Elecciones
“É ridículo que en Vigo a prioridade sexan as inauguracións e non o 21% de persoas en risco de pobreza”

O teléfono de Rubén Pérez (Vigo, 1977) soa ininterrompidamente durante toda a lexislatura. Ao outro lado da liña van pasando alcaldes, alcaldesas, concelleiras e concelleiros de todo o Estado. É o responsable de Política Municipal de Esquerda Unida e fonte de información primaria para miles de persoas que se dedican á política desde as institucións máis próximas á xente. Tamén representa desde fai oito anos á coalición unitaria de esquerdas na cidade máis grande de Galicia, Marea de Vigo (EU, Podemos, Alianza Verde, Equo e Recortes Cero).

Se xa che soa o teléfono normalmente con chamadas de todos os concelleiros de EU de España, Como o levas en campaña?

Regular. Hai unha cousa que normalizamos en política que son os grupos de Telegram e temos un con todos os candidatos e concelleiros que son mil e pico persoas escribindo continuamente. Tamén é certo que, na nosa cultura política, os procesos difíciles son os previos. As coalicións e pechar os acordos. Unha vez que xa están presentadas as candidaturas, no seu pobo, todo o mundo sabe o que ten que facer. As campañas son moi apegadas ao territorio e salvo algunhas que fixemos a nivel estatal, a xente está moi abnegada na súa contorna.

Cal é o gran reto que ten a esquerda transformadora nas eleccións do 28M?

Un era conseguir o maior número de candidaturas unitarias no conxunto dos municipios. Conseguímolo. Podemos e Esquerda Unida preséntanse en mil e pico candidaturas de forma unitaria. Nunhas 500 preséntase Esquerda Unida a soas e creo que noutras tantas Podemos por separado. É dicir, imos chegar a practicamente un terzo dos concellos deste país. Con todas as dificultades que a nós implícanos moitas veces sacar representación en municipios pequenos. E eu creo que ese reto está feito. Presentámonos en máis candidaturas que no ano 2019. Esquerda Unida presentámonos en pobos onde non nos presentabamos nunca, inlcuso, e o outro reto é tentar consolidar o que é a maior riqueza de Esquerda Unida que é o municipalismo.

Pódese cambiar a vida da xente desde un Concello?

As cidades onde nós gobernamos son exemplo diso. A xestión da vivenda en Valladolid, en Barcelona, en Rivas… Claro que se pode facer e ademais a pandemia demostrou que, no municipio, no próximo, é onde os cidadáns acudiron no primeiro momento. Aos servizos públicos municipais. Os concellos foron os primeiros que responderon buscando máscaras e buscando solucións para a xente que quedaba en ERTE. E creo que non valoramos o suficiente a importancia dos concellos como colchón social das familias.

Poida que a Lei de Vivenda sexa un instrumento incompleto, pero é algo único que non tiveramos ata o de agora

O teu espazo político ha tido unha forza decisiva na Lei de Vivenda que se aprobou no Senado hai unha semana. É efectista ou será realmente efectiva nos municipios?

Nós cando pedimos, por exemplo, en Vigo, o censo do número de propietarios e o número de vivendas que se atesouran, atopámonos con miles de empresas e miles de propietarios que teñen máis de cinco vivendas. Por tanto, o proceso de acumulación capitalista tamén se ve nas vivendas. Nós o que queremos é que esta lei axude aos concellos fronte a administracións autonómicas que non queren levar adiante políticas de vivenda. Nos sitios onde goberna o Partido Popular xa dixeron que non a van a aplicar. Iso significa que os concellos non imos poder pedir a declaración de zona tensionada e por tanto non imos poder tocar os prezos dos alugueiros. Unha auténtica barbaridade. E desde logo, a Lei de Vivenda poida que sexa un instrumento incompleto, que o é, pero é un instrumento único que non tiveramos ata o de agora.

Realmente teñen os Concellos as capacidades como para xerar ou blindar parques de vivenda social para que todos os cidadáns vexan cumprido o seu dereito á vivenda?

Onde goberna Esquerda Unida facémolo. É máis, onde goberna Esquerda Unida facemos parques de vivenda que queda Concello. Non se venden

Dame un exemplo.

Nas promocións de Rivas. Salvo as que son cooperativas, o resto quédallas o Concello e fai un alugueiro social. En Barcelona está a facerse. En Valladolid fixémolo agora recentemente. É posible. E ademais a lei o que vai permitir é que, por exemplo, o 30% da vivenda que se teña que facer dun ámbito urbanístico teña que ser vivenda de protección autonómica. E que dese 30%, unha parte quédella a administración como parque de vivenda. Que é o que levamos nós pedindo practicamente 12 anos. Que se negocie dunha vez coa Sareb a cesión das vivendas. Por fin hai un instrumento que lles vai a permitir aos concellos facelo. Agora, simplemente é unha cuestión de vontade política.

Municipios e provincias son os encargados de xestionar o 15% dos fondos europeos. Que diferenza crees que haberá nas políticas municipais se eses fondos xestiónanos forzas do teu espazo político ou unha forza como o PSOE?

Nós dixémosllo a Abel Caballero na FEMP. O problema non era tanto de canto diñeiro dos fondos europeos destínanse aos concellos, que finalmente é o 15%, senón que os concellos imos ser incapaces de xestionar ese 15% pola falta de recursos. Témome que a captación dos fondos europeos vai estar por baixo do 5% dos concellos.

Por que o dis?

Porque o Partido Socialista negouse a derrogar a Lei Montoro e a derrogar outras leis que adelgazaron ata o infinito os persoais municipais. Hai alcaldes de Esquerda Unida que me din que é que non poden ter un técnico nin para captar os fondos, nin para xustificalos, nin para levar adiante os proxectos. Atopámonos que non se cumpriu ese acordo de coalición de Unidas Podemos co Partido Socialista. Non vale de nada conseguir do Ministerio de Facenda a captación do 15% se os persoais municipais non os permiten desenvolver.

Non vale de nada conseguir o 15% dos fondos europeos se os persoais municipais non os permiten desenvolver

No voso manifesto municipalista falades de facer un sistema tributario local máis xusto. En que se materializa iso e que cousas fan outras forzas nesta materia coa que non estades de acordo?

Os concellos son os grandes abandonados da democracia. Había un consenso para que os concellos xestionasen un terzo dos impostos, pero estamos moi lonxe de que os concellos teñan capacidade propia e maior fiscalidade. Suprimiuse o imposto de actividades económicas para as empresas, que facturaban menos de 1 millón de euros e non se substituíu por un imposto análogo que tribute os beneficios empresariais. Calquera cidade de España necesita un imposto que tribute os beneficios empresariais e que iso repercuta nas arcas municipais. Ademais, o 40% dos gastos dos concellos son impropios. Os concellos moitas veces estamos a cubrir pistas deportivas en colexios, que é unha competencia autonómica. Os concellos estamos a xestionar a teleasistencia, estamos a xestionar a xestión das solicitudes do Ingreso Mínimo Vital e realmente estanos colapsando os servizos sociais. Ben, pois queremos unha fiscalidade que permita que ese 40% de gasto impropio fiscalícese a través de maiores transferencias.

É algo común de oír en campaña, pero non tanto gobernando.

Os partidos que din isto, cando gobernan fan o contrario. Nós defendemos sempre o papel central dos concellos e a necesidade dunha nova lei de facendas locais. E ímolo a seguir dicindo. E ese manifesto que asinan alcaldes, concelleiros e cargos nosos é precisamente dar un toque de atención. Este é o gran tema de campaña, pero estamos a falar de Bildu. Paréceme un pouco ridículo cando poderiamos estar a falar de transferencias finalistas aos concellos, de maiores competencias, dos servizos sociais…

Marcamos unha gran diferenza con forzas nacionalistas que en campaña din que queren municipalizar, pero nos lugares onde gobernan non o fan

Interésame que me fales da remunicipalización da xestión da auga que é unha das grandes guerras da esquerda nos municipios. É máis un querer que un poder?

Os casos que temos son os concellos onde gobernamos desde hai moitos anos. Neses lugares esta xestión sempre é pública e nalgúns que chegamos novos, que se privatizou, rematamos municipalizando, como en Valladolid. Pero tamén gobernamos en Astorga onde temos municipalizado ata a limpeza coa recollida selectiva de residuos. Marcamos unha gran diferenza con forzas nacionalistas que en campaña din que queren municipalizar, pero nos lugares onde gobernan non o fan. Oxalá tivésemos máis maiorías que permitisen máis municipalizacións.

O consello de administración da Empresa Municipal de Transporte de Xixón está composto por asociacións de veciños e polos sindicatos. Aquí, en Vigo, dicirlle á Federación Veciñal e aos sindicatos que van ser os membros do Consello Administración de Vitrasa [a empresa que ten o monopolio de transporte urbano] é unha auténtica fantasía. Pero onde goberna Esquerda Unida si se fai e noutros sitios o Partido Socialista asúmeo.

Ademais do responsable de política municipal de EU preséntasche pola coalición unitaria de esquerdas en Vigo contra unha das maiorías absolutas máis profusas do Estado. Cales crees que son as claves que explican que Abel Caballero goce desa popularidade?Creo que medios de comunicación como O Salto puxéstelo en bandexa para que calquera veciño entenda de maneira crúa como funciona a maioría absoluta do Caballero. Funciona con inxentes cantidades de diñeiro público para comprar favores. Para que os medios de comunicación non sexan medios de comunicación críticos, senón simplemente transmisores do que el quere para silenciar á oposición e para construír un relato falsario dunha cidade que non existe. Comparar Vigo con París, con Londres ou con calquera outra capital europea é dun ridículo tremendo.

Non coñezo ningún caso de cidade grande europea que teña só unha biblioteca municipal

Pois é o leitmotiv do seu discurso mediático.

Vigo ten moitas potencialidades. Vigo é unha cidade magnífica. Pero a Vigo faille falta un transporte público alcanzable. Vigo só ten unha biblioteca municipal e é unha cidade de 300.000 habitantes. Iso cóntalo por Europa adiante e dá vergoña allea. Xixón ten 13 e é unha cidade moi parecida. Non coñezo ningún caso de cidade grande europea que teña só unha biblioteca municipal. É tremendo que o gasto social por habitante estea tan por baixo dos 100€ ou que teñamos un 21% de pobreza e exclusión social e que iso non sexa prioridade. Que a prioridade sexa inaugurar cousas ou poñer bancos é unha cousa moi ridícula.

O fenómeno das luces de Nadal tamén se explica así?

Por suposto. Do Nadal sempre dicimos que imos cara a un escenario perigoso. Un Nadal onde se gasta máis diñeiro en falar das luces que nas propias luces, co cal o gasto de luces xa non é o problema, senón o diñeiro que se adica a crear unha pantalla publicitaria. Eu sempre o comparo con Marbella. Todo era marabilloso, todo eran palmeiras, grandes inauguracións, xardineiras, fontes, todo inaugurábase. Era marabilloso, maiorías absolutas, a oposición absolutamente ninguneada. O concelleiro de Esquerda Unida vivía en acoso e derribo. E un día levantáronse todas as alfombras e descubriuse que había debaixo da pantalla de Jesús Gil.

Pero pódense gañar unhas eleccións con todos os medios de comunicación en contra?

O que hai que facer é poñer un obxectivo a longo prazo e nós estamos a preparar a nosa organización e ao conxunto da esquerda nun diálogo permanente para o post-caballerismo. Que chegará, porque en política e bioloxía todo está marcado. Hai xente que se cre que nesta conxuntura e contra isto pódense sacar maiorías absolutas que revertan a maioría social. Ben, o ilusionismo político tamén funciona. Nós cremos que Caballero non debe subir de 21 concelleiros, porque con sete concelleiros nós podemos pedir informes ao secretario. Ser o primeiro partido da oposición ou ser o último en Vigo é absolutamente indiferente.

Educamos a unha xeración enteira de vigueses, en que o bo alcalde non é o que xestiona ben, senón aquel que baila coa túa nai nas festas do teu pobo

E que horizonte é ese de o post-caballerismo?

Eu sempre dixen que o problema non é Caballero, senón que educamos a unha xeración enteira de vigueses, en que o que o bo alcalde non é o que xestiona ben, o que abre unha biblioteca ou o que permite que sexa unha cidade medioambientalmente sostible, senón que o bo alcalde é aquel que baila coa túa nai nas festas do teu pobo. Eu creo que iso en política municipal é moi simple.

Crees que ser crítico con eles con coberturas como os conflitos navais ou das concesionarias levouvos á invisibilización?

Levounos á invisibilización tanto que eu, como concelleiro desde fai oito anos, conto cos dedos da man as fotos nalgúns medios de referencia como o Faro de Vigo ou o Atlántico. Pero isto é unha cuestión de moralidade. Se a cambio de votos, nós temos que entrar no circuíto de que se paga aos medios de comunicación para que comuniquen o que ti queiras, eu estaría a cuspir aos valores que defendeu sempre a miña organización política. A prensa escrita local, sen o diñeiro público estaría pechada. E iso é un poder político tan tremendo que condiciona a comunicación. Entrar nese xogo non ten nada que ver con construír unha democracia. A min paréceme obsceno que o medio de comunicación que durante oito anos silencioume, como é o Faro de Vigo, quéixese de que nas enquisas son pouco coñecido. Isto é incrible. É como un membro das SS queixándose en 1945 de que en Berlín non queda ningún xudeu. Home, pois algo terían que ver vostedes.

Igual cunha visita de Yolanda Díaz á cidade poderíase visibilizar o voso proxecto.

A axenda de Yolanda era a que era. Pero creo que Vigo, a pesar de ser unha praza difícil, podía xogar o seu papel. Oxalá teña oco no que queda de campaña.

Entre tanta boa prensa e un chauvinismo exacerbado, que é o que lle falta a esta cidade? Que queda na sombra do personaxe mediático?

Hai algo do que nos queixamos desde antes de existir Caballero e é o agravio comparativo da Xunta de Galicia en materia de infraestruturas desta cidade co resto de Galicia. Hai autovías ata o pobo máis remoto e non a Vigo, que era a cidade que achegaba unha porcentaxe altísima do PIB cando tiñamos ao sector naval. E fomos os grandes esquecidos porque a Xunta non o necesitaba, porque o voto definíase sempre para o Partido Popular nas provincias de Lugo e Ourense. É dicir, hai un localismo con argumentos e hai un localismo que é moi ridículo.

Se o PSOE necesitase os vosos votos para gobernar non só en Vigo, senón en calquera cidade, cales son as principais medidas que lles forzarían a tomar?

Realmente non sabemos cal é o programa do PSOE aquí. Poden facer unha cousa e a contraria ao día seguinte. A nós agora mesmo preocúpanos dunha maneira central o tema da vivenda, e iso significa que os concellos se impliquen coa súa capacidade negociadora coa Sareb. Incrementar o gasto social por habitante, completar as ofertas públicas de emprego para que non falte nin un traballador social, nin un bombeiro, nin un policía… Cuestiones que son de mera xestión administrativa e coas que non vale escusarse noutra administración se o podes facer ti.