Palmeiras, piueiros Anxo Angueira

O prelo
Un xeito de falar do encontro

Chan da Pólvora publica 'Palmeiras, piueiros', a esperada obra de Anxo Angueira
13 nov 2022 12:21

No irlandés dorn
no galés dwrn
no bretón dourn
unha cunca unha man un puño
Ortelinda e Roxiña

Sálvora, Ons, Arousa, Rúa, Noro
a roxa luz dos fachos encendían
a Cortegada e Córsega nas Sías
Ortelinda e Roxiña

Verbo da obra de Tucídides, convén lembrar tanto a posible veracidade das súas palabras como o sentido narrativo da súa escrita. Pode haber, na narración do historiador, a vontade de facer do relato histórico unha experiencia de lectura. Xa non se trataría só do rexistro, senón da sensibilidade que supón compartir un enguedello de eventos, espazos e personaxes distantes. En ocasións, Tucídides pasa dun evento a outro como se fose un xogo de memoria que organiza mentres narra. Trátase daquilo que sen anticipación aparece descrito dentro dun enunciado que xa estaba iniciado. Pero, atención, non hai a vontade de pór en orde aquilo que esta separado, que é diferente e que corresponde a mundos dispares. A intención é facer do heteroxéneo e do distante un evento compartido.

Xa que logo, en moitas ocasións, Tucídides elabora unha narración do encontro, onde fan aparición personaxes ou eventos que, por si mesmos, non terían unha relación aparente. É, alí na poética do encontro, onde Palmeiras, piueiros tamén encontra un lugar. O título anticipa ese mundo do desemellante, un encontro de unidades que non manteñen, en todos os casos, parentesco inmediato, pero que se reúnen nos versos, nos espazos da palabra.

Ao igual que en Tucídides, non hai, en todos os casos, un imperativo de orde. Senón un xeito de achegarse ao plural, de asumir as diferenzas e expoñelas. En Anxo Angueira, desde o ámbito da historia, das linguas, dos universos semánticos separados. Alí é onde se instala a creación poética.

Con todo, cómpre comentar que o suxeito plural ten xa un protagonismo especial na nosa literatura. O mundo do “nós” é unha das entidades más comentadas nas letras galegas. Na literatura propia, o suxeito do século XX foron os verbos conxugados na primeira e na segunda do plural. Quedaba claro a súa forza política e o espazo en que se inscribía. Nun poema á memoria de Alexandre Boveda, a voz poética herda esa tradición política, que tamén é unha forma de enunciación:

Ceibe
cómpre camiñar camaradas camiñantes
e decerlle merda á terceira vía
e escribirlle que queremos seguir camiñando
que queremos seguir navegando
que queremos seguir escribindo e respirando

Pero, tanto na literatura galega como en Palmeiras, piueiros  non todos os “nós” son iguais. Hai algúns que non están delimitados, nin son tan pulcros. Así como ese “SOS” de Manuel Antonio que se move nun espazo de indeterminación máis amplo e non ten a vontade de relacionarse cunha colectividade autodefinida. Igual, o “nós” de Palmeiras, piueiros xoga coa a creación de encontros inesperados. Ás veces, reúne formas pouco definidas e, noutras ocasións, universos compostos non só de personaxes, senón tamén de espazos, de experiencias: “NÓSSOMOS / laranxeiras de maboques / na ribeira do Miño / devala lene o Kwanza”. Neste caso, aínda que suxire unha asociación co mundo da chamada lusofonía, non deixa de chegar ao extremo, ao linde das familias léxicas que serían esperables ou ás formas compartidas nese universo lingüístico. Angueira non deixa de levar ao limite as asociacións colectivas máis previsibles. Remata por descompor o sentido de homoxeneización que o “nós”, en moitos casos, mantén entre as súas propias unidades constitutivas.

Se nesta poética hai unha vontade de reafirmar a diferenza, reunir o inesperado, tamén hai certa atención pola indeterminación. En “O AMO”, un dos poemas que compoñen a segunda parte, descríbese un outro opresor e normativo. Con todo, parece non estar asociado cunha forma específica de réxime, senón cun proxecto de subordinación sistemático que mantén a súa presenza en xeografías disímiles e historias separadas. Trátase, en todo caso, dun imperativo permanente e cruel. De alí, que a súa definición só sexa a do amo, unha palabra cunha historia moi dispar no mundo da filosofía e da psicanálise.

Porén, non só a indeterminación está no mundo das relacións de poder, tamén está nun dos poemas máis fermosos que compoñen Palmeiras, piueiros:

A nosa casa non ten casa
e mora nas curtiñas, anda por portas e na rúa,
a nosa casa rúa! (...)
A nosa casa anda no arrabalde, nas rúas e prazas de Areosa,
na organización, Fernando Pérez,
no Vigo incendiado polo lume novo do metal

A casa de Rosalía, segundo se pode ler no poema, está nun conxunto de experiencias comúns. Está nos espazos da vida ordinaria que compartimos con outras persoas, como a rúa, as organizacións colectivas ou as cidades que teñen unha historia da que participamos todas e todos. Só nese mundo, esa casa convértese nun ben que non pode ser expropiable, porque a súa indefinición nos pertence a todxs.

Como se pode entender, a escrita de Angueira en Palmeiras, piueiros é parecida a un tecido que reúne mundos indeterminados, pero tamén relacións referenciais, linguas diferentes e personaxes/lugares inesperados. Diso, o seu sutil parecido co mundo de Tucídides. A lectora e o lector asumen o compromiso de se integrar a un tecido que pode tomalos por sorpresa porque supón achegarse a un mundo exixente, pero amable. Porque aínda asumindo o desafío do heteroxéneo, a palabra de Angueira sempre atopa un espazo para o ánimo e a tenrura. Aquel que se achega atopa na lectura un espazo de perda, pero tamén de recuperación constante, unha especie de renacenza intermitente. Como aquel barco que volveu á vida:

quitámoslle o gindastre e maila ponte
devolvémoslle a camareta vella
puxémoslle cuberta de trinque
pitámolo entre todos ós poucos (...)
e o Rei do mar volveu vivir
no colo quente destas mans de todos

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Culturas
Bob Pop “Mis poemas son unas croquetas sabrosas y no congeladas”
Escritor y vedete intelectual, acaba de publicar ‘De cuerpo presente’, un poemario donde responde 27 años y un diagnóstico de esclerosis múltiple después a sus miedos ante la enfermedad en la juventud.
Poesía
Poesía Por qué vive Roque Dalton: 50 años del asesinato del poeta de El Salvador
El poeta Roque Dalton sigue desaparecido desde que aquel día murió “muchacho” con 40 años de edad. Que Roque Dalton murió muchacho lo escribió su amigo Mario Benedetti, también poeta.
Xunta de Galicia
Política A Xunta recibe ao embaixador de Israel en funcións mentres Gaza agoniza ao bordo da fame
O Goberno de Alfonso Rueda escenifica a súa boa sintonía coa Administración de Benjamín Netanyahu apenas unhas horas despois de que Israel bombardease unha escola que servía de refuxio e ordenase unha evacuación masiva en Gaza.
Palestina
Genocidio La ONG anti-UNRWA lanzada por exespías y marines de EEUU siembra el caos en el reparto de alimentos en Gaza
La Fundación Humanitaria de Gaza (GHF) creada a comienzos de este año y vinculada a agentes del ejército y la inteligencia estadounidense ha sido acusada de desaparecer a una persona y disparar a quienes estaban esperando ayuda.
Alemania
Litigio climático Un tribunal alemán abre la puerta a que grandes emisores puedan ser responsabilizados de daños climáticos
El jurado descarta la demanda del agricultor peruano Saúl Luciano Lliuya por entender que el riesgo a su propiedad es demasiado bajo, pero esta misma argumentación podría llevar a condenas en otros casos.
Madrid
Derecho a la vivienda Victoria contra la Sareb: 16 familias consiguen firmar contratos después de años de lucha
Un bloque en lucha de Casarrubuelos (Comunidad de Madrid) consigue formalizar contratos con el banco malo, al que acusan de actuar “como un fondo buitre”. En Catalunya, diez ayuntamientos apoyan los reclamos de 62 hogares en huelga contra La Caixa.

Últimas

Universidad
Genocidio Las universidades españolas han firmado 44 proyectos con Israel desde septiembre de 2024
Los acuerdos dentro del programa Horizon Europe se han sucedido a pesar de las declaraciones de decenas de universidades de suspensión de relaciones con Israel.

Recomendadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.