Escena1
Nas portas da xunta de accionistas da mineira Atalaya Mining en Londres. Ilustración Clara Atkinson.

Minería
Outro 2050 é posíbel sen minaría?

A organización Océanos en perigo debuxa unha utopía que afronta con optimismo moitas das mentiras dos programas de descarbonización dos Estados.

Membro do Consello Director do Instituto Resiliencia

13 jul 2021 10:39

O ano 2050 está a se converter nun referente esencial para a nosa civilización: a Unión Europea fixou esa data como obxectivo da súa estratexia para unha economía climaticamente neutra; o Reino de España, seguindo as directrices de Europa, presentou a súa Estratexia nacional a longo prazo con ese ano como meta para a transformación do Estado e mesmo a Axencia Internacional da Enerxía (AIE) presentou en maio o seu informe Cero emisións netas en 2050, no que proxecta as mudanzas dos sistemas enerxéticos para un novo mundo máis “sustentábel”.

A esas visións do futuro, impostas dende o statu quo, acaba de sumarse unha outra, a dunha asociación europea de organizacións ecoloxistas, Océanos en perigo (OEP). Esta entidade acaba de publicar un informe (Zafarse da minaría. Un proxecto para un mundo en 2050 sen minaría na terra e no mar) no que “advirte sobre as desastrosas consecuencias ambientais do novo auxe mineiro” e imaxina como as poderiamos evitar. O verbo “imaxinar” é acaido pois os seus autores (Ann Dom, subdirectora da asociación, e o rianxeiro Joám Evans Pim, activista implicado na loita contra a nova proliferación da minaría) contan dende un hipotético e (quizais) abondo optimista ano 2050 como a humanidade logrou erradicar a minaría do planeta.

O documento parte da tese de Fred Polak de que “as imaxes positivas do futuro son fundamentais para que os movementos sociais e os cidadáns guíen as súas actuacións cara a ese futuro desexado”, premisa que, nalgúns intres, pode transformarse en eiva para o informe. OEP decide fuxir do catastrofismo para atopar e nos amosar os camiños que debemos seguir para lograr ese futuro sen minaría.

A minaría submarina vai proliferar porque a aposta dos gobernos por unha descarbonización baseada en “enerxías renovábeis” precisa de moitos máis minerais

O detonante do informe é o novo auxe da minaría do océano profundo e o perigo que implica para a subsistencia dos humanos e da biodiversidade. E os autores, lonxe de cinguirse a fundamentar a necesidade de proscribila, afondan no problema. Por que vai, a curto prazo, proliferar a minaría mariña? Porque a aposta dos gobernos pola descarbonización baseada nas “enerxías renovábeis” vai precisar moitos máis minerais. A propia AIE acaba de recoñecer nun seu informe que dende “2010, a cantidade media de minerais precisos para unha nova unidade de capacidade de xeración de enerxía aumentou nun 50% a medida que a cota das enerxías renovábeis aumentou.

Os tipos de recursos minerais necesarios varían segundo a tecnoloxía. O litio, o níquel, o cobalto, o manganeso e o grafito son cruciais no rendemento, a lonxevidade e a densidade enerxética das baterías. Os elementos de terras raras son esenciais para os imáns permanentes das turbinas eólicas e os motores do vehículos eléctricos [...]”. Como advirten os expertos Alicia e Antonio Valero, unha civilización baseada no crecemento do PIB e menos dependente dos combustíbeis fósiles ten que incrementar a súa dependencia da minaría. E os minerais precisos para substituír os combustíbeis, como o resto dos recursos do planeta, son finitos polo que temos que buscalos onde estean: tamén nas profundidades do océano. “En 2020, máis de 1,3 millóns de km2 das profundidades do océano tiñan permisos supervisados pola Autoridade Internacional dos Fondos Mariños”, consonte OEP. Esta minaría implica, de acordo coas declaracións do secretario xeral da Autoridade Internacional dos Fondos Mariños “a destrución de organismos vivos, a desaparición do hábitat do substrato e a creación de penachos de sedimentos” e, engaden os autores do informe, “a alteración do principal sumidoiro de carbono do planeta”, o que os leva a concluír que “o papel xerador de vida do océano —como provedor da metade do oxíxeno da atmosfera, como regulador do clima, como fonte de culturas e benestar— vale máis cós seus minerais”.

Fondo marino
Capas de cinza na parede este da caldeira de West Rota, no Pacífico occidental. Imaxe de Pacific Ring of Fire 2004 Expedition.

Os inconvenientes abondan para que a minaría do fondo mariño non poida ser considerada unha solución polo que OEP imaxina un futuro sen ela e cóntanos, dende un eventual 23 de novembro de 2050, o día en que se pecha a derradeira mina do mundo, cal foi o camiño que nos levou até alí. A estratexia do informe ten dúas vantaxes fundamentais: En primeiro lugar, presenta o proceso todo como un camiño de éxito. En 2050 na Terra non haberá minas en explotación e ese futuro positivo é o motor que, seguindo a Polak, servirá para guiar as accións dos cidadáns e os colectivos.Por outra banda, permítenos identificar os primeiros pasos desa viaxe mesmo antes do noso presente.

A cerna do informe é que se a minaría é necesaria para manter a nosa civilización tal e como a coñecemos e a minaría é un mal que evitar, o que é preciso mudar é a nosa civilización. A solución está nun fondo cambio cultural das persoas do “Norte Global”. A aposta polo decrecemento e pola vía da simplicidade é evidente. O reto é “pasar dunha economía lineal, de usar e desbotar, centrada no consumo e na medra do PIB a unha economía circular centrada na suficiencia, no benestar e nunha distribución xusta e equitativa”. E ese é o 2050 que OEP nos presenta: con poboacións redimensionadas nas que non sexa preciso o coche individual; con vivendas eficientes e con moitos servizos compartidos; cunha xornada de traballo asalariado reducida; con hortas comunais; con soberanía alimentar e un comercio non dependente do transporte internacional; cunhas enerxías verdadeiramente renovábeis, etc. Unha civilización centrada no necesario e no suficiente.

Se a minaría é necesaria para manter a nosa civilización tal e como a coñecemos e a minaría é un mal que evitar, o que é preciso mudar é a nosa civilización

Porque como di Art Berman: “O único xeito razoábel de frear a mudanza climática é reducir o consumo total de enerxía”, e non afrontar o desbaratamento e o consumo excesivo (e non só de enerxía) como un problema do ser humano é un erro que nos impide solucionar calquera problema de supervivencia da nosa especie.

Paréceme interesante a escolma que fai a OEP das medidas anteriores á nosa actualidade a prol da transformación positiva da nosa civilización. Resaltan os autores dende prácticas individuais (o uso de faldróns para as potas ou olas a presión ou o auxe da bicicleta); movementos sociais (os cafés de reparación); normas estatais (a redución do IVE nas reparacións dos produtos que Suecia fixo en 2017 ou o imposto sobre as casas baleiras que Vancouver aprobou en 2016) ou mesmo supranacionais (a directiva da Unión Europea de 2019 que regula as comunidades cidadás de enerxía). Todas estas “sementes da mudanza”, malia que son insuficientes e mesmo amosan a lentitude e incapacidade dos estados para afrontar un problema urxente, OEP utilízaas para alicerzar as verdadeiros cambios que acontecen tras 2020, “o ano perdido”, e todo o que a humanidade aprendeu tras a pandemia da Covid.

Desgraciadamente o informe é unha outra última chamada a non atrasar máis as mudanzas necesarias para a nosa supervivencia pois, como estamos a comprobar, “o ano perdido” non nos aprendeu nada ou case que nada aos seres humanos polo que ese primeiro chanzo até o 2050 alternativo desaparece baixo os nosos pés. Os autores —recorden que escriben dende o futuro— sábeno: “En moitos sentidos, a pandemia de 2020 contribuíu a expoñer aínda máis a natureza sistematicamente inxusta e destrutiva do sistema: [...] o plan Next Generation da UE rescatou empresas contaminantes e estimulou os sectores mineiros” pero teiman no optimismo porque “moitas persoas decidiron facerlle cara ao aumento de proxectos mineiros no mundo”.

Oxalá OEP non se confunda moito e sexamos quen de construír un 2050 semellante ao que nos contan! Oxalá aínda esteamos a tempo!

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se revelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
Minería
Mina de Cañaveral No a la mina de Cañaveral recurrirá ante la Comisión Europea su designación como proyecto estratégico
El estatus de proyecto estratégico europeo implica tramitación exprés de autorizaciones y exención de cumplir determinadas exigencias medioambientales, algo que, denuncian, estaba ocurriendo de facto en el Proyecto de Las Navas.
Minería
Minería estratégica en Extremadura La Comisión Europea declara “estratégicos” tres proyectos mineros en Extremadura
Las Navas (Cañaveral), Aguablanca (Monesterio) y La Parrilla (Almoharín) obtendrán financiación, verán facilitados sus procesos de tramitación y se beneficiarán de plazos más reducidos. La mina de Valdeflores no es considerada estratégica.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.

Últimas

Salario mínimo
Salario mínimo PSOE y Sumar llegan a un acuerdo para que el SMI no tribute el IRPF
Pese a adelantar la ministra de Trabajo que se habían roto las negociaciones, finalmente las personas que cobren el salario mínimo no tendrán que declarar en 2025.
Opinión
Opinión Sobre la cancelación de Georgina Orellano en el Foro ESPAL 2025
La cancelación de Georgina redunda en esta incapacidad para escuchar a las trabajadoras sexuales y en el pánico que tienen de que se las escuche. Denota inmadurez política, cerrazón dialéctica y pacatería moral.
Madrid
Derecho a la vivienda Consumo abre expediente a Alquiler Seguro por prácticas abusivas contra los inquilinos
La decisión del Ministerio de Pablo Bustinduy, según el Sindicato de Inquilinas, “abre la puerta a la devolución de millones de euros a las inquilinas que reclamen sus derechos”.
Más noticias
Notas a pie de página
Notas a pie de página Mansiones encantadas y casas sin cocina
La casa encantada como símbolo de la opresión del espacio doméstico recorre la literatura de muchas escritoras. Pero hubo un tiempo en el que algunas feministas trataron de imaginar otro hogar posible, en el que se liberase el trabajo doméstico.
Economía
Análisis Europa, ¿última defensora del liberalismo o cómplice de un orden fracasado?
El peligro no proviene únicamente de líderes externos “autoritarios”, sino de la erosión interna de la democracia bajo un sistema que pone al mercado por encima de la gente.
Comunidad de Madrid
Comunidad de madrid El taxi advierte de que las nuevas licencias a Cabify van a “reventar el mercado”
El Tribunal Superior de Justicia de Madrid da la razón a las plataformas de VTC y obliga a la Comunidad de Madrid a concederles más de 2500 nuevas licencias en la comunidad.
Sevilla
Proyectos estratégicos Ilegalidades pasadas y peligros futuros de la mina que la Unión Europea quiere revivir en Sevilla
Las Cruces tiene un historial de más de 6,5 millones de euros en sanciones e indemnizaciones por extracciones ilegales de agua. El espaldarazo de la UE y del Gobierno al proyecto podría empeorar los vertidos que ya realiza la mina en el Guadalquivir.

Recomendadas

Contaminación
Contaminación Un municipio galego demanda á Xunta pola contaminación do encoro das Conchas
A veciñanza das Conchas, na comarca da Limia, leva á Xunta ao Tribunal Superior de Xustiza de Galicia pola contaminación provocada debido á cría intensiva de gando porcino e avícola.
América del Sur
América del Sur La batalla por el litio: pueblos originarios resisten un “genocidio medioambiental y cultural”
Sudamérica se ha convertido en la proveedora mundial de materias primas para la transición energética. Las comunidades afectadas se revelan ante una actividad que genera desposesión de tierras, contaminación, sequía y conflictos internos.
El Salvador
Ivania Cruz “El estado de excepción se está utilizando en El Salvador para gobernar en base al miedo”
A esta defensora de derechos humanos y comunitarios le allanaron su casa mientras se encontraba en un viaje internacional. Desde el exterior, denuncia la persecución del gobierno salvadoreño hacia su organización y hacia las comunidades que defiende.
Yemayá Revista
México Sobrevivir en la frontera: el cuerpo como moneda de cambio
En Tapachula, punto clave de la frontera sur de México, miles de mujeres migrantes permanecen atrapadas sin poder seguir su camino hacia Estados Unidos.