O prelo
Todo corpo ten morada a par do tigre

Welcome to Sing Sing, a obra de Elvira Ribeiro, propón un xeito de experimentar os lindes territoriais e a ausencia de liberdade.
26 feb 2023 19:39

A catividade ten os seus propios problemas narrativos. A saber, asumir que está sometida ao feito de se narrar a si mesma. Desa idea despréndese o afouto subxénero das cartas carcerarias, cuxa contido descansa sobre a idea de non perder de vista —ás veces de forma completamente implícita— o encerro. Non hai palabra, desde a ausencia de liberdade, que non anuncie a súa orixe de cativerio ou os lindes mesmo da súa propia enunciación.

Trataríase entón dun castigo á palabra porque non atoparía o seu propio espazo, a súa forma de habitar a lingua nun universo infinito de posibilidades. Con todo, tamén é inxusto asumir que a experiencia da liberdade é tan prometedora en tódolos casos. Porque as palabras escritas fóra da catividade, tamén poden narrar os seus propios lindes. Iso é Welcome to Sing Sing de Elvira Ribeiro.

A poeta pontevedresa ten xa unha gran traxectoria poética que mestura tanto a escrita para nenos e nenas como aquela dirixida ao público maior. Elvira interésase pola palabra desde horizontes moi heteroxéneos: a música, a experiencia dixital, o vídeo. Hai na súa experiencia poética unha vontade de desprazamento xeográfico e estético repetido.

Welcome to Sing Sing divídese tres en apartados. Cada un é un libro de poemas por si mesmo: «Siberia Mon Amour», «Welcome to Sing Sing» e «playlist para unha retirada», que recibiu o IV Premio de Poesía Manuel Leiras Pulpeiro.

Trátase de tres obras que dialogan de forma sutil, que comparten a preocupación polas formas diferentes de experimentar o cativerio e o desterro agreste:

Era unha nómade eu unha indíxena
nanai aínda non ameazada unha rena
altiva e resistente a ser domesticada
unha rena apareándose urrando
no bosque que estrema co río do dragón negro

Esta voz, acompañante na primeira parte da obra, atende unha forma de desterro que non se relaciona tanto coa melancolía como co estado que mantén na experiencia silvestre. A nómade —indíxena e estranxeira ao mesmo tempo— nunca está asimilada. Permanece aberta ao espazo do corpo non adestrado.  Ese é o nomadismo que propón Elvira: non só xeográfico senón tamén animal. Para a obra, a distancia da orixe é tamén unha volta a un estado exploratorio da experiencia silvestre. Trátase dun corpo que non necesariamente está orientado ao retorno

Ese espazo en que se accede ao agreste está no extremo oriental da Rusia: Siberia. Unha xeografía do extremo norte, que nesta obra é tanto un espazo como unha persoa. Un suxeito a quen se ama, con quen se habita, en quen se deposita unha forma diferente de vida. Unha entidade que é atravesada e percorrida porque se define pola travesía pero que tamén atravesa e marca: un corpo transiberiado é aquel que narra. Para Elvira, o nómade marca tanto como tamén é marcado, atravesado polo silvestre da súa forma territorial.

Ora ben, nesta obra poética convive a experiencia do desprazamento e do arraigo, da catividade e de Sing Sing:

«Penso nas paisaxes abertas da sabana uruguaia. Nas da Pampa, limitadas pola encosta do planatol, ou nas estepas de cereais, sen dúbida abertas(...) Nas miñas pupilas fixas no cangrexo. O cangrexo non se abre. Non se abre».

A oposición aberto e pechado non é unha distinción inocente. Trátase de dúas formas que acompañan de xeito implícito gran parte desta obra. O aberto é aquilo que inaugura formas de habitar a o mundo, o camiño das posibilidades. Aquela que comparten os animais, as paisaxes, as prácticas como «abrir centolas, as nécoras crúas... » ou a dor que atravesa unha ferida ben aberta.  O pechado é aquilo que encerra, engaiola, frustra formas de obrar. É a experiencia de Sing Sing, aquilo que se habita en cárceres e nalgúns templos.

A poética de Elvira está construída sobre o universo léxico do pechado, dos cárceres especificamente. Só unha lectura atenta e coñecedora da cadea pode atender ese xogo semántico. Pero, aínda máis importante, esta linguaxe asume o xeito en que as formas ordinarias tamén encerran formas de pechadura. O pechado, o seu potencial limitador e punitivo, atopase na textura e materialidade de certos obxectos, dalgúns animais.

O pechado e os cárceres, alén da súa forma habitar o mundo, tamén teñen un arquivo. Unha historia acumulada en que o castigo foi exercido cara as mulleres. Nesa recuperación non hai ambigüidade, a obra de Elvira convértese nunha exposición directa: Ethel Rosenberg, Helga Heissová, Lenka Reinerova... A obra de Elvira Ribeiro muda, nun episodio,  a unha especie de poética concreta e de arquivo. Propón unha recuperación da catividade en mulleres e a súas propias experiencias. É o repaso polas formas do castigo e vulnerabilidade obrigada:

«Encóllome na bolsa do canguro e non hai peito que me aleite. Fóra esa mesma violencia: nunca deixar de andar a tombos».

Elvira Ribeiro propón unha escrita do vulnerable e do indómito. Esa é a súa forza. A violencia do dentro e do fóra, da autonomía salvaxe e do encerro punitivo. É unha obra que se mantén nesa tensión, a que se experimenta dentro e fóra da bolsa do canguro.  

Estas tres obras nunha soa estiveron ao coido editorial de Edicións Barbantesa e foron prologado pola lectura atenta de Xina Vega.  

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Momus Operandi
¿Sirve de algo la literatura?
Para Annie Ernaux, la literatura es un arma poderosa que permite conversar y posicionarnos no como individuos, sino como seres sociales. La propuesta literaria de Ernaux propone politizar, no despolitizar.
Literatura
Cristina Sánchez-Andrade “Casares soubo fusionar a tradición oral cunha clara vontade experimental”
Conversamos coa escritora Cristina Sánchez-Andrade sobre a súa tradución da obra de Casares ao castelán para a editorial Impedimenta, así como dos posibles puntos en común entre a súa novela 'Las Inviernas' e 'Vento Ferido'.
Literatura
Eduard Márquez “El control que ejercía el franquismo era mucho más minucioso de lo que mucha gente imagina”
Tras una década de silencio, el escritor Eduard Márquez vuelve a las librerías con ‘1969’ (Navona), una monumental novela de no ficción en la que, a ritmo de película de acción, nos acerca a la Barcelona del final del franquismo.

Destacadas

Memoria histórica
Unha relación complexa O Estadio de Riazor: Concello e Deportivo
A exame a cesión gratuita do estadio de Riazor por parte do Concello ao Deportivo
Política
Elecciones La España Vaciada, ante el reto de ser el fenómeno que prometió
La falta de recursos, la escasa trayectoria en casi todas las provincias y la poca presencia en los medios de comunicación, parece ir en contra del crecimiento electoral. El fenómeno político que prometió ser, quizás no lo acabe siendo. O sí.
Renta básica
Ingreso Mínimo Vital De bonos térmicos a Ingreso Mínimo Vital: las víctimas en las disfunciones de las ayudas sociales
A mediados de marzo, las ayudas sociales se pusieron en el centro del debate público a raíz del caso de los bonos térmicos. Mientras, las dificultades que las personas vulnerables tienen para acceder a estas ayudas no son prioritarias en la agenda.
Enfoques
Enfoques Pazo vaciado
En 2020 los Franco tuvieron que entregar el Pazo de Meirás. Estas fotografías muestra las presencias fantasmáticas que aún recorren sus salas.
Carro de combate
Carro de combate Moda diseñada para la basura
Al ritmo de producción actual, el reciclado de todas las prendas que se generan cada año es prácticamente imposible.
Opinión
La raza de las detenciones
En el contexto catalán, vemos a través del último informe de SOS Racisme Catalunya que en el 2021 se identifica 3,48 veces más a la población extranjera que a la población autóctona. En términos de detenciones, se detiene un 7,72 veces más a personas extranjeras que a personas españolas.
Maternidad
Maternidad Un juzgado concede el permiso del segundo progenitor a una familia monomarental pese al criterio del Supremo
La sentencia es posterior a la del Alto Tribunal y dice acogerse al voto particular, que pedía conceder la acumulación del permiso en base la interés superior del menor y en aplicación de la perspectiva de género.

Últimas

Arte
Arte El Museo del Prado guarda 70 obras incautadas durante la guerra civil y la dictadura
La posguerra y el principio de la dictadura supusieron la mayor diáspora de obras de arte de la historia de España “con una reubicación de miles de obras, cuando no de su desaparición”, según el historiador Arturo Colorado.
Gestación subrogada
Violencia contra las mujeres Claves del debate sobre la gestación subrogada, que en España es una forma de violencia machista
La gestación subrogada es ilegal, pero sí se puede inscribir a niños y niñas nacidos en otros países mediante esta práctica. PSOE y Podemos muestran una postura unánime y el PP se abre a regularla por primera vez, como viene pidiendo Ciudadanos.
Análisis
Ley trans: así se puede demostrar si un cambio registral es fraudulento
Influencers de derechas, todos hombres, están intentando hacer creer a la ciudadanía que se han cambiado el sexo para beneficiarse de supuestos beneficios, una práctica fraudulenta que es posible perseguir. Te explicamos quién puede hacerlo y cómo.
Memoria histórica
Memoria histórica Una medalla para Melchor Rodríguez
El anarcosindicalista Melchor Rodríguez fue el último alcalde republicano de Madrid. La concesión de la medalla de honor por parte del consistorio supone un reconocimiento a una figura olvidada y distorsionada.
Sexualidad
Consultorio de salud sexual y reproductiva Vaginismo y silencios del cuerpo
Se calcula que el 40% de las mujeres y el 30% de los hombres pueden sufrir en algún momento de su vida una disfunción sexual. Dispareunia y vaginismo son dos de las que pueden afectar a las mujeres. Y tienen tratamiento.
Desobediencia
Crisis climática Arranca el juicio contra 15 académicos por teñir de rojo el Congreso
Comienzan a declarar seis de las 15 personas detenidas, acusadas de dañar un edificio público con pintura inocua biodegradable. Futuro Vegetal y Extinction Rebellion han vuelto a pintar la entrada del Congreso.
Sanidad pública
Sanidad Huelga total en la sanidad madrileña
Después de las declaraciones del consejero de Hacienda, Fernández Lasquetty, rechazando la vuelta a 35 horas laborales para el personal sanitario cuatro sindicatos de la mesa sectorial convocan tres días de paro para todas las categorías.

Recomendadas

Literatura
Cristina Sánchez-Andrade “Casares soubo fusionar a tradición oral cunha clara vontade experimental”
Conversamos coa escritora Cristina Sánchez-Andrade sobre a súa tradución da obra de Casares ao castelán para a editorial Impedimenta, así como dos posibles puntos en común entre a súa novela 'Las Inviernas' e 'Vento Ferido'.
Francia
Francia El enroque de Macron se agrieta ante una calle que no afloja en Francia
Tras dos meses de multitudinarias huelgas y manifestaciones, la coalición unitaria de los sindicatos obtiene una primera reunión con el Gobierno francés.
Industria
Ley de Industria EH Bildu saca adelante una iniciativa para que las empresas que deslocalicen devuelvan los fondos públicos
Con 175 votos a favor, 158 en contra y 11 abstenciones, el Congreso de los Diputados ha aprobado hoy una enmienda transaccional de EH Bildu, PSOE y Unidas Podemos para la futura Ley de Industria.
Okupación
Alexander Vasudevan “La okupación en muchos casos ha sido pionera en procesos de regeneración y gentrificación”
Alexander Vasudevan, profesor de la Universidad de Oxford, explica cómo el movimiento okupa ha influido en el urbanismo actual de muchas ciudades.