O prelo
E que facemos con esta dor?

A última novela de Berta Dávila reflexiona sobre os vínculos familiares e os distintos xeitos de afrontar o dó.
A Ferida Imaxinaria Libro
21 abr 2024 06:00

Unha atmosfera particular como un corpo de auga na intemperie. A última novela de Berta Dávila avanza devagar, sutil, lixeira sobre ese corpo sen chegar a romper a tensión superficial. Nós, as lectoras, miramos as ondas que fai o vento sobre a auga e deixámonos guiar cara ao mar aberto onde podemos ficar un tempo e decatarnos que, debaixo do que quedou, hai, en realidade, movemento salvaxe nas profundidades.

Na novela seguimos dúas parellas de irmás distanciadas pola dor da morte, por un dó que presenta unha única resposta: fuxir. Ou ben cara a dentro, ou o suficientemente lonxe para tentar rachar as fronteiras do vínculo familiar. A lectura dialoga de certo xeito con Irmá Paxaro, de Tamara Andrés: “miña irmá é / un paxaro / que xa non me fala”. Pero, a diferenza do poemario de Andrés, A Ferida imaxinaria non dá moitas voltas ao pasado nin se interesa polos eventos previos á ruptura das irmás. Nese sentido, non é un texto nostálxico que procura a traxectoria das relacións para tentar explicar o lugar no que se atopa cada unha no presente da ficción. En troques, estamos inmóbiles, sempre ao pé da incerteza dun futuro que non chega, pero que ao longo das páxinas se mantén como promesa a través da inminente chegada dun eclipse.

As catro personaxes da novela atopan os seus propios xeitos de afrontar o dó e é xusto nesta especie de xogo de contraposicións, que as diferenzas entre as personaxes se fan máis patentes e os seus actos e afeccións toman dimensión.

Así, aínda que a temática xire arredor da morte, o xogo de contrastes permite que certas pasaxes do libro estean escritas con sentido do humor, o cal está presente na ironía coa que se expoñen as distintas respostas emocionais. As personaxes, relacionadas entre si, poden rir de si mesmas e do absurdo que semellan certas trivialidades fronte a dor.

“Diría que estaba a piques de enfermar de melancolía, de nostalxia e de resignación, pero decateime de que non tiña diñeiro abondo para todo iso. Cando a tentación da autocompaixón reaparecía, pensaba no diñeiro que non tiña e o enfado sepultaba a languidez anterior”.

Por outra banda, é preciso salientar a aparición dos animais na novela de Dávila. Estes non son escritos coa intención de romantizar o vínculo humanidade-animal, nin tampouco a autora procura inserirse nas narrativas que reflexionan sobre o post-humano. En A ferida imaxinaria, os animais son quen ancora as personaxes á realidade, aínda que semelle que están alí xusto coa intención contraria. O texto presenta a pregunta: que depositamos neles?, que nos revela de nós a súa fraxilidade?

En todos os casos, a irrupción da natureza (xa sexan os eventos astronómicos por vir, o paso do tempo que se materializa nos cambios estacionais nas plantas ou os diferentes animais ao redor das protagonistas) é un recordatorio constante da morte, do paso do tempo, da fraxilidade da vida, da falta de “finalidade” que ten a existencia en si mesma e do continuo rexurdimento cíclico.

A aparición destes factores é importante na medida en que a morte arrinca a estabilidade e pon en perigo a estrutura vital que tiñamos até entón. Así, queda atopar outras perspectivas sobre a existencia que nos permitan retomar a propia.

****

Ao longo da novela, vemos algunhas personaxes nunha constante loita por evitar ser devoradas pola memoria, pero ao final, é xusto o acto de faceren memoria o que pode desaparecer unha das barreiras interpostas para aceptar o dó.

Nese senso, A ferida imaxinaria podería dialogar tamén co texto da rabina Delphine Horvilleur, Vivir cos nosos mortos (Editorial Asteroide, 2022), quen apunta que “a desaparición brutal secuestra o conxunto dunha existencia que, non obstante, non debe reducirse ao seu desenlace. Non contar nunca a vida a partir do final, senón a partir do que nela se cría ‘sen fin’. Saber dicir todo o que foi e o que puido ser, moito antes de dicir o que xa non será”.

Así, Berta Dávila propón o acto de lembrar, de atreverse a facer memoria, como un xeito de sandar e de facer fronte ao dó, de aceptalo.

“É posible fuxir cara adiante coa imaxinación ou fuxir cara atrás co recordo, pero no primeiro caso algunha veces unha non é abondo resistente como para soportar a tensión de escapar, e no segundo caso unha bate sempre con aquilo que a persegue ou con aquilo que teme. De todos os modos, o problema de instalarse na fuxida é esquecer quen era antes diso e meso se algunha vez fuches alguén”.

A pesar da tendencia a fuxir das personaxes, son os encontros con outras persoas os que terminan por dar sentido e aliviar as doenzas. O encontro alixeira a carga e axuda a recoñecer o que sentimos, onde estamos e quen somos. A ferida imaxinaria fala do moito que precisamos, do soporte das palabras, doutras miradas e doutras experiencias nas que nos poidamos reflectir e que nos axuden a dar o seguinte paso. Non para dirixirnos cara ao futuro, senón para seguir no presente.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Poesía
Culturas Joan Brossa, el mago que jugó con la poesía para reinventar el poder de la palabra
Casi inabarcable, la producción creativa de Joan Brossa se expandió a lo largo —durante medio siglo XX— y a lo ancho —de sonetos a piezas teatrales, pasando por carteles o poemas objeto— para tender puentes entre el arte, la política y el humor.
Literatura
50 aniversario Aresti vive en la memoria de un pueblo vasco en disputa
Hoy comienzan en Bilbao los actos del 50 aniversario de la muerte de Gabriel Aresti, referencia ineludible e incómoda de la literatura vasca moderna.
Feminismos
Feminismo “Gatazka eta abusua ez dira gauza bera”, feminismoko eztabaidei heltzeko
Laura Macayaren liburua ekarri du euskarara Katakrakek. Amaia Astobizak itzuli du, feminismoaren baitako eztabaidak ireki eta beste begirada batzuetatik ekiteko helburuarekin.
Palestina
Genocidio Israel sigue atacando hospitales, la ONU habla del peor momento en los 18 meses de asedio
No hay tregua en Gaza, donde Israel ha recrudecido las matanzas y sigue sin permitir el acceso de alimentos y productos de primera necesidad. La ONU denuncia asimismo el asesinato de más de 70 civiles en Líbano.
Grecia
Grecia Frontex pone de nuevo la mirada en Grecia
En enero de 2025 el Tribunal Europeo de Derechos Humanos acusó a las autoridades griegas de llevar a cabo devoluciones forzadas de manera sistemática.
Crisis climática
Balance climático El Mediterráneo se consolida como zona especialmente vulnerable al cambio climático
Las víctimas de la dana suponen dos tercios de las muertes por fenómenos extremos en Europa en 2024, según un informe conjunto de Copernicus y la Organización Meteorológica Mundial que hace un balance climático del continente el pasado año.
Opinión
Opinión La coherencia de las políticas de Trump
No se pueden entender los aranceles de Trump sin su lucha por el control de los recursos minerales, sin Groenlandia, Ucrania o la República Democrática de Congo.
Comunidad de Madrid
Memoria histórica Contra la basura y el olvido: tras la pista de los cuerpos y de la memoria de los brigadistas internacionales
El Salto acompaña a un contingente internacional de políticos, políticas y activistas en una ruta en memoria de los brigadistas internacionales que acudieron a luchar a España contra el fascismo, en un ejercicio inspirador para el presente.
Barcelona
Barcelona Activistas de los derechos humanos piden la retención de un barco dispuesto para armar a Israel
La naviera Maersk está transportando estos días componentes para los cazas F-35. El Estatuto de Roma sobre genocidio contempla acciones legales contra las empresas que favorecen las masacres.

Últimas

El Salto n.78
El Salto 78 Nueva revista, viejas injusticias: hablemos de Violencia Institucional
En el último número de la revista de El Salto dedicamos la portada y nuestro “Panorama” a una de las violencias que sufren las mujeres solo por el hecho de serlo, la que aún a día de hoy emana de un sistema irracional y patriarcal.
Más noticias
Comunidad de Madrid
Educación El Gobierno de Ayuso deberá pagar 1.000 euros a una profesora por el exceso de horas lectivas
Según CCOO, hasta 6.500 profesoras y profesoras se podrán acoger a esta sentencia que supone una penalización a la Comunidad de Madrid por el exceso de horas extras que realiza el profesorado.
Ayuntamiento de Madrid
Huelga de basuras Huelga indefinida de basuras en Madrid desde el 21 de abril tras romperse las negociaciones
Los representantes sindicales fuerzan el paro para obligar a las empresas subcontratadas por el Ayuntamiento a escuchar sus propuestas. El Ayuntamiento fija servicios mínimos del 50 %.
València
València CGT denuncia graves incumplimientos del plan de inundaciones en la dana de València
Un informe incorporado a la causa judicial señala la falta de seguimiento de los propios protocolos autonómicos en el día de la tragedia y la víspera.

Recomendadas

Poesía
Culturas Joan Brossa, el mago que jugó con la poesía para reinventar el poder de la palabra
Casi inabarcable, la producción creativa de Joan Brossa se expandió a lo largo —durante medio siglo XX— y a lo ancho —de sonetos a piezas teatrales, pasando por carteles o poemas objeto— para tender puentes entre el arte, la política y el humor.
República del Sudán
Sudán Cara a. Un Sudán en guerra
Se cumplen dos años de una guerra que ya deja más de 13 millones de personas desplazadas y más de ocho millones de sudaneses al borde de la inanición.
Galicia
Galicia La TVG se gasta 839.772 euros en un programa de Miguel Lago y lo saca de parrilla tras hundirse en audiencia
El programa ‘O novo rei da comedia’ apenas llegó a los 36.000 espectadores de media en su estreno y cayó en picado en su hasta ahora última emisión al 3,4% de cuota de pantalla en una cadena que tuvo de cuota media en marzo un 8,1%.
Globalización
Crisis del multilateralismo El terremoto Trump sacude las instituciones del orden mundial y la “globalización feliz”
Muchas de las instituciones que marcaron la vida internacional desde la caída del Muro han entrado en crisis. ¿Todas? No, especialmente aquellas que intentan regular los derechos humanos, de los pueblos y de la naturaleza.