Partidos políticos
En Marea, que onda?

Que hai detrás dos resultados do plenario de En Marea do mes de xullo? Luis Villares saíu referendado como líder do partido cunha escasa marxe fronte as teses da crítica. Podería parecer que as ausencias dos alcaldes de Coruña e Compostela buscan deslexitimar o proceso constituínte de En Marea e non recoñecer o seu liderado

En Marea 2017
Ambiente do plenario de En Marea en xullo de 2017
2 sep 2017 09:50

Alternativa Galega de Esquerdas é o referente indiscutible cando falamos da orixe de En Marea, mais a súa xénese ten fonda raigame nun complexo proceso de sinerxias e alianzas que comeza en 2005 co pacto entre PSdeG-PSOE e o Bloque Nacionalista Galego. Naquela altura o Bloque recollía as papeletas do electorado nacionalista, mais tamén resultaba ser a opción maioritaria de voto de esquerdas. O pacto botou ao PP de Manuel Fraga do poder, pero supuxo o comezo dun ciclo de crítica que motivou a perda de confianza de parte do electorado do Bloque. En 2009, e antes de rematar a lexislatura, a dereita recupera o Parlamento de Galicia da man de Alberto Núñez Feijóo. Na décimo terceira Asemblea Nacional do BNG en 2012 ten lugar a escisión de Máis Galiza e Encontro Irmandiño. Da unión de Encontro Irmandiño con outras forzas políticas abrocha Anova, que finalmente concorre ás eleccións autonómicas dese ano xunto con Esquerda Unida, Equo Galicia e EcoGaleguistas. Nace Alternativa Galega de Esquerdas.

AGE acada nove representantes, mais a maioría absoluta do PP marca os tempos parlamentarios. Os movementos derivados do 15M continúan enchendo as prazas do país, do conxunto do estado e do globo. Non é posible comprender esta parte da historia política galega sen facer mención ao movemento social que politizou milleiros de persoas e que colocou o PSOE na saca dos partidos do réxime. A rúa esixe cambios, son tempos de manifestacións e folgas xerais. As dúas forzas principais de AGE culminan a lexislatura distanciadas: das nove persoas representantes, dúas rematan no grupo mixto. A pesares disto, AGE semella estar chamada desde todos os espazos a liderar os procesos posteriores.

As eleccións xerais

Podemos irrompe na escena política acadando 1,2 millóns de votos nas europeas de 2014. Nas eleccións municipais de 2015 os partidos que conformaban AGE e máis o novísimo partido estatal súmanse aos espazos municipalistas propios de cada localidade. O resultado nas urnas confirma que a aposta pode funcionar: os alcaldes das tres cidades da provincia da Coruña propoñen un proxecto de cambio político, e partidos e bases traballan nunha organización á altura do seguinte asalto institucional, as eleccións xerais. Chegamos a En Marea.

A urxencia electoral manda; hai que artellar un suxeito político galego capaz de acadar un bo resultado no Congreso, tendo como reto principal as eleccións galegas de 2016. Houbo tentativas de introducir fórmulas como as primarias. Victoria Esteban, actual vicevoceira de En Marea, afirma que nese proceso “as decisións eran tomadas polas cúpulas dos tres partidos” —referíndose a Podemos, Anova e EU— e que a negociación buscaba crear un ‘equilibrio’ entre as forzas das tres candidaturas presentadas, o que derivou en tensións entre as distintas partes. Se ben existía a vontade de superar a fórmula de coalición de AGE, para a deputada Paula Quinteiro reeditar ese modelo supuxo “repetir o mesmo erro”, concluíndo que “xa naquel tempo podía terse tomado outro rumbo”.

Os resultados das eleccións xerais de decembro de 2015 foron seis deputadas e deputados e dúas senadoras e senadores. O debate sobre a gobernabilidade irrompe con forza no Estado, na coalición e nas súas bases. Non acadan grupo propio e o malestar xorde en sectores nacionalistas, mais non só. Estes dous debates medran nas xuntanzas, nas asembleas e tamén na prensa. Repítense as eleccións e os resultados empeoran levemente. Renuncian directamente ao grupo propio e á integración no grupo mixto, facendo parte do grupo parlamentario de Unidos Podemos. A xente dos partidos, das alcaldías e as propias deputadas e deputados defenden a autonomía das representantes. Para Paula Quinteiro “actúase como grupo propio aínda que non se teña”, se ben esta crítica é derivada do modelo de coalición co que “todo pasa a ser moi complexo”. Aínda que todo o mundo acepta que a formula de acumulación de forzas entre partidos está na base da hipótese, o debate sobre a dependencia con respecto a UP colle importancia. Tamén a necesidade de ampliar a participación dos axentes sociais, construír as mareas locais e romper coas estruturas clásicas de partido. E todo iso coas eleccións galegas a dous pasos, coma quen di.

Tres procesos de confluencia

De novo o gran debate. Xuntas podemos botar ao PP. E iso de xuntas que ven sendo? Abrollan tres procesos dentro da esquerda galega para abordar esta cuestión. Por unha banda o ‘Encontro cidadán por unha marea galega’, onde conflúen sectores dun amplo abano de partidos. Por outra, ‘Iniciativa pola unión’, que derivará en ‘Nós Candidatura Galega’, unha candidatura independente de En Marea onde está integrado o BNG. E por último as ‘Mareas en Común’, onde as iniciativas municipalistas e máis sectores dos partidos que as compoñen buscan artellar un espazo similar ao concretado no plano local onde prime o discurso social.

Salientan os desencontros entre as diferentes propostas. O Encontro cidadán e as Mareas en Común evidéncianos publicamente. Medra o balbordo en prensa e redes sociais e o Manifesto dos tres alcaldes patrocina unha vía de escape chamando a un proceso constituínte. A forza mediática dos tres rexedores funciona e poñen lugar, data e hora. O 30 de xullo de 2016 ten lugar a Asemblea constituínte de EM en Vigo.

o candidato perfecto
O consenso foi unánime na figura de Luis Villares, ata o momento maxistrado do TSXG. En Marea atopou o seu unicornio branco: unha persoa independente con militancia previa escasa, aceptado polas distintas sensibilidades e cunha traxectoria laboral que serve de gancho para atraer a un electorado máis conservador.

O calendario electoral aprema. Un dos puntos fortes desta asemblea será a conformación dun partido instrumental baseado na adscrición individual. Acordan os documentos organizativos e elixen ás presas unha coordinadora provisional que dirixa o proceso de primarias para as eleccións galegas, motivo de conflito unhas semanas despois. Asemade facía falta un candidato que plantase cara a Feijóo con capacidade para chegar a un amplo electorado. O consenso foi unánime na figura de Luis Villares, ata o momento maxistrado do TSXG. En Marea atopou o seu unicornio branco: unha persoa independente con militancia previa escasa, aceptado polas distintas sensibilidades e cunha traxectoria laboral que serve de gancho para atraer a un electorado máis conservador. Villares acadou o 86% de respaldo nas primarias e a candidatura á presidencia da Xunta de Galicia.

En troques, o proceso para conformar as listas resultou menos doado: todas as partes apoiaban a adscrición individual que demandaba o sector municipalista, mais o das listas abertas non estaba tan claro. O proceso e a validez da adscrición individual acaban sendo seriamente cuestionadas coa entrada tardía de Podemos Galicia no proceso —lembremos o famoso chío de Pablo Iglesias— e os partidos acadan unha representación tan ampla que os municipalismos quedan ‘infrarrepresentados’.

Dicían adscrición individual pero non foi así, os partidos sacaron toda a artillería

Podemos chama a votar ás súas bases e arrasa nas listas. Para Rocío Fraga, de Mareas en Común, as características do proceso “impedían ter esa idea de listas abertas e de adscrición individual”. A concelleira lembra que xa quedara demostrado na elección para o Consello das Mareas “dicían adscrición individual pero non foi así, os partidos sacaron toda a artillería”. Victoria Esteban, integrada daquela na coordinadora provisional que dirixía o proceso, apunta que foron tempos moi marcados polos procesos electorais e fala de “pouca marxe de tempo”.

As eleccións autonómicas

A campaña electoral non estivo exenta de polémicas internas, filtracións á prensa incluídas. Maioría absoluta do PP e o ‘sorpasso’ xustiño ao PSdeG-PSOE é o balance das eleccións. Certa desilusión no electorado e un escenario novo para En Marea, primeira forza da oposición no Parlamento Galego con 14 deputadas e deputados de distintas sensibilidades. Paralelamente ao traballo parlamentario haberá que dotar ao partido dunha nova estrutura, repartir cargos, etc. Para a socióloga e analista Belén Fernández, os resultados son “moi negativos”, pois meses antes “as enquisas daban como perdedor a Feijóo”.

O voceiro electo asume un liderado que non gusta en moitos sectores do partido instrumental. Hai movemento de correntes mentres Villares constrúe o seu espazo e perfil, moderado de máis para os sectores autonomeados rupturistas da formación; de consenso e democratizador para os seus partidarios. Paula Quinteiro sinala que as diferencias comezan coa aposta por unha organización “máis clásica”, unha moderación do discurso e o abandono da “idea dunha organización rupturista”. Desde Anova, Oriana Méndez considera que a nivel orgánico se está a producir “unha involución cara unha fórmula de partido nacionalista clásico que xa estaba superada” e que non consideran axeitado para acadar o obxectivo de transformación co que nacera a formación. Neste sentido, Paula Vázquez Verao, de Cerna —sector próximo a Villares— fala de “diferencias” que non enchen por completo a todos os sectores, pero afirma que “o espazo estase consolidando”. A deputada defende que o proceso “busca configurar un espazo con contrapoderes internos que faga que non se burocraticen as dinámicas e os desexos de cambio social”.

Toca elixir coordinadora definitiva e o que deron en chamar Consello das Mareas no plenario de decembro. Villares faise forte nunha asemblea á que asisten menos da metade das persoas inscritas e afasta da coordinadora do partido unha parte dos impulsores iniciais do proceso. Estes movementos ameazan con minguar aínda máis o espírito de nova política coa que nacera o partido. Pasan case sete meses ata o plenario do pasado 15 de xullo nos que a dúbida sobre a figura de Villares ensombrece o resto dos debates políticos. Os conflitos salariais dos cargos e as leas internas transcenden aos medios evidenciando erros de comunicación. A organización está indecisa sobre o liderado de Villares e sobre a visión de partido. O espazo crítico ‘Recuperar en Marea’, apoiado polas Mareas en Común, sectores de Podemos e membros de Anova como Beiras ou Oriana Méndez presenta un documento alternativo ao oficialista que defende a existencia dun debate ideolóxico positivo na organización e unha “alternativa política”, mais non se produce acordo e os dous documentos son directamente confrontados no Plenario.

As ausencias

As teses de Villares saen gañadoras novamente cunha modesta asistencia. Salientan as ausencias de EU e Podemos en conxunto, o que foi un “grave erro” para Rocío Fraga, de Mareas en Común, xa que co apoio destas forzas ao documento de ‘Recuperar en Marea’, o resultado tería sido distinto. A vicevoceira de En Marea, Victoria Esteban, asegura que houbo vontade de integración e participación desde a coordinadora pero fala de forzas que “dan directrices á súa militancia para que non participen do plenario”. Tampouco asisten os alcaldes de A Coruña e Santiago alegando razóns persoais pero evidenciando un distanciamento co momento actual de EM. Podería parecer que estas ausencias o que buscan é deslexitimar o proceso e non recoñecer o liderado de Villares, referendado como líder do partido pero con escasa marxe fronte as teses das críticas.

a onda que viña boa
Resulta difícil non ver unha loita entre correntes internas semellante a dos vellos modelos que se queren superar. Algúns partidos quixeron coller a onda que viña boa co municipalismo, en forma de pacto amable ente partidos e axentes sociais 

Lembremos as voces que nas rúas comezan a demandar outra forma de entender a política. Algúns partidos quixeron coller a onda que viña boa, primeiro co municipalismo en forma de pacto amable ente partidos e axentes sociais e logo coa creación dun partido que abre esa caixa de Pandora que é poñer as institucións ao servizo dos problemas da xente, coa dificultade engadida de ter que crear as ferramentas para facer isto posible.

Malia isto, o discurso das persoas coas que conversamos para esta reportaxe reflicte a vontade de manter viva a confluencia defendendo o seu potencial e apostando pola superación dos conflitos. A socióloga Belén Fernández aposta pola necesidade de crear un mínimo de consenso, xa que a escena de En Marea “non pode estar ocupada polas narrativas internas”. Victoria Esteban non dubida en afirmar que todas as partes teñen un “desexo colectivo maioritario de manter a confluencia”. Haberá que seguir con detemento como evoluciona esta vontade de xuntar os anacos esmigallados para chegar unidas ás autonómicas de 2020 cun proxecto transformador.

Tamén as voces críticas á actual dirección concordan en que o conflito é superable pasando por poñer como referencia os espazos municipalistas, aumentando a súa autonomía, e por ter unhas estruturas de partido máis horizontais e flexibles. Rocío Fraga invoca un xeito de facer as cousas “máis lento pero máis democrático”, e recoñece que “neste tempo fixémonos moitísimo dano en vez de coidarnos e coidar o proceso”. Para Oriana Méndez, “é fundamental feminizar En Marea e feminizalo todo”. 

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Opinión
Opinión De Errejón a Monedero: reflexiones sobre el ciclo del desasosiego
¿Qué pasa cuando quien abusa ha sido o es tu compañero de filas, tu colega, alguien que se consideraba feminista, y no una caricatura facha o un incel de manual? ¿Cómo manejamos la complejidad?
Alemania
Elecciones 2025 Friedrich Merz se proclama ganador de las elecciones en Alemania
Die Linke logra un buen resultado en unas elecciones malas para el conjunto de la izquierda. La extrema derecha de la AfD es el segundo partido más votado. Los socialistas obtienen su peor resultado desde 1949.
Madrid
Acusaciones de violencia sexual Monedero, bajo investigación de la Universidad Complutense por la denuncia de acoso sexual de una alumna
La confidencialidad del expediente no permite saber cuándo se presentó la denuncia ante la Unidad de Igualdad o cuánto se demorará la resolución. La Complutense afirma que la Inspección de Servicios está tramitando la acusación.
CRTVG - Corporación Radio y Televisión de Galicia
Medios públicos A TVG, condenada a rectificar por difundir unha información falsa sobre o BNG
A xustiza condena tamén ao director do ente público, Alfonso Sánchez Izquierdo, pola nova onde se afirmaba erradamente que o BNG non enviara representantes a un evento organizado pola Xunta e mais a Fundación Castelao para dar inicio ao Ano Castelao.
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición El PSOE da muestras de cansancio con Yolanda Díaz
Tanto en Moncloa como en Ferraz la opinión sobre la gestión política de la vicepresidenta está en mínimos. Sin criticar su labor en Trabajo, la tropa de Sánchez ya anhela un socio que impulse la unidad a su izquierda con la mira puesta en el 2027.
Palestina
Palestina Israel prohíbe regresar a los 40.000 palestinos desplazados en el norte de Cisjordania
El ejército de Israel desplaza a miles de sus casas en campos de refugiados en diferentes ciudades de Cisjordania ocupada. Mientras, Israel presiona para no llegar a una segunda fase de alto el fuego.
Turismo
Turismo depredador Poca agua, mucho turismo: la crisis hídrica amenaza las islas Eolias en Italia
Las islas italianas del Mediterráneo están acusando especialmente las consecuencias de la turistificación, pero también de una crisis hídrica sin precedentes provocada por el cambio climático. Es el caso de las islas Eolias, en el norte de Sicilia.
Palestina
Palestina Illan Pappé: “No esperaba esta magnitud de indiferencia europea ante lo que está sucediendo en Palestina”
El historiador de origen israelí no se ha sorprendido la violencia cometida por Hamás en octubre de 2023 ni de la reacción de Israel o el apoyo a Estados Unidos, pero sí de cómo ha abordado la cuestión la sociedad europea.
Argentina
Argentina Gauchito Gil, uno de los nuestros hace milagros
En enero, más de 620.000 personas llegaron a Mercedes, una localidad de la provincia de Corrientes, en Argentina. Caminando, de rodillas, a caballo, para agradecer y hacer promesas a un santo popular: el Gauchito Gil.

Últimas

Economía
Economía A Xunta de Rueda privatiza outra das residencias de maiores financiada por Amancio Ortega
Tanto esta residencia como a de Pontevedra, cuxa xestión tamén está en proceso de licitación, serán as próximas en abrir tras a entrada en funcionamento das de Santiago de Compostela e Lugo, que xa operan baixo o mesmo modelo.
Feminismos
En primeira persoa Relato dunha furgoneta roubada e un embarazo que perdemos
Temos que saber que para ter a liberdade de sentir sen morrer sepultadas no propio silencio é necesario que sexan habilitados, considerados e acompañados todos os xeitos, todas as dores, todas as dúbidas e todos os laios en tódolos ámbitos da vida.
Editorial
Editorial O Salto deixa de publicar en X
A asemblea deste proxecto informativo decidiu conxelar as súas publicacións na rede social propiedade de Elon Musk.
Oriente Próximo
Oriente próximo Abdullah Öcalan llama a deponer las armas para lograr la plena democracia para el pueblo kurdo
El líder del Partido de los Trabajadores de Kurdistán llama a la disolución de la organización. Ankara dice que “estudiará” la situación, que también influye sobre Siria, Irán, Iraq y la situación en los países de Oriente Próximo.
Más noticias
Macrogranjas
Maltrato animal Una investigación revela una nueva “masacre” en una granja de pollos que salpica a Mercadona
En España, la granja investigada comercializa el producto ‘Cuartos traseros de pollo’ en la cadena de Juan Roig y está certificada con el sello catalán Welfair de bienestar animal, según denuncia el colectivo ARDE que ha realizado la investigación.
Opinión
Opinión De Errejón a Monedero: reflexiones sobre el ciclo del desasosiego
¿Qué pasa cuando quien abusa ha sido o es tu compañero de filas, tu colega, alguien que se consideraba feminista, y no una caricatura facha o un incel de manual? ¿Cómo manejamos la complejidad?
Ley de dependencia
Derechos sociales Reclaman más financiación para la ley de dependencia ante el nuevo anteproyecto
Bustinduy garantiza como universales servicios como la teleasistencia o recibir sanidad se resida donde se resida, en referencia a los protocolos del covid en las residencias.

Recomendadas

Urbanismo
Urbanismo salvaxe Un pobo contra o asfalto: Bembrive e Mos rebélanse contra unha autovía que arrasará o seu pulmón verde
Veciñas e veciños conseguen presentar 25.000 alegacións contra unha estrutura de dez quilómetros, defendida xa só polo PSOE en Madrid e en Galiza, que partirá en dous unha poboación enteira e forzará a expropiación de decenas de vivendas.
Pensamiento
Mar García Puig “Habitar la metáfora es un peligro que merece la pena”
La escritora catalana Mar García Puig publica ‘Esta cosa de tinieblas’, un breve ensayo narrativo que defiende el poder liberador de la metáfora frente a una pureza simplificadora y paralizante.
Guerra en Ucrania
Geopolítica Trump fuerza a Zelensky a hipotecar la explotación de minerales críticos a cambio de su apoyo
Según el borrador del acuerdo comercial presentado por EE UU, esta potencia deberá obtener el 50% de todos los beneficios de las nuevas explotaciones minerales de Ucrania.
Represión
Represión Javitxu, desde la cárcel de Zuera: “Lo que peor llevo es estar lejos de la gente que más quiero”
Francisco Javier Aijón, Javitxu, es uno de ‘los seis de Zaragoza’. Entró en la cárcel el pasado mayo con una condena de casi cinco años basada en las declaraciones policiales durante el juicio.