O prelo
‘Álbum’: un campo de tensión entre a imaxe e a palabra

A obra de de Charo Lopes propón unha lectura sobre a ausencia e a súa recuperación a través da escrita e a fotografía.

11 jul 2020 14:45

Un dos problemas da imaxe é o seu alcance para conter o noso mundo. E dicir, o marco no que se atrapa e xestiona o visible. A creación de imaxes podería ser un debate constante no que se negocia o que se mira. Cando temos unha cámara fotográfica nas mans e decidimos capturar o escenario urbano do noso barrio, actívase ese proceso de xestión: desde onde mirar, cando e que debería integrar ao noso cadro. A fotografía ben podería ser un organizador da mirada. 

Con todo, o detalle máis importante deste proceso non decae sobre o aspecto formal da fotografía. Isto non se reduce ao feito en encadrar as formas, suxerir posicións ou orientar as luces (cada unha delas, artes sofisticadas e de gran complexidade). O proceso de xestión ao que me refiro é aquel que xurde mesmo nas identidades  menos coñecedoras das técnicas visuais. É o momento primeiro ao que nos enfrontamos cando temos unha cámara fotográfica e a infinidade do mundo fronte a nós. Alí aparece a pregunta pola  inmensidade, que non é un soporte fixo senón tamén temporal. Quizabes, por iso o inicio de Álbum de Charo Lopes resulta tan poderoso: unha fotografía dunha muller nunha árbore acompañada do comentario “Cinta Rey retratada por Amalia Álvarez no pinheiro onde fuzilaram o seu filho”. A imaxe é o presente no que a miramos, o pasado que alí se representa e un outro pasado anterior que nos sitúa na morte do fillo.  A dor da fotografía non está contido no que se mira, senón nese dobre pasado que apenas se pode contemplar de forma sutil na imaxe. 

O poemario de Charo Lopes é un debate constante no que se discute o alcance da imaxe na inmensidade das cousas. A palabra convértese nun esforzo para aproximarse a esa orde inabarcable de posibilidades. Así, moitos dos seus poemas titulados foto son alusións a referencias ausentes. O lector coñece a imaxe a través da palabra, que non só describe as figuras que conforman a fotografía, senón que axudan conformar a profundidade dos obxectos, as persoas e o tempo. A imaxe non é entón só representación, senón unha forma de gran profundidade. 

A dimensión literaria da imaxe fotográfica é un dos temas de Álbum

acaso a fotobiografía 
não é também uma historia de ficção

Lopes recupera a discusión que procura desvincular a fotografía da súa dimensión meramente imitativa. Aínda na reprodución visual que supón o procesos fotográfico, existe unha condición de sentido que anima o representado. Trátase da historia e das experiencias que gardan as imaxes, como foi o caso da fotografía de Amalia Álvarez.

Na foto 9: joaquina e tomasa, Charo Lopes encárgase de demostrar ese sentido narrativo. A fotografía, que está ausente, é comentada en ambos sentidos: contén o  presente estático das dúas mulleres, pero tamén o seu pasado. Describe o estado das cousas aí fotografadas pero tamén a experiencia oculta das mulleres fronte ao lente. Este é o campo de tensión ao que se expón a escrita de Charo Lopes. Álbum é entón un debate implícito que oscila entre as posibilidades da imaxe e o alcance da palabra. 

A autora recorre, case de forma perturbada, o problema que supón o sentido da inmensidade para as nosas identidades:  

A vida não 
colhe num idioma 
ou numa gama cromática
ou nun resultado estatístico

As veces, a voz de Charo Lopes chega a negar as posibilidades da representación. Nalgún sentido, clausura o sentido da imaxe e da palabra. Iso que resulta inabarcable ou irrepresentable parece vincularse coa angustia ou co resentimento. Non resulta sorprendente que o medo a liberdade sexa un campo ao que volve na súas palabras. Un espazo que produce incomodidade e permanece irresoluto: 

não lembro ter escolhido o medo à liberdade  
e agora abafa-me o esforço
de ter que transformar estas circunstâncias
e mais ainda de ter que as assumir
e  assim medrar em mim o ressentimento
como um frio nos ossos
como morrer um bocado

A voz lírica non se presenta chea de certezas, senón de dúbidas ao respecto do sentido das cousas. Álbum non ofrece aseveracións, senón preguntas. Esta antoloxía presenta en varios momentos episodios que se vinculan co abandono e a dor. Nalgunhas ocasións, sitúase na tensión que supón o crecemento e a adaptación e ante a cal queda a perdida de sentido.  O poema 5 é  así é unha lembranza de aquilo que parece perder a orientación  na idade adulta e fronte ao que case a única resposta e o absurdo: 

e talvez está bem assim  
marchar do mundo assobiando
o himno duma luta justa

Nestes textos de Charo Lopes hai certa insistencia por recuperar a dimensión material do sufrimento. É dicir, o corpo no seu estado exposto e natural. A emotividade non se constrúe desde a soidade e o silencio, senón desde a exposición do corpo convertido en animal ou planta. Na lírica de Lopes, a relación entre o humano e o animal-mamífero é insistente. É un estado que permite comprender a  afectividade humana desde o seu estado máis primitivo e ausente de discurso. 

Os textos da poeta atenden o paso do tempo e a desaparición progresiva de aquilo que coñecemos.  Para ela, nada se salva e o sentido de permanencia é apenas una ilusión. Con todo, o breve xesto supón unha pequena suspensión da vida que se desvanece: 

abraçar é esquecer que morremos 
ou que não importe que morremos
porque somos abraçadas

Álbum foi publicado por editorial Aira, forma parte da colección Fina Rei, que reúne obras de poesía escritas por mulleres e imprimiuse durante o período de confinamento xeneralizado. A autora gañou con esta obra o 35° Premio de Poesía Cidade de Ourense.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

A Catapulta
A Catapulta O tempo, o espazo e a poesía de Estíbaliz Espinosa
A poeta visita A Catapulta para conversar sobre o seu traballo e a súa traxectoria literaria
Instituciones culturales
Protesta Las editoriales migrantes exigen su lugar en la Feria del Libro de Madrid y en la industria cultural española
Una acción de protesta en la Feria del Libro de Madrid reclama más atención y apoyo a las editoriales impulsadas por personas migrantes y racializadas, que sobreviven pese a los obstáculos que reciben de las administraciones, según denuncian.
Redes sociales
Industria editorial Escritores fantasma: así trabajan los auténticos autores de los libros de éxito que publican los ‘influencers’
Detrás de cada libro firmado por un ‘influencer’ hay otra persona que ha trabajado a destajo para entregar a tiempo un texto en el que su nombre no aparece por ninguna parte y que, además, ha tenido que renunciar a sus derechos como autor.
Ourense
Ourense Ourense organízase para loitar contra patrullas de extrema dereita nos barrios máis empobrecidos da cidade
A veciñanza e os movementos sociais responden ao discurso do medo promovido por Frente Obrero e sinalan a súa estratexia de criminalizar a pobreza e sementar odio en contextos de exclusión e abandono institucional.
Feminismos
Feminismo Dous anos sen reparación tras sufrir lesbofobia nun Rexistro Civil de Pontevedra cando ían inscribir a seu fillo
Un funcionario negouse a inscribir ao fillo de Antía e a súa parella. Un erro de redacción na lei trans está detrás dos argumentos que o funcionario esgrime para defender a súa actuación.
Medio ambiente
Medio ambiente Iberdrola proxecta un parque eólico que pon en risco un dos maiores xacementos fortificados de Galiza
A Xunta vén de declarar a utilidade pública para o parque eólico Castro Valente, a pesar de que a súa construción está suspendida cautelarmente polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia.
O Salto medra contigo
Crowdfunding O Salto Galiza abre un crowdfunding para empapelar Altri
Queremos investigar os responsables políticos e empresarias do que podería ser o maior atentado ambiental da historia recente de Galiza.
O Teleclube
O Teleclube 'O Teleclube' alucina no deserto con Óliver Laxe e 'Sirat'
Laxe leva o seu cuarto premio de Cannes, esta vez en competitición, polo seu novo filme que explosiona na gran pantalla.

Últimas

Alemania
Litigio climático Un tribunal alemán abre la puerta a que grandes emisores puedan ser responsabilizados de daños climáticos
El jurado descarta la demanda del agricultor peruano Saúl Luciano Lliuya por entender que el riesgo a su propiedad es demasiado bajo, pero esta misma argumentación podría llevar a condenas en otros casos.

Recomendadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.
Filosofía
Brais Arribas, filósofo “Non se trata de empoderar senón de disolver o poder”
Durante a conversa, o profesor reflexiona sobre a saúde da filosofía galega, o poshumanismo, as novas masculinidades ou a experiencia da pandemia.