Decrecimiento
Triaxe e decrecemento

O concepto médico de triaxe pódese aplicar ao colapso civilizatorio para salvar o que debe ser salvado.

Triaxe
Sinal de triaxe nunha sala de emerxencias mexicana. Wikipedia.

Coordinador do Instituto Resiliencia

22 abr 2020 06:03

Un dos conceptos médicos que está a popularizar a actual pandemia de COVID-19 é o de triaxe. Procedente da medicina militar, este termo francés (selección, ordenación) comezou a usarse para describir a acción dos sanitarios desprazados tras unha batalla ao campo de combate para atender os feridos. Ante a imposibilidade habitual de atendelos a todos, cumpría dedicar os recursos (persoal, medicamentos, tempo de atención) a aquelas persoas con máis probabilidades de seren salvadas. Agora vémola aplicada fóra do campo militar, á atención aos doentes de COVID-19, pois en certos momentos e lugares non se pode salvar a todos cos medios dispoñibles. E iso está a dar unha tráxica lección acerca deste concepto ao conxunto da poboación mundial.


 No contexto do debate ecosocial ao redor da pandemia, o activista e autor ecosocial Luis González Reyes, acaba de publicar un notable artigo no que amplía a cuestión da triaxe aplicándoa á situación de colapso civilizatorio na que estamos inmersos, e onde a vincula coas opcións políticas que se abren ante nós para o Día Despois, e que basicamente consisten en tentar retomar dunha maneira ou doutra o crecemento económico, ou ben dalo por inviable e xestionar un decrecemento que “non é desexable” para a maioría social pero que é a “opción menos mala” que temos aínda ao noso alcance.

Coronavirus
La época de los triajes

El triaje en los hospitales por la pandemia de covid-19 —la elección de qué paciente hay que salvar— es una buena analogía del tiempo histórico que vivimos. Estamos en una época marcada por el triaje, por la elección de las opciones menos malas, pues las buenas ya son imposibles.

O ‘Día Despois’ cumprirá decidir entre opcións malas e menos malas

Non é a primeira voz en aplicar o concepto de triaxe aos escenarios sociopolíticos que temos por diante. Podémonos remontar entre nós á Guía para o descenso enerxético (2013) da asociación Véspera de Nada, que mesmo sen explicitar o termo triaxe asume ao longo das súas páxinas a necesidade —ante a falta de recursos suficientes para mantelo todo en andamento— de desbotar partes insustentables da sociedade para salvar aquelas imprescindibles, e fala da necesidade de “institucións [que] poderían salvar o mellor da cultura moderna e das tradicionais de cada pobo nun contexto onde se sabe con certeza que se vai perder información”, perda que cualifica como “inherente a un proceso de colapso” (p. 160). Mais poderiámonos remontar até a época de nacemento da conciencia moderna (e amparada na ciencia) dos límites do crecemento, cun autor como Roberto Vacca (The Coming Dark Age, 1974), quen xa daquela falaba de “salvarmos aquilo da nosa civilización que máis valoramos e para facilitarmos o florecemento dunha cultura que, malia que certamente diferente da actual, poida preservar, cando menos, certos dos seus trazos característicos, a ser posible os mellores”.

Decrecimiento
‘Decrecer para sobrevivir’

O libro de José Alberto Cuesta explica como chegamos até aquí e as dúas principais opcións que se abren ante nós.

No fondo isto non deixa de ser a formulación básica do movemento polo Decremento: deberán decrecer (ou desaparecer, é dicir, deixármolas morrer) aquelas actividades e sectores que non sexan necesarios, para manter —ou mesmo potenciar— aqueles que si que sirvan para satisfacer as necesidades básicas do conxunto da poboación. Iso exclúe a determinación polas elites das prioridades sociais e políticas (e polo tanto é unha opción radicalmente democrática) e inclúe poñer o control social sobre a economía (e polo tanto é unha opción nitidamente de esquerdas, contra o que se chega a afirmar ás veces desde a esquerda industrialista).

González Reyes sinala con acerto a fenda que a actual pandemia acaba de abrir no muro que determina os límites do politicamente viable: “o problema principal que se atribúe á proposta decrecentista non é o económico, senón o sociolóxico e político. Argúese que é imposible formulala porque non sería asumida. Esta idea está a perder fundamento tras a pandemia de COVID-19. Nestes momentos priorizouse claramente a vida ante o crecemento económico. Mais non só iso, senón que se elaborou unha definición de cales son os servizos esenciais. Unha definición que coincide bastante cos elementos básicos para ter unha existencia digna: alimentación, sanidade, xestión de residuos, coidados a persoas dependentes, etc. —non entro nos que teñen que ver coa seguridade, que son máis complexos de analizar—. Estes servizos esenciais encaixan coa tríade decrecemento-localización-primarización da economía. E todo isto produciuse cun alto nivel de consenso social. O que semellaba imposible, de súpeto, en poucas semanas, converteuse nunha realidade asumida.”

A pandemia demostrou que se pode priorizar politicamente aquilo esencial para a vida por riba de todo o demais: a fórmula básica do Decrecemento

O que se está a identificar desde o ámbito decrecentista como máis urxente á hora de planificar a nova economía post-COVID-19 (ou a nova economía que deba convivir coa COVI-19 e coas vindeiras pandemias e crises temporais ou permanentes) é precisamente evitar que se malgasten esforzos e recursos (materiais, enerxéticos, económicos, humanos) en tentar reflotar sectores e prácticas que xa eran claramente inviables, ou cando menos dunha dimensión hipertrofiada para tempos de escaseza de recursos e de exceso de polución climatolítica: turismo masivo de longa distancia, aviación comercial, industria do automóbil, transporte mundializado de mercadorías, industrias electrointensivas, combustibles fósiles, deslocalización e concentración de industrias, etc. Así pois, debemos deixalas caer, deixalas morrer, evitar que se recuperen dos efectos da pandemia? A consecuencia máis obvia e inmediata desta decisión sería unha destrución masiva de emprego, e de aí que sindicatos e partidos políticos a esquerda e dereita insistan en “rescatar” empresas, abaratar (artificialmente) prezos dos recursos, eximir de impostos e outorgar todo tipo de inxeccións económicas e axudas fiscais ou legais para as entidades privadas que actúan neses sectores.

Decrecimiento
As preguntas que ninguén fai

O consenso político a prol do mantemento destas industrias agacha un debate fundamental acerca da súa sostibilidade.

Como ben ten sinalado o prestixioso economista valenciano Vicent Cucarella, o Estado pode e debe axudar ás persoas, pero non ten por que facelo coas empresas, se estas non teñen lugar nun futuro sustentable. Isto é, deixar caer as actividades prescindibles (ou directamente nocivas) e esas máquinas de xerar lucros privados chamadas empresas asociadas a elas, ao tempo que se rescatan as persoas cuxo medio de vida viñera dependendo até o de agora deste tipo de actividades destruidoras e insustentables. As vías posibles para isto son múltiples e conviña debater socialmente desde xa mesmo como e cales botar a andar: subsidios de desemprego, rendas básicas, traballo garantido de utilidade social, reparto do traballo, reconversión a sectores máis esenciais como o primario, relocalización de persoas traballadoras, reparto da terra e reforma agraria, etc.

En definitiva, a decisión que imos ter ante nós nas décadas por vir consistirá en salvar para o ben da colectividade o mellor que poidamos do que temos agora, ou salvar os privilexios duns poucos caia quen caer ao seu redor. E o resultado ha depender de quen marque os criterios para a inminente triaxe civilizatoria.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Crisis climática
Un 50% entre 2070 y 2090 Decrecer de forma planificada o a la fuerza: el PIB mundial se hundirá por la crisis climática
Economistas y científicos británicos dan por hecho que el crecimiento se desplomará en las próximas décadas por los “shocks climáticos”.
El Salto Radio
El Salto Radio Viaje hacia la destrucción
La ONU denuncia que las lluvias e inundaciones sin precedentes de Octubre pasado en España, se unen a una serie de catástrofes por inundaciones que han afectado a comunidades de todo el mundo.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Desahucios
Escudo social Sanitarios y sanitarias de atención primaria se unen contra los desahucios, “un problema de salud pública”
Depresión, ansiedad, empeoramiento de enfermedades crónicas o surgimiento de nuevas afecciones acompañan a los problemas habitacionales. Lo denuncian médicos de Vallecas (Madrid) y lo refrendan los estudios.
Argentina
Argentina “Existen solo dos géneros: fascistas y antifascistas”: las luchas LGTBIQ+ aglutinan el rechazo a Milei
Una gran movilización recorrerá centenares de localidades en Argentina y en grandes ciudades del mundo este 1 de febrero en respuesta al discurso de odio del líder ultra.
Estados Unidos
Extrema derecha Trump anuncia un campo de concentración para 30.000 migrantes en Guantánamo en el 80 aniversario de Auschwitz
La estrategia de llevar la detención de migrantes a territorios lejanos, opacos y sin garantías de derechos también ha sido la opción elegida por la Unión Europea en el último año.
Siria
Kurdistán Entre las bombas turcas y las negociaciones con el Gobierno: Rojava ante la construcción de la nueva Siria
La Administración Autónoma del Norte y Este de Siria presiona al nuevo Gobierno para crear un Estado que respete los derechos de las mujeres, descentralizado, tolerante y multiétnico.
Periodismo
Premio libertad de expresión Las periodistas de El Salto Aurora Báez y Susana Sarrión, premiadas por su trabajo sobre violencia sexual
La investigación que recoge la denuncia de nueve alumnas contra el director de una escuela de teatro por violencia sexual ha merecido el reconocimiento en los Premios de Periodismo de la Asociación de Periodistas de Granada.

Últimas

Palencia
Agresión El Sindicato de Estudiantes denuncia una agresión fascista en Palencia: “Rojo de mierda”
Los hechos ocurrieron delante del profesor del aula, que no actuó para evitarlos. El estudiante ya ha denunciado lo sucedido ante la Policía y exige la expulsión inmediata de los agresores y una investigación a la directora del centro y al docente.
Salario mínimo
Pacto bipartito Trabajo y sindicatos acuerdan la subida del salario mínimo en 50 euros sin el apoyo de la patronal
Díaz anuncia un acuerdo con los sindicatos que llevará al Congreso de Ministros de forma “inminente” la propuesta del Ministerio de Trabajo. Los sindicatos proponían una subida de 66 euros y la patronal, de 34 euros.
Comunidad de Madrid
Sanidad a la madrileña Huelga indefinida de ambulancias en Madrid ante un nuevo concurso que consideran “fraude de ley”
Sindicatos denuncian que la empresa Santa Sofía ha impuesto sus condiciones para que ninguna otra empresa pueda presentarse al pliego. Temen que peligren la subrogaciones de parte de la plantilla.
Más noticias
Sareb
Madrid Una rentista planea desahuciar a una pareja con tres niños en Tetuán
Su vivienda pertenecía al parque de pisos de la Sareb, que puso a subasta pública en 2023. Hoy, la nueva propietaria pretende echar a la calle a Alam y a su mujer “para arrendar la casa a un precio mucho más alto”
Educación
Educación La escucha activa en la propaganda de Educación del Gobierno Vasco
El Departamento, que nunca se pone en contacto con el profesorado, nos escribió una carta tratándonos como “compañeras y compañeros” a raíz de la convocatoria de huelga
Hidrógeno
Descarbonización Los planes de expansión del hidrógeno en Europa chocan con la falta de energía verde para producirlo
La escasez de hidrógeno producido con renovables y el exiguo desarrollo del aluvión de proyectos anunciados ponen en entredicho la estrategia de descarbonización en Europa, según un informe de Global Energy Monitor.

Recomendadas

Laboral
Laboral Investigada unha rede empresarial que explotaba a 82 migrantes nunha granxa de Lugo
Polo de agora, tres persoas responsables da granxa de Begonte centran as investigacións da Garda Civil. As 82 persoas explotadas vivían nun hotel de Ordes (A Coruña) que non tiña sequera licencia de hostalaría.
Literatura
Letras Galegas Da Sección Feminina do franquismo ao Cancioneiro Popular Galego: o pobo é quen canta e baila
As cantareiras protagonizarán o Día das Letras Galegas de 2025. Beatriz Busto e Richi Casás fálannos delas, de Dorothé Schubarth, do Cancioneiro Popular Galego e da dificultade de acceder aos arquivos sonoros que conservan as súas voces.
Medio rural
Reportaxe As mulleres rurais soñan con deixar de ser heroínas
A falta de servizos básicos no rural é a primeira pedra no camiño de quen quere vivir e desenvolver os seus proxectos fóra da cidade. Aínda así, o rural galego atópase á cabeza en canto a titularidade feminina respecto á media do Estado español.