O prelo
A dialéctica infinita do amor

Son, eran e serán Dous. Dous nunha cidade que se expande labirinto. “Dous coma unha multitude”. Porque as multidudes se compoñen dun e outro, un e outro, un e outro que se contrapoñen e se suceden. Así acontece tamén coas palabras no chairas sucesións de Oriana Méndez. O libro, publicado por Chan da Pólvora, recolle unha multitude de dúas voces enlazadas na dialéctica infinita do amor. Esta “lingua encadeada, de cabalos” galopa unha chaira que é a lesión resultante do impacto inevitable de “caer no fondo da vida”, convertida esta nun astro que só podemos coñecer “a partir da súa propia estela”. Dous comparten a esencia do planeta e o animal ferido: a gravitación terrible dun depredador e a precipitación da vida sobre a vida. Dous viaxan. Dous conversan.

“Escóitanse mutuos compréndese só
mediante filamentos fíos
nin sequera cabos
frebas de raciocinio
prendidos das súas propias memorias
como deberían dicirse a si mesmos?”

Dous dinse unha forza creadora que fai madurar os froitos sen que exista a árbore, unha chave sen porta, unha metáfora que substitúe o sentido por “algunhas ondas de dolor”, “algúns coitelos que acarician a mirada”. Oriana cita ao comezo do libro as seguintes palabras de Antón Lopo: “O significado é unha cinta que avanza”. Así, a lectura deste libro non pode presupoñer que unha cousa significa outra cousa. Aquí Dous signifícanse mutuamente nun “desdobramento universal” que é, á vez, íntimo, unha cinta impulsada nada máis que por un desexo líquido, pletórico, incansable.

“O que se din é
nun idioma futuro: só despois
despois da súa manifestación
podería romper a ser interpretado”

Porén, os versos de chairas sucesións convídannos a gardar a nosa “secreta comprensión”. Méndez ofrécenos un libro de poemas de amor desviándose, como é costume nela, das formas habituais da literatura. Non é este un libro diáfano na medida en que nunha primeira lectura pasamos por alto moitos elementos, pero si é un libro diáfano na medida en que accedemos a el como accedemos ao horizonte, ao mar en calma, ao fío tenso dun tecido a piques de crebar. chairas sucesións presenta unha liña horizontal, un lugar que percorrer e non no que adentrarse. Non por isto é nin moito menos un libro cunha estrutura narrativa cun comezo e un final, pois se sitúa “fóra do tempo”.

“Aquí e alí íase desprazando o tempo
e a fractura do tempo
a cronoloxía estaba suspendida
por unha razón precisa:
abrazo é un dicir de dous
non acontece un suceso e despois outro
é máis ben unha duración no soño”.

Sen ben non atopamos un comezo ou un final, si vemos un espazo “despois da chaira” onde buscar, e tamén unha procedencia de Dous: un órgano invertido, unha concavidade, un refuxio que é abandonado pola intemperie abrasiva desta planicie na que a diferencia entre o rostro e a máscara de palabras non é máis que un interrogarse. As imaxes derrúbanse no momento en que son contruídas, sendo a disolución o cume da súa existencia mesma. A forma en que a poeta leva o dito ao dicir provoca que a lectora, como Dous, “vexa precisamente o que non pode ver”. En chairas sucesións, o desexo impulsa o discurso cara a adiante. É esa “plétora escrita que laranxa nos desfai” tamén a que nos fai, a que fai Dous, a que fai discorrer un río que perde caudal e medra sen deterse coma a noite implacable dos abrazos.

“permanece algunha substancia capaz
algo que por si só poida proliferar
que conteña semente dalgunha clase viva
disposta a desanoarse?”

Recentemente coincidín cunha boa amiga nun recital de Oriana Méndez. Falando dun dos poemas de chairas sucesións, contoume que á primeira non entendera moito do que quería dicir, pero que sabía que era un poema de amor porque había moitas preguntas. Efectivamente, o poemario ofrécenos o interrogante coma un impulso, un “querer” que nos conduce ao seguinte nunha sucesión de sombras que conducen a si mesmas.

Pecha o libro un posfacio de María do Cebreiro, que escribe: “Ante a finitude das cousas, é a apertura aos outros o que nos salva”. O feito de ler un libro, o feito de escribir un libro, o feito de escribir sobre un libro forman parte tamén da escisión que supón o encontro co outro. E realmente creo que hai algo de salvación en percorrermos esta ferida salvaxe “a medio camiño entre a subxectividade e o mundo”.