Deportes
O caso da Romulea Autistic: pelexando por un fútbol inclusivo

A inclusión no deporte forma parte, cada día de maneira máis crecente, da nosa realidade. Cada vez son máis os conxuntos que rexeitan a deriva mercantilista e deciden centrarse no papel elemental que pode ter o deporte nas sociedades modernas: mellorar a vida das persoas, facelas sentir partícipes de algo, facer crecer e afianzar os seus vínculos afectivos e permitir ser á xente máis auténticos.

A Romulea Autistic: rompendo barreiras

Baixo o amparo da Xornada Mundial do Coñecemento do Autismo, naceu en 2015 un clube diferente. Case dende o comezo o fixeron da man dunha asociación futbolística das máis importantes dunha urbe como Roma. A Romulea Calcio é —dende 1921— unha das grandes escolas de fútbol da capital que compite nun grande recinto ao carón da gran Basílica de San Giovanni, nun dos barrios máis tumultuosos e singulares da Cidade Eterna. Logo de saber da existencia dun conxunto das características do Autistic —fundado dende cero por un grupo de rapaces aos que o tema tocaba de cheo— a Romulea volcouse e decidiuse a ser pioneira neste ámbito. Apoiarían con todo o necesario un conxunto tan especial. Desa naceu a Romulea Autistic Football Club. “O Autistic naceu primeiro dun grupo de rapaces e traballadores que daban apoio aos xogadores da equipa. Eles naceron aquí dentro, digamos. Cando iniciaron a actividade acollímolos aquí e tiñamos unha relación de colaboración: viñan e adestraban unha vez á semana. Isto durante dous anos. Ao terceiro xa lles preguntamos se querían formar parte da Romulea, ser un equipo noso. Debo dicir que o acolleron con moito entusiasmo e convertímonos nun, e isto é algo precioso”, narra o presidente Nicola Villela, cuxa familia leva décadas dirixindo o clube. Antes da Romulea Autistic existía unha relación comercial no sentido de que o clube debía xestionar os espazos, cos seus custos. Ou sexa que existía máis ben un apoio loxístico e unha relación de convenio. Foron pasando os anos e foron integrando o conxunto no organigrama das categorías inferiores. A relación coas familias comenzou a ir mellor e a confianza no proxecto creceu, a pesar de que ao principio houbo reticencias. É algo que destaca o adestrador e gran cabeza visible do proxecto, Tommaso Arrotta: “Para min isto é a consecución dunha idea que tiña. Sobretodo véndoo na miña muller —a quen se lle detectóu autismo— e nas familias dos xogadores, onde vimos a pouca fe que tiñan nos seus e na súa forma de facer as cousas. Decatámonos que moitos pais pensaban que os seus fillos eran diferentes aos outros”, comenta.

Decidiuse entón que as familias pagasen unha cota anual, como o resto. “Igualáronse en condicións co resto de rapaces que adestran fóra do aspecto autista. Isto é un xeito de poder incluílos e tratar os individuos no discurso da igualdade. No mesmo sentido, permitíanos poder levar adiante a actividade, pagar os gastos e dar a posibilidade a quen quixese de ser parte activa e realizalo no campo”, engade o presidente Villela. Esa pouca fe inicial dos pais no fútbol como elemento positivo para a vida dos seus fillos foi mudando co tempo a pesar de que é algo común en Italia. Nun país cun discurso futbolístico enfocado no negativo —violencia, curvas, racismo, ultras, diñeiro— ninguén valorou o poder do deporte nacional para mellorar a vida de persoas con estes problemas. “Cando isto botou a andar ninguén cría en nós. Pouco diñeiro, moita vontade e chegamos a dar unha lección, non de xeito presuntuoso, pero a nivel cultural fixemos unha mudanza tamén na Romulea. A Romulea é un microcosmos xa que son más de cincocentos federados coas súas cincocentas familias e xerouse un clima que non cría que fósemos capaces de crear. É a maior satisfación, xunto coa demostración a estas familias de que o deporte de equipa debe unir por forza. O aspecto difícil do autismo é o da comunicación, e no fútbol comunícase coa pelota. Non existen once balóns, existe un só que é a través do que se comunica” comenta orgulloso Arrotta.

Cando isto botou a andar ninguén cría en nós

No eido técnico, o preparador sempre creu necesario adaptar os adestramentos ás capacidades dos seus xogadores. “Elaboro os adestramentos en función do nivel, o que non significa non adestrar”, incide. Conseguir chegar a competir en campionatos nacionais foi un risco que se correu e contou cos apoios necesarios para que non se botase todo ao traste. “Adestro dende fai quince anos e para min non cambia nada. Disto se trata. Ensino que debes estar puntual no campo, ter a túa camisola limpa e non doutra cor, debes vir aos adestramentos. É un aspecto que conseguimos: un 92% de presenzas nos adestramentos. Significa que queren xogar”, di.

Un dos xogadores máis destacados é Pietro Cirrincione. Amais de ser un dos fundadores, trátase do capitán e un dos máis veteranos. Comenta ledo que nunca pensou en chegar a estas cotas pero que, xa postos, non pensan parar de soñar. “Comezamos nun torneo feito nestes campos, cunha equipa integrada a medias por xente do espectro autista e a outra formadas por educadores, voluntarios ou amigos. A nosa é unha escadra inclusiva no sentido de que todos temos as mesmas opcións e oportunidades. Non existen regras especiais: o xogo é o ordinario da FIFA e para nós é importante o apoio para participar na equipa”, explica. No autismo en xeral as persoas que o padecen tópanse coas dificultades de non comprender as regras sociais porque é difícil entender a linguaxe non verbal.

Durante o xogo, isto suma dificultades para interpretar dinámicas de xogo: por exemplo, cando un compañeiro está listo para recibir un pase ou cando outro debe decidir se atacar ou non o dianteiro que encara a propia meta. “Precisamos unha axuda máis pero en todo caso xogamos de xeito competitivo. O deporte é un dereito e levamos cara a diante este proxecto dende fai catro anos e hoxe podemos dicir que somos un equipo oficial da Romulea, que é unha sociedade deportiva histórica de Roma Capital dende fai un século. Isto aumentou a nosa visibilidade”, finaliza Cirrincione.

Matteo Gianmaruchi defínese a si mesmo dentro da equipa como un “grande rompepernas como central”. A dicir verdade, é un dos que máis piña fai dentro do vestiario, algo que sen dúbida agradecen os seus compañeiros. Basta con botar unha ollada ao entusiasmo co que o resto do plantel o saúda nada máis chegar ao campo de xogo. Á hora de porse serios, Gianmaruchi fala abertamente dos problemas que este trastorno lles acarrea no seu día a día e de como é o ambiente tan familiar dentro do vestiario. “O ambiente dentro do vestiario é difícil, como en todos os vestiarios. Neste sentido temos os mesmos problemas: estrés postpartido, as ganas de gañar, o saber que non deches o máximo, de non ter dado un pase correcto ou de non ter parado un tiro. Son moitas tensións pero despois xuntámonos no vestiario, facemos unión e conseguimos tirar cara a diante. Logo imos aos sitios onde xogamos, facemos festa, comemos unhas pizzas, catro brincadeiras, remata todo e voltamos comezar. E é unha cousa importante, moito máis do que se pensa. O vestiario crea unión tanto o máis que o que se fai no campo. É importantísimo para nós, despois dos adestramentos ou dos partidos, achar momentos dentro do vestiario, compartir momentos xuntos”, comenta.

Sabiamos que en Italia, como no resto do mundo, o fútbol podía ser un motor de crecemento para todos

A historia do clube que comezou por divertimento pouco a pouco foi tomando tintes de realidade e de posibilidade de proxecto serio e con futuro. “Cando decidimos facelo era porque nos xuntamos un día, xogamos un partidiño e pensamos que era bonito. Probamos a voltar facelo. Logo sabíamos que en Italia, como no resto do mundo, o fútbol é un vehículo para tantas cousas e este deporte podía ser un motor de crecemento para todos. Nese intre, tentamos facelo seriamente”, prosegue o veterano xogador. Ano a ano a Romulea Autistic tenta mellorar no plano técnico, elaborar de xeito conscienzudo os adestramentos… non so chegar e xogar: “Temos quecementos, a parte atlética na que tentamos mellorar fisicamente, a fase táctica onde melloramos os esquemas. Non é sinxelo pero decatámonos que se queremos medrar debemos facelo sempre e cada día máis a serio. Para isto debe ser algo verdadeiro, como calquer equipo. A nós interésanos proseguir con esta experiencia, que se nos recoñeza, e entrar a formar da Romulea é parte disto”, incide Matteo Gianmaruchi.

Un futuro co que ilusionarse

A posibilidade de entrar a formar parte dunha asociación histórica como a Romulea foi un dos mellores estímulos para facer medrar persoalmente aos rapaces que integran a equipa autista. Ademais dos complexos xerados, os problemas familiares derivados da sobreprotección e os tabús da sociedade, a visibilidade que deu a este grupo de rapaces e rapazas un esférico foi poderosísima. “A sociedade non te comprende, compréndete se te enfrentas a ela, se te expós. Saen e pouco a pouco fan o seu camiño propio. Hoxe son coñecidos no fútbol de Roma e, cada vez máis, en Italia. Na súa vida diaria, ser parte dunha equipa así mellorounos. Levan orgullosos a equipación, as cores, falan de que son parte activa disto”, relata cun grande sorriso Tommaso, o adestrador. O grande soño do preparador romano sería o de participar nun campionato federal, algo que tamén comparte a plana directiva que se fai cargo da Romulea. “Isto significaría competir con trinta equipos, trinta realidades, ser coñecidos en trinta sitios. Probablemente darnos a coñecer máis na sociedade, aínda que sexa difícil a reacción dos outros e é algo co que xa convivimos. Haberá quen xogue con coidado e pense ‘pobriños’. Para min é o paso seguinte e deberiamos saír de aquí, informar do que estamos a xestar”, conclúe.

A visibilidade que deu a este grupo de rapaces e rapazas un esférico foi poderosísima

A visión dende a directiva do futuro e a deriva que tomará o conxunto non podería ser máis positiva e esperanzadora. Villela relata dende o seu despacho nas instalacións do clube que a idea é a de poder facer un conxunto que poida competir nun campionato oficial. Lanzar proxectos a “partidos de verdade”. Amais, cobra sentido a creación dunha sección de fútbol base, non como unha canteira ao uso, senón máis ben como vía de escape e que permita que todos os nenos e nenas aos que se lles detecta autismo podan entrar a formar parte da Romulea, se integren o máis axiña posible e establezan lazos de amizade co balón de por medio. “Canto máis pequenos son, maiores son as necesidades que teñen. A idea é facer medrar unha canteira, non como unha de fútbol ao uso, senon poder dar a oportunidade a nenos do espectro autísta de poder xogar ao fútbol. Temos tres nenos que están incluídos no noso sector de base, porque non existe un equipo dentro do espectro que os acolla aínda. A Romulea non fai moito tempo que desenvolve este tipo de actividades inclusivas a través do deporte. Decatámonos ao momento que non son tantas as asociacións que o levan a cabo, ou ben non se coñecen”, argumenta. O bonito, segundo o directivo, é centrar os esforzos en chegar ao máximo número de xente posible, darse a coñecer e expandir un proxecto que non vén recoñecido tanto como cren que debera ser. “ O obxectivo seguramente é mellorar, aumentar o número das actividades e participar incluíndo a máis asociacións. Cantas máis sexamos mellor será”, finaliza.

Pola parte dos xogadores, Gianmaruchi leva a voz cantante e pensa en positivo do crecemento do conxunto e do proxecto, de gran calidade humana. “Sinceramente espero que todo medre moitísimo máis. Hoxe somos moitísimos, todos temos dificultades: a familia, o traballo, as ocupacións, o cansancio ou as lesións. Sería moi bonito conseguir chegar aos trinta ou corenta xogadores e poder pensar en chegar a competir en ligas anuais, torneos máis completos. Precisamos tamén os medios, económicos e tamén persoais. Chegaremos, neste último ano tivemos unha resposta positiva da xente, coñécesenos no territorio e noutras asociacións e máis xornalistas viñeron para coñecer que é como facemos as cousas. Isto espero que traia máis seguidores pero tamén máis xogadores que se animen a dar o paso”, di.

Deste xeito, a visión futura dun conxunto tan singular e cargado de sentido humano non podería ser máis esperanzadora. As sociedades hoxe viven de costas aos problemas de índole psicolóxica como o autismo, que pode chegar a afectar a un grande número de persoas e con diagnósticos totalmente diferentes. Desenvolver e fomentar as facetas e actividades que máis lles gustan a estas persoas permitirá o crecemento persoal, a apertura a un mundo exterior que xa bastante os degrada coa súa visión intencionada e cruel. O fútbol toma nestes casos un cariz vital para moitas persoas. Achégaos a unha realidade que crían descoñecer, na que se sinten acollidos, parte de algo moito máis grande e que os complementa. Permite desenvolver o seu afán de mellora, derrotar o conformismo coas ansias de victoria e de medre. Permite entablar amizades que quizais duren para a toda a vida e verlles recoñecida unha labor na que crían que xamais ninguén botaría unha ollada. Hoxe fálase do Romulea Autistic, un caso exemplar en Roma, lonxe das nosas fronteiras, pero mañá deberán ser máis: en máis deportes, en máis disciplinas, para máis personas con diversas necesidades. Hoxe, é un esférico o que permite sorrir e incluir a este colectivo.