Parlamento Europeo
Seis decisións sobre a túa vida que tomará Bruxelas nos próximos anos

Durante o mes de maio veremos moitas veces as caras das candidatas e candidatos ao noso concello nas paredes do noso municipio. Escoitaremos mitins nos que aqueles que queren gobernar as comunidades autónomas darannos as súas fórmulas máxicas para solucionar as nosas vidas. Pero das terceiras eleccións, as europeas, non se falará tanto. Dada a continua centralización do poder e as competencias públicas, as decisións que se toman en Bruxelas aféctannos cada vez máis. O que se decida o 26 de maio marcará o destino do continente nos próximos cinco anos e afectarán a todas as esferas da nosa vida.

1. Que acontecerá coa PAC?

A Política Agraria Comunitaria (PAC) é unha das principais partidas presupostarias da Unión Europea. A UE emprega o 39% do seu presuposto nos sistemas agrarios dos Estados membros. Dese importe, o 70% vai a subvencionar aos agricultores, o que da unha idea do importante que é para soster á “España baleirada” e ao territorio rural do estado español. Outro 20% invístese en medidas para axudar aos agricultores a modernizar as súas explotacións, e o 10% restante a partidas para apoiar o mercado, por exemplo, cando as condicións climáticas, como inundacións ou secas, pertúrbano.

Pero o Marco Financeiro Plurianual, a guía proposta pola Comisión Europea que marcará o gasto e as partidas presupostarias do 2021 ao 2027, amosa algúns factores moi preocupantes para o futuro da PAC. O Consello Europeo—formado polos 28 xefes de Estado ou do Goberno—, a Comisión Europea e o actual Parlamento Europeo coinciden nunha cousa: reducir o presuposto da PAC considerabelmente. En concreto, o Consello propuxo unha diminución do 16%. Mais non é o único no que coinciden os tres órganos, que queren aumentar considerabelmente o presuposto en Seguridade e Defensa; é dicir, fortalecer a política de control de fronteiras e dos fluxos migratorios.

“Quen recibirán as axudas? Seguirán a percibilas grandes terratenentes que nin sequera cultivan as terras?

O reparto das outras partidas tamén pode sufrir cambios, redúzase ou non o presuposto. Quen recibirán as axudas? Seguirán a percibilas grandes terratenentes que nin sequera cultivan as terras? Como se repartirán as axudas directas ao medio rural? Cara onde irán encamiñadas as modernizacións e reconversións do agro e da gandaría?

2. Volve o TTIP

O pasado 15 de abril, o Consello de Agricultura e Pesca da UE aprobou os mandatos que dan o poder á Comisión Europea para negociar un tratado comercial cos Estados Unidos en produtos industriais, incluída a pesca. Co voto en contra de Francia, a abstención de Bélxica e o voto a favor do resto de Estados, a Comisión conseguiu retomar as negociacións coa Administración Trump para estabelecer un acordo de libre comercio co cal eliminar barreiras arancelarias e harmonizar os estándares de calidade e control entre as dúas potencias.

O que pretende a Comisión é reabrir o Tratado Transatlántico de Comercio e Investimentos, o TTIP. Calquera que seguise as protestas contra o TTIP terá escoitado xa as posíbeis consecuencias dun tratado que estaba sendo negociado con total escurantismo.

Ademais, non é o único megatratado que a UE quere pechar nos vindeiros anos. O acordo comercial e de inversións entre a Unión e Vietnam debe aprobarse nos próximos meses. Os tratados de comercio e inversións con Singapur (EUSIPA) teñen que ratificarse nos parlamentos nacionais e, tralo CETA con Canadá, que oscila entre a completa aplicación ou a súa desaparición, e a reapertura das negociacións cos Estados Unidos, México parece ser o seguinte no punto de mira da Comisión.

Los nueve tratados que la UE quiere aprobar este año y que cambiarán nuestras vidas

Pablo Elorduy

5

Acuerdos comerciales

Los nueve tratados que la UE quiere aprobar este año y que cambiarán nuestras vidas

Pablo Elorduy

5

La campaña contra los Tratados de Comercio e Inversión, formada por más de 30 organizaciones de la sociedad civil, se presentó ayer.

3. Loita contra a evasión fiscal

Por moito que se dote á Axencia Tributaria española de efectivos, ou que se loite contra a economía mergullada, a verdadeira batalla contra a evasión fiscal mídese en Bruxelas. As comisións de investigación formadas tralos escándalos dos Papeis de Panamá e os Lux Leaks achegaron algúns resultados esperanzadores na loita contra a evasión das grandes empresas e o seu emprego dos paraísos fiscais ou doutras vantaxes fiscais que ofrecen países no corazón de Europa. Mais falta que os novos organismos que se conformen tralas eleccións europeas teñan a suficiente vontade política para plantar cara a esas empresas e á industria financeira.

A creación dun informe “país por país” é un deses avances. Consiste nun informe anual que as grandes multinacionais deben entregar no país onde posúen a súa sede central, e no que deben explicar cando e onde pagan os seus impostos mediante filiais noutros países.

Isto é importante porque as autoridades tributarias non teñen información do que fan as empresas noutros países; téñense que fiar do que estas din. O que está en xogo na próxima lexislatura é a equiparación das metodoloxías de todos os estados, e que se comparta esa información entre as distintas autoridades tributarias para poder loitar de xeito conxunto contra a evasión fiscal. O informe “país por país” debe, a maiores, presentar unha segmentación do pago por impostos, as ventas, os activos e incluso os empregados de cada país.
Outro tema importante é a lista negra de paraísos fiscais. A UE engadiu dez países a dita lista, que alcanzou a ridícula cantidade de quince. Os distintos gobernos estatais están adaptando os seus propios listados tomando, moitos deles, a lista negra da UE como referente, o que levará a que tan só se consideren paraísos fiscais aos Emiratos Árabes Unidos, Omán, Aruba, Belice, Bermudas, Fiji Vanuatu, Dominica, Barbados, as Illas Marshall, Samoa Americana, Guam, Samoa, as Illas Virxes e Trindade e Tobago.

Isto deixa fora o principal problema da evasión en Europa: os seus paraísos fiscais internos. O grupo parlamentario da esquerda europea, GUE/NGL, ao que pertencen Podemos e Esquerda Unida, xa denunciou en repetidas ocasións as técnicas que empregan empresas como Inditex, Nike ou Facebook para eludir o pagamento de impostos empregando países no corazón de Europa como Holanda, Luxemburgo, Malta ou Irlanda.

4. Como se actuará ante unha nova crise?

En decembro do 2018, o Banco Central Europeo (BCE) anunciou a fin do programa de compra de activos para inxectar cartos na economía (a expansión cuantitativa ou Quantitative Easing ), pero ante a desaceleración do crecemento na zona euro, Draghi recuou e anunciou que, de momento, continuará cos estímulos á economía. A súa reacción é un claro sinal de que son conscientes de que unha nova crise está por chegar e que, se os ventos de cola do BCE deixan de soprar, a caída será maior.

“Sacarannos desta crise ou volverán rescatar á banca e a socializar as perdas mediante recortes e austeridade?

O fracaso destas medidas non parece ter solución e, nalgún momento, Europa retirará esa inxección de diñeiro e subirá os tipos de interese. O que non sabemos é como, cando e que farán para paliar esa crise. O que parece claro é que as medidas de austeridade impostas mediante os pactos de estabilidade presupostaria non funcionaron, aínda que a Comisión parece non querer decatarse. As enormes cantidades de cartos inxectadas foron parar á compra de débeda de grandes empresas e ao sector financeiro.

O novo equilibrio de forzas que resulte das eleccións europeas terá nas súas mans, e nos seus escanos, a posibilidade de practicar outro tipo de políticas que, a diferencia do que se fixo na crise mundial que arrancou no 2007, invista diñeiro na economía real e que consiga reactivar o consumo e a demanda, en vez de pretender activar esa economía forzando aos bancos a emprestar cartos. A pregunta é: sacarannos da crise ou volverán rescatar á banca e a socializar as perdas mediante recortes e austeridade?

5. Unión bancaria

A Unión Bancaria foi a resposta da UE á crise financeira do 2008. Refírese á adopción dun conxunto de regulamentos aplicadas na área do euro no 2012, baseada en tres pilares. O Mecanismo Único de Supervisión, que outorga ao BCE competencias de supervisión sobre os bancos máis importantes; o Mecanismo Único de Resolución, que estabelece normas e procedementos para a resolución de institucións de crédito en quebra e o Sistema Europeo de Seguro de Depósitos (EDIS) ou o Fondo de Garantía de Depósitos, destinado a dar protección aos depositantes na zona do euro.

O obxectivo era substituír o bail out (o rescate aos bancos cos cartos da cidadanía, como aconteceu co sistema financeiro español) polo bail in (que os acredores dos bancos sexan os que poñan os fondos necesarios, como aconteceu co Banco Popular) e poñer fin ao problema dos bancos too big to fail. Os últimos feitos amosan que nada disto se cumpriu. A Unión Bancaria está a promover na actualidade unha concentración bancaria moito maior, sen garantías de que os fondos públicos non sexan empregados de novo para rescatar ao sistema financeiro.

O terceiro piar, o EDIS, é a proposta da Comisión no 2015—apoiada en certa medida polo BCE—, para crear un esquema europeo de protección de depósitos bancarios de até 100.000 euros, como actualmente ten o Estado español. A proposta ten como obxectivo fortalecer os sistemas de garantía nacionais, facilitando que os depósitos bancarios nacionais sexan protexidos por un sistema de cobertura común europeo. Non obstante, o EDIS segue sen concretarse pola férrea oposición de Alemaña, que quere que se rescate aos bancos europeos debido á débeda que contraeron cos alemáns, pero que non quere aportar cartos para rescatar á clientela. Que se complete esta Unión Bancaria e como van funcionar os rescates bancarios será, por desgraza, un dos principais debates das institucións europeas.

6. O fondo monetario europeo

Outra das propostas da Comisión na súa “Folla de ruta para profundar na Unión Económica e Monetaria” consiste no estabelecemento dun Fondo Monetario Europeo (FME) O FME continuaría proporcionando asistencia financeira aos Estados membro en dificultades a cambio de que se cumpran normas estritas de contracción fiscal; é dicir, que sigan profundando nas medidas de austeridade presupostaria. Pero, ademais, o FME desempeñará unha nova función, a de actuar como mecanismo de respaldo do Fondo Único de Resolución Bancaria (FUR), que podería dotarse de 60.000 millóns de euros e actuaría como prestamista de último recurso para facilitar resolucións ordenadas de bancos insolventes en caso de quebras de bancos sistémicos.

Esta foi, historicamente, unha das principais funcións dos bancos centrais, pero o BCE deseñouse de xeito que o seu mandato lle impedira actuar como tal. O principal argumento foi o de non destinar cartos públicos ao rescate de entidades financeiras, e que foran os inversores privados os que absorberan as perdas mediante o acceso ao FUR. Non obstante, acontecementos recentes (a quebra do Banco Popular, os bancos italianos) amosaron que os recursos do FUR non eran suficientes para facer fronte a crises sistémicas, e optouse por dar máis poder ao FME.

Este FME presenta varios problemas. O primeiro é que, observando a factura do rescate financeiro en España, os 60.000 millóns cos que se pretende dotar ao Fondo non serían suficientes no caso dunha nova, e máis que posíbel, quebra financeira. Outro problema é a falacia de dicir que será un rescate privado, cando o FME finánciase con fondos procedentes dos Estados membro, é dicir, diñeiro público. E terceiro, o goberno do FME responde aos intereses dos poderosos, xa que o voto é por unanimidade. Alemaña tense posicionado radicalmente en contra das medidas de mutualización do risco, polo que previsibelmente o aceso aos fondos do FME poderá verse dificultado por intereses políticos do “motor de Europa” que, claramente, non son os do estado español.

Aparte dos abordados, a lista de temas importantes que se tratarán na vindeira lexislatura europea podería ser interminábel: que se fará fronte a guerra comercial entre os Estados Unidos e China, a transición ecolóxica, as medidas para por freo ao cambio climático, a fiscalidade da economía dixital, o regulamento do oligopolio das grandes empresas tecnolóxicas e o capitalismo de plataforma, as políticas de coidados dos océanos e un longo etcétera que nos obriga a manter un ollo no que se decide en Bruxelas.