Arqueología
Irulegi pop!

Sinesmenaren, identitatearen eta ideologiaren eremuan kokatu da eskuaren aurkikuntza, ikerlari eta pentsalari askok gomendatzen zutenaren aurka.
La mano escrita en euskera
La mano escrita hace 2100 años encontrada en Irulegi (Navarra) demuestra la alfabetización temprana en euskera Argia
Nerea Fillat
6 mar 2023 06:01

Azaroaren 14tik, Nafarroako Gobernuak eta Aranzadi Zientzi Elkarteak Irulegiko eskua aurkeztu zutenetik ia lau hilabete pasa direnean, Euskal Herri zabaleko txoko ezberdinetan brontzezko eskua presente dago. Izan ere, klase ertaineko euskaldunok begi onez jaso dugun berria izan da hau: askoren identitatearen zentzuan sakondu du eta gatazka politikoz nahiko larri gabiltzan garai honetan, euskarri ederra agertu da geureari zentzua emateko. Pop fenomeno berri baten aurrean gaude.

Aurkikuntzaren berri izan nuenean, inork entzuten ez gaituen momentu honetan aitortuko dut, zirrara berezia sentitu nuen. Historia ikaslea nintzenean jakin-min handia sortzen zidan protoeuskararen gaiak eta ikerketa esparru hori zabaltzeko gertatzen ziren aurkikuntza arkeologikoak opari bat iruditzen zitzaizkidan. Aurkikuntzaren berri eman zuten ikerlarien izenek lasaitasun handia eman zidaten, eta Iruña-Veleia auziaren ondoren ez naiz hori sentitu zuen bakarra. Nafarroako lehendakaria Maria Chivite beraren babesa agerian zelarik, modu batean Trantsizioan bezala, dena lotu-lotua zegoeneko irudikapena nuen. Hedabideetako lehen oihartzunaren ondoren, besterik gabe pasako zelakoan.

Orduan Durangoko azoka heldu zen eta bertan ikusi nuen Irulegiko eskuaren iruditegia kontrolik gabe bizi zela. Gorka Bereziartuak aurkikuntza aurkeztu eta egun gutxietara argitaratutako testua oso motz gelditzen zen Plateruena plazaren erdi-erdian kartoiz egindako hiru metroko eskuarekin konparatzen badugu. Eta hortik, Bilboko kaleetan poltsak, lepokoak, itsaskinak, pinak, kamixetak topatzera ordu batzuk besterik ez ziren pasa. “Gu” berri bati zentzua emanen dion aurkikuntza bilakatu da Irulegiko eskua.

“Grafia zeltiberiarra, bigarren burdin aroko kultura materiala, erromatar kulturak bultzatutako aldaketak eta harreman sozial ezezagunak zituen gizarte desorekatu bat daude eskuaren atzean”

Sinesmenaren, identitatearen eta ideologiaren eremuan kokatu da aurkikuntza, ikerlari eta pentsalari askok gomendatzen zutenaren aurka. Mota honetako aurkikuntzen interpretazioa ez baita estatikoa, beste aurkikuntzen emaitzekin moldagarria da, eta, batez ere, oso konplexua. Horregatik Estatua, hizkuntza, historia, identitatea eta herria ezin dira aztarna arkeologiko batean kondentsatu. Baina egun euskal mainstreamak elementu horiek guztiak batzen dituen objektua bilakatu du eskua.

Aranzadik eta ikerlariek argitara eman dituzten emaitzekin kritikoak diren lan zientifikoak argitaratzen ari dira, grafiaren irakurketari emaitza ezberdinak ematen diotenak, bertan agertzen den hizkuntza ezbaian jartzen dutenak. Horrek guztiak ez dio Irulegiko aztarna arkeologikoari baliorik kentzen, baldin eta ez badugu uste Euskal Herriaren zilegitasuna demostratzen duen objektu historikoa dela. Hau dena, jabetza intelektualaren gatazkarekin eta errentagarritasun ekonomikoarekin nahasita.

Irulegiko eskuan euskararen arbasoa egon daiteke baina askoz gauza gehiago daude: grafia zeltiberiarra, bigarren burdin aroko kultura materiala, erromatar kulturak bultzatutako aldaketak eta, batez ere, harreman sozial ezezagunak zituen gizarte desorekatu bat. Hori dena dago eskuaren atzean.

Opinión
Irulegiko eskua erabiltzeko manuala
Sorioneku eskua, ikurrinaren, armarri nafarraren edo arrano beltzaren koloreekin, laster nonahi ikusiko ditugulakoan nago.
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Euskera
Lourdes Oñederra “La comprensión tiene valor por sí misma, no es un mero paso intermedio”
Lourdes Oñederra destaca la comprensión lingüística como clave para abrir oportunidades y beneficios que merecen atención y cultivo.
Euskera
Euskaraldia Lourdes Oñederra: «Ulermenak berez du balioa, ez da beste zerbaitetara iristeko urratsa»
Lourdes Oñederra hizkuntzalari, idazle eta euskaltzain osoak maiz nabarmendu izan du ulermenaren garrantzia. Dagokion balioa aitortzen bazaio, aukera eta onura ugariren iturri izan daitekeela uste du, berariaz lantzea merezi duen alorra.
Xunta de Galicia
Política A Xunta recibe ao embaixador de Israel en funcións mentres Gaza agoniza ao bordo da fame
O Goberno de Alfonso Rueda escenifica a súa boa sintonía coa Administración de Benjamín Netanyahu apenas unhas horas despois de que Israel bombardease unha escola que servía de refuxio e ordenase unha evacuación masiva en Gaza.
Palestina
Genocidio La ONG anti-UNRWA lanzada por exespías y marines de EEUU siembra el caos en el reparto de alimentos en Gaza
La Fundación Humanitaria de Gaza (GHF) creada a comienzos de este año y vinculada a agentes del ejército y la inteligencia estadounidense ha sido acusada de desaparecer a una persona y disparar a quienes estaban esperando ayuda.
Alemania
Litigio climático Un tribunal alemán abre la puerta a que grandes emisores puedan ser responsabilizados de daños climáticos
El jurado descarta la demanda del agricultor peruano Saúl Luciano Lliuya por entender que el riesgo a su propiedad es demasiado bajo, pero esta misma argumentación podría llevar a condenas en otros casos.
Madrid
Derecho a la vivienda Victoria contra la Sareb: 16 familias consiguen firmar contratos después de años de lucha
Un bloque en lucha de Casarrubuelos (Comunidad de Madrid) consigue formalizar contratos con el banco malo, al que acusan de actuar “como un fondo buitre”. En Catalunya, diez ayuntamientos apoyan los reclamos de 62 hogares en huelga contra La Caixa.

Últimas

Universidad
Genocidio Las universidades españolas han firmado 44 proyectos con Israel desde septiembre de 2024
Los acuerdos dentro del programa Horizon Europe se han sucedido a pesar de las declaraciones de decenas de universidades de suspensión de relaciones con Israel.

Recomendadas

Culturas
Erika Lust y Sara Torres “El deseo tiene una potencia inagotable para transformar la realidad si lo liberamos de las normas”
Sexo, deseo o ética del placer son algunos de los temas que hilan la escritora Sara Torres y la productora de cine porno Erika Lust en ‘La abundancia del deseo’.