Opinión
Nomear a dor

“Dor non é apotegma.É oración”

A dor non é unha enfermidade. Non é un defecto. Non é algo mesurable. A dor é diferente en cada persoa. Atópase a medio camiño entre o físico e o psicolóxico. “É unha agulla encetada que se inexiste unha vez perdida baixo a pel”. Así a describe Emma Pedreira no seu fanzine Unha palabra ou un dedo teu na nosa cona non bastarán para sandarnos. A obra, editada con tino por Jorge R. Durán, contén ademais do texto colaxes da autora, elaboradas en moitas ocasións a partir de ilustracións de anatomía. Este breve poemario constrúese coa vontade de estudar o inestudable: o misterio da dor, unha sensación subxectiva pero evidente que atopamos nestas páxinas coma unha figura semellante ao cravo rosaliano.

“Hai días nos que a ausencia de dormanca”

O corpo, indubidable protagonista da obra, establécese coma unha colección de desperfectos: marcas de aleitar, dentes caídos, peles mortas, a dentamia da ansiedade… Pedreira fai reconto dos danos como sedimentos do tempo e fainos chegar así a súa oración. Se cadra a dor non é unha presenza, senón unha carencia, algo que nos fai desexar. A dor trae o futuro. Porén, este corpo diseccionado ante os nosos ollos non é un corpo calquera. A autora non dubida en vencellar a dor inexplorada ao xénero feminino. Cómpre ter en conta que dúas de cada tres persoas que sofren dor crónica son mulleres, que a gran maioría de avances no campo da saúde se fixeron a partir do universal masculino (“Se tes que entenderme desde o teu corpo /debúxame”, “O corazón un pouco máis aquí, /o fígado un pouco máis pequeno”) e que, aínda agora, a muller se asocia á irracionalidade, á sensibilidade, ao misticismo. Desta maneira, o corpo feminino segue a verse coma un enigma, o que provoca que moitas doenzas feminizadas permanezan na escuridade.

“Histéricas fomos todas ata que comezastes a apalparnoscoa luz prendida”

Fronte ao descoñecemento científico, Emma Pedreira pon sobre a mesa a necesidade do autocoñecemento, de poñer en palabras aquilo que nos acompaña, de facer as paces co cravo coma cun vello inimigo. O anti-manual de anatomía que temos entre as mans transfórmase aos poucos nunha reivindicación do poético para nomear a dor fronte a unha ollada parcial que estigmatiza os nosos corpos. O fanzine desapréndenos a linguaxe técnica e substitúea polo poema, tamén graficamente, xa que nas representacións do corpo humano as frechas pasan de sinalar a terminoloxía médica a sinalar os versos de Emma.

“O único que quero é que o de dentro teña un nomepara falarlle.”

A voz poética aprende a bruar para enunciarse, porque o maior dano que se pode sofrer, máis que a dor, a enfermidade e a incomprensión, é o silencio. “Feroces no berro. /Asustadas no silencio.”, as histéricas de Pedreira empuñan a súa colección de dores, berran, choran e revólvense contra unha ciencia patriarcal que non bastará para sandalas.

O pdf liberado do fanzine pódese conseguir escribindo á propia autora. Pareceume necesario facer esta recensión porque, se xa é difícil atopar información sobre libros publicados fóra dos grandes selos, aínda é máis difícil atopala sobre obras autoeditadas, e considero que no mundo do fanzine se move moi boa literatura. Este Unha palabra ou un dedo teu na nosa cona non bastarán para sandarnos é un bo exemplo.