Ecologismo
A bomba silenciosa do amianto

A maioría das uralitas presentes nos nosos edificios e vivendas do rural ademais de canceríxenas convertéronse en ilegais.

Uralita

Coordinador do Instituto Resiliencia

4 nov 2020 06:03

É ben sabido que o amianto ou asbesto é unha das substancias con maior potencial canceríxeno que se coñecen, e que por iso está prohibido en boa parte do mundo. Tamén sabemos que se instalou masivamente en España, como noutros países, durante décadas (desde os anos corenta), que foi limitada nos anos 80 e finalmente prohibida no ano 2001. Así, a maioría das edificacións construídas nos vinte anos que van de mediados dos sesenta até mediados dos oitenta, conteñen amianto. Isto é, edificacións urbanas ou rurais, tanto nunha escola ou nun edificio na vila coma un hospital da cidade ou en calquera pendello ou tellado das nosas aldeas.

Tamén é ben coñecida a loita en todo o mundo de numerosos colectivos profesionais que se viron afectados durante a súa vida laboral por usaren este material de maneira descontrolada e que moitos anos despois desenvolveron diversas patoloxías graves, entre elas o mortal mesotelioma pleural, un tipo de tumor maligno cuxa única causa practicamente é este material. As autoridades sanitarias mundiais recoñeceron xa en 1977 que non existe ningún limiar de exposición segura. En teoría abondaría unha soa microfibra de asbesto inhalada para producir, potencialmente, un mesotelioma, que normalmente non se faría patente até pasados 20 ou 30 anos da exposición. Así que milleiros de traballadores expostos durante boa parte da súa vida laboral ás fibras que desprende este peculiar mineral ignífugo levan anos en longas e moi duras loitas legais en diversos países contra as empresas fabricantes ou contra as empresas nas que traballaron (estaleiros, ferrocarrís, construción...). Loitas que traxicamente deron froitos demasiado tarde para moitos deles, que morreron a causa da exposición laboral ao amianto antes de poderen recibir indemnizacións ou veren os responsables na cadea.

En Galiza coñecemos ben os casos dos estaleiros de Ferrol ou de RENFE/ADIF, onde aínda hoxe segue a aparecer amianto instalado hai anos. As cifras que se manexan de mortes en todo o mundo a causa do emprego deste mineral son de varios millóns; así é que Paco Puche, un dos activistas que máis ten pescudado e publicado sobre o asunto en España adoita falar de “epidemia” e dun auténtico “xenocido impune” do que se lucraron empresas e propietarios con nomes e apelidos coñecidos, como Stephan Schmidheiny ou a Banca March, principal accionista da empresa Uralita nos anos 70, coa cooperación necesaria das autoridades estatais.

O amianto supón un ‘xenocidio’ realizado por empresas que contaron coa cooperación do Estado

O que xa non é tan coñecido é que, ademais dos problemas de saúde laboral derivados do antigo uso deste material en determinados sectores, asemade dos casos localizados en diversos países de poboacións enteiras situadas en lugares cunha presenza moi elevada de amianto no ambiente, o amianto segue moi presente en tellados, depósitos e canalizacións de auga en calquera punto do país. Isto supón unha ameaza sanitaria de primeira orde que afecta á inmensa maioría da poboación, pois non só a rotura ou fragmentación de calquera destas pranchas, a demolición dun edificio que as conteña na nosa veciñanza, unha vertedura ilegal nun camiño ou a disolución das fibras na auga da traída, un perigo aínda pouco recoñecido, exponnos a calquera de nós a un dos tipos de cancro máis terribles.

Mais o que moi pouca xente sabe é que, aínda por riba, todas estas toneladas de amianto que nos arrodean están converténdose en ilegais. Isto é debido a que foron instaladas na súa maioría entre os anos 1970 e 1980 e a súa vida útil é duns 35 anos, e polo tanto venceron entre 2005-2020. Ben, pois a lexislación sobre a materia indica que ao final desta vida útil deben ser obrigatoriamente retiradas (Orde de 7 de decembro de 2001: “O uso de produtos que conteñan as fibras de amianto mencionadas (...) que xa estaban instalados ou en servizo (...) seguirá estando permitido ata a súa eliminación ou a fin da súa vida útil.”), e de non facelo podería teoricamente expor ás persoas, empresas ou administracións propietarias a multas.

Basura Uralita
Residuos de uralita David F. Sabadell

Con todo, non parece existir aínda un réxime sancionador para estes casos concretos, e non coñecemos polo momento casos nos que se faga efectivo por manter instalado o amianto tras rematar a súa vida útil; as multas polo amianto, de contías moi elevadas, adoitan ser por retiradas sen permiso e por verteduras ilegais. Esta norma parece razoable, dado que un elemento de fibrocemento que rematou a súa vida útil aumenta o seu risco de deterioro e desprendemento de fibras carcinoxénicas. Pero as consecuencias legais e económicas, sobre todo para os particulares, supoñen unha auténtica bomba legal e económica, que chega ademais nun momento histórico de crise terminal, acelerada pola pandemia do novo coronavirus.

Decrecimiento
Causas e consecuencias da fin do crecemento económico

A nosa civilización áchase nun intre final da súa historia, enfrontada á imposibilidade de seguir a medrar, mais cun ADN que a empuxa ao crecemento continuo.

A maioría das uralitas instaladas no país están xa fóra do seu prazo de vida útil, e polo tanto son ilegais

Non faltan voces que ante esta situación, diante desta xigantesca ameaza á nosa saúde e á nosa economía, piden que sexa o Estado quen se faga cargo do custo e das operacións de retirada segura deste amianto caducado e polo tanto dobremente perigoso. O fundamento xurídico e moral desta demanda estaría en que foi o Estado español durante a ditadura quen deu autorización á importación, fabricación e instalación deste material, co descoñecemento absoluto da poboación do perigo que implicaba e de que décadas despois suporía unha carga económica moi importante, xa que as empresas autorizadas a retiralo coas medidas obrigadas por lei non son precisamente baratas. E o Estado español actual, ao non se realizar no seu día unha ruptura democrática co Estado franquista, é a efectos legais responsable das accións daquel.

A mobilización non só dos colectivos de traballadores senón tamén da veciñanza organizada está a obrigar a diversas administracións locais a mover peza. Porén, tan só algunha administración autonómica, como é o caso pioneiro da Comunidade Foral Navarra, ten un plan en marcha para dar cumprimento á normativa europea que recomenda a completa eliminación do amianto no prazo de tempo máis breve posible. En Galiza cabe logo preguntarse: canto tardará en chegar unha lei integral do amianto ou un plan público coma o navarro que nos libere da carga medioambiental, sanitaria e económica que supoñen millóns de toneladas de uralitas aínda presentes no país, que xa remataron o seu prazo de vida útil e legal, e que comezaron un perigoso proceso de deterioro e fragmentación no aire que respiramos acotío.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Tribuna
Transición Energética La transición energética se juega entre el dividendo y la ganancia
Mientras la transición energética se presenta como urgente, las decisiones clave siguen en manos del capital privado. Este artículo analiza sus límites y defiende la propiedad pública como condición para una transformación real y justa
Medio ambiente
Opinión De los necios, los mastines y los lobos en los tiempos sombríos
Paseando con mastines, frente a la barbarie, una reivindicación del lobo y, con él, de la comunidad, de la fraternidad, de la esperanza y de la voluntad superviviente de la belleza.
Huelva
Medio ambiente Los vertidos al río Tinto tras la borrasca Laurence reabren el debate sobre los fosfoyesos en Huelva
El movimiento vecinal y ecologista denuncia que el Plan Restore 20/30 para el tapado de los fosfoyesos impulsado por la empresa Fertiberia no es la solución a esta problemática medioambiental
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Redes sociales
El asesino de los CEO El fenómeno fan Luigi Mangione, ¿por qué tanta gente apoya a un asesino?
El caso del chico de clase alta que disparó sobre un CEO de una aseguradora médica ha desatado una ola cultural y de apoyo como no se había visto antes.
Militarismo
Alejandro Pozo “El oportunismo de la industria militar española aprovechando lo que pasa en Gaza es grave”
Este investigador sobre paz, conflictos armados, desarme y acción humanitaria denuncia que el rearme ya está teniendo lugar y que el Ejecutivo escamotea información sobre las relaciones comerciales de la industria con Israel.
Dependencia
Dependencia Los cuidados necesitarán entre 300.000 y 600.000 trabajadores más en cinco años
Las empleadas de residencias y ayuda a domicilio reclaman mejoras en esas nuevas plazas. “Debemos tener un sistema de cuidados universal y público, debe ser un derecho y no un negocio”, piden desde el sindicato ELA.
Literatura
Literatura Silvia Nanclares: “Moratalaz nace como barrio franquista, solo que no contaban con la presión vecinal”
Con ‘Nunca voló tan alto tu televisor’ la escritora madrileña regresa a su barrio y examina lo que quedaba debajo de la cáscara de progreso que supuso la construcción del edificio de Torrespaña, aun hoy uno de los más reconocibles de la ciudad.
Análisis
Análisis Inmigración, trenes e ilusiones de soberanía
El mayor beneficiario de la situación política en Catalunya sigue siendo el PSC, que ve cómo la definitiva irrupción demoscópica de Aliança Catalana reduce el campo de los principales partidos del independentismo.
Opinión
Opinión Sonará tu nombre cuando nazca el mío
No fue hasta que empecé a habitar mi propio cuerpo que entendí que podía contar mi historia. Una carta de amor travesti en el Día de la Visibilidad Trans.

Últimas

Comunidad de Madrid
Comunidad de Madrid Los trabajadores de Metro celebran el nuevo convenio pese al temor de perder empleos por las automatizaciones
“Es el mejor acuerdo que he visto en 43 años que llevo trabajando aquí”, explica el representante de Solidaridad Obrera en la mesa negociadora, Braulio del Pozo, que destaca que se recupera en parte el poder adquisitivo de la plantilla.
La vida y ya
La vida y ya Cinco chimpancés
Les dijo que cuando se caza a una cría en su entorno natural, de media se mata a diez chimpancés de su grupo.
Sexualidad
Consultorio de sexualidad Los mil y un orgasmos femeninos
El clítoris, la vagina y el cérvix están inervados por distintos nervios que, al ser activados en distintas combinaciones, producen sensaciones diversas.
Más noticias
Opinión
Opinión Chicas, cheeseburguers, y soles negros: militarizar la adolescencia en Ucrania
Para militarizar a una generación que hasta hace pocos crecía aspirando a becas, trabajos de oficina o empleos de cuello azul, es necesario mucho más que ofrecer el ejército como una salida laboral: hay que cambiar su concepto del mundo.
Comunidad de Madrid
Sanidad Universal Sociedades sanitarias critican el SMS amenazante que el Gobierno de Ayuso está enviando a personas migrantes
Cuatro sociedades científicas denuncian un texto amenazante en el que se indica al destinatario que dispone de 30 días para seguir de alta en la Tarjeta Sanitaria, lo que está generando “incertidumbre” y “desprotección”.
Que no te lo cuenten
Que No Te Lo Cuenten De amenazas ambientales y memoria histórica
VV.AA.
La ciudadanía gallega y extremeña alza la voz contra proyectos que amenazan sus territorios y medioambiente.

Recomendadas

Galicia
Galicia Bimba y Lola se aleja del lyocell de Altri con la salida del presidente de Greenalia de su consejo
El presidente de Greenalia y antiguo consejero delegado de Inditex, José María Castellano, abandona su puesto en la empresa cerrando una puerta más a la salida de la celulosa supuestamente creada para fibras textiles.
Cómic
Cómic Un gran poder conlleva una gran responsabilidad: ¿los superhéroes de cómic son de derechas o de izquierdas?
¿Encarna Superman a la socialdemocracia liberal, es Batman un militante anarcocapitalista y el Capitán América la bandera del nacionalismo? La respuesta no es tan sencilla si se repasa la historia del género.
Memoria histórica
Manuel Pérez, ‘camarada Arenas’, tras salir de prisión “Cordón trató de escaparse, se cayó y se mató”
El militante histórico del PCE reconstituido y, según la Justicia, líder de los Grapo, mantiene su inocencia en todos los casos que le han llevado a pasar 32 años en prisión.
Contaminación
Contaminación Un municipio galego demanda á Xunta pola contaminación do encoro das Conchas
A veciñanza das Conchas, na comarca da Limia, leva á Xunta ao Tribunal Superior de Xustiza de Galicia pola contaminación provocada debido á cría intensiva de gando porcino e avícola.