Decrecimiento
A proposta decrecentista da CUP para Catalunya

“Falando de decrecemento non se gañan eleccións”, afirmou hai uns anos Juan Carlos Monedero. Mais a CUP semella non ter medo a presentar un programa decrecentista ás vindeiras eleccións catalás.
Asamblea CUP
Asamblea das Candidatures d'Unitat Popular (CUP).

Coordinador do Instituto Resiliencia

3 feb 2021 06:09

No mundo ecoloxista é amplamente coñecida a postura de moitos líderes políticos, que, malia ser máis ou menos conscientes de que o cul-de-sac civilizatorio no que nos atopamos requiriría políticas a prol dun decrecemento organizado e xusto da esfera económica, argúen en defensa do seu mantemento dunha política dirixida a aumentar permanentemente os valores do Produto Interior Bruto que a xente non aceptaría este tipo de políticas e que os condenaría ao esborramento electoral: sería o denominado efecto Carter, en lembranza da derrota electoral daquel presidente estadounidense poucos anos despois dun discurso televisado acerca da necesidade do sacrificio en aras da sustentabilidade, que poucos políticos hoxe en día se atreverían a dar. Porén, hai unha forza política no Estado español (con presenza no Congreso dos Deputados e no Parlament catalán e con centos de concelleiros) que leva anos camiñando nunha dirección ben diferente: a de incluír nos seus programas electorais aquilo que recoñecen no debate interno e coa comunidade científica e activista a prol da necesidade de pensar economías alén do crecemento.

Trátase da CUP, que acaba de presentar un programa para a súa candidatura conxunta co Guanyem Catalunya de Dolors Sabater, que inclúe expresamente propostas tan nidiamente decrecentistas, dentro do seu apartado de “Transición Ecosocial” como “Promover o decrecemento da esfera material da economía, é dicir, a redución do consumo de materia e enerxía en termos absolutos e especialmente o das clases dominantes, para unha redistribución efectiva da riqueza” (p. 64). É salientable que non sitúan o obxectivo na famosa mellora da eficiencia e na instalación de enerxías renovables, lugar común tecnooptimista noutros partidos políticos, que na práctica resultan inútiles nun sistema capitalista onde é imposible eludir o efecto rebote —ou paradoxo de Jevons— a anular calquera mellora da eficiencia e onde simplemente se suma a electricidade de orixe solar ou eólica a un consumo enerxético total sempre á alza, arrastrado pola teima dos gobernos en acadar incrementos permanentes no PIB. Se o obxectivo, pola contra, é claramente reducir o consumo, todas as políticas definiríanse en función del, obrigando por exemplo a unha “nacionalización do sector enerxético”, como expuxo no primeiro día da campaña electoral a candidata Sabater, ex-alcaldesa de Badalona, como condición para entrar a CUP-Guanyem nun futuro goberno independentista tras as eleccións do 14 de febreiro. E con enquisas outorgándolles de novo unha representación ao redor dos 10 asentos, como tiveron hai dúas lexislaturas, semella unha posibilidade non desbotable. É dicir, unha forza política con opcións de ter responsabilidades de goberno, está a propor políticas de Decrecemento organizado e democrático, en contra dos temores expresados habitualmente por forzas da esquerda española e tamén da galega.

O programa da CUP defende unha Transición Ecosocial baseada no decrecemento enerxético e material da economía

Se continuamos lendo no programa electoral da CUP veremos novas referencias ao decreixement: “consideramos que temos que avanzar cara a un modelo territorial non extractivo, equilibrado e eficiente en todos os aspectos, compatible coas políticas de decrecemento da esfera material da economía que a actual planificación territorial e urbanística dos Países Cataláns non garante nin fomenta” (p. 65), “promoveremos actuacións de decrecemento urbano e desurbanización cando fosen precisas para corrixir disfuncionalidades no territorio” (p. 67), “garantiremos os dereitos ambientais das xeracións futuras e reverteremos a crise ecolóxica global fomentando o decrecemento do consumo enerxético e material” (p. 74, onde tamén apostan pola “soberanía enerxética e alimentaria”). No apartado de “Modelo e Transición Enerxéticos” (p. 82) volvemos apreciar que claramente apostan por unha xestión pública da demanda enerxética para asegurar ese decrecemento e recoñecen que estamos ás portas dunha crise enerxética (nisto tamén son pioneiros) que vai obrigar a este tipo de medidas: “Para facer fronte á crise enerxética que vén, apostamos por un novo modelo enerxético baseado no decrecemento enerxético social, as enerxías renovables e o aforro enerxético e de respecto ao medio ambiente, coa planificación e participación activa e directa da cidadanía, tanto no deseño coma na implantación. Por isto, estabeleceremos un Pacto Nacional para a Transición Enerxética de Cataluña e impulsaremos unha futura Lei de Transición Enerxética, cos obxectivos de planificar, regular e estabelecer os límites da demanda enerxética en todos os sectores económicos”.

Por poñer isto en contraste con outras candidaturas de esquerda, podemos citar a proposta de En Comú-Podem: “Non utilizar o crecemento do PIB como medida do progreso económico e social” (p. 31), e en consonancia con este paso non mencionan os comúns o habitual obxectivo económico de crecemento aínda que tan só apostan expresamente polo decrecemento en sectores moi concretos coma o turístico e mais o urbanístico, pasos sen dúbida na boa dirección, pero demasiado tépedos e insuficientes para a gravidade da situación civilizatoria e ecolóxica. O PSC sitúase aínda máis atrás, ancorado na ortodoxia dos obsoletos obxectivos de “crecemento sostible”, agora tinxido de “verde”, “inclusivo” e “resiliente”: “O crecemento económico é preciso, aínda que non suficiente para o progreso da cidadanía”, afirma o seu programa (p. 10), o cal pretenden compatibilizar cunha “transición enerxética descarbonizada, renovable e xusta, economicamente próspera e medioambiental e demograficamente sostible”, nada menos (p. 108). Semella que as reflexións dos seus correlixionarios franceses acerca de que o desacomplamento do PIB respecto ao consumo de enerxía é en realidade un mito, aínda non atravesaron os Pireneos. En canto a ERC, tamén manteñen no seu programa as habituais mencións ao obxectivo político do “crecemento económico”, aínda que se cadra dunha maneira menos explícita ca no caso do PSC, pero sen saíren un ápice da ortodoxia tecnoutópica: “O progreso tecnolóxico é un dos aspectos determinantes do crecemento económico a longo prazo” (p. 12). Así pois, se atendemos ao que propoñen nos seus programas, a esquerda con presenza parlamentaria en Cataluña situaríase na actualidade, seguindo un eixo desde o máis claro crecentismo até o decrecentismo declarado, deste xeito: PSC-ERC-EnComúPodem-CUP.

En Comú-Podem tamén propón desbancar o PIB como guía de política económica. En Euskal Herria, Bildu leva anos transitando cara ao Decrecentismo e nos parlamentos francés e británico debátese xa con naturalidade sobre a cuestión.

Precisamente foi co líder de ERC Oriol Junqueras (daquela vicepresident da Generalitat, e máis tarde condenado pola Xustiza española polo seu papel no Procés) con quen o deputado da CUP Sergi Saladié mantivo en 2017 un primeiro debate ao redor do decrecemento no parlamento catalán, que ficou eclipsado polo famoso referendo pola independencia celebrado apenas un par de semanas despois. Se tras o vindeiro 14 de febreiro ERC encabeza un novo goberno independentista en Catalunya e a CUP ten a posibilidade, como algúns apuntan, de ser a chave para a formación dese goberno, probablemente veremos a continuación daquel debate, cunhas posicións decrencentistas aínda máis afianzadas no seo da organización soberanista, anticapitalista e ecofeminista despois das súas últimas asembleas centradas na cuestión ecolóxica nas que o sector decrecentista parece que acadou notables avances, que agora se verían reflectidos no programa co que concorren ao Parlament.

Sen dúbida, ese escenario axudaría a que o debate se abrise por fin tamén a nivel do Parlamento español e do galego, seguindo ao vasco e mais ao navarro, onde tamén se comezou a escoitar nestes últimos anos falar da necesidade de decrecer, grazas a Podemos pero sobre todo a EH Bildu, sendo salientables as defensas pioneiras realizadas polo seu representante Dani Maeztu en 2011 e 2013 no parlamento de Vitoria-Gasteiz: “Para nós a única opción é o decrecemento”. Tamén compareceron diante de comisións parlamentares en Euskadi, Navarra ou Catalunya sobranceiros expertos con argumentos a prol do decrecemento, como Antonio Turiel, Jordi Solé, Antonio Aretxabala ou Pedro Prieto. Estes debates pioneiros nalgúns parlamentos autonómicos seguen a estela aberta por Francia, país no que xa virou un tema relativamente habitual no debate da Asemblea Nacional, e mais polo Reino Unido, onde existe mesmo unha comisión permanente que leva varios anos a estudar a cuestión dos límites ao crecemento. No parlamento galego non tiveron éxito os intentos para crear unha comisión similar, e semella difícil que tras perder o seu escano o único parlamentario recoñecidamente decrecentista que houbo (Antón Sánchez, de AGE, despois En Marea) se vaia dar na actual lexislatura este debate, tendo en conta tamén que o único soberanismo que ten representación parlamentar no Hórreo seguía vogando no programa electoral para as eleccións galegas do ano pasado por “estimular o crecemento económico”, algo nas antípodas do decrecentismo que se abre paso no soberanismo de esquerdas catalán. E será que vai sendo hora de ollar de novo cara a Catalunya?

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Decrecimiento
Decrecimiento ¡Baterías, no! ¡Catenarias! Por una movilidad justa y que tenga en cuenta los límites
No habrá futuro sustentable ni justo que no pase por relocalizar nuestras actividades socioeconómicas, adelgazar la industria, expandir la agroecología y reforzar la accesibilidad frente a la movilidad.
Industria pesada
Análisis La industria del acero más allá de la descarbonización
La importancia estratégica del acero, las dificultades que plantea su descarbonización y las consecuencias que puede tener en los territorios industriales hacen necesario un análisis honesto y realista de la transformación del sector siderúrgico. En este artículo analizamos algunas de las claves.
Ecología
ESS sostenibilidad ecológica No hay planeta B, pero sí plan B
¿Cómo entienden las entidades de la ESS la sostenibilidad ecológica? Llevamos el tema a los Twitch de MeCambio.
#81791
3/2/2021 18:46

Acabo de leerme el programa electoral de la CUP para la selecciones del día 14 de febrero y es un verdadero panfleto sin ninguna propuesta real y concreta. No se dónde ve el autor del artículo algo sobre decrecimiento en esas paginas que bien se pudiera denominar “soflama”

2
0
#81965
5/2/2021 21:29

Pues el autor lo indica con número de página y frase entrecomillada en el artículo.

0
0
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Economía
En primera persona Instrucciones por si encuentras muerta a tu suegra
Todo el que está en el mundillo sabe que el sector funerario vive casi un duopolio de facto y lo máximo que se está dispuesto a hacer es poner una multa de vez en cuando. Cuando alguien llama a una, ni se imagina al entramado que está llamando.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Genocidio
Ayman Qwaider “A la gente se le pide una cantidad excesiva de dinero para poder salir de este campo de exterminio de Gaza”
Profesor especializado en educación en emergencia y educación inclusiva, Ayman Qwaider vive en Australia. Desde allí, intenta ayudar a su familia a salir de Gaza, mientras denuncia la ocupación israelí y la complicidad de la comunidad internacional.
Venga, circula
Venga, circula Un paso, luego otro
Llega un día en el que vemos con claridad algo que solíamos observar en los demás pero que nunca —prometíamos— nos sucedería a nosotros.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad ¿Qué tengo si me diagnostican Síndrome de Ovario Poliquístico?
Afecta a entre un 7 y un 13% de las mujeres en edad reproductiva, y el 70% están sin diagnosticar. Pero, ¿qué es el SOP y como podemos apaciguar sus síntomas?
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Ocupación israelí
Opinión Las palestinas también existen
La morbilidad femenina, el conjunto de enfermedades, factores de riesgo y motivos de consulta recurrentes en las mujeres que merecen una atención específica, tiene múltiples ejes de discriminación: no es lo mismo en Suecia que en Palestina.

Últimas

Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.
Momus Operandi
Momus operandi Todo es una narración
Nos dicen que las mentiras son la única realidad. Que aprendamos a mentirnos, que nos engañemos, que no nos importa la salud, ni los derechos laborales, ni las violencias estructurales.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Más noticias
Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Argentina
Argentina Myriam Bregman: “El de Milei es un típico gobierno neoliberal con recetas ortodoxas clásicas”
Quien fuera candidata de la izquierda a la presidencia en las elecciones en las que Milei salió victorioso, evalúa las consecuencias del gobierno de La Libertad Avanza y las respuestas que están dando los distintos actores políticos.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.