O prelo
E que facemos con esta dor?

A última novela de Berta Dávila reflexiona sobre os vínculos familiares e os distintos xeitos de afrontar o dó.
A Ferida Imaxinaria Libro
21 abr 2024 06:00

Unha atmosfera particular como un corpo de auga na intemperie. A última novela de Berta Dávila avanza devagar, sutil, lixeira sobre ese corpo sen chegar a romper a tensión superficial. Nós, as lectoras, miramos as ondas que fai o vento sobre a auga e deixámonos guiar cara ao mar aberto onde podemos ficar un tempo e decatarnos que, debaixo do que quedou, hai, en realidade, movemento salvaxe nas profundidades.

Na novela seguimos dúas parellas de irmás distanciadas pola dor da morte, por un dó que presenta unha única resposta: fuxir. Ou ben cara a dentro, ou o suficientemente lonxe para tentar rachar as fronteiras do vínculo familiar. A lectura dialoga de certo xeito con Irmá Paxaro, de Tamara Andrés: “miña irmá é / un paxaro / que xa non me fala”. Pero, a diferenza do poemario de Andrés, A Ferida imaxinaria non dá moitas voltas ao pasado nin se interesa polos eventos previos á ruptura das irmás. Nese sentido, non é un texto nostálxico que procura a traxectoria das relacións para tentar explicar o lugar no que se atopa cada unha no presente da ficción. En troques, estamos inmóbiles, sempre ao pé da incerteza dun futuro que non chega, pero que ao longo das páxinas se mantén como promesa a través da inminente chegada dun eclipse.

As catro personaxes da novela atopan os seus propios xeitos de afrontar o dó e é xusto nesta especie de xogo de contraposicións, que as diferenzas entre as personaxes se fan máis patentes e os seus actos e afeccións toman dimensión.

Así, aínda que a temática xire arredor da morte, o xogo de contrastes permite que certas pasaxes do libro estean escritas con sentido do humor, o cal está presente na ironía coa que se expoñen as distintas respostas emocionais. As personaxes, relacionadas entre si, poden rir de si mesmas e do absurdo que semellan certas trivialidades fronte a dor.

“Diría que estaba a piques de enfermar de melancolía, de nostalxia e de resignación, pero decateime de que non tiña diñeiro abondo para todo iso. Cando a tentación da autocompaixón reaparecía, pensaba no diñeiro que non tiña e o enfado sepultaba a languidez anterior”.

Por outra banda, é preciso salientar a aparición dos animais na novela de Dávila. Estes non son escritos coa intención de romantizar o vínculo humanidade-animal, nin tampouco a autora procura inserirse nas narrativas que reflexionan sobre o post-humano. En A ferida imaxinaria, os animais son quen ancora as personaxes á realidade, aínda que semelle que están alí xusto coa intención contraria. O texto presenta a pregunta: que depositamos neles?, que nos revela de nós a súa fraxilidade?

En todos os casos, a irrupción da natureza (xa sexan os eventos astronómicos por vir, o paso do tempo que se materializa nos cambios estacionais nas plantas ou os diferentes animais ao redor das protagonistas) é un recordatorio constante da morte, do paso do tempo, da fraxilidade da vida, da falta de “finalidade” que ten a existencia en si mesma e do continuo rexurdimento cíclico.

A aparición destes factores é importante na medida en que a morte arrinca a estabilidade e pon en perigo a estrutura vital que tiñamos até entón. Así, queda atopar outras perspectivas sobre a existencia que nos permitan retomar a propia.

****

Ao longo da novela, vemos algunhas personaxes nunha constante loita por evitar ser devoradas pola memoria, pero ao final, é xusto o acto de faceren memoria o que pode desaparecer unha das barreiras interpostas para aceptar o dó.

Nese senso, A ferida imaxinaria podería dialogar tamén co texto da rabina Delphine Horvilleur, Vivir cos nosos mortos (Editorial Asteroide, 2022), quen apunta que “a desaparición brutal secuestra o conxunto dunha existencia que, non obstante, non debe reducirse ao seu desenlace. Non contar nunca a vida a partir do final, senón a partir do que nela se cría ‘sen fin’. Saber dicir todo o que foi e o que puido ser, moito antes de dicir o que xa non será”.

Así, Berta Dávila propón o acto de lembrar, de atreverse a facer memoria, como un xeito de sandar e de facer fronte ao dó, de aceptalo.

“É posible fuxir cara adiante coa imaxinación ou fuxir cara atrás co recordo, pero no primeiro caso algunha veces unha non é abondo resistente como para soportar a tensión de escapar, e no segundo caso unha bate sempre con aquilo que a persegue ou con aquilo que teme. De todos os modos, o problema de instalarse na fuxida é esquecer quen era antes diso e meso se algunha vez fuches alguén”.

A pesar da tendencia a fuxir das personaxes, son os encontros con outras persoas os que terminan por dar sentido e aliviar as doenzas. O encontro alixeira a carga e axuda a recoñecer o que sentimos, onde estamos e quen somos. A ferida imaxinaria fala do moito que precisamos, do soporte das palabras, doutras miradas e doutras experiencias nas que nos poidamos reflectir e que nos axuden a dar o seguinte paso. Non para dirixirnos cara ao futuro, senón para seguir no presente.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Literatura
McKenzie Wark “Mi transición fue como un montón de pequeñas ediciones”
‘Amor, dinero, sexo y muerte’ (Caja Negra, 2025) se presenta como un libro de “memorias”, pero no es exactamente eso. La obra recoge una docena de cartas en las que Warck se aproxima a los temas de sus obras anteriores de una forma íntima.
Opinión socias
Literatura Orwell y el nuevo mundo
Ahora que se han normalizado brutales situaciones de desigualdad, de injusticia, de violencia, guerra y muerte, haríamos bien en recuperar a Orwell.
Literatura
Daria Serenko “Mi patria parece un cementerio”
La autora rusa Daria Serenko está exiliada en España desde el año 2023. Es una de las miles de personas consideradas “agentes extranjeros” por el Gobierno de Vladimir Putin. Serenko presenta su libro 'Deseo cenizas para mi casa'.
Crisis climática
Informe de la OMM El nivel del mar se disparó en un 2024 que contabilizó el mayor número de desplazados climáticos en 16 años
El balance climático de 2024 de la Organización Meteorológica Mundial resalta datos preocupantes en indicadores clave de la crisis climática y confirma que el pasado fue el año más cálido jamás registrado.
Activismos
Movementos sociais Guerra xeopolítica e loitas sociais: un ciclo de conferencias aborda en Vigo as raíces dun mundo en crise
Poñentes como Xosé Manuel Beiras, Miguel Urbán, Queralt Castillo ou Aurora Moreno abordarán algunhas das cuestións clave para analizar o presente e argallar ideas para o futuro nunhas xornadas organizadas polo grupo de activistas Ecoar.
Crisis climática
Informe España experimentó 28 días de temperaturas por encima de la media en invierno por el cambio climático
València experimentó el mayor número de días por encima de la media (33) y Barcelona vivió la mayor intensidad de la anomalía: 1,4ºC sobre el promedio. Casi 394 millones de personas por todo el mundo sufrieron 30 días o más inusualmente cálidos.

Últimas

Más noticias
Arte
Arte y memoria histórica Un artista renuncia a un premio de la Academia de Bellas Artes Canaria por su defensa del monumento a Franco
Acaymo S. Cuesta argumenta que la posición de la Academia con respecto al ‘Monumento al Caudillo’ de Juan de Ávalos es contraria a los principios democráticos que defiende y no recogerá el galardón.
Análisis
Análisis La hipérbole pasa factura a Vox y deja la mayoría absoluta en manos de Sumar y Podemos
La caída de dos puntos de Vox muestra cómo la izquierda y el PSOE podrían seguir teniendo una oportunidad de evitar un Ejecutivo del Partido Popular con la ultraderecha.
València
Racismo El Aita Mari se querella contra Vox Borriana y un diputado ultra por llamarles “barco negrero”
Un edil de Borriana y diputado autonómico ultra les acusó de ser “barco de negreros” y “cooperador necesario de las mafias de tráfico de personas”. El partido difundió estas declaraciones.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente A Xunta desoe a oposición social e dá luz verde ambiental á celulosa de Altri e Greenalia
O informe da administración galega, gobernada polo PP de Alfonso Rueda, conclúe que a proposta é “ambientalmente viable” e pasa por alto as decenas de miles de alegacións presentadas, así como a contestación social.
Costas
Costa A ría de Arousa, ao bordo do colapso ecosistémico
A principal produtora de marisco de Galiza afronta unha crise sen precedentes; o impacto da contaminación actual e a de potenciais industrias como Altri ou a reapertura da mina de Touro poñen en perigo o sector do mar.
Medio ambiente
Medio ambiente Miles de persoas enchen as prazas galegas contra o ‘si’ ambiental da Xunta a Altri
A Plataforma Ulloa Viva logrou mobilizar decenas de concentracións nos concellos da conca do río Ulla e máis alá para protestar contra a Declaración de Impacto Ambiental aprobada polo Goberno de Alfonso Rueda para a celulosa.
Cine
Vicente Monroy “El capitalismo es un ejercicio de destrucción de la curiosidad”
En su nuevo ensayo, Vicente Monroy convierte la penumbra de las salas de cine en protagonista, tejiendo un relato fascinante que une sus dos grandes pasiones: el cine y la arquitectura.