Iritzia
Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.
Pradales andueza ortuzar
Andoni Ortuzar, Imanol Pradales y Eneko Andueza tras la firma del acuerdo de gobierno.

Imanol Pradalesek aurtengo ekainean abiatu zuen Lehendakaritzako ibilbidea. Asmo ustez berrituak, aurreko lehendakariarekin aldentzeko asmoa adierazten zuten formak eta etorkizunerako proposamenak. Hitzak, azken finean. Urte bukaera iritsi da eta ekintzen garaia iritsi da. Politika publikoek ezinbestekoa dute finantzaketa; dirurik gabe ez dago eraldaketa edo norabide berri posiblerik. Aurrekontu politika da gobernu batek definitzen duen bideorriaren ‘kotoiaren froga’. Ekintzak, alegia.

“Euskadi berria. Creciendo en bienestar” izena du Pradalesen gobernuak 2025erako aurkeztutako aurrekontu proiektuak. PPk, Voxek eta Sumarrek osoko zuzenketa egin diote proiektuari eta EHBk, ordea, ez. Pasa den astean izandako berrien arabera, negoziaketarekin amaitu da, baina EHBk ez du amore ematen eta prest dago adostasun batera ailegatzeko. Azken eguneko ezusterik egon ezean, PNV eta PSEk aurkeztutako proposamenak aurrera jarraituko du oposizioaren babesik gabe.

Lanaren Ekonomia
Lanaren Ekonomia Aurrekontuen inguruko eztabaida aztergai
VV.AA.
Euskal instituzioen aurrekontuen negoziaketetan dagoen aritmetika aldagarria azaldu dugu, arreta berezia jarriz EAEko zenbakietan.

Momentu honetan aritmetika ezberdinak daude Hego Euskal Herrian. Orain arte, Gipuzkoako Foru Aldundiak PPren babesarekin atera ditu aurrera aurrekontuak. Arabakoak eta Bizkaikoak, ordea, EHBren laguntzarekin onartuko dituzte aurten lehenengoz, eta Nafarroan PSN, Geroa Bai eta Zurekin Nafarroak osatutako gobernu koalizioak EHBrekin akordioa lortu du ere.

Esan genezake euskal politikagintzaren zentro grabitazionala (eta beraz, aurrekontu politikaren muina) PNV-PSE-PSNren gobernuek markatzen dutela eta nolabaiteko indar zentripeto bat eragiten dutela. Batzuekin eta besteekin akordatzeko gaitasunaren gainetik, egonkortasun antzeko bat ageri da azken urteetako proposamen ekonomikoetan, eta fiskalitate erregresiboa eta baliabide eskasia dira horien alde ilunak, azken urteetan hainbat eragileek salatu duten politika neoliberalaren oinarri sendoak, alegia.

Aurrekontuen zenbakiak

Euskal Autonomia Erkidegoko aurrekontuetan azaleratzen da arazoa. Horretarako, titularren azpian ezkutatzen diren zenbaki hotzei erreparatu behar diegu. Eusko Jaurlaritzaren hitzetan, aurrekontuek hiru zutabe nagusi dituzte: zerbitzu publikoen indartzea, inbertsio eraldatzaileak eta komunitate sentimenduaren indartzea.

15.725 milioi euroko aurrekontua da, 2024koarekin alderatuta, %4,7 handiagoa teorian. Teorian diogu, izan ere, analisi zintzo bat egin nahi badugu, aurrekontuan Barne Produktu Gordinarekin alderatu behar dugu. Horrek erakusten du, hain zuzen, aurrekontu bat espantsiboa edo murrizketa errealetan oinarritzen den. Izan ere, normala izaten da aurrekontua igotzea inflazioa igotzen bada… baina noraino igo behar da aurrekontuek eragiteko gaitasuna izateko?

Ondo legoke D’Anjou Ogasun sailburu berriak errealismo ariketa egitea, PNVren ereduaren krisia estaltzen jarraitu beharrean.

AHTari bideratutako zuzkidurak (etorkizunean estatuak asumituko dituenak), pasa den urtean gastatu ez ziren europar funtsenak eta zorra kentzen badugu, aurten aurrekontuak BPGaren %14,1a suposatzen dute. 2009an, ordea, pisu hori %15,6koa izan zen.

2024ko aurrenkontuan aurreikusi ziren 15.000 milioi euroko dirusarreretatik urte itxierarako aurreikuspenean 14.000 baino ez dira jasoko. Alde handi hau erreforma fiskal baten bidez zuzentzeko inolako asmo barik, 2025eko aurrekontuan 15.700eko dirusarrera aurreikusten da. Ez dakigu 1.700 milioiko dirusarreren igoera hori datorren urtean zehar lortuko duten euskal ogasunek, baina zihur aski aurreikusita eta jasotakoaren arteko aldea handitzen jarraituko da, zorpetze bidezko aurrekontuak bultzatuz.

Zorpetzea politika publikorako tresna eraginkorra da, baina hazkunde garaietan baino, atzeraldi ekonomikoko epeetan izan ohi da erabilia, neoliberalismoaren aurkako politika anti-zikliko keynesiar gisa. Euskal ekonomiaren nazioartekotzea izan ahal da aurreikusitako eta lortutako dirusarreren arteko goranzko aldearen jatorria, haize hotzak baitatoz Europatik, baina ondo legoke D’Anjou Ogasun sailburu berriak errealismo ariketa egitea, PNVren ereduaren krisia estaltzen jarraitu beharrean.

Osasuna eta hezkuntzaren baliabide eskasia

Zerbitzu publikoen defentsa izan da aurtengo aurrekontuen zutabeetako bat, lehen esan bezala. Osasunera eta hezkuntzara bideratutako zuzkidurak ikusten baditugu, ELAk bere txostenean aipatu duen bezala, ikusi dezakegu nola Osasunera bideratutako dirua murriztu den BPGarekin alderatuz gero. %5,36tik %5.05era alegia. Gainera, gogoratu behar dugu Europako bataz bestekoa %7,6an kokatzen zela 2022an; EAEko aurrekontuetatik oso urruti.

Hezkuntzan egoera konplikatuagoa da, izan ere, unibertsitateak kudeatzeko departamentu berri bat jarri da martxan. Baliabide horiek kontuan hartu gabe, pasa den urteko inbertsioa eta aurtengoa antzekoak dira. Europara begiratzen badugu berriro ere, oso aldenduta gaude; aurtengo inbertsioak BPGaren %3.81a suposatzen duen bitartean, Europar Batasuneko bataz bestekoa %4,7koa da.

Ataka honetan funtsezko gaiak dira zerga politikaren benetako progresibitatea, ekonomia produktiboaren trantsizio ekologikoaren norabidetze publikoa eta gastu sozialaren biderkatzea

Aurrekontuak egiteko, ordea, ezinbestekoak dira diru sarrerak. Zerga erreformaren inguruko eztabaida konstante bat izan da azken urteetan; inplikazio praktikorik izan ez duen konstante bat alegia. Foru Aldundiek berritasun batzuk iragarri dituzten arren, ez da erreforma sakonik aurreikusi. PFEZaren tarteak deflaktatu dira azken urteetan, diru sarrera altuenen aldeko neurria izanda, errenta baxuko familientzako eragin zuzenik ez duena.

2018an, PNV-PSE koalizioa gehiengo bako gobernuan zegoenean, PNVk PPko aurrekontuak Espainian onartzearen truke jaso zuten Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuetarako PPren sustengua, Sozietate Zergaren tipo nominala %28tik %24ra jeisteko peajea onartuz. Gaur egun, Bizkaia da etekinak dituzten enpresen gaineko zerga horregatik dirusarrera gutxien biltzen duen herrialdea, handiena izan arren.

Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan. Ekonomia dagoen ataka historiko honetan eztabaida ezin da mugatu diru partida batzuk igotzera edo jaistera, eta horrek ere hitzez gehiago du ekintzez baino. Ataka honetan funtsezko gaiak dira zerga politikaren benetako progresibitatea, ekonomia produktiboaren trantsizio ekologikoa bultzatzeko norabidetze publikoa eta gastu sozialaren biderkatzea. Euskadi Berria, tamalez, ez da hain berria izango.

Elecciones autonómicas
Elecciones autonómicas La agenda ultraderechista ‘Le PeNV’ en campaña electoral
Fuera de la CAV se percibe al PNV como una derecha moderna, pero la realidad es que tiene discursos que entroncan con los marcos de la extrema derecha señalando, por ejemplo, a las personas sin recursos
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Iritzia
Antirrazismoa Donostia eta benetako lapur handiak
Lapurreta txikien arrazoi nagusia, tamalez, egiturazko pobrezia eta bazterkeria kronikoa da, eta soluzioak norabide horretan egin behar du.
Iritzia
Migranteak Pobreek molestatu egiten digute
Zer egin orain kalean lotan daudenekin? Nola aurre egin klase begirada politiko eraldatzaile batetik?
Iritzia
Vivienda Narkomfin bezalako etxe komumal gehiago behar ditugu
Egun feminismoan ditugun eztabaiden antipodetan daude etxe komunalen ereduak, gaur faltan dugun erradikaltasuna eta materialtasuna direlako horien adierazle.
Reducción de jornada
Trabajo El Gobierno aprueba el proyecto de ley para reducir la jornada laboral a 37,5 horas
La norma pasará al Congreso donde no cuenta con los apoyos necesarios de todos los socios de Gobierno, por lo que la Ministra de Trabajo ha apelado a la responsabilidad del Partido Popular para que esta nueva jornada laboral salga adelante.
Israel
Israel Netanyahu acelera los planes de ocupación total de una Gaza diezmada por el hambre
El ejército israelí quiere movilizar a 30.000 reservistas para una nueva expansión de la ofensiva sobre Gaza. Las organizaciones dependientes de la ONU alertan de la hambruna y las enfermedades en un enclave en el que escasea el agua potable.
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Madres organizadas contra los arrancamientos piden una reunión con Infancia
Pamela L.C. ve a su bebé dos horas a la semana después de que se lo retiraran dos días después de su nacimiento. Ella y otras madres han decidido organizarse para pedir medidas que frenen los arrancamientos.

Últimas

Opinión
Opinión España ya roza el 2,5% en gasto militar
Según el autor, investigador del Centre Delàs, el gasto militar real del Estado español será de 40.457 millones de euros y representará respecto al PIB el 2,48%. A esto se sumarán las inversiones comprometidas en programas de armamento.
Más noticias
Comunidad de Madrid
Universidad pública El alumnado de la UNED denuncia el “modelo antipedagógico” tras la supresión de tutorías presenciales
El proceso de eliminación de clases se remonta a 2008, aunque ha sido este año, con el nombramiento Claudia Sevilla como directora de centros asociados de Madrid, cuando el gobierno de Ayuso “ha pisado el acelerador”.
Opinión
Opinión El rentismo es racismo
La posición de las personas migrantes y racializadas en el conflicto del alquiler nos coloca como sujetos esenciales e imprescindibles en la lucha por la vivienda.
Tren de alta velocidad
Problemas ferroviarios Llegar a tu casa a las cuatro de la madrugada o cómo pasar la tarde del domingo atrapados en un tren
La línea de Iryo Sevilla-Madrid Puerta de Atocha fue uno de los 30 trenes afectados por las fuertes demoras. Su llegada, programada a las 20:50hrs, se produjo a las 3:05hrs de la madrugada sin apenas haber dado información a sus viajeros
Reducción de jornada
Reducción de jornada Cada vez está más cerca la semana laboral de 37,5 horas
Aprobada hoy en en Consejo de Ministros, la reducción de la jornada máxima legal será tramitada de urgencia en un Congreso que exigirá medidas compensatorias.
Rumanía
Rumanía La ultraderechista Alianza para la Unión de los Rumanos de George Simion se destaca para la segunda vuelta
La extrema derecha rumana sale de nuevo reforzada pese a la eliminación de la carrera electoral de su otro representante, Calin Georgescu. La segunda vuelta de las elecciones será el 18 de mayo.

Recomendadas

Laboral
Laboral Coidar sen dereitos: a loita das traballadoras nas residencias privadas de Galiza
Sen tempo nin medios para ofrecer uns coidados axeitados, alertan dunha situación insostible nos centros e denuncian a privatización dun servizo a costa do benestar das persoas maiores e dependentes.
Alemania
Alemania Ines Schwerdtner: “Los conservadores tienen esta estrategia de normalizar la AfD, pero eso ha salido muy mal”
De profesión periodista, Ines Schwerdtner ha sido una de las responsables del ascenso de Die Linke, un partido que pasó de no aparecer en las encuestas a superar el 8% en las elecciones de febrero.