CRTVG - Corporación Radio y Televisión de Galicia
TVG: o goberno ten o mando

Malia que os medios públicos de comunicación deben garantir a independencia, obxectividade e veracidade da información, os profesionais da canle pública denuncian inxerencia gobernamental e manipulación informativa

Protesta na TVG
Acto de protesta na redacción contra a manipulación informativa. Xuño de 2016. #eunonmanipulo
16 may 2017 20:45

Chegas á casa e prendes a tele. Es das que prefiren informarse en galego e, sobre todo, do que pasa no país, preto de ti, que para saber do de máis lonxe non escolles a TVG. Arranca como cada día o Telexornal da Galega. Pápalo enteiro. É fiel á realidade o relato que che acaban de contar? Foron esas as únicas cousas que pasaron, as noticias que debes coñecer? Nesa orde de importancia? Con eses protagonistas dos que destacaron esta ou aqueloutra declaración? Quedaches, obxectivamente, ben informada?

A maioría dos xornalistas que traballan dentro opinan que non, que non sempre, e denuncian prácticas sistemáticas de manipulación informativa que vulneran mesmo dereitos fundamentais.

As queixas non son novas, levan anos saíndo esporadicamente á luz pública, pero o malestar do persoal da CRTVG desbordou nunha asemblea en febreiro de 2013. O contexto, o tratamento que se lle estaba a dar aos innumerables casos de corrupción política que abrollaban; o detonante, a ocultación nun informativo da portada do xornal que publicaba os chamados papeis de Bárcenas.

Organízase a denuncia

Nesa asemblea de traballadores e traballadoras canalizouse a fartura. Alguén propuxo crear un blog para denunciar día a día cada caso concreto de manipulación informativa. Nacía Eunonmanipulo, iniciativa amparada polo comité de empresa pero nutrida polo traballo dun grupo de xornalistas que se implicaron nesa tarefa de vixilancia e control, con fins tamén didácticos de visibilización das técnicas de manipulación empregadas.

O blog chegou a actuar como unha especie de contra-informativo. Algunhas das denuncias máis escandalosas tiveron unha enorme resonancia, pública e parlamentaria. Eunonmanipulo contou, por exemplo, como se obrigou a usar os planos máis duros o día do accidente de Angrois, ou cando se ocultou a información sobre a carretaxe de votantes nunhas eleccións por parte dun membro do consello de administración da CRTVG nomeado polo PP, ou cando se denunciou o discreto uso nos informativos das fotos do presidente da Xunta en compaña do narcotraficante Marcial Dorado.

O BLOG, OBXECTO DE ESTUDO UNIVERSITARIO
En concreto, dun proxecto liderado polo Departamento de Comunicación da Universitat Pompeu Fabra, no que participan investigadores de sete universidades españolas, que ten como obxectivo detectar as culturas xornalísticas existentes en distintos territorios do Estado e examinar o impacto dos instrumentos de rendición de contas en cada unha delas. Unhas das liñas de investigación deste proxecto, aínda en fase embrionaria, compara os blogs creados polo persoal da TVG (Galiza), da TVC-TV3 (Catalunya) e da extinta RTVV (Valencia), que responden a funcións concretas por misión e por contexto.
Conclúen que, a pesar das súas limitacións, os tres parecen un bo punto de partida como mecanismo de rendición de contas nas televisións públicas, sendo o do caso galego o que mellor se acopla a este obxectivo (denuncia da manipulación informativa), xa que o blog catalán está máis centrado en cuestións laborais e o valenciano igualmente no ERE que afectou o persoal e no futuro modelo de televisión pública.

 A eficacia mediática do blog chegou ao seu punto álxido coa súa aparición no programa El Intermedio do Gran Wyoming, de La Sexta. En palabras das artífices do blog, ese foi un día de tristura e orgullo. Orgullo pola difusión a grande escala dos principios e os valores de servizo público e dignidade laboral que aseguran defender estes profesionais, e tristura por ver como a imaxe da empresa chegaba a unha situación de exposición pública tan lamentable. De fondo, tensión nos corredores da CRTVG, malestar das persoas que se sinten sinaladas como colaboracionistas imprescindibles, a inevitable división da redacción entre “mercenarios” e “xornalistas”, o debate sobre se a denuncia pública desprestixia a empresa, poñendo en risco a súa continuidade ou se, pola contra, é o único camiño para dignificala, garantindo o cumprimento daqueles principios que xustifican a súa razón de ser. 

Capricho ou causa xusta?

Repasar a normativa e a lexislación pode axudar a enmarcar e a situar a natureza do conflito que se vive na radio e na televisión pública de Galiza. A Constitución española garante, no seu artigo 20, o dereito ás liberdades de expresión e información de acordo coa configuración que eses dereitos teñen na Declaración Universal dos Dereitos Humanos e no Convenio Europeo de Dereitos Humanos, dous textos fundamentais para entender o papel que xogan os medios públicos no conxunto da formación da opinión dos cidadáns.

A liberdade de información comprende dous dereitos: un de transmitir información e outro de recibila. Se o primeiro deles é de quen o exerce, particularmente o xornalista ou a xornalista pola súa posición como profesional da información, o segundo é un dereito tanto individual como colectivo e, polo tanto, obxecto de especial protección. Tanto o Tribunal Constitucional español como o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos entenden que os dereitos protexidos nos artigos 20 e 10 da Constitución española e do Convenio Europeo de Dereitos Humanos, respectivamente, son garantes da propia existencia do sistema democrático. 

Medios públicos

Non existe un correcto funcionamento do dereito á información se falla o propio sistema que delimita a veracidade da información. Malia ser un concepto que puidera parecer abstracto, “veracidade” implica o respecto á pluralidade de visións que un mesmo feito pode presentar fronte a opinión pública. A Lei 9/2011 dos medios públicos de comunicación audiovisual de Galiza, coas moitas eivas que ten na súa redacción, salienta como un dos principios da súa necesidade a garantía da “independencia, obxectividade e veracidade da información”, para destacar a continuación o control político —parlamentario— desa garantía. Pero tamén establece controis que ata o de agora ese mesmo poder político fallou en desenvolver: a creación de órganos internos que vixíen o cumprimento do dereito constitucional e mesmo do dereito humano, da liberdade de información na CRTVG.

Estatuto Profesional e Consello de Informativos

O Estatuto Profesional e o Consello de Informativos son dous deses órganos internos de control. Malia que a súa creación está prevista desde o ano 2011, cando o Parlamento galego aprobou (cos votos do PP e do PSOE) a lei que regula actualmente a CRTVG, non se moveu un papel ata o de agora na política para sacalos adiante. Os únicos movementos que houbo a este respecto, pacientes e constantes, déronse e danse por parte dos traballadores e traballadoras da CRTVG, a través dos seus representantes no comité de empresa, que asegura ser quen conseguiu introducilos no texto daquela Lei.

Palabras vacías infértiles: pasa o tempo e devén en frustración. En 2013, en paralelo a Bárcenas e ao nacemento do blog, entréganse no Parlamento 345 sinaturas de profesionais da radiotelevisión pública que denuncian a manipulación e esixen dunha vez a posta en marcha do Estatuto e o Consello, instrumentos destinados, segundo a propia Lei que os recolle, a “velar pola independencia, pola veracidade e pola obxectividade dos contidos informativos difundidos por todas as canles da CRTVG”. Seis anos despois da aprobación da Lei, non hai nin rastro destes órganos. Por que? Acaso non interesan? A quen lle estorban? 

Un can de garda que non morde

O papel dos medios de comunicación como whatchdog —can gardián— do poder como garantía dunha opinión pública libre, definido amplamente polos tribunais vixiantes dos dereitos fundamentais, non funciona nos medios públicos de Galicia ante a ausencia dun órgano profesional que, como fai o comité de empresa no ámbito laboral, certifique a defensa do exercicio da liberdade de información con todas as garantías de veracidade esixibles.
A ausencia dese Consello de Informativos motivou o nacemento de Eunonmanipulo, unha irregular ferramenta improvisada, neste momento en letargo por fastío, que recoñece estar lista para activarse en calquera momento, cando prenda outro incendio por mor dunha nova manipulación especialmente grotesca ou grave. Eles e elas devecen por depoñer as plumas, por traballar con normalidade democrática. Pero non hai descanso. Hai unhas semanas, o comité de empresa ofrecíalle de novo amparo a un redactor que denunciou a manipulación dunha noticia que elaborara. E outra vez a tensión nos corredores, a casa sen varrer, o vello debate.

Ningún profesional de dentro é capaz de negar que precisan dotarse dun mecanismo que garanta a defensa dos seus dereitos e ata o cumprimento dos seus deberes no exercicio da liberdade de información. Así as cousas, podemos confiar nos telexornais, nos informativos, nos programas que emiten ou difunden a TVG e a RG pola canle que sexa? Haberá que sentarse fronte a nosa tele, a nosa radio ou a pantalla do noso ordenador con espíritu crítico e alerta para atopar a resposta.

GUÍA RÁPIDA DE MANIPULACIÓN INFORMATIVA
Nomeamentos de confianza.
Despois das eleccións, colocar en postos chave a persoas de confianza do goberno ou do partido no poder. Controlar a xefatura de informativos é fundamental, así como o segundo chanzo que ocupan os redactores-xefe, escollidos de entre a propia redacción ou mesmo fichados de fóra. As persoas que dirixen os telexornais e outros espazos informativos tamén deben estar en sintonía. As noticias delicadas deben asignárselles a xornalistas determinados capaces de seguir, por lealdade, servilismo ou precariedade laboral, as consignas que se marquen.
Tratamento informativo.
Manipular desde a “escaleta”: a organización da escaleta, o guión que recolle a orde e a duración de cada unha das novas do telexornal ou programa informativo, constrúe un ou outro relato do mundo. Hai que adaptar ese guión aos intereses a protexer, e non tanto aos criterios informativos. Aí decídese que feitos noticiosos se van cubrir e cales non, canto tempo de emisión merecen e a orientación que se lles vai dar, adoutrinando, se é preciso, os profesionais encargados da cobertura, antes ou despois da mesma, suxeríndolles mesmo o que deben destacar. Se se cola nun informativo algo inapropiado, normalmente pola profesionalidade dalgún xornalista incontrolable, hai que corrixilo no seguinte espazo, modificando esa noticia. Hai persoas na redacción ás que non se lle poden encargar coberturas sensibles; mesmo é mellor telas apartadas ou ocupadas en informacións menores.
Política positiva e negativa.
Hai que deixar claro que hai dous bandos na política, o dos bos e eficaces e o dos malos e ineficaces. As novas relacionadas co PP ou co goberno trátanse con especial coidado, en positivo, silenciando calquera conflito. Da oposición pola contra deben salientarse as información negativas, as leas e os problemas. Para isto, é moi útil a escolla tendenciosa dos “cortes” ou declaracións dos protagonistas. Tratándose da oposición, pódese mesmo chegar a encargarlle ao xornalista –que acode, por exemplo, a unha rolda de prensa dunha inauguración–, preguntar polos problemas internos desa formación política para despois só emitir un “corte” relacionado con iso e nada sobre a inauguración. Tamén, se hai noticias negativas relacionadas cos gobernos, coas institucións ou con membros do PP, intentarase compensalas ofrecendo algunha problemática que afecte os partidos da oposición. Cos casos de corrupción, farase isto sistematicamente, afastando, sempre que sexa posible, estas informacións dos titulares do día.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

CRTVG - Corporación Radio y Televisión de Galicia
Medios públicos A folga dos traballadores da TVG contra 15 anos de manipulación e privatización deseñados por Feijóo
Empregados e empregadas da Televisión de Galiza fan un mes de paros parciais tras a primeira externalización de contidos informativos da historia da cadea, convocados por catro do cinco sindicatos con representación.
Galicia
Galicia La huelga de los trabajadores de la TVG contra 15 años de manipulación y privatización diseñados por Feijóo
Empleados y empleadas de la Televisión de Galicia cumplen un mes de paros parciales tras la primera externalización de contenidos informativos de la historia de la cadena, convocados por cuatro de los cinco sindicatos con representación.
Medios de comunicación
Medios de comunicación La Xunta de Feijóo pagó siete millones por el programa de televisión por el que se pasean sus altos cargos
Este jueves, el actual presidente gallego, Alfonso Rueda, acude al Land Rober en lo que se podría leer como uno de sus primeros grandes actos de precampaña para las elecciones de 2024. En dos años, le ha costado 6.973.971 euros a las arcas públicas.
Laboral
Laboral Investigada unha rede empresarial que explotaba a 82 migrantes nunha granxa de Lugo
Polo de agora, tres persoas responsables da granxa de Begonte centran as investigacións da Garda Civil. As 82 persoas explotadas vivían nun hotel de Ordes (A Coruña) que non tiña sequera licencia de hostalaría.
Galicia
Galicia ¿Quién es quién en Greenalia? La empresa que quiere otra celulosa en Galicia y arrasa olivares en Andalucía
Los tentáculos del entramado empresarial tras esta corporación tocan a gran parte de la oligarquía gallega. Desde medios de comunicación como 'La Voz de Galicia' hasta equipos de fútbol como el Deportivo o entidades financieras como Abanca.
Estados Unidos
Extrema derecha Trump anuncia un campo de concentración para 30.000 migrantes en Guantánamo en el 80 aniversario de Auschwitz
La estrategia de llevar la detención de migrantes a territorios lejanos, opacos y sin garantías de derechos también ha sido la opción elegida por la Unión Europea en el último año.
Salario mínimo
Pacto bipartito Trabajo y sindicatos acuerdan la subida del salario mínimo en 50 euros sin el apoyo de la patronal
Díaz anuncia un acuerdo con los sindicatos que llevará al Congreso de Ministros de forma “inminente” la propuesta del Ministerio de Trabajo. Los sindicatos proponían una subida de 66 euros y la patronal, de 34 euros.

Últimas

Madrid
Justicia El fiscal general del Estado, en el alambre, declara como investigado ante el Supremo
Álvaro García Ortiz acude al alto tribunal a explicar su versión de las filtraciones denunciadas por el entorno de la pareja de Isabel Díaz Ayuso. Es la primera vez que un fiscal de su categoría declara como investigado.
Pensiones
Revalorización de las pensiones Los pensionistas no se fían y salen a la calle tras el rechazo al decreto ómnibus
Coespe convoca a manifestarse este viernes 31 frente a la sede del PP tras la “posición negativa de la derecha ultranacionalista, sea española o catalana”.
Energías renovables
Energías renovables en Madrid El Centro Cultural Palomeras quiere ser autosuficiente, los préstamos de sus vecinos pueden conseguirlo
Una universidad pública y una cooperativa de energías renovables lideran el proyecto de préstamos que quiere convertir en autosuficiente al histórico centro educativo vallecano, y que busca reunir 150.000 en financiación ciudadana a un interés ético.
Israel
Sionismo Maccabi - Baskonia: no colaboremos con la banalización del mal
El partido de basket en Gasteiz es una oportunidad de oro para mostrar nuestra determinación a no contribuir al blanqueamiento del Estado genocida de Israel, oponiéndonos decididamente.
Más noticias
Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Sin materiales, sin protección adecuada y sin financiación: los bomberos de Madrid denuncian “abandono”
La contaminación de los equipos de protección de cinco bomberos en un incendio en una nave de reciclaje hace levantar de nuevo la voz de los sindicatos, que ya tienen denunciada ante el TSJ de Madrid, la falta de financiación.
Cine
El Salto recomienda Diez películas y series en Filmin para acercarse a la diversidad de Andalucía
Una selección realizada por la periodista de El Salto Aurora Báez Boza sobre las mejores películas y series para descubrir las diversidades que habitan dentro de Andalucía
Dana
Tres meses de la dana “Aquí no llovió casi nada”
VV.AA.
Un vecino de Benetússer explica cómo la riada arrasó y cambió para siempre las vidas de miles de personas.
El Salto Radio
EL SALTO RADIO Cultura y resistencia desde América del sur
Cuatro historias sonoras de experiencias creativas y comunitarias en algunas ciudades de Perú, Argentina y Paraguay
Opinión
Opinión Monetizadores de la estupidez
Ser un chalado anticiencia puede llevar a pasearte por radios, televisiones y streamings porque eres rentable para gente sin un mínimo de ética periodística.

Recomendadas

Medio rural
Reportaxe As mulleres rurais soñan con deixar de ser heroínas
A falta de servizos básicos no rural é a primeira pedra no camiño de quen quere vivir e desenvolver os seus proxectos fóra da cidade. Aínda así, o rural galego atópase á cabeza en canto a titularidade feminina respecto á media do Estado español.
Literatura
Letras Galegas Da Sección Feminina do franquismo ao Cancioneiro Popular Galego: o pobo é quen canta e baila
As cantareiras protagonizarán o Día das Letras Galegas de 2025. Beatriz Busto e Richi Casás fálannos delas, de Dorothé Schubarth, do Cancioneiro Popular Galego e da dificultade de acceder aos arquivos sonoros que conservan as súas voces.
Jaén
Andalucía Lopera no quiere que Greenalia especule con sus olivos
Decenas de pequeños olivareros de la Campiña Norte de Jaén podrían perder sus terrenos en beneficio de una empresa que quiere talar los árboles para instalar siete parques fotovoltaicos.