Costas
A ría de Arousa, ao bordo do colapso ecosistémico

A principal produtora de marisco de Galiza afronta unha crise sen precedentes; o impacto da contaminación e o cambio climático poñen en perigo a sustentabilidade do sector do mar. As traballadoras denuncian a falta de apoio institucional, mentres colectivos ecoloxistas alertan das ameazas que supoñen proxectos industriais como a macrocelulosa de Altri e a reapertura da mina de Touro.
Ría de Arousa 3-25 - 1
Cesta de ameixas das mariscadoras da Confraría de Carril na ría de Arousa. Alba Cambeiro

O afloramento é un fenómeno oceanográfico mediante o cal as augas subterráneas ricas en nutrientes ascenden grazas ao vento do nordés, que empurra as augas superficiais lonxe da costa. A especial riqueza biolóxica da ría de Arousa –a maior produtora de marisco do Estado español– débese a este proceso, que activa a cadea alimentaria trala subida de nutrientes esenciais á superficie do océano.

A ría de Arousa, unha das principais zonas marisqueiras de Galiza, experimenta dende os últimos anos un notable descenso na produción. “Cada vez hai menos nordés, menos afloramento e menos renovación das augas, o que supón que a contaminación ten máis impacto”, segundo explica Xaquín Rubido, biólogo e portavoz da Plataforma en Defensa da Ría de Arousa (PDRA), os bivalvos teñen menos alimento e están máis débiles. “A situación é crítica”, asevera.

As cifras proporcionadas pola Plataforma son alarmantes; a produción de berberecho diminuíu un 93% durante o 2024, a da ameixa fina e babosa un 86%. As perdas económicas dos últimos anos nas lonxas da ría alcanzan os 44,6 millóns de euros só no marisqueo. No caso do cultivo de mexillón, estímanse unhas perdas de 12000 euros por batea, xa que a produción no 2023 foi a máis baixa nun cuarto de século.

Galiza é a comunidade autónoma con máis afiliados no réxime especial do mar, o sector pesqueiro é un dos máis importantes na economía galega. Segundo datos da Xunta, a pesca, o marisqueo, a acuicultura e o sector transformador de produtos do mar empregan a máis de 50.000 persoas. Agora, o panorama reflexa unha crise sen precedentes na ría, que afecta tanto á economía local como ao sustento de milleiros de familias.

Grupos ecoloxistas alertan do impacto da contaminación, a sobrepesca, o cambio climático e o baleirado descontrolado dos encoros. Demandan a creación dun plan específico de protección do litoral e as augas costeiras, así como a elaboración dunha estratexia de restauración ecolóxica para as rías que permita a rexeneración dos bancos marisqueiros.

Ría de Arousa 3-25 - 2
Mariscadoras da Confraría de Carril na ría de Arousa. Alba Cambeiro

A importancia da sostibilidade do recurso

As mariscadoras da Illa de Arousa levan en cese de actividade dende xuño, mais continúan a realizar sementes, limpezas nas praias e vixilancias, tarefas non remuneradas e vinculadas ao permex, o permiso de explotación do marisqueo. Ata comezos deste ano, o Instituto Social da Mariña (ISM) consideraba incompatible a prestación económica por cese coa semente de bivalbos. Inma Rodríguez, presidenta da Organización de Produtores de marisco e cultivos mariños da Provincia de Pontevedra (OPP20), destaca a “vital importancia” da semente á hora de garantir a repoboación e a continuidade da actividade.

As agrupacións da Confraría de Carril inverten arredor dos 70.000 euros anuais en semente. “A Consellería do Mar danos 7500 euros, o resto poñémolo do noso peto” explica María Porto, presidenta da agrupación de marisqueo a pé. Ante a inacción da Xunta, son as propias confrarías as que intentan rexenerar os bancos de moluscos. “Estamos a facer o traballo que debería facer a Consellería”, recalca María.

O marisqueo a pé é un dos espazos máis feminizados do sector pesqueiro en Galiza. Segundo os últimos datos do Instituto Galego de Estadística (IGE), as mulleres representan máis do 74% do colectivo. A asociación Mulleres Salgadas, que engloba a máis de 2000 traballadoras do sector, alerta da precariedade laboral que están a sufrir as mariscadoras. “Moitas non chegan nin á metade do soldo mínimo interprofesional”, explica Sandra Amegaza, a súa portavoz.

As traballadoras consideran que o problema é multifactorial; quecemento da auga, cambio nos fenómenos meteorolóxicos, contaminación e mala xestión da política marisqueira. Ademais, botan en falta a elaboración dun diagnóstico por parte da Administración. “A sostibilidade do recurso debe ser prioritaria”, afirma Sandra, quen defende a necesidade de adaptar a xestión marisqueira cun sistema de prestacións e axudas vencelladas á rexeneración.

Segundo explican dende a asociación Mulleres Salgadas, o único interlocutor que acepta a Consellería do Mar é a Federación de Confrarías. “En Galiza hai un sistema clientelar sobre o mundo do mar”, explica a súa portavoz, “a Consellería está moi interesada en instrumentalizar as confrarías”. Este medio contactou coa Consellería do Mar e coa presidencia da Federación Galega de Confrarías, pero non recibiu resposta ata o momento da publicación deste artigo.

O pasado outubro, o Partido Popular tombou unha iniciativa lexislativa popular (ILP) que reclamaba que a pesca tradicional e o marisqueo fosen declarados de “interese xeral”. A Plataforma en Defensa da Ría de Arousa teme a privatización das concesións marisqueiras e critica o actual modelo da Xunta que “só aposta pola acuicultura industrial”.

Ría de Arousa 3-25 - 3
Mariscadoras da Confraría de Carril na ría de Arousa. Alba Cambeiro

O impacto de Altri e a mina de Touro

A Asociación para a Defensa Ecolóxica de Galiza (Adega) advirte que a reapertura da mina de Touro e a instalación da macrocelulosa de Altri suporían o “colapso” da ría. Dende a plataforma alertan da inviabilidade ecolóxica de ambos proxectos industriais; que contaminarían toda a bacía do río Ulla –que desemboca na ría de Arousa– con elevadas cantidades de compostos químicos.

A planta de Altri requiriría o uso de 46.000 m³ de auga diarios para o seu funcionamento; e vertería ao río Ulla ata 22.300 toneladas ao ano de compostos químicos. Segundo sinala Horacio Garcia, profesor de Xeografía Física da Universidade de Santiago de Compostela, a captación de auga realizaríase no encoro de Portodemouros, mentres que a devolución faríase noutro tramo de río “catalogado en bo estado ecolóxico”. Os vertidos causarían unha gran afección á biodiversidade, ademais de alterar a salinidade e os nutrientes da auga, cun grave impacto nos ecosistemas costeiros.

Ademais, a reapertura da mina de cobre O Touro-Pino podería supoñer a vertedura de drenaxes ácidas ás augas subterráneas, liberando contaminantes ao medio e afectando a toda a conca do río Ulla e a ría de Arousa. O investigador do CSIC Serafín González alerta do grave impacto dos residuos mineiros na fauna acuática, así como na vexetación de ribeira. “A Xunta está a tramitar como estratéxico o mesmo proxecto ao que lle denegou a Declaración de Impacto Ambiental no 2021”, advirte.

Segundo explica Horacio Garcia, a actual lexislación ambiental “permite a trampa”, xa que o promotor de calquera proxecto industrial se pode autoevaluar. Deste xeito, as empresas buscan toda forma numérica para xustificar a viabilidade ambiental. “A sociedade é o plan de continxencia, nós somos os que asumimos as consecuencias”, afirma.

Adega vén de interpoñer un recurso contencioso-administrativo contra a retirada da protección da área na que se pretende instalar a celulosa de Altri no mapa da Infraestrutura Verde de Galiza. Doutra banda, varios colectivos do sector marisqueiro solicitaron a intervención da Valedora do Pobo, María Dolores Fernández Galiño, ante o baleirado descontrolado dos encoros, que causa unha alta mortaldade de bivalvos. “Os biorritmos dos ríos están rotos, os caudais flutúan en función das demandas hidroeléctricas”, explica Horario García.

Dende Greenpeace afirman que hai máis de 2000 puntos de vertidos industriais, urbanos e de agrogandería en Galiza, dos cales a meirande parte afectan á ría de Arousa. Grupos ecoloxistas critican o “desleixo e desprotección ambiental da Xunta” e demandan un plan integral de saneamento das rías e de protección das traballadoras do mar, co propósito de garantir un futuro ás actividades de pesca artesanal, marisqueo tradicional e acuicultura. “Estamos a falar da xoia da coroa da costa galega” afirma Manoel Santos, coordinador de Greenpeace. “Se Galiza fose un Estado isto sería unha crise de Estado”, remata.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Medio ambiente
Medio ambiente Máis de 200 colectivos esixen transparencia sobre a mina Doade e piden a intervención do Parlamento Europeo
Organizacións de toda Europa, lideradas por SOS Suído-Seixo, esixen a Bruxelas acceso á documentación sobre a explotación prevista, denunciando opacidade, privilexios empresariais e risco ambiental en zonas protexidas de Galiza.
Industria textil
Industria textil #Tirandodelhilo: la industria textil al descubierto
Comprar ropa se ha convertido en un gesto automático, pero detrás de cada prenda barata se esconde una realidad marcada por la explotación laboral, la violencia de género y el deterioro ambiental.
Energía
Energía La ley marca permisos retributivos para situaciones como el apagón eléctrico
El Estatuto de los Trabajadores, en su artículo 37.3, protege a la plantilla cuando no es posible llegar a su puesto de trabajo o desarrollar con normalidad su tarea en situaciones como no tener electricidad durante horas.
Energía
Península ibérica Apagón masivo en toda España: “entre 6 y 10 horas” para restituir la energía en todo el territorio, según REE
El cero eléctrico de origen desconocido afecta a la España peninsular, Andorra y Portugal desde las 12.38 de este 28 de abril. Parte del Gobierno está reunido en la sede de Red Eléctrica. El Ejecutivo ha convocado el Consejo de Seguridad Nacional.
Opinión
Opinión La luz de lo público durante el gran apagón
El colapso del sistema energético ahonda en las grandes preocupaciones del siglo XXI. También en el diagnóstico fundamental de necesidad de refuerzo de los servicios públicos.
Genocidio
Genocidio Activistas crean la embajada de Palestina en Bruselas mientras Israel prosigue con su asedio en Gaza
Mientras los ataques de Israel sobre la Franja de Gaza ya han dejado más de 51.490 muertos, activistas han rociado de sangre un edificio que simula ser la embajada de Palestina, dejando un rastro de pintura roja hasta la embajada del Estado sionista.
Palestina
Genocidio Israel asesina a cien personas en Gaza durante las últimas 48 horas
Esta semana comienza una vista oral en la Corte Internacional de Justicia que examina la ilegalidad de la decisión israelí de cortar la cooperación con la agencia de derechos palestinos de la ONU, UNRWA.

Últimas

A Catapulta
A Catapulta O mapa afectivo conectado a través da poesía
O poeta, escritor e dinamizador Tiago Alves visita A Catapulta e reflexiona sobre as conexións na lusofonía
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Facultades cerradas en Madrid para denunciar la precarización y la infrafinanciación
Los piquetes están informando de la huelga en universidades como la Complutense y la Autónoma, en la que ha habido algunos incidentes con personal de seguridad y con la extrema derecha.
Comunidad de Madrid
Energía El apagón en Madrid, en imágenes
En Madrid, la gran urbe ha permanecido incrédula al pasar de las horas, entre rescates en el Metro, en el Cercanías y en ascensores, donde han quedado atrapadas algunas personas.
Laboral
Laboral Trabajar para vivir, morir por trabajar
El 28 de abril se conmemora el Día Mundial de la Seguridad y la Salud en el Trabajo con la necesidad de la implementación de medidas ante la siniestralidad laboral, que dejó en el país en 2024 la muerte de 796 personas.
Análisis
Análisis La izquierda donde rompe la ola
El crecimiento electoral de un amplio abanico de fuerzas de extrema derecha desde hace unos años complica la consecución de decisiones a nivel de la UE.
Más noticias
LGTBIAQ+
Juicio el 9 de mayo Lidia Falcón pide cinco años de cárcel a una mujer trans por un tuit de 2021 que no la menciona
La activista antiderechos Lidia Falcón denunció a Diana Juan Cano en 2021 por un tuit que apenas tuvo repercusión. La acusación pide una pena de cinco años de prisión y 50.000 euros de indemnización.
Sevilla
Sanidad Pública Profesionales de Atención Temprana advierten del colapso del servicio en Andalucía
El servicio que atiende a más de 32.000 niñas y niños de entre 0 y seis años se encuentra en una situación crítica, con profesionales precarizados y listas de espera que incumplen la Ley de Atención Temprana aprobada en 2023
Comunidad de Madrid
Paros 28 y 29 de abril Huelga total en la educación pública madrileña
Infantil, Primaria, Secundaria, FP, Educación Especial, Universidad. Las plantillas de todos los niveles de la educación madrileña pararán este lunes 28 de abril por la “infrafinanciación” que Ayuso mantiene en la enseñanza.
Ayuntamiento de Madrid
Paros en Madrid Fin de la huelga de basuras en Madrid
La plantilla ha votado a favor de la última propuesta, en un paro que comenzaba el pasado 21 de abril y con el que se demandaba la actualización de un convenio que se ha quedado obsoleto.
Medio ambiente
Medio ambiente Máis de 200 colectivos esixen transparencia sobre a mina Doade e piden a intervención do Parlamento Europeo
Organizacións de toda Europa, lideradas por SOS Suído-Seixo, esixen a Bruxelas acceso á documentación sobre a explotación prevista, denunciando opacidade, privilexios empresariais e risco ambiental en zonas protexidas de Galiza.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Galicia
Galicia Vigo, A Coruña e Ourense mercaron material policial a Israel por medio millón de euros en só catro anos
O alcalde ourensán, Gonzalo P. Jácome, adxudicou un contrato por 70.000 euros días despois do sete de outubro. Abel Caballero asinou outro de máis de 200.000 euros e a alcaldesa da Coruña seguiu a estela cun contrato de 170.000 euros.
Senegal
Migraciones El mito de la migración ordenada: la denegación de visados por el Consulado de España en Dakar
Maltrato institucional. Estas dos palabras son las más escuchadas cuando se pregunta a personas descontentas con el Consulado de España en Dakar. Cada vez más personas denuncian denegación de visados que no consideran justificados.