Municipalismo
Tokiko burujabetza zerumuga gisa

Burujabetzari buruz mintzatzen garenean, udalaz gaindiko politikaren eta estatuaren teorien kontzeptuekin lotuta dagoela pentsatu ohi dugu: badirudi subiranotasunaren nozioa estatu edo nazio mailako politikaren esparruan baino ez dela sartzen. Hala ere, munizipalismoaren ideia nagusia herriaren burujabetza berreskuratzea da; eta horrek esan nahi du apustu munizipalistak herriko auzokideek beren bizitzen jabe izatea bilatzen duela, tokiko eremua espaziorik hurbil eta berehalakoena baita haien behar konkretuak eta zeharkakoak aldarrikatzeko. Beraz, burujabetzaren ikuspegia udal mailan barneratu behar da ere, herritarrek beren bide propioa egin dezaten eguneroko ekintzetan, beren herrietan. Eta bide hori instituzionalizatzen ari da: 1991n herri-plataforma munizipalistek 175 aulki lortu zituzten Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban, baina 402 zinegotzi dituzte gaur egun.

Munizipalismoaren adibide ditugu herri-plataforma gobernatzaileak: Karrantza Zabala, Armendu Ibarrangelun, La Voz del Pueblo Etxebarrin, Zalla Bai, Abadiñoko Independenteak eta ADIE Orozkon

Lehenik, burujabetza lokala argiago ulertzen da halako plataformek globalizazio neoliberalaren aurkako erresistentzia enklabe moduan jokatzen dutenean: pribatizazioen aurrean, herri-plataforma batzuek munizipalizazio prozesuak burutu dituzte. Hau da, publikoaren paradigma berreskuratzen dute eta kanpoko enpresei zerbitzuak azpikontratatzeari uzten diote (posible denean). Horren adibide ditugu herri-plataforma munizipalista eta gobernatzaileak: Karrantza Zabala, Armendu Ibarrangelun, La Voz del Pueblo Etxebarrin, Zalla Bai, Abadiñoko Independenteak eta ADIE Orozkon. Haiek erakutsi dute munizipalizazioaren ideia ez dela soilik dirua aurreztea ondoren gizarte ongizatean inbertitzeko, baizik eta kontratazio publiko handiagoa sustatzea, langile publikoen lan-baldintzak bermatzea eta herri horietan jarduten duten enpresei gizarte-klausulak eskatzea. Neurri horiek eraginkorrak dira langabezia-tasa murrizteko orduan, Etxebarrin edo Ibarrangelun gertatu bezala.

Gainera, Euskalerriak badauka sustraitze oso ahaltsua kooperatibei, elkarrekiko laguntza sareei, auzolanei eta elkartasunari dagokienez; beraz, etorkizun handiko lur emankorra da herri-plataforma munizipalistak eraikitzeko. Posible da burujabetza ekonomikoa bultzatzen jarraitzea, globalizazio ultra-neoliberala hobesten duen testuinguru batean murgilduta egon arren. Posible da deslurralderatutakoa lurralderatzea.

Hurbiltasun posizio batetik, bizilagunen kritikak, eskakizunak eta beharrak antzematen dituzte herri-plataformek : tokiko hautagaitzak herrian sustraituak baitaude, entzuteko, laguntzeko eta aldarrikatzeko

Bigarrenik, burujabetasun demokratikoaren balioa azpimarratu behar da arlo lokalean: estatuko gizarte-eragileek beren herritarrekiko erantzukizuna ekiditen dute kanpotik inposatutako baldintzak betetzearen izenean. Herri-plataforma gehienak egoera hori aldatzeko helburuarekin sortzen dira, erantzukizuna eta ardura izateko. Hurbiltasun posizio batetik, bizilagunen kritikak, eskakizunak eta beharrak antzematen dituzte: tokiko hautagaitzak herrian sustraituak baitaude, entzuteko, laguntzeko eta aldarrikatzeko. Azken finean, herritarren ondoan agertzeko. Herri-plataformak erresistentzia demokratikoaren inguruko giltzarriak dira urrun dauden eta ezezagunak diren erakundeen inposizioen aurrean, eta horrek esan nahi du hurbiltasunak baduela bere indarra ere herria ahalduntzeko orduan. Udala bezain hurbileko erakunderik ez dago eskubide demokratiko, sozial, linguistiko, zibil eta ekologikoak defendatzeko eta herritarren artean bultzatzeko. Beraz, burujabetza lokala bada gaur egun erantzun demokratiko bat muturreko eskuinek indarra hartzen duten testuinguru batean.