Lanaren Ekonomia
Inflazioa gora eta behera

Azken hilabetekoa moteldu den arren, Kontsumo Prezioen Indizea gora egiten ari da nabarmen, horren erdia baino gehiago energiaren prezioen eraginez

Lanaren Ekonomia. Bilbo Hiria, Argia eta Hordago elkarlanean. Entzun irrati saioa hemen.

Azken hilabeteetan prezio guztien gorakada nabarmena jazotzen ari da. Pandemia osteko testuinguruan, Ukrainako gerra baino lehenago hasitako joera energia eta elikagaien prezioetan oinarrituta dago. Azken hilabetekoa moteldu den arren, Kontsumo Prezioen Indizea gora egiten ari da nabarmen, eta gorakada horren erdia baino gehiago energiaren prezioak eragin du. Euskal Herrian, martxoan, %9,6koa izan zen urtetik urterako KPIaren aldaera, eta apirilean %8ra jeitsi da, energia kontrolatzeko neurrien ondorioz, elikagaien prezioak gora egiten jarraitu diren arren.

Inflazioaren arrazoiak

Prezioen gorakadak eztabaida oso sakonak eragin ditu ekonomia arloan. Alde batetik, faktore estrukturalak ditu. Enpresen jabetza eta botere gaitasuna aztertu zuen Jose Luis Sampedrok 1975ko “La inflación: prótesis del sistema” liburuan, oligopolioen prezioen gaineko kontrola eta biolentzia eragiteko gaitasuna nabarmenduz. Juan Laborda ekonomialariak, esaterako, sarritan aipatzen du egiturazko faktoreak horrelakoak direla: ekonomiaren finantzarizazioa, enpresa transnazionalen oligopolizazioa eta zenbait produkturen prozesu espekulatiboak (energia eta elikagaiei lotutakoak, adibidez). Ildo beretik, Michael Robertsek egungo inflazioa eskaintza arazoetan kokatzen du, krisi industriala, nazioarteko merkataritza zein inbertsio mailaren moteltzearen ondorioa.

“Enpresen jabetza eta botere gaitasuna aztertu zuen Jose Luis Sampedrok 1975ko “La inflación: prótesis del sistema” liburuan, oligopolioen prezioen gaineko kontrola eta biolentzia eragiteko gaitasuna nabarmenduz”

Horrez gain, faktore koiunturalak ere badaude, pandemiaren osteko errekuperazio ekonomikoari lotuak. Alde batetik, neurri murriztaileen amaierak kontsumoaren gorakada ekarri zuen, baita kontratazioena ere. Horrek goranzko joera areagotu egin zuen. Bestalde, horniketa kateek arazoak izan zituzten eskariari erantzuteko, eta horregatik prezioek gora egin zuten ere.

Análisis
La ortodoxia, responsable de la inflación, generará un desempleo masivo
Agravar la inflación que han generado, con un aumento deliberado del desempleo masivo simplemente será la obra póstuma de unos sádicos

Horri guztiari Ukrainako gerraren eragina gehitu zaio. Izan ere, Errusian eta Ukrainan munduko artoaren %17 ekoizten da, gariaren %30 eta ekilore olioaren %80. Gerraren ezegonkortasunaren eta Errusiari ezarritako zigorren ondorioz, produktu horietan gutxiago inportatzen da, eta haien prezioa igo egin da. Hori gutxi balitz, Espainiako Gobernuak Sahararen inguruan botatako adierazpenek Aljeriarekin harremanak gaiztotu ditu, Estatuko gasaren %45 hornitzen duena alegia.

Inflazioaren efektuak

Gaur egun, soldata nominalen igoera ez da prezioen igoeraren maila berean egiten. Ondorioz, inflazioak langileen soldaten erosahalmenaren txikiagotzea dakar. Eragin hori baliogabetzeko langileen soldatak (edo pentsio eta prestazio sozialak) prezioen igoeraren maila berean hazi behar dira. Horixe da oraintxe bertan langileen borrokaren gakoetako bat: soldatak KPIaren igoerara egokitzea, haien bizi-maila okertu ez dadin.

“Langileen soldatak, pentsioak eta prestazio sozialak prezioen igoeraren maila berean haztea da oraintxe bertan langileen borrokaren gakoetako bat”

Badakigu ordea hori salbuespen bat dela. Izan ere, Espainiako 1,2 milioi langileei soilik bermatzen zaie soldata KPIaren arabera eguneratzea. Hau da, langileen gehiengo zabal baten soldatak ez dira prezioan igoerekin parekatuz eguneratu, eta haien soldaten erosahalmena –soldata erreala– jaitsi egin da. 2022ko Ingreso Mínimo Vital-aren gorakadak eta Lanbide Arteko Gutxieneko Soldaten %5,5eko eta pentsioen %2,5eko eguneraketak prezioen igoerara egokitzea izan dute helburu. Hala ere, inflazioa horren gainetik dago.

Bestalde, inflazioak soldaten erosahalmena gutxitu arren, ondorio ezberdinak izan ditzake. Estatu eta erakunde publikoentzat, adibidez, ona izan ohi da inflazioa, haren zor publikoa euro konstanteetan ezarrita dagoelako. Inflazioarekin diruaren balioa gutxitzen denez, Estatuaren zorraren balioa ere gutxitu egiten da. Era berean, zorrak dituzten pertsonek eta enpresek ere inflazioa eskertuko dute, haien zorraren balioa gutxitu egiten delako. Kontrara, prezioen gorakada kaltegarria izan ohi da bankuentzat, akziodunentzat, eta mailegu-emaileentzat.

Hala ere, soldatak KPIaren arabera eguneratzen ez diren bitartean, soldatapeko langileak, pentsiodunak eta prestazio sozialen hartzaileak dira inflazioaren kalte larrienak sufritzen dituztenak. Paradoxikoki, eskuin neoliberalari egotzi zaion obsesioa izan da prezioak kontrolatzea.

Lanaren Ekonomia
El Salto Radio Prekarietatearen argazkia ELA sindikatuaren eskutik eta inflazioa besteak beste
VV.AA.
Bilbo Hiria irratia, El Salto Radio, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten

Irtenbideak

1970eko hamarkadan gertatutako ekonomiaren geldotzeak eta petrolioaren prezioak eragindako krisiaren ondorioz, estanflazio egoera sortu zen, eta ordura arte erabilitako politika keynesiarrek ez zuten balio, haien politika espantsionistei inflazioa areagotzea leporatzen zitzaielako. Orduan hasi ziren teoria monetaristak gailentzen, zeintzuek lehentasunezko helburu moduan ezarri zuten inflazioa kontrolatzea. Kontua da horretarako neurri nagusia soldatak, zergak eta gastu publikoa mugatzean zetzala, KPIaren igoeraren azpitik behintzat. Zeresanik ez, soluzio horrek soldaten erosahalmena are gehiago gutxitu zuen, eta langabezia areagotu zuen.

Horren aurrean, soldatak, pentsioak eta prestazio sozialak KPIaren gainetik eguneratzea aldarrikatu beharreko lehen neurria izan behar du. Horrez gain, epe laburrean prezioak kontrolatzeko mekanismoak jarri behar dira, energia, etxebizitza eta elikagaienak batik bat.

“Irtenbidea topatzeko aukera da ondasunen ekoizpena eta birbanaketa desmerkantilizatzeko eta langileon kontrol demokratikopean jartzeko prozesu bat abiatzea”

Merkatuaren bidez antolatutako ekonomiak langile klasearen bizi baldintzak kaltetzen ditu behin eta berriro. Irtenbidea topatzeko aukera da ondasunen ekoizpena eta birbanaketa desmerkantilizatzeko eta langileon kontrol demokratikopean jartzeko prozesu bat abiatzea, bizitza merkatuaren eta prezioen gorabeheren menpekoa izan ez dadin. Horretarako, epe laburrean, enpresa handiak diziplinatu edo nazionalizatu daitezke. Hala ere, kapitalismoa kaosa izanik, Mario del Rosal ekonomialariak esan bezala, ezinbestekoak dira ekoizpenaren sozializazioa eta planifikazio demokratikoa.

Crisis económica
Crisis de suministros Las cadenas rotas de la globalización
La crisis de los contenedores, la subida de precios en el transporte por mar o los desajustes entre la oferta y la demanda muestran el comienzo del fin del sistema de producción global de las últimas décadas.
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Economía
IPC La inflación interanual cae hasta el 2,3% en marzo gracias a las lluvias
Las precipitaciones han reducido el precio de la electricidad.La subyacente también se reduce dos décimas hasta situarse en el 2%.
Análisis
Análisis El debate tramposo sobre el salario mínimo, la inflación y el poder adquisitivo
El aumento de los precios ha sido sustancialmente más grande en aquellos bienes y servicios que más adquieren los grupos de población de menores ingresos, lo que altera sustancialmente el diagnóstico.
Gasto militar
Gasto militar ¿De dónde sacará Sánchez el dinero para financiar el incremento del gasto en defensa?
La promesa de aumentar las partidas presupuestarias militares necesita redirigir 10.471 millones de euros para alcanzar el 2% del PIB. Cumplirlo este año abre a su vez un grave problema para hacerlo en 2026.
Salud
El precio justo La nueva ley del medicamento o estrategias para bajar el precio de los genéricos (que son caros)
En España pagamos de media un 10% más por los medicamentos genéricos que consumimos que en el resto de la UE. Al mismo tiempo, nuestro gasto farmacéutico ha aumentado un 33% en la última década.
Israel
España El Gobierno español vuelve a romper su compromiso de no comprar armas a Israel
El Ejecutivo de Pedro Sánchez adquiere armamento israelí por valor de 6,6 millones de euros a pesar de haberse comprometido a un “embargo total”.
Israel
Israel Nuevos contratos de compra de armamento a Israel tensan la situación del Gobierno
El incumplimiento del compromiso al “embargo total” por parte del PSOE deja críticas de Sumar y la opción de romper la coalición por parte de Izquierda Unida. El Ejecutivo asegura que está buscando la manera de rescindir el contrato.
Gobierno de coalición
Carrera armamentística Izquierda Unida denuncia incumplimiento del PSOE y habla de “crisis de Gobierno”
El aumento del gasto en defensa y la compra de armas a Israel, a pesar del compromiso de no hacerlo, ha enfadado a tres pesos pesados de la coalición.

Últimas

There Is Alternative
There Is Alternative De redes, software, cacharritos y todo lo que no sea Elon Musk | TINA #1
Primer programa del podcast There Is Alternative de El Salto Radio sobre el lado oscuro de la tecnología y sus alternativas éticas y responsables.
Opinión
Opinión Priorizar bombas sobre camas de hospital
El presupuesto público parece tener siempre un límite cuando se trata de contratar personal o mejorar infraestructuras en Sanidad. Pero no lo tiene cuando se trata de gasto militar.
Opinión
Guggenheim Urdaibai Respuesta al Agirre Center: no participaremos en este juego con cartas marcadas
VV.AA.
El “proceso de escucha” se invalida a sí mismo al existir un plan ya elaborado y no publicado “de expansión discontinua del Guggenheim de Bilbao en Urdaibai”.
Más noticias
Estados Unidos
Extrema derecha Los beneficios de Tesla caen un 71% y Musk anuncia que reducirá su colaboración con Trump
Las protestas contra Elon Musk funcionan y hacen caer los beneficios y el valor en bolsa de la compañía. El anuncio del millonario hace que las acciones de Tesla crezcan cerca de un 5% en apenas unas horas.
Comunidad de Madrid
Huelga de universidades públicas Con un gigantesco mural profesorado y alumnado exigen más inversión en las universidades públicas de Madrid
Después del encierro del pasado 7 de abril, una espectacular acción de la comunidad universitaria ha llamado la atención sobre el recorte de recursos que prevé el gobierno de Díaz Ayuso en su nueva ley de universidades.
Laboral
Laboral Tres nuevos días de huelga para parar el ERE en Bridgestone
Los sindicatos de forma unánime convocan paros los días 24, 25 y 26 de abril y no descartan ampliar las acciones de lucha para evitar el despido de 546 trabajadores.

Recomendadas

Medio ambiente
Medio ambiente Que papel xoga Abanca no proxecto da celulosa de Altri en Galiza?
A sociedade público-privada Impulsa Galica, que cimentou os primeiros plans da multinacional papeleira e Greenalia está participada fundamentalmente pola Xunta e polo banco que xurdiu da desastrosa fusión das caixas de aforro galegas.
El Salvador
El Salvador El caso Ábrego García destapa el turbio pacto de Trump con Bukele
El joven salvadoreño no ha sido condenado ni en Estados Unidos ni en su país de origen, pero es uno de los cientos de personas con la vida pendiente de un hilo por las políticas de Trump y Bukele.
Historia
Historia Miguel Martínez: “En Villalar, la izquierda arrancó los comuneros al franquismo”
Miguel Martínez, profesor de historia y literatura españolas en la Universidad de Chicago, analiza desde una óptica progresista la Edad Moderna, el momento histórico fetiche de las derechas españolistas.