Placas solares en el tejado
.

Energía
Desmontando o fume da planta de hidróxeno de Balaídos

O proxecto presentado pola Zona Franca de Vigo é unha mostra das falsidades e perigos ocultos tras a grande especulación ao redor do hidróxeno verde.

Coordinador do Instituto Resiliencia

19 ene 2021 11:34

A pasada semana presentouse cun importante eco mediático o proxecto da Zona Franca de Vigo, coa colaboración da Universidade de Vigo e da empresa —tamén situada no campus vigués— EnergyLab, para crear unha planta do chamado “hidróxeno verde” no polígono industrial de Balaídos. Con este fin propuxéronlle ao goberno galego que o presentase como candidato aos fondos europeos do programa Next Generation EU, vehiculados a través do Plan de Recuperación e Resiliencia do goberno español. Custaría 10 millóns de euros, dos que se solicitan á administración pública o 60%. Mais analicemos, desde o punto de vista do realismo termodinámico e da conveniencia ecosocial, este proxecto empresarial denominado Atlantic Hydrogen Logistic Industrial Hub (AHLIH), a partir da información que fixeron pública os seus promotores.

Comezaremos polas críticas do detalle. O proxecto pretende alimentar, ademais de vehículos do polígono empresarial, cinco autobuses urbanos e dez camións de recollida do lixo. Isto implica dúas cuestións problemáticas. En primeiro lugar, que ao contrario dunha alimentación dos motores diésel destes vehículos con aceite reciclado —por exemplo—, que apenas ía implicar unhas pequenas e baratas modificacións nos seus motores, cambialos a vehículos de batería de hidróxeno ía supor un investimento económico moi importante para as arcas municipais, á parte do custo enerxético e en emisións de CO2 de fabricar eses vehículos novos e de despezar os actuais, perfectamente operativos (se é que non os van revender para que continúen a queimar gasóleo noutro lugar, claro).

Para os vehículos municipais existen alternativas máis seguras, eficientes e económicas ao hidróxeno

A segunda cuestión é incluso máis preocupante: os vehículos movidos con hidróxeno son susceptibles dun risco importante de explosión, debido ao carácter altamente inflamable do hidróxeno, varias veces maior có da gasolina ou do propano. Pode alguén asumir cabalmente o risco dun accidente de tráfico nas rúas da cidade de Vigo e a conseguinte explosión de gran magnitude en caso de verse implicado un bus urbano ou un vehículo da limpeza? De verdade van permitir as nosas administracións pequenos Hindenburgs ou Challengers a rodar polas nosas cidades? Parece algo difícil de asumir cando existen outras alternativas como o citado aceite vexetal usado ou a volta a un sistema de tranvía eléctrico, sen dúbida un dos sistemas de transporte urbano máis eficientes que existe e que evitaría as enormes perdas de enerxía inherentes ao emprego da electricidade para xerar hidróxeno. Por non mencionar que o risco de explosión ía afectar aínda a unha escala moito maior á poboación veciña da zona franca, en caso de producirse na propia planta, algo non descartable e que xa se ten producido numerosas veces en plantas de hidróxeno por todo o mundo.

Por outro lado, nos cómputos das emisións que supostamente se ían evitar substituíndo gasóleos por hidróxeno fai trampa o consorcio presidido polo alcalde Abel Caballero, pois non teñen en conta as emisións asociadas á fabricación e mantemento da propia fábrica, á substitución dos elementos fotovoltaicos e outros ao final da súa breve vida útil nin os que implica a fabricación dos vehículos novos movidos a hidróxeno e o desmantelamento dos vellos. Polo tanto, non é certa a afirmación dos seus promotores de que a produción e o consumo do chamado hidróxeno verde “é neutral climaticamente e non xera emisións contaminantes”.

Non é certo que o chamado hidróxeno verde estea libre de emisións contaminantes.

Outros dos cálculos feitos públicos acerca do proxecto tamén parecen estar bastante interesadamente errados, concretamente os referidos á superficie fotovoltaica precisa para xerar a cantidade de hidróxeno anunciada (140 toneladas anuais), dado que, polas cifras achegadas, só parecen ter en conta as perdas durante o proceso de electrólise (un optimista 79% de eficiencia, aparentemente) sen considerar as derivadas da almacenaxe e as producidas no seu uso final. Isto vai implicar, se o proxecto se leva finalmente a cabo, que, ou ben se acaba obtendo moito menos hidróxeno do anunciado ou se vai precisar multiplicar a superficie ocupada con paneis solares.

En canto á proposta de dotar de batería de hidróxeno ás carretas elevadoras das empresas da zona (en número de 60), resulta especialmente sorprendente porque xa hoxe en día adoitan ser maioritariamente eléctricas neste tipo de polígonos. Substituílas por outras tamén eléctricas pero nas que a electricidade se almacena en forma de hidróxeno resultaría un absurdo desde o punto de vista termodinámico, polas perdas producidas (entre un 30 e un 50%, segundo Pedro Prieto), e polo tanto un desbaldimento inxustificable de recursos económicos e enerxéticos. O enxeñeiro técnico, co-autor de Spain’s Photovoltaic Revolution: The Energy Return on Investment, formula a seguinte cuestión ao respecto da proposta do AHLIH: “Por que non enchufar directamente as carretas eléctricas que xa teñen á xeración verde, no canto de producir hidróxeno con esa electricidade (70% de rendemento), almacenalo despois (perdas de entre 10-100% a medida que pasa o tempo) e finalmente pasalo pola célula de combustible para xerar enerxía eléctrica de novo (con perdas do 50%)?”.

A continuación centrarémonos en críticas máis de fondo. Para comezar, o hidróxeno verde ten moi pouco de verde, pois ademais das emisións de carbono non contabilizadas na infraestrutura, produce un importante impacto ambiental debido principalmente aos diversos contaminantes xerados en función do tipo de auga usada para electrolizar. Vai ser auga do subministro municipal? Auga da ría? Auga do Lagares? Non se coñece o dato, e tampouco onde van ser vertidos os residuos tóxicos potencialmente producidos (hipoclorito de sodio, por exemplo).

Antes de falar de combustibles alternativos cómpre planificar unha redución importante dunha mobilidade hipertrofiada

Detrás do absurdo deste proxecto subxace o feito de que non se acaba de asumir que non precisamos substituír todos e cada un dos vehículos que actualmente se moven con derivados do petróleo nunha mobilidade claramente hipertrofiada por outros que se movan con outra enerxía. O que percibimos se botamos contas e vemos o metabolismo termoindustrial no seu conxunto, é que isto é inviable. A Transición Enerxética en mobilidade e transporte debe pasar necesariamente por unha notable redución da necesidade de desprazarmos persoas e mercadorías. E unha vez planificada e posta en marcha esa redución da necesidade de mover vehículos, podemos entrar a falar de enerxías ou motores alternativos para os vehículos que realmente sigamos a precisar.

Mais facelo ao revés é comezar a casa polo tellado, un tellado demasiado grande para o pequena que vai acabar sendo a casa, e que, polo tanto, correremos o risco de se nos derrubar enriba ou quedar sen materiais para rematar o resto da casa. Isto faise especialmente patente no sector da loxística: unha sociedade pospetróleo non pode soster a cantidade de desprazamentos (e polo tanto de vehículos) da que parte o proxecto do AHLIH (5.000 km/día nada menos, sen contar as carretas elevadoras, uns cálculos que semellan feitos sen moita precisión pois sorprendentemente coinciden os quilómetros que afirman percorre ao ano cada camión da Peugeot-Citroën cos de cada camión do lixo e tamén cos de cada autobús urbano).

Polo tanto, podemos concluír que o proxecto está sobredimensionado e implica un desbaldimento de cartos do erario público, moi necesarios para outras necesidades máis básicas. Podemos ver isto claramente precisamente no caso de PSA, unha das empresas da zona franca cuxos camións pretende alimentar esta planta: se aceptamos que a fin de mobilidade privada masiva á que nos vai levar a fin do petróleo aboca esta fábrica á súa desaparición ou, cando menos, a unha redución enorme da súa produción, cal é logo o sentido de crear unha planta de hidróxeno para uns camións que máis cedo que tarde van deixar simplemente de ter coches que transportar para fóra da Zona Franca? Lembremos que o coche eléctrico só vai ser para unha minoría e que os cambios na mobilidade, mesmo sen ter en conta o Peak Oil, levan a falar do Peak Car e a prever a morte da industria automobilística.

Tamén tendo en mente o cambio de paradigma da mobilidade e un amplo proceso socioeconómico de relocalización, perde sentido o argumento da creación de postos de traballo que anuncian os promotores, pois nunha economía máis relocalizada que non se basee en traer a maioría do que consumimos de fóra en camións, senón en producilo localmente, a creación de empregos ía ser dunha magnitude moi superior, ademais de verdadeiramente sustentable e consolidadora da resiliencia da comarca viguesa. Ademais, desde a Zona Franca afirman que a planta de hidróxeno ía crear 500 empregos, pero recoñecen que só 50 serían directos e 140 indirectos: de onde sairían o resto, non o aclaran.

O proxecto da planta de hidróxeno verde no polígono de Balaídos é tecnicamente viable pero económica e ecoloxicamente absurdo.

“O hidróxeno renovable ou verde é unha solución sostible clave para a descarbonización da economía e para lograr a neutralidade climática en 2050”, afirma a nota de presentación, facéndose eco dos slogans promovidos tanto pola UE co seu European Green Deal como polo goberno español, pero non así polo mundo científico, como explicabamos hai pouco nestas mesmas páxinas. O hidróxeno pode ter o seu lugar nunha sociedade pospetróleo, porén só debería ser para usos moi específicos, recoñecendo que non vai solucionar os problemas que nos abocaron nin ao caos climático nin ao declive enerxético: isto é, a compulsión insá por manter o crecemento económico custe o que custar nun planeta finito e moi danado, o transporte hipertrofiado consecuencia da mundialización neoliberal, e os mitos culturais asociados a un concepto puramente material do Progreso. Pretender que un vector enerxético tan problemático e ineficiente coma o hidróxeno é a solución a estes problemas só pode beneficiar ás empresas que se van lucrar no proceso até que como sociedade nos vexamos forzados a recoñecer que foi un custoso camiño sen saída.

Energía
Hidrógeno: muchas dudas y ninguna certeza
La Unión Europea busca el incremento de potencia instalada para la electrolización del hidrógeno: de los 60 MW actuales pasaría a los 40.000 MW en 2030.

En definitiva, debido á súa grande ineficacia termodinámica como vector enerxético, aos numerosos problemas para a súa almacenaxe e transporte e os riscos de seguridade e ambientais que implica, o hidróxeno só debería ser empregado en usos moi concretos e limitados, onde non sexa viable ningunha outra opción máis segura e sustentable, coma por exemplo o transporte marítimo de grandes cargas. E a proposta dunha institución pública como é o Consorcio da Zona Franca co seu proxecto AHLIH non parece encaixar en absoluto nestes criterios de sensatez, de utilidade pública, de eficiencia na xestión dos recursos públicos ou de obxectivos ecosociais.

Dado que non consta ningunha expresión previa por parte das empresas do polígono de Balaídos nin do consistorio vigués acerca da necesidade de dispoñeren de hidróxeno para os seus vehículos antes da aparición destes fondos europeos, só cabe sospeitar que a razón detrás deste proxecto é o dun pelotazo para lucro das empresas beneficiarias dos contratos coa desculpa dunha presunta “descarbonización”. Nunha comunicación persoal remitida a partir das informacións aparecidas sobre o AHLIH, o enxeñeiro experto en cuestións enerxéticas, Pedro Prieto conclúe acerca do proxecto: “Tecnicamente é posible. Economicamente, é unha insensatez. E ecoloxicamente, un absurdo”.

Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Inteligencia artificial
IA Las otras víctimas de DeepSeek: energéticas y constructoras de centros de datos
El nuevo modelo de Inteligencia Artificial necesita menos consumo energético. Energéticas y gestoras de centros de datos también han sufrido caídas en bolsa.
Jaén
Andalucía Lopera no quiere que Greenalia especule con sus olivos
Decenas de pequeños olivareros de la Campiña Norte de Jaén podrían perder sus terrenos en beneficio de una empresa que quiere talar los árboles para instalar siete parques fotovoltaicos.
Sobre o blog
O Centro de Saberes para a Sustentabilidade (CSS) é un Regional Centre of Expertise on Education for Sustainable Development recoñecido oficialmente pola Universidade das Nacións Unidas. Ten como misión fundacional “informar, sensibilizar e implicar a comunidade educativa e a sociedade no seu conxunto na promoción da transformación social necesaria para o cumprimento dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable a través de experiencias cos pés na terra que fomenten a conservación, a sustentabilidade, a protección ambiental e a resiliencia“. O goberno do CSS é horizontal e democrático a través dun Consello Reitor formado por representantes de todos os axentes participantes. Máis información: http://www.saberes.eu
Ver todas as entradas
Gobierno de coalición
Gobierno de coalición Sánchez resucita el decreto ómnibus con más ayudas a los propietarios
El Gobierno anuncia un acuerdo con Junts para reflotar el decreto que permite revalorizar las pensiones con nuevos avales estatales para caseros. El presidente se compromete a convocar una moción de confianza.

Últimas

Sanidad
Sanidad privatizada Óscar López vuelve a ceder al chantaje de las aseguradoras y aumenta un 41% el dinero para Muface
El gobierno aprueba en el Consejo de Ministros un aumento de las primas para las aseguradoras privadas del 41,2%, superior al que en un primer momento estas empresas demandaban.
Deportes
Liga F Nuevo convenio para las futbolistas: guarderías, mejoras en el protocolo antiacoso o subida salarial
Hace firme los aumentos salariales del acuerdo de salida de huelga de 2023 e incluye todos los puntos que quedaron pendientes entonces. Dos de los sindicatos del banco social se descuelgan de la firma por considerar insuficiente el convenio.
Economía
Fiscal Impuestos de Trump: subida a los consumidores y protección a Silicon Valley
Las primeras medidas fiscales anunciadas por el nuevo presidente de los Estados Unidos dejan bien claras sus intenciones, quiénes se van a beneficiar de ellas y quiénes las sufrirán.
Serbia
Balcanes Dimite el primer ministro serbio, Milos Vucevic, por las protestas estudiantiles contra la corrupción
El país balcánico entra en fase de Gobierno técnico después de que cientos de miles de personas precipitaran la caída de un Ejecutivo al que se acusa de ser responsable de la caída de una marquesina que causó la muerte de 15 personas.
Palestina
Genocidio El ejercito israelí sigue matando en Gaza pese al acuerdo de alto al fuego
Mientras cientos de miles de palestinos y palestinas del norte de Gaza regresan a sus tierras formando una inmensa columna, las fuerzas sionistas prosiguen con sus ataques sobre el pueblo gazatí.
LGTBIAQ+
Estudio Discriminadas en la educación, la sanidad y el trabajo: la situación de las personas LGTBIAQ+ con discapacidad
El 78% de las personas LGTBI+ ha experimentado algún tipo de discriminación en el ámbito educativo. Es una de las conclusiones del estudio ‘La situación de las personas LGTBI+ con discapacidad en España’ presentado este lunes.
València
Lawfare Mónica Oltra es absuelta de calumnias contra el presidente de Ribera Salud
Alberto de Rosa, responsable de la empresa que gestiona las concesiones de sanidad pública de gestión privada, retiró su demanda un día antes del juicio, por lo que ha sido condenado a costas.
Análisis
Análisis La vivienda, un problema democrático
La falta de políticas justas que equilibren las relaciones de poder entre propietarios-rentistas-bancos e inquilinos-consumidores da cuenta de un problema estructural de la democracia.
Barcelona
Barcelona Mossos y Guardia Urbana desalojan a la Antigua Massana sin notificación previa
La orden de expulsión por vía administrativa quedó suspendida el pasado 17 de octubre y los abogados del centro social denuncian que no han recibido ninguna orden judicial de desalojo.

Recomendadas

Medio rural
Reportaxe As mulleres rurais soñan con deixar de ser heroínas
A falta de servizos básicos no rural é a primeira pedra no camiño de quen quere vivir e desenvolver os seus proxectos fóra da cidade. Aínda así, o rural galego atópase á cabeza en canto a titularidade feminina respecto á media do Estado español.
Literatura
Letras Galegas Da Sección Feminina do franquismo ao Cancioneiro Popular Galego: o pobo é quen canta e baila
As cantareiras protagonizarán o Día das Letras Galegas de 2025. Beatriz Busto e Richi Casás fálannos delas, de Dorothé Schubarth, do Cancioneiro Popular Galego e da dificultade de acceder aos arquivos sonoros que conservan as súas voces.
Jaén
Andalucía Lopera no quiere que Greenalia especule con sus olivos
Decenas de pequeños olivareros de la Campiña Norte de Jaén podrían perder sus terrenos en beneficio de una empresa que quiere talar los árboles para instalar siete parques fotovoltaicos.
México
Fronteras Tijuana concentra los estragos del cerrojazo de Trump
Frente a la aduana de Estados Unidos se acumulan los migrantes que se han quedado sin cita para su tramitación de asilo, cuya esperanza merma al ver los grupos de deportados que son devueltos a México.