O prelo
‘Álbum’: un campo de tensión entre a imaxe e a palabra

A obra de de Charo Lopes propón unha lectura sobre a ausencia e a súa recuperación a través da escrita e a fotografía.

11 jul 2020 14:45

Un dos problemas da imaxe é o seu alcance para conter o noso mundo. E dicir, o marco no que se atrapa e xestiona o visible. A creación de imaxes podería ser un debate constante no que se negocia o que se mira. Cando temos unha cámara fotográfica nas mans e decidimos capturar o escenario urbano do noso barrio, actívase ese proceso de xestión: desde onde mirar, cando e que debería integrar ao noso cadro. A fotografía ben podería ser un organizador da mirada. 

Con todo, o detalle máis importante deste proceso non decae sobre o aspecto formal da fotografía. Isto non se reduce ao feito en encadrar as formas, suxerir posicións ou orientar as luces (cada unha delas, artes sofisticadas e de gran complexidade). O proceso de xestión ao que me refiro é aquel que xurde mesmo nas identidades  menos coñecedoras das técnicas visuais. É o momento primeiro ao que nos enfrontamos cando temos unha cámara fotográfica e a infinidade do mundo fronte a nós. Alí aparece a pregunta pola  inmensidade, que non é un soporte fixo senón tamén temporal. Quizabes, por iso o inicio de Álbum de Charo Lopes resulta tan poderoso: unha fotografía dunha muller nunha árbore acompañada do comentario “Cinta Rey retratada por Amalia Álvarez no pinheiro onde fuzilaram o seu filho”. A imaxe é o presente no que a miramos, o pasado que alí se representa e un outro pasado anterior que nos sitúa na morte do fillo.  A dor da fotografía non está contido no que se mira, senón nese dobre pasado que apenas se pode contemplar de forma sutil na imaxe. 

O poemario de Charo Lopes é un debate constante no que se discute o alcance da imaxe na inmensidade das cousas. A palabra convértese nun esforzo para aproximarse a esa orde inabarcable de posibilidades. Así, moitos dos seus poemas titulados foto son alusións a referencias ausentes. O lector coñece a imaxe a través da palabra, que non só describe as figuras que conforman a fotografía, senón que axudan conformar a profundidade dos obxectos, as persoas e o tempo. A imaxe non é entón só representación, senón unha forma de gran profundidade. 

A dimensión literaria da imaxe fotográfica é un dos temas de Álbum

acaso a fotobiografía 
não é também uma historia de ficção

Lopes recupera a discusión que procura desvincular a fotografía da súa dimensión meramente imitativa. Aínda na reprodución visual que supón o procesos fotográfico, existe unha condición de sentido que anima o representado. Trátase da historia e das experiencias que gardan as imaxes, como foi o caso da fotografía de Amalia Álvarez.

Na foto 9: joaquina e tomasa, Charo Lopes encárgase de demostrar ese sentido narrativo. A fotografía, que está ausente, é comentada en ambos sentidos: contén o  presente estático das dúas mulleres, pero tamén o seu pasado. Describe o estado das cousas aí fotografadas pero tamén a experiencia oculta das mulleres fronte ao lente. Este é o campo de tensión ao que se expón a escrita de Charo Lopes. Álbum é entón un debate implícito que oscila entre as posibilidades da imaxe e o alcance da palabra. 

A autora recorre, case de forma perturbada, o problema que supón o sentido da inmensidade para as nosas identidades:  

A vida não 
colhe num idioma 
ou numa gama cromática
ou nun resultado estatístico

As veces, a voz de Charo Lopes chega a negar as posibilidades da representación. Nalgún sentido, clausura o sentido da imaxe e da palabra. Iso que resulta inabarcable ou irrepresentable parece vincularse coa angustia ou co resentimento. Non resulta sorprendente que o medo a liberdade sexa un campo ao que volve na súas palabras. Un espazo que produce incomodidade e permanece irresoluto: 

não lembro ter escolhido o medo à liberdade  
e agora abafa-me o esforço
de ter que transformar estas circunstâncias
e mais ainda de ter que as assumir
e  assim medrar em mim o ressentimento
como um frio nos ossos
como morrer um bocado

A voz lírica non se presenta chea de certezas, senón de dúbidas ao respecto do sentido das cousas. Álbum non ofrece aseveracións, senón preguntas. Esta antoloxía presenta en varios momentos episodios que se vinculan co abandono e a dor. Nalgunhas ocasións, sitúase na tensión que supón o crecemento e a adaptación e ante a cal queda a perdida de sentido.  O poema 5 é  así é unha lembranza de aquilo que parece perder a orientación  na idade adulta e fronte ao que case a única resposta e o absurdo: 

e talvez está bem assim  
marchar do mundo assobiando
o himno duma luta justa

Nestes textos de Charo Lopes hai certa insistencia por recuperar a dimensión material do sufrimento. É dicir, o corpo no seu estado exposto e natural. A emotividade non se constrúe desde a soidade e o silencio, senón desde a exposición do corpo convertido en animal ou planta. Na lírica de Lopes, a relación entre o humano e o animal-mamífero é insistente. É un estado que permite comprender a  afectividade humana desde o seu estado máis primitivo e ausente de discurso. 

Os textos da poeta atenden o paso do tempo e a desaparición progresiva de aquilo que coñecemos.  Para ela, nada se salva e o sentido de permanencia é apenas una ilusión. Con todo, o breve xesto supón unha pequena suspensión da vida que se desvanece: 

abraçar é esquecer que morremos 
ou que não importe que morremos
porque somos abraçadas

Álbum foi publicado por editorial Aira, forma parte da colección Fina Rei, que reúne obras de poesía escritas por mulleres e imprimiuse durante o período de confinamento xeneralizado. A autora gañou con esta obra o 35° Premio de Poesía Cidade de Ourense.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.
El Salto Radio
EL SALTO RADIO Natalia García Freire: escritora de una generación volcánica
Sexto capítulo de la serie Aleteo sonoro, en el que volamos a los Andes ecuatorianos para conocer la infancia y las motivaciones literarias de la autora.
El Salto Radio
El Salto Radio Centenari de Josep Maria Llompart
Demà fa un segle del naixement d’aquest poeta mallorquí que sacrificà la seva vocació per mor de les exigències de la cultura que abraçà.
Xunta de Galicia
Política A Xunta recibe ao embaixador de Israel en funcións mentres Gaza agoniza ao bordo da fame
O Goberno de Alfonso Rueda escenifica a súa boa sintonía coa Administración de Benjamín Netanyahu apenas unhas horas despois de que Israel bombardease unha escola que servía de refuxio e ordenase unha evacuación masiva en Gaza.
Palestina
Genocidio La ONG anti-UNRWA lanzada por exespías y marines de EEUU siembra el caos en el reparto de alimentos en Gaza
La Fundación Humanitaria de Gaza (GHF) creada a comienzos de este año y vinculada a agentes del ejército y la inteligencia estadounidense ha sido acusada de desaparecer a una persona y disparar a quienes estaban esperando ayuda.
Alemania
Litigio climático Un tribunal alemán abre la puerta a que grandes emisores puedan ser responsabilizados de daños climáticos
El jurado descarta la demanda del agricultor peruano Saúl Luciano Lliuya por entender que el riesgo a su propiedad es demasiado bajo, pero esta misma argumentación podría llevar a condenas en otros casos.
Madrid
Derecho a la vivienda Victoria contra la Sareb: 16 familias consiguen firmar contratos después de años de lucha
Un bloque en lucha de Casarrubuelos (Comunidad de Madrid) consigue formalizar contratos con el banco malo, al que acusan de actuar “como un fondo buitre”. En Catalunya, diez ayuntamientos apoyan los reclamos de 62 hogares en huelga contra La Caixa.

Últimas

Universidad
Genocidio Las universidades españolas han firmado 44 proyectos con Israel desde septiembre de 2024
Los acuerdos dentro del programa Horizon Europe se han sucedido a pesar de las declaraciones de decenas de universidades de suspensión de relaciones con Israel.

Recomendadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.