Decrecimiento
O consumo da economía desmaterializada

A desmaterialización da economía converteuse nun mantra da política moderna que agacha unha gran mentira.

Economía digital 2.
Economía digital. Patricia Bolinches

Coordinador do Instituto Resiliencia

4 may 2019 09:52

Post realizado coa colaboración de Ames Pospetróleo e Ramom Flores d'as Seixas.

Segundo os patriarcas da igrexa do crecemento perpetuo, o sector dixital é unha peza fundamental para o desenvolvemento económico e social. Así, en 2016 o Banco Mundial falaba do dixital coma se fose a Terra Prometida: "Crecemento, emprego e servizos son as vantaxes máis importantes que implican os investimentos no sector dixital [ … ] as tecnoloxías dixitais axudan ás empresas a se facer máis produtivas, as persoas a encontrar emprego e a ampliar as súas posibilidades, e aos poderes públicos a fornecer servizos de mellor cualidade para todos".

A Comisión Europea tamén predicaba, neste mesmo ano, o seguinte: "O mercado único dixital podería contribuír con 415 milleiros de millóns de euros á economía europea e estimular así a creación de empregos, o crecemento, os investimentos e a innovación. Podería ampliar os mercados, ofrecendo así mellores servizos a prezos máis vantaxosos, transformar os servizos públicos e crear novos empregos. Favorecería a creación de novas empresas e permitiríalles ás empresas existentes desenvolverse e innovar no seo dun mercado de máis de cincocentos millóns de persoas".

E non só lle atribúen todas estas virtudes, senón que mesmo tería poderes salvíficos para os problemas xémeos do devalar enerxético e da mudanza climática, pois confían obrar o milagre de seguir a medrar mentres o consumo enerxético e as emisións de CO2 diminúen, por medio da chamada "desmaterialización da economía". E aí xoga un papel fulcral, neste imaxinario da fe económica dominante no noso mundo, a virtualización da actividade económica, isto é: a economía dixital. Mesmo converténdose nunha das hipótesis fulcrais do que se deu en bautizar como Transición Ecolóxica.

A desmaterialización da economía xoga un papel fulcral no imaxinario económico dominante, mais implica un alto consumo de materiais, enerxía, así como a xeración de residuos.

Porén, non fai falta pensar moito para nos decatarmos de que a dixitalización tamén ten os seus inconvenientes, e que os ordenadores, tablets ou móbiles non se fabrican do aire, e que implican un alto consumo de materiais, de enerxía, e unha xeración de residuos cada vez máis grande. Todo suposto beneficio que achegan ten o seu lado negativo. Está claro que crean algúns empregos, mais tamén fan innecesarios moitos outros; amplía os nosos horizontes persoais, mais crea riscos para a nosa intimidade, afástanos das relacións cara-a-cara e xera unha auténtica epidemia mundial de ciberadicións.

O think-tank francés The Shift Project publicaba recentemente un informe a prol do que denominan a "sobriedade dixital", no que se interroga acerca da dixitalización: é verdadeiramente útil para limitar o consumo enerxético?; é unha evolución irresistible da sociedade?; a que fervenza de incontrolables efectos rebote dá pé? Alén disto, tenta cuantificar os impactos ambientais da dixitalización, sinalar as tendencias nese terreo e propor boas prácticas para diminuír eses impactos.

Economía digital 1
Economía digital. Patricia Bolinches

Entre os datos que ofrece o informe figura a medra anual dun 9% no consumo enerxético do sector dixital (en 8 anos duplícase!), que en 2017 estaba en tres mil TWh, case o 3% do consumo enerxético mundial (ollo: non só eléctrico, senón total!). Así, as TIC engulirían elas soíñas o equivalente á metade da enerxía renovable que se produce no mundo na actualidade (a cal medra a un ritmo menor ca o consumo das TIC). En canto aos gases de efecto invernadoiro, o sector dixital foi responsable do 1,5% en 2015, e en 2025 prevese que poida chegar ao 14% (compárese cos GEI emitidos por coches e motos no mundo: o 8%).

O consumo enerxético requirido polas TICs equivale a engulir a metade do que se engade cada ano de enerxía renovable.

Dentro dos factores que están por detrás deste aumento do consumo da "economía inmaterial" (sic), o Shift Project identifica: o fenómeno smartphone, as funcionalidades cada vez máis grandes, os tempos de vida cada vez menores e unha taxa de reciclaxe ínfima, alén da proliferación de todo tipo de trebellos conectados (a "Internet das cousas"...), así como a explosión do tránsito de datos (cada vez máis audiovisuais, e de meirande calidade).

Mais cumpriría falar non só de "sobriedade" senón tamén da "abstinencia dixital", é dicir, simplemente evitar usar este tipo de tecnoloxías, ou usalas o mínimo imprescindible. Existen exemplos que calquera persoa pode aplicar na súa vida cotiá: no caso de ter que procurar o significado dunha palabra, a abstinencia dixital implicaría non usar o móbil nin o ordenador para buscala, senón levantar o cu da cadeira e coller un dicionario de papel. Cada procura nun buscador consome enerxía, emite CO2, e mesmo produce residuos radioactivos nas centrais nucleares que alimentan boa parte da electricidade que consomen os servidores de Internet. Iso leva a minimizar as procuras online. Outro exemplo: en caso de ter que lle comunicar a alguén que chegamos á cafetaría onde combinamos con el/ela, podemos facelo de varias maneiras: mandándolle un breve vídeo dicíndolle "Ola, xa estou aquí", que sería o que máis enerxía consumiría, tanto en cada un dos dous móbiles como en todos os servidores e aparellos encamiñadores implicados no envío destes varios megabytes que pesa o vídeo; mandándolle unha mensaxe de voz por Telegram ou por Whatsapp, que ocuparía menos espazo e polo tanto consumiría menos enerxía en se gravar, transmitir e reproducir; facendo unha chamada de voz normal, que tamén consumiría, aínda que posiblemente algo menos; ou mandando unha breve mensaxe de texto por unha aplicación de mensaxaría instantánea ou algunha rede social. Ou mesmo unha SMS, que sería o que menos enerxía consumiría, aínda que paradoxalmente sería o que máis diñeiro nos custaría de todas estas opcións.

Facer un uso ético das TICs pasa pola "sobriedade" e a "abstinencia dixitais" e por coñecermos técnicas para minimizar o seu consumo.

É dicir, en resumo: restrinxir o uso ao mínimo que for realmente necesario, e se temos que usar algunha tecnoloxía dixital para comunicar, facelo do xeito que consuma menos enerxía, isto é: 1º) o texto; 2º) se é realmente preciso, unha foto, pero de baixa resolución; ou un audio breve; 3º) se non queda máis remedio e realmente achega algo que coa imaxe fixa e o audio non podemos transmitir, enviar un breve vídeo de non moi alta resolución. Este tipo de prácticas podemos extrapolalas tamén ao uso do correo electrónico, á visualización de vídeos, ás redes P2P, aos xogos online, ás redes sociais, etc. Porque canto máis dixital é a nosa actividade, máis importante é coñecermos criterios para facer un uso sobrio, ético, en consonancia cos valores do decrecemento, da simplicidade voluntaria, do respecto aos límites planetarios e da xustiza social, climática e ecolóxica.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Opinión
Opinión Cinco ideas decrecentistas frente al apagón
El autor de ‘La espiral de la energía’ (Libros en Acción, 2014) reflexiona sobre las lecciones que se pueden extraer del corte de suministro eléctrico del pasado 28 de abril.
Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Palestina
Genocidio La ONG anti-UNRWA lanzada por exespías y marines de EEUU siembra el caos en el reparto de alimentos en Gaza
La Fundación Humanitaria de Gaza (GHF) creada a comienzos de este año y vinculada a agentes del ejército y la inteligencia estadounidense ha sido acusada de desaparecer a una persona y disparar a quienes estaban esperando ayuda.
Alemania
Litigio climático Un tribunal alemán abre la puerta a que grandes emisores puedan ser responsabilizados de daños climáticos
El jurado descarta la demanda del agricultor peruano Saúl Luciano Lliuya por entender que el riesgo a su propiedad es demasiado bajo, pero esta misma argumentación podría llevar a condenas en otros casos.
Madrid
Derecho a la vivienda Victoria contra la Sareb: 16 familias consiguen firmar contratos después de años de lucha
Un bloque en lucha de Casarrubuelos (Comunidad de Madrid) consigue formalizar contratos con el banco malo, al que acusan de actuar “como un fondo buitre”. En Catalunya, diez ayuntamientos apoyan los reclamos de 62 hogares en huelga contra La Caixa.
Xunta de Galicia
Política A Xunta recibe ao embaixador de Israel en funcións mentres Gaza agoniza ao bordo da fame
O Goberno de Alfonso Rueda escenifica a súa boa sintonía coa Administración de Benjamín Netanyahu apenas unhas horas despois de que Israel bombardease unha escola que servía de refuxio e ordenase unha evacuación masiva en Gaza.

Últimas

Universidad
Genocidio Las universidades españolas han firmado 44 proyectos con Israel desde septiembre de 2024
Los acuerdos dentro del programa Horizon Europe se han sucedido a pesar de las declaraciones de decenas de universidades de suspensión de relaciones con Israel.

Recomendadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.