O prelo
Todo corpo ten morada a par do tigre

Welcome to Sing Sing, a obra de Elvira Ribeiro, propón un xeito de experimentar os lindes territoriais e a ausencia de liberdade.
26 feb 2023 19:39

A catividade ten os seus propios problemas narrativos. A saber, asumir que está sometida ao feito de se narrar a si mesma. Desa idea despréndese o afouto subxénero das cartas carcerarias, cuxa contido descansa sobre a idea de non perder de vista —ás veces de forma completamente implícita— o encerro. Non hai palabra, desde a ausencia de liberdade, que non anuncie a súa orixe de cativerio ou os lindes mesmo da súa propia enunciación.

Trataríase entón dun castigo á palabra porque non atoparía o seu propio espazo, a súa forma de habitar a lingua nun universo infinito de posibilidades. Con todo, tamén é inxusto asumir que a experiencia da liberdade é tan prometedora en tódolos casos. Porque as palabras escritas fóra da catividade, tamén poden narrar os seus propios lindes. Iso é Welcome to Sing Sing de Elvira Ribeiro.

A poeta pontevedresa ten xa unha gran traxectoria poética que mestura tanto a escrita para nenos e nenas como aquela dirixida ao público maior. Elvira interésase pola palabra desde horizontes moi heteroxéneos: a música, a experiencia dixital, o vídeo. Hai na súa experiencia poética unha vontade de desprazamento xeográfico e estético repetido.

Welcome to Sing Sing divídese tres en apartados. Cada un é un libro de poemas por si mesmo: «Siberia Mon Amour», «Welcome to Sing Sing» e «playlist para unha retirada», que recibiu o IV Premio de Poesía Manuel Leiras Pulpeiro.

Trátase de tres obras que dialogan de forma sutil, que comparten a preocupación polas formas diferentes de experimentar o cativerio e o desterro agreste:

Era unha nómade eu unha indíxena
nanai aínda non ameazada unha rena
altiva e resistente a ser domesticada
unha rena apareándose urrando
no bosque que estrema co río do dragón negro

Esta voz, acompañante na primeira parte da obra, atende unha forma de desterro que non se relaciona tanto coa melancolía como co estado que mantén na experiencia silvestre. A nómade —indíxena e estranxeira ao mesmo tempo— nunca está asimilada. Permanece aberta ao espazo do corpo non adestrado.  Ese é o nomadismo que propón Elvira: non só xeográfico senón tamén animal. Para a obra, a distancia da orixe é tamén unha volta a un estado exploratorio da experiencia silvestre. Trátase dun corpo que non necesariamente está orientado ao retorno

Ese espazo en que se accede ao agreste está no extremo oriental da Rusia: Siberia. Unha xeografía do extremo norte, que nesta obra é tanto un espazo como unha persoa. Un suxeito a quen se ama, con quen se habita, en quen se deposita unha forma diferente de vida. Unha entidade que é atravesada e percorrida porque se define pola travesía pero que tamén atravesa e marca: un corpo transiberiado é aquel que narra. Para Elvira, o nómade marca tanto como tamén é marcado, atravesado polo silvestre da súa forma territorial.

Ora ben, nesta obra poética convive a experiencia do desprazamento e do arraigo, da catividade e de Sing Sing:

«Penso nas paisaxes abertas da sabana uruguaia. Nas da Pampa, limitadas pola encosta do planatol, ou nas estepas de cereais, sen dúbida abertas(...) Nas miñas pupilas fixas no cangrexo. O cangrexo non se abre. Non se abre».

A oposición aberto e pechado non é unha distinción inocente. Trátase de dúas formas que acompañan de xeito implícito gran parte desta obra. O aberto é aquilo que inaugura formas de habitar a o mundo, o camiño das posibilidades. Aquela que comparten os animais, as paisaxes, as prácticas como «abrir centolas, as nécoras crúas... » ou a dor que atravesa unha ferida ben aberta.  O pechado é aquilo que encerra, engaiola, frustra formas de obrar. É a experiencia de Sing Sing, aquilo que se habita en cárceres e nalgúns templos.

A poética de Elvira está construída sobre o universo léxico do pechado, dos cárceres especificamente. Só unha lectura atenta e coñecedora da cadea pode atender ese xogo semántico. Pero, aínda máis importante, esta linguaxe asume o xeito en que as formas ordinarias tamén encerran formas de pechadura. O pechado, o seu potencial limitador e punitivo, atopase na textura e materialidade de certos obxectos, dalgúns animais.

O pechado e os cárceres, alén da súa forma habitar o mundo, tamén teñen un arquivo. Unha historia acumulada en que o castigo foi exercido cara as mulleres. Nesa recuperación non hai ambigüidade, a obra de Elvira convértese nunha exposición directa: Ethel Rosenberg, Helga Heissová, Lenka Reinerova... A obra de Elvira Ribeiro muda, nun episodio,  a unha especie de poética concreta e de arquivo. Propón unha recuperación da catividade en mulleres e a súas propias experiencias. É o repaso polas formas do castigo e vulnerabilidade obrigada:

«Encóllome na bolsa do canguro e non hai peito que me aleite. Fóra esa mesma violencia: nunca deixar de andar a tombos».

Elvira Ribeiro propón unha escrita do vulnerable e do indómito. Esa é a súa forza. A violencia do dentro e do fóra, da autonomía salvaxe e do encerro punitivo. É unha obra que se mantén nesa tensión, a que se experimenta dentro e fóra da bolsa do canguro.  

Estas tres obras nunha soa estiveron ao coido editorial de Edicións Barbantesa e foron prologado pola lectura atenta de Xina Vega.  

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Dana
Industria cultural La patronal de las editoriales valencianas cifra en cinco millones de euros los daños por la dana en su sector
Un millón de ejemplares de libros perdidos y 34 editoriales valencianas afectadas como resultado de la dana es el balance que hace la Associació d'Editorials del País Valencià, que cifra en cinco millones de euros los daños ocasionados en el sector.
Literatura
Lucía Mbomío “Las personas que migran y dependen de un papel caminan siempre sobre el alambre”
Periodista y escritora, Mbomío se adentra en su segunda novela en las huertas del Sur para narrar las mil realidades que conviven sofocadas bajo los plásticos y unas leyes de extranjería que siembran esclavitudes contemporáneas.
Literatura
Sarah Babiker “En los barrios están las semillas de cualquier revolución posible”
‘Café Abismo’ y ‘La nada fértil’ son dos libros recientemente publicados por Sarah Babiker. Novela y ensayo que caminan por los problemas de la época contemporánea y lanzan salvavidas en forma de ideas.
Medio ambiente
Medio ambiente Montes comunais en Galiza: á procura de relevo xeracional e dun novo paradigma
Máis de 30 persoas participan nunha xornada interxeracional no Ecolectivo de Vigo para abordar a construcción de comunidades máis inclusivas e adoptar unha visión máis rexenerativa dos montes.
Alemania
Unión Europea Alemania llevará su crisis a las urnas el próximo 23 de febrero
La coalición semáforo se apaga definitivamente en Alemania. El cese la semana pasada del ministro liberal deja solo a Scholz, uno de los cancilleres peor valorados de la historia democrática del país.
Fiscalidad
Fiscalidad PSOE y Sumar pactan cambiar el estatus de las Socimi y hacer permanente el impuesto a la banca
El Ejecutivo anuncia un nuevo paquete fiscal que incluye promesas incumplidas como la subida del tipo mínimo del impuesto de sociedades y otras de nuevo cuño destinadas a atajar el malestar social por la vivienda.
Literatura
Lucía Mbomío “Las personas que migran y dependen de un papel caminan siempre sobre el alambre”
Periodista y escritora, Mbomío se adentra en su segunda novela en las huertas del Sur para narrar las mil realidades que conviven sofocadas bajo los plásticos y unas leyes de extranjería que siembran esclavitudes contemporáneas.

Últimas

Literatura
Sarah Babiker “En los barrios están las semillas de cualquier revolución posible”
‘Café Abismo’ y ‘La nada fértil’ son dos libros recientemente publicados por Sarah Babiker. Novela y ensayo que caminan por los problemas de la época contemporánea y lanzan salvavidas en forma de ideas.
Dana
Dana en Valencia Cuando nada está en su sitio
En los pueblos afectados por la dana, las vidas de los vecinos están desperdigadas por las calles, como en una habitación desordenada. Así ha quedado la zona que visitamos. Todo está fuera de su lugar.
Dana
Industria cultural La patronal de las editoriales valencianas cifra en cinco millones de euros los daños por la dana en su sector
Un millón de ejemplares de libros perdidos y 34 editoriales valencianas afectadas como resultado de la dana es el balance que hace la Associació d'Editorials del País Valencià, que cifra en cinco millones de euros los daños ocasionados en el sector.
Opinión
Opinión Para entender el resurgimiento de Trump
Si bien las instituciones democráticas formales permanecen intactas, el poder real para dar forma a la vida cotidiana ha pasado drásticamente a manos de fuerzas de mercado irresponsables.
COP29
Cumbre de clima de Bakú El presidente de la COP29, durante su apertura: “Las políticas actuales nos llevan a un aumento de 3ºC”
Arranca la XXIX Cumbre del Clima de las Naciones Unidas sobre Cambio Climático con la financiación climática como gran tema sobre la mesa. Mukhtar Babayev, nuevo responsable de las negociaciones globales, señala que “estamos en la senda de la ruina”.
Opinión
Opinión Quan isc a buscar l'alegria (carta de amor a València)
Muchas aprendimos a amar València a kilómetros de distancia gracias a una cultura musical y antifascista llena de luz y de sal, de ardor y de dulzaina, de voces que pusieron letra y sonido a nuestros malestares.
Bolivia
América Latina Bolivia: voces y claves de un proceso que terminó de implosionar
La confrontación entre el sector del líder histórico del proceso, Evo Morales, y el de su sucesor, Luis Arce, parecen haber llegado a un punto de no retorno. ¿Cómo se llegó a esta situación? ¿Qué sigue?

Recomendadas

Medio ambiente
Ecoloxismo Así gañou un pobo á expansión eólica: A Groba contra as multinacionais enerxéticas
Activistas do Instituto de Estudos Miñoráns e da asociación SOS Serra da Groba reflexionan sobre as súas recentes vitorias xudiciais fronte as empresas promotoras de parques eólicos na zona do Val Miñor (Pontevedra)
COP29
Crisis climática COP29, la cumbre más crítica en el año en que la Tierra superará los 1,5ºC
Este lunes comienza la XXIX Cumbre sobre el Cambio Climático de las Naciones Unidas, un encuentro clave para frenar un cambio climático que va a hacer que 2024 supere al pasado año como el más cálido de la historia humana.