Decrecimiento
Triaxe e decrecemento

O concepto médico de triaxe pódese aplicar ao colapso civilizatorio para salvar o que debe ser salvado.

Triaxe
Sinal de triaxe nunha sala de emerxencias mexicana. Wikipedia.

Coordinador do Instituto Resiliencia

22 abr 2020 06:03

Un dos conceptos médicos que está a popularizar a actual pandemia de COVID-19 é o de triaxe. Procedente da medicina militar, este termo francés (selección, ordenación) comezou a usarse para describir a acción dos sanitarios desprazados tras unha batalla ao campo de combate para atender os feridos. Ante a imposibilidade habitual de atendelos a todos, cumpría dedicar os recursos (persoal, medicamentos, tempo de atención) a aquelas persoas con máis probabilidades de seren salvadas. Agora vémola aplicada fóra do campo militar, á atención aos doentes de COVID-19, pois en certos momentos e lugares non se pode salvar a todos cos medios dispoñibles. E iso está a dar unha tráxica lección acerca deste concepto ao conxunto da poboación mundial.


 No contexto do debate ecosocial ao redor da pandemia, o activista e autor ecosocial Luis González Reyes, acaba de publicar un notable artigo no que amplía a cuestión da triaxe aplicándoa á situación de colapso civilizatorio na que estamos inmersos, e onde a vincula coas opcións políticas que se abren ante nós para o Día Despois, e que basicamente consisten en tentar retomar dunha maneira ou doutra o crecemento económico, ou ben dalo por inviable e xestionar un decrecemento que “non é desexable” para a maioría social pero que é a “opción menos mala” que temos aínda ao noso alcance.

Coronavirus
La época de los triajes

El triaje en los hospitales por la pandemia de covid-19 —la elección de qué paciente hay que salvar— es una buena analogía del tiempo histórico que vivimos. Estamos en una época marcada por el triaje, por la elección de las opciones menos malas, pues las buenas ya son imposibles.

O ‘Día Despois’ cumprirá decidir entre opcións malas e menos malas

Non é a primeira voz en aplicar o concepto de triaxe aos escenarios sociopolíticos que temos por diante. Podémonos remontar entre nós á Guía para o descenso enerxético (2013) da asociación Véspera de Nada, que mesmo sen explicitar o termo triaxe asume ao longo das súas páxinas a necesidade —ante a falta de recursos suficientes para mantelo todo en andamento— de desbotar partes insustentables da sociedade para salvar aquelas imprescindibles, e fala da necesidade de “institucións [que] poderían salvar o mellor da cultura moderna e das tradicionais de cada pobo nun contexto onde se sabe con certeza que se vai perder información”, perda que cualifica como “inherente a un proceso de colapso” (p. 160). Mais poderiámonos remontar até a época de nacemento da conciencia moderna (e amparada na ciencia) dos límites do crecemento, cun autor como Roberto Vacca (The Coming Dark Age, 1974), quen xa daquela falaba de “salvarmos aquilo da nosa civilización que máis valoramos e para facilitarmos o florecemento dunha cultura que, malia que certamente diferente da actual, poida preservar, cando menos, certos dos seus trazos característicos, a ser posible os mellores”.

Decrecimiento
‘Decrecer para sobrevivir’

O libro de José Alberto Cuesta explica como chegamos até aquí e as dúas principais opcións que se abren ante nós.

No fondo isto non deixa de ser a formulación básica do movemento polo Decremento: deberán decrecer (ou desaparecer, é dicir, deixármolas morrer) aquelas actividades e sectores que non sexan necesarios, para manter —ou mesmo potenciar— aqueles que si que sirvan para satisfacer as necesidades básicas do conxunto da poboación. Iso exclúe a determinación polas elites das prioridades sociais e políticas (e polo tanto é unha opción radicalmente democrática) e inclúe poñer o control social sobre a economía (e polo tanto é unha opción nitidamente de esquerdas, contra o que se chega a afirmar ás veces desde a esquerda industrialista).

González Reyes sinala con acerto a fenda que a actual pandemia acaba de abrir no muro que determina os límites do politicamente viable: “o problema principal que se atribúe á proposta decrecentista non é o económico, senón o sociolóxico e político. Argúese que é imposible formulala porque non sería asumida. Esta idea está a perder fundamento tras a pandemia de COVID-19. Nestes momentos priorizouse claramente a vida ante o crecemento económico. Mais non só iso, senón que se elaborou unha definición de cales son os servizos esenciais. Unha definición que coincide bastante cos elementos básicos para ter unha existencia digna: alimentación, sanidade, xestión de residuos, coidados a persoas dependentes, etc. —non entro nos que teñen que ver coa seguridade, que son máis complexos de analizar—. Estes servizos esenciais encaixan coa tríade decrecemento-localización-primarización da economía. E todo isto produciuse cun alto nivel de consenso social. O que semellaba imposible, de súpeto, en poucas semanas, converteuse nunha realidade asumida.”

A pandemia demostrou que se pode priorizar politicamente aquilo esencial para a vida por riba de todo o demais: a fórmula básica do Decrecemento

O que se está a identificar desde o ámbito decrecentista como máis urxente á hora de planificar a nova economía post-COVID-19 (ou a nova economía que deba convivir coa COVI-19 e coas vindeiras pandemias e crises temporais ou permanentes) é precisamente evitar que se malgasten esforzos e recursos (materiais, enerxéticos, económicos, humanos) en tentar reflotar sectores e prácticas que xa eran claramente inviables, ou cando menos dunha dimensión hipertrofiada para tempos de escaseza de recursos e de exceso de polución climatolítica: turismo masivo de longa distancia, aviación comercial, industria do automóbil, transporte mundializado de mercadorías, industrias electrointensivas, combustibles fósiles, deslocalización e concentración de industrias, etc. Así pois, debemos deixalas caer, deixalas morrer, evitar que se recuperen dos efectos da pandemia? A consecuencia máis obvia e inmediata desta decisión sería unha destrución masiva de emprego, e de aí que sindicatos e partidos políticos a esquerda e dereita insistan en “rescatar” empresas, abaratar (artificialmente) prezos dos recursos, eximir de impostos e outorgar todo tipo de inxeccións económicas e axudas fiscais ou legais para as entidades privadas que actúan neses sectores.

Decrecimiento
As preguntas que ninguén fai

O consenso político a prol do mantemento destas industrias agacha un debate fundamental acerca da súa sostibilidade.

Como ben ten sinalado o prestixioso economista valenciano Vicent Cucarella, o Estado pode e debe axudar ás persoas, pero non ten por que facelo coas empresas, se estas non teñen lugar nun futuro sustentable. Isto é, deixar caer as actividades prescindibles (ou directamente nocivas) e esas máquinas de xerar lucros privados chamadas empresas asociadas a elas, ao tempo que se rescatan as persoas cuxo medio de vida viñera dependendo até o de agora deste tipo de actividades destruidoras e insustentables. As vías posibles para isto son múltiples e conviña debater socialmente desde xa mesmo como e cales botar a andar: subsidios de desemprego, rendas básicas, traballo garantido de utilidade social, reparto do traballo, reconversión a sectores máis esenciais como o primario, relocalización de persoas traballadoras, reparto da terra e reforma agraria, etc.

En definitiva, a decisión que imos ter ante nós nas décadas por vir consistirá en salvar para o ben da colectividade o mellor que poidamos do que temos agora, ou salvar os privilexios duns poucos caia quen caer ao seu redor. E o resultado ha depender de quen marque os criterios para a inminente triaxe civilizatoria.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Decrecimiento
Decrecimiento ¡Baterías, no! ¡Catenarias! Por una movilidad justa y que tenga en cuenta los límites
No habrá futuro sustentable ni justo que no pase por relocalizar nuestras actividades socioeconómicas, adelgazar la industria, expandir la agroecología y reforzar la accesibilidad frente a la movilidad.
Industria pesada
Análisis La industria del acero más allá de la descarbonización
La importancia estratégica del acero, las dificultades que plantea su descarbonización y las consecuencias que puede tener en los territorios industriales hacen necesario un análisis honesto y realista de la transformación del sector siderúrgico. En este artículo analizamos algunas de las claves.
Ecología
ESS sostenibilidad ecológica No hay planeta B, pero sí plan B
¿Cómo entienden las entidades de la ESS la sostenibilidad ecológica? Llevamos el tema a los Twitch de MeCambio.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Poesía
Poesía La generación beat sigue latiendo
La generación beat es la del ritmo, del golpe, la de superar, la del latido en el papel y fuera de él. La del sentimiento desgarrador que sale del individuo, pero llega a la sociedad.
Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.

Últimas

Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.
Sidecar
Sidecar Soluciones bonapartistas
Las turbulencias en el seno de los dos partidos estadounidenses dominantes refleja el problema más amplio de un sistema capitalista cada vez menos capaz de proporcionar ganancias materiales a la clase trabajadora.
Memoria histórica
Memoria histórica Las nuevas leyes de memoria histórica recuperan la “concordia” franquista
La ofensiva legislativa de gobiernos autonómicos como el de Castilla y León y el País Valencià, adoptan un enfoque revisionista que amenaza los avances en el reconocimiento memorialista.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.