Minería
A Xunta oculta desde xaneiro a solicitude dun novo megaproxecto mineiro en Touro

En pleno agosto de 2017, unha publicación no DOG ameazaba a tranquilidade das veciñas de Touro e O Pino. Atalaya Mining e Cobre San Rafael presentaban un megaproxecto para a reapertura da antiga mina, cuxos efectos son aínda visibles na zona. Daquela, a mobilización veciñal e un proxecto con todo tipo de carencias provocaron que a Xunta, en 2020, tivera que rexeitalo.

Neste tempo Cobre San Rafael seguiu instalada en Touro, acentuando e investindo cada vez máis na súa estratexia de ‘greenwashing’, da man da Cámara Mineira e do propio goberno galego. Tamén seguiron os continuos verquidos e os danos ecolóxicos aos ríos Lañas e Brandelos, malia as multas —leves a pesar da súa reincidencia— de Augas de Galicia e os supostos sistemas de tratamento da empresa.

A Xunta non só acompañou á patronal neste proceso, senón que tamén seguiu lexislando ao seu favor, como demostran a chamada ‘Lei Depredación’ ou a figura dos ‘Proxectos Industriais Estratéxicos’. Esta consideración implica que, segundo a Lei 3/2022 de 18 de outubro de áreas empresariais de Galicia, calquera proxecto poida ser considerado estratéxico se conta cun investimento de 2 millóns de euros, supoña a creación de 25 postos de traballo e acredite a titularidade do terreo onde se vai implantar o proxecto. Con isto, o goberno pode outorgar ao proxecto un carácter prioritario na tramitación, prevalencia sobre o planeamento urbanístico vixente, a non suxeción aos títulos de competencia municipal, a concesión de subvencións sen concorrencia competitiva ou a súa declaración de utilidade pública e interese social a efectos expropiatorios, entre outros moitos beneficios.

A mineira entregou en xaneiro a documentación dun novo proxecto, que ocuparía máis de 800 hectáreas, cunha balsa de residuos tóxicos de 23 millóns de metros cúbicos e 1,6 km de lonxitude.

Nese marco, documentos aos que tivo acceso O Salto revelan que, o 23 de xaneiro, a mineira Cobre San Rafael solicitou á Xunta a consideración dun novo megaproxecto de reapertura da mina como Proxecto Industrial Estratéxico. Cómpre lembrar que a denegación da Xunta do proxecto de reapertura anterior foi recurrido pola mercantil. Malia que este recurso está pendente de sentenza polo TSXG, a Xunta recibiu e agochou aos concellos e á veciñanza a documentación dun novo proxecto.

Segundo explican nun comunicado 122 colectivos asinantes contrarios á reapertura da mina, a consideración como Proxecto Industrial Estratéxico facilitaría os trámites antes mencionados á promotora: “Preténdese que sexa unha tramitación exprés que impida a participación pública e que os organismos sectoriais non dispoñan de tempo suficiente para emitir os seus informes. Debe terse en conta que o proxecto está composto por millares de páxinas e centos de documentos anexos.”

Desde que a Xunta recibiu a documentación, ademais dunhas eleccións onde o tema foi agochado, representantes da Xunta e das promotoras dos proxectos estiveron reunidos en varias ocasións. Unha delas, a máis visible, no Encontro da patronal galega e mineira en Sober, onde estiveron os conselleiros de Emprego e Medio Rural, o CEO de Atalaya Mining (promotora de Touro) ou o organizador, co apoio da Xunta, o ‘lobbysta’ Venancio Salcines. Malia a todo isto, a información seguiu agochada durante todo este tempo, ata a obtención da documentación por parte dos colectivos e a cidadanía.

“O único que cambiou nos últimos 4 anos foi a cantidade de diñeiro ‘investido’ pola mineira en propaganda e campañas de desinformación”, explican os colectivos no comunicado.

Ante este novo megaproxecto, máis dun cento de colectivos veciñais e da sociedade civil galega asinan un manifesto no que amosan “máis rotundo rexeitamento á nova tentativa de Atalaya Mining de forzar a aprobación da abertura da mina de Touro”. Segundo recollen no comunicado, o proxecto é unha “copia barata” do proxecto rexeitado pola propia Xunta debido a súa inviabilidade e polos seus impactos sobre o sistema fluvial do río Ulla e o Camiño de Santiago. Ademais, advirten das repercusións “totalmente negativas no tecido empresarial sostible e xa consolidado nunha comarca onde as tasas de desemprego son das máis baixas”.

O novo proxecto, segundo a documentación á que se tivo acceso e sinala o comunicado, terá as seguintes características: “Unha balsa de 23 millóns de metros cúbicos de residuos tóxicos, con 1,6 km de lonxitude e unha altura similar á da Catedral de Santiago. O depósito de residuos está a menos de 500 metros do núcleo de poboación Arinteiro cuxa poboación sería aniquilada en caso dun accidente”. Segundo os colectivos que asinan o manifesto contra esta reapertura, “o único que cambiou nos últimos 4 anos foi a cantidade de diñeiro ‘investido’ pola mineira en propaganda e campañas de desinformación sobre a realidade do proxecto, que ocuparía máis de 800 hectáreas”, incluindo terreos agrarios con produción e tamén o Polígono Industrial de Touro, onde se ubica a empresa Galchimia e na que traballan 50 persoas.

Ademais, os colectivos anuncian unha “mobilización masiva e sen precedentes para impedir o fraude que supón declarar como proxecto industrial estratéxico unha proposta que xa foi declarada ambientalmente inviábel”.