Decrecimiento
‘Decrecer para sobrevivir’: unha oportuna introdución ao Decrecemento

O libro de José Alberto Cuesta explica como chegamos até aquí e as dúas principais opcións que se abren ante nós.

Sostibilidade
Imaxe de Kamiel Choi en Pixabay

Coordinador do Instituto Resiliencia

11 nov 2019 06:03

A literatura acerca do Decrecemento xa comeza a tomar un volume considerable, axeitado aos tempos que vivimos, nos que a imposibilidade de continuar co crecemento económico se fai cada día máis difícil de agachar. Entre nós foron pioneiras as obras do galego Carlos Taibo (En defensa del decrecimiento, 2009; Decrecimientos: Sobre lo que hay que cambiar en la vida cotidiana, 2010; Decrescimento, crise, capitalismo, 2010; El decrecimiento explicado con sencillez, 2011), que se viñeron sumar ás traducións das obras fundacionais —e posteriores— de Serge Latouche (La apuesta por el decrecimiento: ¿cómo salir del imaginario dominante?, 2009; Pequeño tratado de decrecimiento sereno, 2009 —tamén en portugués, nese mesmo ano: Pequeno tratado do decrescimento sereno—; Decrecimiento y posdesarrollo: El pensamiento creativo contra la economía del absurdo; 2009; La hora del decrecimiento, 2011; Salir de la sociedad de consumo: Voces y vías del decrecimiento, 2012; La sociedad de la abundancia frugal: Contrasentidos y controversias del decrecimiento, 2012), e tamén a Objetivo Decrecimiento da revista Silence (2006) ou aos traballos dos precursores do movemento coma Nicholas Georgescu-Roegen e E. F. Schumacher.

Decrecimiento
Causas e consecuencias da fin do crecemento económico

A nosa civilización áchase nun intre final da súa historia, enfrontada á imposibilidade de seguir a medrar, mais cun ADN que a empuxa ao crecemento continuo.

En España, á parte de Taibo, son destacables obras como a pentaloxía de Julio García Camarero, moita da última produción ensaística de Jorge Riechmann (especialmente a súa pentaloxía sobre a autocontención), e mais o libro colectivo coordinado por Kallis, Demaria & D'Alisa Decrecemento: Vocabulario para una nueva era (2015), obras ás que agora se engade un completo compendio dos ques e porqués desta proposta política, Decrecer para sobrevivir (El Viejo Topo, 2019). O seu autor é José Alberto Cuesta Martínez, doutor en xeografía, filósofo e docente de Secundaria, que desde o nó palentino da organización altermundialista ATTAC axudou a poñer en marcha un profundo e detallado debate local acerca da situación de choque civilizatorio contra os límites dun planeta finito, que tivo como un dos seus froitos a posta en marcha dun colectivo decrecentista local denominado Hasta aquí hemos llegado. Pero Alberto Cuesta non só se prodiga no ámbito da difusión con ciclos de conferencias ou libros coma este ou coma o seu achegamento filosófico aos ecocinismos, senón que é coautor dun dos primeiros traballos dispoñibles en España para traballar a cuestión no Ensino de Secundaria.

É unha obra cun espírito didáctico dirixida a explicar claramente o Decrecemento a todos os públicos

Con ese mesmo espírito didáctico de ofrecer unha explicación clara e comprensible para todos os públicos, de como chegamos até aquí e que opcións se abren ante as nosas sociedades, presenta agora este novo libro no que non falta ningunha das cuestións básicas para entender a nosa situación de colapso, enlazadas nunha secuencia que facilita a comprensión: de entender o que é o "crecemento exponencial" e a súa repercusión na "pegada ecolóxica" humana, na primeira parte, pasamos a visualizar a "dinámica expansiva do capitalismo" cunha perspectiva histórica na que imos percorrendo as súas diversas fases, até chegarmos á actual caracterizada polos fenómenos do "pico do petróleo, o final do crecemento e a crise terminal" deste modelo socioeconómico (segunda parte do libro), crise que segundo nos explica o autor é a cuarta e última gran crise do sistema capitalista ao longo dos seus apenas cinco séculos de historia. É especialmente salientable a atención prestada á cuestión do declive enerxético (tanto no seu aspecto cuantitativo —curva de Hubbert— como cualitativo —Taxa de Retorno Enerxético—, que non adoita estar presente en todas as obras sobre o Decrecemento, malia ser —como explica o autor— unha das táboas máis curtas do barril de Liebig, así como o espazo dedicado a presentar os escenarios (gráficas incluídas) do famoso informe dos Límites do crecemento (1972), actualizados ao momento actual.

Decrecimiento
Atrancos para comunicar o colapso

Como transmitirlle a unha sociedade dominada polo mito do progreso perpetuo a mensaxe de que vai colapsar?

Posteriormente internámonos na terceira e derradeira parte do libro, nunha descrición das "perspectivas" que se abren diante de nós en función das coñecidas tres variables da fórmula IPAT (poboación, tecnoloxía e consumo). Esta é unha das partes sen dúbida máis interesantes e potentes do libro, para aquelas persoas cunha inquedanza activista. Nela comeza Cuesta explicando "por que a tecnoloxía non solucionará o problema", abordando "a cuestión demográfica" (un tabú apenas tratado neste tipo de obras, e que adoita ser desbotado moitas veces con acusacións de malthusianismo por parte das esquerdas) e expoñendo as dúas principais vías que se abren ante nós, na estela doutros traballos fundamentais como En la espiral de la energía de Fernández Durán & González Reyes.

A disxuntiva que temos diante é Decrecemento ou barbarie (título doutra obra sobre a cuestión, de Paolo Cacciari, de 2010), dinos sen eufemismos o autor, lembrándonos que o nazismo —como avisaba Carl Amery en Auschwitz, ¿comienza el siglo XXI? Hitler como precursor (2002)—, lonxe de ser unha aberración histórica de difícil repetición, foi un ensaio do que nos espera se deixamos que todo continúe a súa tendencia inercial. Así, José Alberto Cuesta fai un repaso ás orixes do fascismo e aos seus "piares" ideolóxico, económico, político e psicolóxico apoiándose nunha segunda obra de obrigada referencia: o Informe Lugano de Susan George, poñéndoos en relación coas tendencias que amosa a deriva fascista do capitalismo terminal.

Atrévese a tratar o tabú da superpoboación, o factor ás veces esquecido do Teito do petróleo, e a explicar a deriva fascista do capitalismo nesta súa crise terminal

E é precisamente debido a esta evolución que está a desenvolver o sistema, que cobra na actualidade especial relevancia este novo repaso á proposta política do Decrecemento (que Cuesta explica é unha proposta baseada "no coñecemento científico", "ilustrada", "cosmopolita", "antipatriarcal" e distinta diso que chaman "austeridade"), cando polo seu flanco esquerdo, o capitalismo comeza a debuxar propostas coma o Green New Deal e outras variantes do capitalismo verde ou crecemento verde, que na medida en que rexeitan —ou cando menos aprazan até horizontes máis ou menos indefinidos— o abandono do crecemento, ofrécense como vías para non aceptar a alternativa decrecentista. Por iso este libro divulgativo que "defende a idea de que a única maneira de lograr un mundo que sexa a un tempo sostible e equitativo pasa polo decrecemento económico das sociedades opulentas, para que as sociedades e poboacións empobrecidas poidan ter unha vida digna", non podía chegar nun momento máis acaído. Un libro moi recomendable para unha comprensión social máis ampla desta alternativa e para alimentar un debate inaprazable.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Opinión
Energías alternativas Más tren, menos carreteras. Contaminación, Agotamiento, Decrecimiento
Son ya muchas voces más que solventes las que invocan la urgente necesidad del “decrecimiento”, porque es evidente que todo tiene un límite y el mismísimo planeta está al borde del colapso.
Ecología
Saber Sustentar Gaianismo, a emerxencia dunha relixión sen deuses
Desde o activismo e a ciencia vai callando a necesidade dunha resposta espiritual ao colapso ecosocial.
Industria automovilística
Transición ecosocial Cómo puede decrecer el sector de la automoción: “El conflicto es inevitable, hay que lanzarse”
El investigador ecosocial Martín Lallana ha plasmado un posible plan de acción para reconvertir el sector de la automoción en Euskal Herria, que representa entre el 25% y el 30% del PIB, sin perder puestos de trabajo.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Genocidio
Genocidio Israel pide al Congreso estadounidense que amenace a Sudáfrica por el juicio por el genocidio en Palestina
El régimen de Netanyahu contacta con los legisladores estadounidenses para que amenacen con medidas de boicot al Gobierno de Ramaphosa con el fin de que retire su denuncia en la Corte Internacional de Justicia.
Tortura
Víctimas franquismo Archivada la querella contra Villarejo por torturas durante el franquismo
La denuncia fue interpuesta por Julio Pacheco Yepes, torturado en agosto de 1975 y primero que ha podido declarar ante una jueza en España.

Últimas

Evasión fiscal
Monopolios Europa sanciona con más de 15.000 millones a Apple y Google
El Tribunal de Justicia de la Unión Europea sentencia el caso Apple e Irlanda y confirma la sanción a Google por abuso de posición dominante.
El Salto Twitch
El Salto TV Escrivá y el Banco de España, ¿para qué sirven los bancos centrales?
En este nuevo programa de Economía Cabreada hablamos sobre la supuesta independencia de los bancos centrales y del nombramiento de Escrivá para el Banco de España con Carlos Sánchez Mato y el periodista Dani Yebra.
Educación
Educación pública Ayuso concede 20.000 becas comedor menos de las prometidas
La Comunidad de Madrid no amplía el número de alumnos y alumnas beneficiarias de becas comedor, pese a la promesa realizada al final del pasado curso escolar.
Medio ambiente
Medio ambiente Medio siglo de fuego en España: 603.581 incendios han calcinado 7,7 millones de hectáreas
Entre 1968 y 2021, en el Estado ha ardido una superficie similar a la de toda Castilla-La Mancha. Mientras, los bomberos forestales, dan un nuevo empuje a la ley que exigen para regular sus condiciones laborales.
Venezuela
Venezuela Edmundo González se refugia en España y la oposición quiere nombrarlo presidente de Venezuela en enero
El ex candidato del principal partido opositor se exilia en España, mientras que Corina Machado permanecerá en Venezuela. La derecha venezolana opta por repetir la experiencia de Juan Guaidó, líder opositor de un Gobierno paralelo.
Galicia
Redes clientelares El BNG fuerza una comisión para investigar miles de contratos a dedo de la Xunta con empresas afines al PP
Los 25 diputados nacionalistas usarán su única oportunidad de hacerlo de manera unilateral para investigar las miles de licitaciones sospechosas destapadas por El Salto y Público, el sobrecoste del hospital de Vigo y las contrataciones con Eulen.
Opinión
Opinión Las cruzadas del siglo XXI
La propaganda sionista enmarca el genocidio palestino en una lucha de “occidente contra la barbarie” y en Europa cobran fuerza quienes se levantan contra la “invasión del islam”. Un ejército de bulos islamófobos cabalgan sobre los algoritmos de X.

Recomendadas

Partidos políticos
Austria El Partido de la Cerveza llama a las puertas del parlamento austríaco
La formación del médico y líder de una banda de punk-rock Dominik Wlazny se mueve en la ambigüedad ideológica mientras propugna lo que han llamado la “despolitización de la política”.
Austria
Unión Europea Austria se prepara para la victoria de la ultraderecha
La izquierda califica como de poco creíbles los intentos de la derecha del ÖVP de distanciarse de los ultras del FPÖ. Todo indica que este último partido no solo entrará en el Gobierno sino que, por primera vez, será el partido líder de la coalición.
O Salto medra contigo
Medramos xuntas O Salto supera o teito das 10.000 subscricións
Logo da campaña de verán, superamos por primeira vez na longa historia deste proxecto a cifra de 10.000 persoas socias, un obxectivo que nos puxemos hai sete anos.