CRTVG - Corporación Radio y Televisión de Galicia
TVG: o goberno ten o mando

Malia que os medios públicos de comunicación deben garantir a independencia, obxectividade e veracidade da información, os profesionais da canle pública denuncian inxerencia gobernamental e manipulación informativa

Protesta na TVG
Acto de protesta na redacción contra a manipulación informativa. Xuño de 2016. #eunonmanipulo
16 may 2017 20:45

Chegas á casa e prendes a tele. Es das que prefiren informarse en galego e, sobre todo, do que pasa no país, preto de ti, que para saber do de máis lonxe non escolles a TVG. Arranca como cada día o Telexornal da Galega. Pápalo enteiro. É fiel á realidade o relato que che acaban de contar? Foron esas as únicas cousas que pasaron, as noticias que debes coñecer? Nesa orde de importancia? Con eses protagonistas dos que destacaron esta ou aqueloutra declaración? Quedaches, obxectivamente, ben informada?

A maioría dos xornalistas que traballan dentro opinan que non, que non sempre, e denuncian prácticas sistemáticas de manipulación informativa que vulneran mesmo dereitos fundamentais.

As queixas non son novas, levan anos saíndo esporadicamente á luz pública, pero o malestar do persoal da CRTVG desbordou nunha asemblea en febreiro de 2013. O contexto, o tratamento que se lle estaba a dar aos innumerables casos de corrupción política que abrollaban; o detonante, a ocultación nun informativo da portada do xornal que publicaba os chamados papeis de Bárcenas.

Organízase a denuncia

Nesa asemblea de traballadores e traballadoras canalizouse a fartura. Alguén propuxo crear un blog para denunciar día a día cada caso concreto de manipulación informativa. Nacía Eunonmanipulo, iniciativa amparada polo comité de empresa pero nutrida polo traballo dun grupo de xornalistas que se implicaron nesa tarefa de vixilancia e control, con fins tamén didácticos de visibilización das técnicas de manipulación empregadas.

O blog chegou a actuar como unha especie de contra-informativo. Algunhas das denuncias máis escandalosas tiveron unha enorme resonancia, pública e parlamentaria. Eunonmanipulo contou, por exemplo, como se obrigou a usar os planos máis duros o día do accidente de Angrois, ou cando se ocultou a información sobre a carretaxe de votantes nunhas eleccións por parte dun membro do consello de administración da CRTVG nomeado polo PP, ou cando se denunciou o discreto uso nos informativos das fotos do presidente da Xunta en compaña do narcotraficante Marcial Dorado.

O BLOG, OBXECTO DE ESTUDO UNIVERSITARIO
En concreto, dun proxecto liderado polo Departamento de Comunicación da Universitat Pompeu Fabra, no que participan investigadores de sete universidades españolas, que ten como obxectivo detectar as culturas xornalísticas existentes en distintos territorios do Estado e examinar o impacto dos instrumentos de rendición de contas en cada unha delas. Unhas das liñas de investigación deste proxecto, aínda en fase embrionaria, compara os blogs creados polo persoal da TVG (Galiza), da TVC-TV3 (Catalunya) e da extinta RTVV (Valencia), que responden a funcións concretas por misión e por contexto.
Conclúen que, a pesar das súas limitacións, os tres parecen un bo punto de partida como mecanismo de rendición de contas nas televisións públicas, sendo o do caso galego o que mellor se acopla a este obxectivo (denuncia da manipulación informativa), xa que o blog catalán está máis centrado en cuestións laborais e o valenciano igualmente no ERE que afectou o persoal e no futuro modelo de televisión pública.

 A eficacia mediática do blog chegou ao seu punto álxido coa súa aparición no programa El Intermedio do Gran Wyoming, de La Sexta. En palabras das artífices do blog, ese foi un día de tristura e orgullo. Orgullo pola difusión a grande escala dos principios e os valores de servizo público e dignidade laboral que aseguran defender estes profesionais, e tristura por ver como a imaxe da empresa chegaba a unha situación de exposición pública tan lamentable. De fondo, tensión nos corredores da CRTVG, malestar das persoas que se sinten sinaladas como colaboracionistas imprescindibles, a inevitable división da redacción entre “mercenarios” e “xornalistas”, o debate sobre se a denuncia pública desprestixia a empresa, poñendo en risco a súa continuidade ou se, pola contra, é o único camiño para dignificala, garantindo o cumprimento daqueles principios que xustifican a súa razón de ser. 

Capricho ou causa xusta?

Repasar a normativa e a lexislación pode axudar a enmarcar e a situar a natureza do conflito que se vive na radio e na televisión pública de Galiza. A Constitución española garante, no seu artigo 20, o dereito ás liberdades de expresión e información de acordo coa configuración que eses dereitos teñen na Declaración Universal dos Dereitos Humanos e no Convenio Europeo de Dereitos Humanos, dous textos fundamentais para entender o papel que xogan os medios públicos no conxunto da formación da opinión dos cidadáns.

A liberdade de información comprende dous dereitos: un de transmitir información e outro de recibila. Se o primeiro deles é de quen o exerce, particularmente o xornalista ou a xornalista pola súa posición como profesional da información, o segundo é un dereito tanto individual como colectivo e, polo tanto, obxecto de especial protección. Tanto o Tribunal Constitucional español como o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos entenden que os dereitos protexidos nos artigos 20 e 10 da Constitución española e do Convenio Europeo de Dereitos Humanos, respectivamente, son garantes da propia existencia do sistema democrático. 

Medios públicos

Non existe un correcto funcionamento do dereito á información se falla o propio sistema que delimita a veracidade da información. Malia ser un concepto que puidera parecer abstracto, “veracidade” implica o respecto á pluralidade de visións que un mesmo feito pode presentar fronte a opinión pública. A Lei 9/2011 dos medios públicos de comunicación audiovisual de Galiza, coas moitas eivas que ten na súa redacción, salienta como un dos principios da súa necesidade a garantía da “independencia, obxectividade e veracidade da información”, para destacar a continuación o control político —parlamentario— desa garantía. Pero tamén establece controis que ata o de agora ese mesmo poder político fallou en desenvolver: a creación de órganos internos que vixíen o cumprimento do dereito constitucional e mesmo do dereito humano, da liberdade de información na CRTVG.

Estatuto Profesional e Consello de Informativos

O Estatuto Profesional e o Consello de Informativos son dous deses órganos internos de control. Malia que a súa creación está prevista desde o ano 2011, cando o Parlamento galego aprobou (cos votos do PP e do PSOE) a lei que regula actualmente a CRTVG, non se moveu un papel ata o de agora na política para sacalos adiante. Os únicos movementos que houbo a este respecto, pacientes e constantes, déronse e danse por parte dos traballadores e traballadoras da CRTVG, a través dos seus representantes no comité de empresa, que asegura ser quen conseguiu introducilos no texto daquela Lei.

Palabras vacías infértiles: pasa o tempo e devén en frustración. En 2013, en paralelo a Bárcenas e ao nacemento do blog, entréganse no Parlamento 345 sinaturas de profesionais da radiotelevisión pública que denuncian a manipulación e esixen dunha vez a posta en marcha do Estatuto e o Consello, instrumentos destinados, segundo a propia Lei que os recolle, a “velar pola independencia, pola veracidade e pola obxectividade dos contidos informativos difundidos por todas as canles da CRTVG”. Seis anos despois da aprobación da Lei, non hai nin rastro destes órganos. Por que? Acaso non interesan? A quen lle estorban? 

Un can de garda que non morde

O papel dos medios de comunicación como whatchdog —can gardián— do poder como garantía dunha opinión pública libre, definido amplamente polos tribunais vixiantes dos dereitos fundamentais, non funciona nos medios públicos de Galicia ante a ausencia dun órgano profesional que, como fai o comité de empresa no ámbito laboral, certifique a defensa do exercicio da liberdade de información con todas as garantías de veracidade esixibles.
A ausencia dese Consello de Informativos motivou o nacemento de Eunonmanipulo, unha irregular ferramenta improvisada, neste momento en letargo por fastío, que recoñece estar lista para activarse en calquera momento, cando prenda outro incendio por mor dunha nova manipulación especialmente grotesca ou grave. Eles e elas devecen por depoñer as plumas, por traballar con normalidade democrática. Pero non hai descanso. Hai unhas semanas, o comité de empresa ofrecíalle de novo amparo a un redactor que denunciou a manipulación dunha noticia que elaborara. E outra vez a tensión nos corredores, a casa sen varrer, o vello debate.

Ningún profesional de dentro é capaz de negar que precisan dotarse dun mecanismo que garanta a defensa dos seus dereitos e ata o cumprimento dos seus deberes no exercicio da liberdade de información. Así as cousas, podemos confiar nos telexornais, nos informativos, nos programas que emiten ou difunden a TVG e a RG pola canle que sexa? Haberá que sentarse fronte a nosa tele, a nosa radio ou a pantalla do noso ordenador con espíritu crítico e alerta para atopar a resposta.

GUÍA RÁPIDA DE MANIPULACIÓN INFORMATIVA
Nomeamentos de confianza.
Despois das eleccións, colocar en postos chave a persoas de confianza do goberno ou do partido no poder. Controlar a xefatura de informativos é fundamental, así como o segundo chanzo que ocupan os redactores-xefe, escollidos de entre a propia redacción ou mesmo fichados de fóra. As persoas que dirixen os telexornais e outros espazos informativos tamén deben estar en sintonía. As noticias delicadas deben asignárselles a xornalistas determinados capaces de seguir, por lealdade, servilismo ou precariedade laboral, as consignas que se marquen.
Tratamento informativo.
Manipular desde a “escaleta”: a organización da escaleta, o guión que recolle a orde e a duración de cada unha das novas do telexornal ou programa informativo, constrúe un ou outro relato do mundo. Hai que adaptar ese guión aos intereses a protexer, e non tanto aos criterios informativos. Aí decídese que feitos noticiosos se van cubrir e cales non, canto tempo de emisión merecen e a orientación que se lles vai dar, adoutrinando, se é preciso, os profesionais encargados da cobertura, antes ou despois da mesma, suxeríndolles mesmo o que deben destacar. Se se cola nun informativo algo inapropiado, normalmente pola profesionalidade dalgún xornalista incontrolable, hai que corrixilo no seguinte espazo, modificando esa noticia. Hai persoas na redacción ás que non se lle poden encargar coberturas sensibles; mesmo é mellor telas apartadas ou ocupadas en informacións menores.
Política positiva e negativa.
Hai que deixar claro que hai dous bandos na política, o dos bos e eficaces e o dos malos e ineficaces. As novas relacionadas co PP ou co goberno trátanse con especial coidado, en positivo, silenciando calquera conflito. Da oposición pola contra deben salientarse as información negativas, as leas e os problemas. Para isto, é moi útil a escolla tendenciosa dos “cortes” ou declaracións dos protagonistas. Tratándose da oposición, pódese mesmo chegar a encargarlle ao xornalista –que acode, por exemplo, a unha rolda de prensa dunha inauguración–, preguntar polos problemas internos desa formación política para despois só emitir un “corte” relacionado con iso e nada sobre a inauguración. Tamén, se hai noticias negativas relacionadas cos gobernos, coas institucións ou con membros do PP, intentarase compensalas ofrecendo algunha problemática que afecte os partidos da oposición. Cos casos de corrupción, farase isto sistematicamente, afastando, sempre que sexa posible, estas informacións dos titulares do día.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Galicia
Galicia La TVG se gasta 839.772 euros en un programa de Miguel Lago y deja de emitir nuevas entregas tras hundirse en audiencia
El programa ‘O novo rei da comedia’ apenas llegó a los 36.000 espectadores de media en su estreno y cayó en picado en su hasta ahora última emisión al 3,4% de cuota de pantalla en una cadena que tuvo de cuota media en marzo un 8,1%.
CRTVG - Corporación Radio y Televisión de Galicia
CRTVG A Xunta de Rueda executa a súa última manobra para facerse co control total da TVG
O PP leva ao Parlamento a nova lei de medios que outorga ao Goberno galego a facultade de elixir o director da canle sen maioría cualificada, elimina a supervisión de contidos por parte dos profesionais e abre a porta ao castelán.
Galicia
Galicia La TVG, condenada a rectificar por difundir una información falsa sobre el BNG
La justicia también condena al director del ente público, Alfonso Sánchez Izquierdo, por la noticia en la que se afirmaba erróneamente que el BNG no había enviado representantes a un evento organizado por la Xunta para dar inicio al Año Castelao.
Salud
El precio justo La nueva ley del medicamento o estrategias para bajar el precio de los genéricos (que es caro)
En España pagamos de media un 10% más por los medicamentos genéricos que consumimos que en el resto de la UE. Al mismo tiempo, nuestro gasto farmacéutico ha aumentado un 33% en la última década.
Israel
España El Gobierno español vuelve a romper su compromiso de no comprar armas a Israel
El Ejecutivo de Pedro Sánchez adquiere armamento israelí por valor de 6,6 millones de euros a pesar de haberse comprometido a un “embargo total”.
Gobierno de coalición
Carrera armamentística Izquierda Unida denuncia incumplimiento del PSOE y habla de “crisis de Gobierno”
El aumento del gasto en defensa y la compra de armas a Israel, a pesar del compromiso de no hacerlo, ha enfadado a tres pesos pesados de la coalición.
There Is Alternative
There Is Alternative De redes, software, cacharritos y todo lo que no sea Elon Musk | TINA #1
Primer programa del podcast There Is Alternative de El Salto Radio sobre el lado oscuro de la tecnología y sus alternativas éticas y responsables.

Últimas

Estados Unidos
Extrema derecha Los beneficios de Tesla caen un 71% y Musk anuncia que reducirá su colaboración con Trump
Las protestas contra Elon Musk funcionan y hacen caer los beneficios y el valor en bolsa de la compañía. El anuncio del millonario hace que las acciones de Tesla crezcan cerca de un 5% en apenas unas horas.
Laboral
Laboral Tres nuevos días de huelga para parar el ERE en Bridgestone
Los sindicatos de forma unánime convocan paros los días 24, 25 y 26 de abril y no descartan ampliar las acciones de lucha para evitar el despido de 546 trabajadores.
Opinión
Opinión Contextos de la guerra en Ucrania
El historiador Antonio Fernández Ortiz repasa la relación entre Occidente, la Revolución Rusa y distintos proyectos de construcción nacional.
Gasto militar
Rearme Pedro Sánchez anuncia un aumento del gasto militar de más de 10.000 millones de euros
El presidente del Gobierno ha anunciado la intención de cumplir este año con el objetivo de invertir el 2% del PIB en Defensa, para lo que se van a gastar 10.471 millones de euros.
Sáhara Occidental
Sáhara Occidental Crece la indignación por el apoyo de Sánchez a los planes expansionistas de Marruecos en el Sáhara
Los socios del Gobierno y el Frente Polisario acusan al Ejecutivo de Sánchez de dar la espalda al derecho internacional y usar el Sáhara como “moneda de cambio” para mejorar las relaciones con Rabat.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente Que papel xoga Abanca no proxecto da celulosa de Altri en Galiza?
A sociedade público-privada Impulsa Galica, que cimentou os primeiros plans da multinacional papeleira e Greenalia está participada fundamentalmente pola Xunta e polo banco que xurdiu da desastrosa fusión das caixas de aforro galegas.
Medio ambiente
Crise climática Sarria, cun dos peores índices de calidade do aire de Galiza, á espera dunha nova planta contaminante
Sarria convive dende hai décadas coa contaminación provocada pola cementeira do Oural. Agora, Votorantim Cimientos proxecta a instalación dunha nova planta para a produción de combustible a partir da coincineración de residuos.
El Salvador
El Salvador El caso Ábrego García destapa el turbio pacto de Trump con Bukele
El joven salvadoreño no ha sido condenado ni en Estados Unidos ni en su país de origen, pero es uno de los cientos de personas con la vida pendiente de un hilo por las políticas de Trump y Bukele.
Historia
Historia Miguel Martínez: “En Villalar, la izquierda arrancó los comuneros al franquismo”
Miguel Martínez, profesor de historia y literatura españolas en la Universidad de Chicago, analiza desde una óptica progresista la Edad Moderna, el momento histórico fetiche de las derechas españolistas.