Política
O desprezo de Feijóo polas linguas: cando o seu españolismo superou ao de Fraga

Nin bilingüismo harmónico, nin bilingüismo cordial. É improbable que se poida descubrir se Alberto Núñez Feijóo fala galego na intimidade, pero en base á súa traxectoria como presidente da Xunta de Galicia, si que se pode concluír que o seu goberno foi o máis lesivo para o estatus legal da lingua galega na historia da Autonomía. Legal e, como consecuencia, tamén social. Hoxe, por primeira vez desde que existen rexistros, o español é, aínda que por pouco, a lingua maioritaria empregada por galegos e galegas na súa vida cotiá. A falta dunha semana para que, previsiblemente, sexa aprobada de maneira definitiva a posibilidade normativa de empregar as linguas propias de Catalunya, Euskal Herria, Galiza e València no Congreso dos Deputados, o partido que dirixe Feijóo encomendouse aos designios da súa rama máis españolista para, de novo, facer da sociolingüística unha arma política.

A lingua das crianzas (I): Paus nas rodas ao galego na infancia

Pablo Santiago

1

Galego

A lingua das crianzas (I): Paus nas rodas ao galego na infancia

Pablo Santiago

1

Nos últimos anos, Feijóo, Pocoyó e os seus amigos aceleraron o proceso histórico de substitución lingüística do galego a prol do castelán. A política lingüística da Xunta e a súa inacción ante a imposición estrutural do castelán favorece unha desgaleguización que comeza coa vulneración dos dereitos lingüísticos dos nenos e nenas galegas.

O actual presidente do Partido Popular ten unha ampla bagaxe neses mesteres. Polo menos, desde 2007, cando decidiu surfear a onda centralista impulsada desde a rúa Xénova e que comezara José María Aznar nos seus mandatos á fronte do Goberno español. Aquela estratexia política era insólita en territorio galego e rompía mesmo con consensos culturais e identitarios que asumira ata o exministro franquista e fundador do PP, Manuel Fraga, durante os seus 15 anos como presidente da Xunta. Feijóo adiantouno pola dereita.

Feijóo rompeu con consensos culturais e identitarios que asumira ata o exministro franquista, Manuel Fraga, durante os seus 15 anos como presidente da Xunta

Consciente dos potenciasi votos españolistas que se estaban a xestar arredor das accións provocadoras da organización ultra Galicia Bilingüe, o entón candidato e sucesor de Fraga escorouse máis aínda cara a dereita. A menos dun mes das eleccións galegas de 2009, a cúpula galega do Partido Popular acolleu con fervor unha mobilización da asociación dirixida por Gloria Lago e que, entre as súas distópicas reivindicacións, dicían loitar contra “a imposición do galego” e pola “liberdade para elixir”. Con todo, pouco máis de 3.000 persoas marcharon por Santiago de Compostela, mais as súas reclamacións foron cubertas profusamente pola prensa hexemónica.

A sobrerrepresentación mediática quizais estivo condicionada pola presenza de manifestantes destacados como o agora presidente da Xunta, Alfonso Rueda; a exministra de Sanidade, Ana Pastor; a exalcaldesa de Vigo, Corina Porro; ou o exalcalde da Coruña, Carlos Negreira. E aínda que ese día o sector galeguista do PP brillou pola súa ausencia, o seu oco turrando da pancarta ocupárono a xa entón líder de UPyD, Rosa Díez, ou un novísimo Albert Rivera que, xunto ao seu compañeiro Antonio Robles, facía apenas tres anos que estrearan partido político baixo o nome de Ciudadanos. Todo un ensaio preparatorio para o que lle acontecería en Catalunya uns anos despois. As crónicas dos poucos diarios progresistas que publicaban en Galicia recolleron os disturbios que se produciron cunha contramanifestación convocada por militantes galeguistas e onde se chegou a escoitar por parte dos manifestantes de Galicia Bilingüe odas aos voos da morte de Pinochet: “A estes hai que tiralos ao mar como en Chile”.

A menos dun mes das eleccións galegas de 2009, a plana maior do Partido Popular acolleu con fervor unha mobilización que dicía loitar contra “a imposición do galego”

E así, o partido de Alberto Núñez Feijóo adquiriu co espazo electoral que representaba Gloria Lago o compromiso de desenvolver unha normativa á altura das súas demandas centralizadoras. Logo de gañar as eleccións en marzo de 2009, o seu goberno comezou a xestar o mal chamado “decreto do plurilingüismo”. Ao equipo de Feijóo bastoulle apenas un ano da súa primeira lexislatura como presidente galego para aprobar ese decreto e botar por terra un consenso histórico que o seu propio partido, o PSdeG e o Bloque Nacionalista Galego adquiriran en 2004 nunha insólita unanimidade do Parlamento de Galiza. No que fora un acordo histórico.

Para a instrución en preescolar, recomendábase que polo menos un terzo do tempo fose impartido en galego en áreas onde o castelán era predominante. En canto a primaria, a educación secundaria obrigatoria (ESO) e o bacharelato, suxeríase que polo menos a metade das materias foran impartidas en galego, cun enfoque especial en materias fundamentais e troncais como as ciencias puras. O obxectivo viña reflectido naquel documento: “Garantir que calquera cidadán poda vivir plenamente en galego”. Pois todo aquilo foise pola borda. Ou máis ben, Feijóo e o seu séquito empuxárono. Especialmente, o seu conselleiro de Educación, Jesús Vázquez. Que fixeron? Entre outros agravios, prohibiron por decreto que o galego fose lingua vehicular en materias troncais de ciencias como física, química, tecnoloxía ou matemáticas. Algo que, na práctica, relegábao a un idioma de segunda. Un espazo que se pretendía ocupase o inglés, pero que só chegou a alcanzarse nalgúns centros de educación privados e apenas no 25% dos públicos, segundo os datos actualizados en 2022 pola propia Xunta.

A lingua das crianzas (II): Algunhas respostas sociais á substitución lingüística en Galiza

Pablo Santiago

Galego

A lingua das crianzas (II): Algunhas respostas sociais á substitución lingüística en Galiza

Pablo Santiago

Parte da cidadanía galega resiste ante a imposición estrutural do castelán en Galiza

O decreto parecía estar nesgado cara ao castelán en detrimento do galego. A súa implantación produciu manifestacións multitudinarias por todo o país que esgrimían acusacións de que o goberno galego estaba a socavar a cultura e a identidade do seu pobo ao reducir o uso do galego na educación. Ademais, o decreto foi implementado sen un proceso de consulta adecuado coa comunidade educativa e outros actores relevantes. A falta de diálogo e participación xerou resentimento e desconfianza cara ao goberno ademais de non abordar adecuadamente a formación dos docentes en canto ao ensino bilingüe. Tanto é así, que os grandes axentes culturais de Galicia, as centrais sindicais e boa parte da comunidade educativa tomaron posicións. Incluso a Real Academia Galega levou sen éxito aos tribunais ao goberno. Primeiro ao Tribunal Constitucional e despois ao Tribunal Europeo de Dereitos Humanos.

Con todo e desde entón, o Consello Europeo chamou a atención varias veces á Xunta sen que esta tome medida algunha. En sucesivos informes, a entidade europea advertiu que a aplicación da Carta Europea das Linguas Rexionais non mellorou en Galicia e lembroulle que a simple presenza do idioma no ensino “non é suficiente” para garantir a súa protección. Mesmo chegou a pedir expresamente que “se eliminasen as limitacións á docencia” do galego.

O galego que falamos

Pablo Santiago Elena Martín

Galego

O galego que falamos

Pablo Santiago ,  Elena Martín

A nossa língua perde palavras, sons... e falantes. Num contexto de espanholizaçom acelerada, o galego tem no português umha boia de vida para frear a sua deturpaçom.

Case quince anos despois da redución das proteccións do galego na educación, os resultados son evidentes. Segundo as análises máis recentes de organizacións non dependentes do goberno galego, tanto cuantitativos como cualitativos, o panorama é desolador. En cambio, a Xunta nunca levou a cabo unha avaliación formal dos resultados da súa propia medida, ou polo menos nunca a fixo pública para a cidadanía. En 2017, o Consello da Cultura Galega confirmou que o suposto caso da “imposición do galego”, que Feijóo abanderara, botara raíces na poboación máis nova. E nun traballo demoledor publicado en 2018, a Real Academia Galega constatou que a escola galega estaba a desempeñar un papel fundamental como axente desgaleguizador.

'Sotaques': Galegos que soan diferente

VV.AA.

Galego

'Sotaques': Galegos que soan diferente

VV.AA.

Persoas estranxeiras contan por que falan galego.

'Sotaques' (II): Galegos prohibidos

VV.AA.

Galego

'Sotaques' (II): Galegos prohibidos

VV.AA.

Afondamos nos ámbitos ou circunstancias que fan que a fala do galego en Galiza está a ser ameazada.