O prelo
Fuxir ao bosque dos raposos aforcados

A obra de Arto Paasilinna é célebre polo seu vencello cos espazos da natureza finesa. Os animais non humanos e os escenarios naturais participan nunha narrativa que se disputa o conxunto de problemas morais que experimentan os personaxes humanos. Paasilinna é o narrador dunha natureza activa e procura non representar o peor da ornamentación literaria dos bosques e da vida agreste.

O bosque dos raposos aforcados é a novela gráfica que Nicolas Dumontheuil adaptou da obra orixinal de Paasilinna. Polo tanto, a lectora atópase ante un texto dobremente mediado: primeiro pola obra de Dumontheuil e despois pola tradución de Sergio Gómez Blanco. Esta traxectoria supón unha viaxe de decisións estéticas e conceptuais que convén atender.

Nesta versión hai unha sutil reelaboración do ritmo narrativo. Os pensamentos dos personaxes e a descrición dos montes fineses experimentan dúas adaptacións esperables. No primeiro caso, quizais o máis arriscado, o razoamento propio dos protagonistas queda implícito. Se na novela, as accións poden ser anticipadas, na obra de Dumontheuil a operación é contraria: entendemos o mundo interior despois de que o personaxe obre. No segundo caso, a descrición espacial aparece demostrada na forza das ilustracións. Neste caso, a imaxe paisaxística ten especial protagonismo e anima unha idea sobre a forza da orde natural.

O bosque dos raposos aforcados é unha novela gráfica en que o espazo non urbano é un oco de reparación para a vida individual. Alí se reunen personaxes que liscan da súa propia intimidade, da relación coa autoridade e do seu pasado. A Laponia finesa é un refuxio, unha cabana en que é posible confrontar a tensión persoal e a persecución. Tamén é unha gorida onde se exploran formas de vida colectiva, onde se relacionan personaxes que están lonxe de se asumir como exemplares. En tódolos casos, atopamos suxeitos cuestionables, que recoñecen e discuten a súa propia abxección. Son o tipo de entidades que se atopan esgotados de si mesmos.

Como sucede na prosa de Paasilinna, achegados a estes seres, habitan os animais non humanos. Neste caso, unha entidade observadora que non está afastada do conflito colectivo e, aínda máis importante, non aparece agochada pola esperanza da fidelidade animal. Atopamos un ser que actúa de acordo cos seus propios instintos, coa súa relación na vida silvestre. Cincocentos, o nome do raposo que contempla a historia desde o bosque exterior, é un acompañante que non abandona a súa condición elemental, pois non hai nel a inxusta cortesía que esperamos dos cans. O autor presenta un animal co seu propio sentido de liberdade. Un raposo que é un raposo aínda cando isto supoña a ruptura dos rituais humanos.

Esta obra tamén ten a vontade de propoñer escenarios  con personaxes disímiles en situacións fortuítas. Hai na súa prosa unha sutil débeda de aquela literatura do xogo beckettiano  o da brincadeira poética en Drummond de Andrade. É tamén o mecanismo daquel chiste en que o obxectivo e colocar suxeitos marcadamente diferenciados en escenarios que posibiliten a súa relación coa vontade de que o encontro esperte o efecto humorístico. Isto supón asumir as situacións que se atopan nos lindes da verosimilitude, o xiro contra-intuitivo das posibilidades. Xa que logo, trátase dun humor que descansa sobre personaxes que desafían os seus propios supostos de racionalidade: un comandante que vítima da culpa e o medo, asume a súa propia subordinación. Nesta novela, a lectora achegase a un xogo de xiros que convén asumir nun ton que foxe do rexistro realista.

Achegarnos á obra de Paasilinna tamén supón asumir unha forma especial de articular os acontecementos que responden a un principio moi similar xa exposto. Nesta obra, os acontecementos atopan a súa resolución de forma imprevista porque se leva ao límite un trazo de carácter. Só desde a sensibilidade que suxire o xogo e mais a piada é posible asumir o relato. Suxerimos á lectora partir desde ese lugar perceptivo ou desde o diálogo que se pode mantér con certo tipo de tradición humorística.

É por iso que a ficción do encerro que atopamos nesta novela é unha condición narrativa necesaria, pois, como se pode supor, posibilita un xogo de relacións e enguedellas necesarias para manter o efecto humorístico entre personaxes. Nese espazo é preciso construír acordos, estratexias e un xeito de vida común que resulta posibilitante do ton que se repite nesta obra de Paasilinna.

Esta obra foi publicada en 2022 por Rinoceronte editora e suma ao seu catálogo unha adaptación dun dos autores fineses más destacable dos últimos cincuenta anos.