ceñirme a categorías asignadas por otros”
Julie Doucet, icono del cómic alternativo y feminista de los años 90, publica ‘El río’, su nueva novela gráfica que constituye un hito editorial, dado que llevaba un cuarto de siglo alejada del medio.
Poesía
Poesía e activismo Luz Fandiño, a poeta rebelde que loitaba cantando
Patricia González e Alejandro Balbuena, músicas e amigas de Luz Fandiño, foron as últimas persoas que a poeta recoñeceu antes un do seu desnacemento. Na mesma cociña na que estiveron con ela tantas veces, lembrámola.