Ecología
A bomba silenciosa do amianto

A maioría das uralitas presentes nos nosos edificios e vivendas do rural ademais de canceríxenas convertéronse en ilegais.

Uralita

Coordinador do Instituto Resiliencia

4 nov 2020 06:03

É ben sabido que o amianto ou asbesto é unha das substancias con maior potencial canceríxeno que se coñecen, e que por iso está prohibido en boa parte do mundo. Tamén sabemos que se instalou masivamente en España, como noutros países, durante décadas (desde os anos corenta), que foi limitada nos anos 80 e finalmente prohibida no ano 2001. Así, a maioría das edificacións construídas nos vinte anos que van de mediados dos sesenta até mediados dos oitenta, conteñen amianto. Isto é, edificacións urbanas ou rurais, tanto nunha escola ou nun edificio na vila coma un hospital da cidade ou en calquera pendello ou tellado das nosas aldeas.

Tamén é ben coñecida a loita en todo o mundo de numerosos colectivos profesionais que se viron afectados durante a súa vida laboral por usaren este material de maneira descontrolada e que moitos anos despois desenvolveron diversas patoloxías graves, entre elas o mortal mesotelioma pleural, un tipo de tumor maligno cuxa única causa practicamente é este material. As autoridades sanitarias mundiais recoñeceron xa en 1977 que non existe ningún limiar de exposición segura. En teoría abondaría unha soa microfibra de asbesto inhalada para producir, potencialmente, un mesotelioma, que normalmente non se faría patente até pasados 20 ou 30 anos da exposición. Así que milleiros de traballadores expostos durante boa parte da súa vida laboral ás fibras que desprende este peculiar mineral ignífugo levan anos en longas e moi duras loitas legais en diversos países contra as empresas fabricantes ou contra as empresas nas que traballaron (estaleiros, ferrocarrís, construción...). Loitas que traxicamente deron froitos demasiado tarde para moitos deles, que morreron a causa da exposición laboral ao amianto antes de poderen recibir indemnizacións ou veren os responsables na cadea.

En Galiza coñecemos ben os casos dos estaleiros de Ferrol ou de RENFE/ADIF, onde aínda hoxe segue a aparecer amianto instalado hai anos. As cifras que se manexan de mortes en todo o mundo a causa do emprego deste mineral son de varios millóns; así é que Paco Puche, un dos activistas que máis ten pescudado e publicado sobre o asunto en España adoita falar de “epidemia” e dun auténtico “xenocido impune” do que se lucraron empresas e propietarios con nomes e apelidos coñecidos, como Stephan Schmidheiny ou a Banca March, principal accionista da empresa Uralita nos anos 70, coa cooperación necesaria das autoridades estatais.

O amianto supón un ‘xenocidio’ realizado por empresas que contaron coa cooperación do Estado

O que xa non é tan coñecido é que, ademais dos problemas de saúde laboral derivados do antigo uso deste material en determinados sectores, asemade dos casos localizados en diversos países de poboacións enteiras situadas en lugares cunha presenza moi elevada de amianto no ambiente, o amianto segue moi presente en tellados, depósitos e canalizacións de auga en calquera punto do país. Isto supón unha ameaza sanitaria de primeira orde que afecta á inmensa maioría da poboación, pois non só a rotura ou fragmentación de calquera destas pranchas, a demolición dun edificio que as conteña na nosa veciñanza, unha vertedura ilegal nun camiño ou a disolución das fibras na auga da traída, un perigo aínda pouco recoñecido, exponnos a calquera de nós a un dos tipos de cancro máis terribles.

Mais o que moi pouca xente sabe é que, aínda por riba, todas estas toneladas de amianto que nos arrodean están converténdose en ilegais. Isto é debido a que foron instaladas na súa maioría entre os anos 1970 e 1980 e a súa vida útil é duns 35 anos, e polo tanto venceron entre 2005-2020. Ben, pois a lexislación sobre a materia indica que ao final desta vida útil deben ser obrigatoriamente retiradas (Orde de 7 de decembro de 2001: “O uso de produtos que conteñan as fibras de amianto mencionadas (...) que xa estaban instalados ou en servizo (...) seguirá estando permitido ata a súa eliminación ou a fin da súa vida útil.”), e de non facelo podería teoricamente expor ás persoas, empresas ou administracións propietarias a multas.

Basura Uralita
Residuos de uralita David F. Sabadell

Con todo, non parece existir aínda un réxime sancionador para estes casos concretos, e non coñecemos polo momento casos nos que se faga efectivo por manter instalado o amianto tras rematar a súa vida útil; as multas polo amianto, de contías moi elevadas, adoitan ser por retiradas sen permiso e por verteduras ilegais. Esta norma parece razoable, dado que un elemento de fibrocemento que rematou a súa vida útil aumenta o seu risco de deterioro e desprendemento de fibras carcinoxénicas. Pero as consecuencias legais e económicas, sobre todo para os particulares, supoñen unha auténtica bomba legal e económica, que chega ademais nun momento histórico de crise terminal, acelerada pola pandemia do novo coronavirus.

Decrecimiento
Causas e consecuencias da fin do crecemento económico

A nosa civilización áchase nun intre final da súa historia, enfrontada á imposibilidade de seguir a medrar, mais cun ADN que a empuxa ao crecemento continuo.

A maioría das uralitas instaladas no país están xa fóra do seu prazo de vida útil, e polo tanto son ilegais

Non faltan voces que ante esta situación, diante desta xigantesca ameaza á nosa saúde e á nosa economía, piden que sexa o Estado quen se faga cargo do custo e das operacións de retirada segura deste amianto caducado e polo tanto dobremente perigoso. O fundamento xurídico e moral desta demanda estaría en que foi o Estado español durante a ditadura quen deu autorización á importación, fabricación e instalación deste material, co descoñecemento absoluto da poboación do perigo que implicaba e de que décadas despois suporía unha carga económica moi importante, xa que as empresas autorizadas a retiralo coas medidas obrigadas por lei non son precisamente baratas. E o Estado español actual, ao non se realizar no seu día unha ruptura democrática co Estado franquista, é a efectos legais responsable das accións daquel.

A mobilización non só dos colectivos de traballadores senón tamén da veciñanza organizada está a obrigar a diversas administracións locais a mover peza. Porén, tan só algunha administración autonómica, como é o caso pioneiro da Comunidade Foral Navarra, ten un plan en marcha para dar cumprimento á normativa europea que recomenda a completa eliminación do amianto no prazo de tempo máis breve posible. En Galiza cabe logo preguntarse: canto tardará en chegar unha lei integral do amianto ou un plan público coma o navarro que nos libere da carga medioambiental, sanitaria e económica que supoñen millóns de toneladas de uralitas aínda presentes no país, que xa remataron o seu prazo de vida útil e legal, e que comezaron un perigoso proceso de deterioro e fragmentación no aire que respiramos acotío.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Cumbre Social Granada
Cumbre Social Granada Más allá de la cumbre de líderes de la UE: construir otra Europa desde Granada
La Cumbre Social de Granada será el “centro” durante dos semanas de los movimientos sociales, ecologistas, anticapitalistas, feministas y antirracistas frente al Consejo Europeo extraordinario que se celebra en la ciudad el próximo 5 y 6 de octubre
Caza
Caza en Monfragüe Colectivos ambientales extremeños, ante el Consejo Extremeño de Caza y la vuelta de las batidas a Monfragüe
Las organizaciones ambientalistas extremeñas se manifiestan en contra del retorno de las batidas a Monfragüe, a la vez que formulan distintas peticiones en el Consejo Extremeño de Caza.
Caza
Extremadura De la mano de Vox y PP, vuelve la caza a Monfragüe
El anuncio lo ha realizado María Guardiola en el XII Encuentro de Sociedades y Cazadores celebrado en la Feria de la Caza, la Pesca y la Naturaleza Ibérica (Feciex) 2023, de Badajoz.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Política
Política Río revuelto a izquierda y derecha en la antesala de la investidura de Feijóo
La convulsión interna es el rasgo común de todos los partidos en momentos de máxima tensión por evitar una repetición electoral. La mayoría plurinacional logra su segundo éxito parlamentario pero quedan semanas de negociación.
Política
XV Legislatura Garzón se distancia de Díaz y sus derivas “unilaterales”
El líder de Izquierda Unida aboga por la convocatoria de primarias para la reformulación de un “frente amplio” en el que Movimiento Sumar “sea un partido más” y critica a la vicepresidenta por haber escogido a dedo las portavocías.
Argentina
Personas desaparecidas Equipo Argentino de Antropología Forense: cuarenta años buscando la verdad
El EAAF se creó para identificar los restos de las personas desaparecidas tras la dictadura argentina. Desde entonces ha estado involucrado en investigaciones en más de 65 países. Actualmente busca crear una oficina en España.
Racismo
Violencia en el transporte Renfe pide apartar a cuatro agentes de seguridad tras una agresión racista en Barcelona
Un vídeo de seis minutos que circula por las redes deja buena constancia de una actuación desmedida de cuatro agentes de seguridad contra un joven negro en la estación de Plaça de Catalunya en Barcelona.
Accidentes laborales
Accidentes laborais A morte dun traballador migrante esmagado nun estaleiro pon en guerra o naval galego
Os sindicatos CIG, CCOO e UXT sinalan a falta de compromiso da Xunta de Galicia e a Inspección de Traballo que “desatenderon denuncias” polas condicións de traballo do estaleiro Armón e das súas ETT.
Memoria histórica
Memoria histórica El Ayuntamiento de Palma paraliza el derribo del monumento fascista de Sa Feixina
La coalición de izquierdas Con Málaga pide la demolición del monolito homenaje al Crucero Baleares, que bombardeó la costa malagueña durante La Desbandá.
Cumbre Social Granada
Cumbre Social Granada Más allá de la cumbre de líderes de la UE: construir otra Europa desde Granada
La Cumbre Social de Granada será el “centro” durante dos semanas de los movimientos sociales, ecologistas, anticapitalistas, feministas y antirracistas frente al Consejo Europeo extraordinario que se celebra en la ciudad el próximo 5 y 6 de octubre
Memoria histórica
Exhumación Recuperando a memoria de catro represaliados polos falanxistas en Bértoa
Atopan no cemiterio de Bértoa as primeiras evidencias dos posibles restos de Francisco Miguel Fernández, Juan Boedo, Andrés Pinilla e Pedro Pinilla, represaliados polos falanxistas no ano 36.

Últimas

Política
Política Sánchez ganaría las elecciones y Sumar desbancaría a la ultraderecha, según el CIS
El PSOE conseguiría el 33,5% de los votos, el PP pasaría a ser segunda fuerza con el 31,7% de los apoyos y Sumar se consolidaría como tercera con el 11,9% de los sufragios.
Precariedad laboral
Precariedad laboral Trabajadores de una cafería de la Universidad Politécnica de Madrid llevan tres meses sin cobrar
Más de tres decenas de estudiantes acudieron a una concentración en solidaridad con la plantilla, una acción que, según denuncian, terminó con “agresiones” por parte de un responsable de una escuela técnica.
Centros de Internamiento de Extranjeros
Racismo Cies No denuncia espionaje policial en las visitas a internos en Zapadores
El Defensor del Pueblo ha abierto una investigación ante las repetidas denuncias de espionaje por parte de colectivos de apoyo a las personas internas en el CIE valenciano, una práctica que va en contra de resoluciones judiciales previas.
Opinión
Opinión Señoros S.A.
Las declaraciones machistas de Alfonso Guerra sobre Yolanda Díaz se sustentan en la creencia de que las mujeres no debemos estar en la esfera pública y mucho menos haciendo política.
Más noticias
Laboral
Laboral CGT se manifiesta por la aplicación de los coeficientes reductores de jubilación en trabajos penosos
Ante la falta de información de ciertas empresas sobre sus índices de penosidad, insalubridad, mortalidad o toxicidad, el sindicato denuncia la inacción de los ministerios de Trabajo y Seguridad Social en expedientes de jubilación anticipada.
Crímenes del franquismo
Represión franquista La Fiscalía pide una investigación por torturas durante el franquismo por primera vez en la historia
Las torturas sufridas por el sindicalista Carles Vallejo en la comisaría de Vía Laietana durante 21 días podrán ser investigadas gracias al beneplácito de la Fiscalía de Barcelona, amparada en la Fiscalía General del Estado.
Opinión
Opinión El hambre y la galleta
Con nostalgia, mi abuela me habla de la niña que fue, de todos sus hermanos, de lo rápido que aprendieron a utilizar todos los aperos y de cómo las manos les crecían a mayor ritmo que el resto del cuerpo a fuerza de trabajo.
Residencias de mayores
Residencias Familiares y trabajadoras piden que Europa investigue lo que ocurrió en las residencias madrileñas
Marea de Residencias vuelve a Bruselas para pedir que una misión de europarlamentarios valore la acción del Gobierno madrileño en la gestión de los centros sociosanitarios al inicio de la pandemia por covid.
LGTBIQ
Bisexualidad El Club de los Indecisos
Artículo por el Día Internacional de la Bisexualidad.

Recomendadas

Actualidad africana
Actualidad africana Los cambios no detienen la rueda de la violencia en diferentes puntos del continente
La inseguridad fue uno de los factores que debilitó a los gobiernos electos en el Sahel y que explicó el recibimiento como héroes de los militares tomaron el poder en algunos de estos países.
Política
XV Legislatura El PSOE evita hablar de amnistía, pero el consenso con Catalunya empuja a Feijóo al precipicio
El bloque progresista trata de ensanchar “con discreción” un acuerdo con el independentismo y los agentes sociales mientras un Partido Popular errático es incapaz de elaborar una estrategia política sin contradicciones.
Fútbol
Mar Mas (Asociación Mujeres para el Deporte Profesional) “Hay muchos Rubiales dentro del mundo del deporte”
La presidenta de la Asociación Mujeres para el Deporte Profesional (AMDP) explica la reivindicación de federaciones bicéfalas o independientes para que el deporte femenino supere los tutelajes del masculino.
Colombia
Un año de Petro Desmantelar el negocio del narcotráfico: hacia una nueva política de drogas en Colombia
Cuando se cumple un año de Gobierno de Gustavo Petro, el Gobierno de Colombia ha tomado la iniciativa mundial en proponer un cambio de paradigma en el tratamiento del comercio mundial de drogas psicoactivas.