Lanaren Ekonomia
Inflazioa gora eta behera

Azken hilabetekoa moteldu den arren, Kontsumo Prezioen Indizea gora egiten ari da nabarmen, horren erdia baino gehiago energiaren prezioen eraginez

Lanaren Ekonomia. Bilbo Hiria, Argia eta Hordago elkarlanean. Entzun irrati saioa hemen.

Azken hilabeteetan prezio guztien gorakada nabarmena jazotzen ari da. Pandemia osteko testuinguruan, Ukrainako gerra baino lehenago hasitako joera energia eta elikagaien prezioetan oinarrituta dago. Azken hilabetekoa moteldu den arren, Kontsumo Prezioen Indizea gora egiten ari da nabarmen, eta gorakada horren erdia baino gehiago energiaren prezioak eragin du. Euskal Herrian, martxoan, %9,6koa izan zen urtetik urterako KPIaren aldaera, eta apirilean %8ra jeitsi da, energia kontrolatzeko neurrien ondorioz, elikagaien prezioak gora egiten jarraitu diren arren.

Inflazioaren arrazoiak

Prezioen gorakadak eztabaida oso sakonak eragin ditu ekonomia arloan. Alde batetik, faktore estrukturalak ditu. Enpresen jabetza eta botere gaitasuna aztertu zuen Jose Luis Sampedrok 1975ko “La inflación: prótesis del sistema” liburuan, oligopolioen prezioen gaineko kontrola eta biolentzia eragiteko gaitasuna nabarmenduz. Juan Laborda ekonomialariak, esaterako, sarritan aipatzen du egiturazko faktoreak horrelakoak direla: ekonomiaren finantzarizazioa, enpresa transnazionalen oligopolizazioa eta zenbait produkturen prozesu espekulatiboak (energia eta elikagaiei lotutakoak, adibidez). Ildo beretik, Michael Robertsek egungo inflazioa eskaintza arazoetan kokatzen du, krisi industriala, nazioarteko merkataritza zein inbertsio mailaren moteltzearen ondorioa.

“Enpresen jabetza eta botere gaitasuna aztertu zuen Jose Luis Sampedrok 1975ko “La inflación: prótesis del sistema” liburuan, oligopolioen prezioen gaineko kontrola eta biolentzia eragiteko gaitasuna nabarmenduz”

Horrez gain, faktore koiunturalak ere badaude, pandemiaren osteko errekuperazio ekonomikoari lotuak. Alde batetik, neurri murriztaileen amaierak kontsumoaren gorakada ekarri zuen, baita kontratazioena ere. Horrek goranzko joera areagotu egin zuen. Bestalde, horniketa kateek arazoak izan zituzten eskariari erantzuteko, eta horregatik prezioek gora egin zuten ere.

Análisis
La ortodoxia, responsable de la inflación, generará un desempleo masivo
Agravar la inflación que han generado, con un aumento deliberado del desempleo masivo simplemente será la obra póstuma de unos sádicos

Horri guztiari Ukrainako gerraren eragina gehitu zaio. Izan ere, Errusian eta Ukrainan munduko artoaren %17 ekoizten da, gariaren %30 eta ekilore olioaren %80. Gerraren ezegonkortasunaren eta Errusiari ezarritako zigorren ondorioz, produktu horietan gutxiago inportatzen da, eta haien prezioa igo egin da. Hori gutxi balitz, Espainiako Gobernuak Sahararen inguruan botatako adierazpenek Aljeriarekin harremanak gaiztotu ditu, Estatuko gasaren %45 hornitzen duena alegia.

Inflazioaren efektuak

Gaur egun, soldata nominalen igoera ez da prezioen igoeraren maila berean egiten. Ondorioz, inflazioak langileen soldaten erosahalmenaren txikiagotzea dakar. Eragin hori baliogabetzeko langileen soldatak (edo pentsio eta prestazio sozialak) prezioen igoeraren maila berean hazi behar dira. Horixe da oraintxe bertan langileen borrokaren gakoetako bat: soldatak KPIaren igoerara egokitzea, haien bizi-maila okertu ez dadin.

“Langileen soldatak, pentsioak eta prestazio sozialak prezioen igoeraren maila berean haztea da oraintxe bertan langileen borrokaren gakoetako bat”

Badakigu ordea hori salbuespen bat dela. Izan ere, Espainiako 1,2 milioi langileei soilik bermatzen zaie soldata KPIaren arabera eguneratzea. Hau da, langileen gehiengo zabal baten soldatak ez dira prezioan igoerekin parekatuz eguneratu, eta haien soldaten erosahalmena –soldata erreala– jaitsi egin da. 2022ko Ingreso Mínimo Vital-aren gorakadak eta Lanbide Arteko Gutxieneko Soldaten %5,5eko eta pentsioen %2,5eko eguneraketak prezioen igoerara egokitzea izan dute helburu. Hala ere, inflazioa horren gainetik dago.

Bestalde, inflazioak soldaten erosahalmena gutxitu arren, ondorio ezberdinak izan ditzake. Estatu eta erakunde publikoentzat, adibidez, ona izan ohi da inflazioa, haren zor publikoa euro konstanteetan ezarrita dagoelako. Inflazioarekin diruaren balioa gutxitzen denez, Estatuaren zorraren balioa ere gutxitu egiten da. Era berean, zorrak dituzten pertsonek eta enpresek ere inflazioa eskertuko dute, haien zorraren balioa gutxitu egiten delako. Kontrara, prezioen gorakada kaltegarria izan ohi da bankuentzat, akziodunentzat, eta mailegu-emaileentzat.

Hala ere, soldatak KPIaren arabera eguneratzen ez diren bitartean, soldatapeko langileak, pentsiodunak eta prestazio sozialen hartzaileak dira inflazioaren kalte larrienak sufritzen dituztenak. Paradoxikoki, eskuin neoliberalari egotzi zaion obsesioa izan da prezioak kontrolatzea.

Lanaren Ekonomia
El Salto Radio Prekarietatearen argazkia ELA sindikatuaren eskutik eta inflazioa besteak beste
VV.AA.
Bilbo Hiria irratia, El Salto Radio, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten

Irtenbideak

1970eko hamarkadan gertatutako ekonomiaren geldotzeak eta petrolioaren prezioak eragindako krisiaren ondorioz, estanflazio egoera sortu zen, eta ordura arte erabilitako politika keynesiarrek ez zuten balio, haien politika espantsionistei inflazioa areagotzea leporatzen zitzaielako. Orduan hasi ziren teoria monetaristak gailentzen, zeintzuek lehentasunezko helburu moduan ezarri zuten inflazioa kontrolatzea. Kontua da horretarako neurri nagusia soldatak, zergak eta gastu publikoa mugatzean zetzala, KPIaren igoeraren azpitik behintzat. Zeresanik ez, soluzio horrek soldaten erosahalmena are gehiago gutxitu zuen, eta langabezia areagotu zuen.

Horren aurrean, soldatak, pentsioak eta prestazio sozialak KPIaren gainetik eguneratzea aldarrikatu beharreko lehen neurria izan behar du. Horrez gain, epe laburrean prezioak kontrolatzeko mekanismoak jarri behar dira, energia, etxebizitza eta elikagaienak batik bat.

“Irtenbidea topatzeko aukera da ondasunen ekoizpena eta birbanaketa desmerkantilizatzeko eta langileon kontrol demokratikopean jartzeko prozesu bat abiatzea”

Merkatuaren bidez antolatutako ekonomiak langile klasearen bizi baldintzak kaltetzen ditu behin eta berriro. Irtenbidea topatzeko aukera da ondasunen ekoizpena eta birbanaketa desmerkantilizatzeko eta langileon kontrol demokratikopean jartzeko prozesu bat abiatzea, bizitza merkatuaren eta prezioen gorabeheren menpekoa izan ez dadin. Horretarako, epe laburrean, enpresa handiak diziplinatu edo nazionalizatu daitezke. Hala ere, kapitalismoa kaosa izanik, Mario del Rosal ekonomialariak esan bezala, ezinbestekoak dira ekoizpenaren sozializazioa eta planifikazio demokratikoa.

Crisis económica
Crisis de suministros Las cadenas rotas de la globalización
La crisis de los contenedores, la subida de precios en el transporte por mar o los desajustes entre la oferta y la demanda muestran el comienzo del fin del sistema de producción global de las últimas décadas.
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.
Educación pública
Iglesia Semana Santa: negocios, procesiones en colegios, inmatriculaciones y fervor
Más allá de la expresión cultural, la Semana Santa tiene una esfera económica que genera millones de euros y otra social que le sirve a la Iglesia Católica para legitimar sus privilegios dentro del Estado español.
Urbanismo
Urbanismo La nueva Ley del Suelo va al Congreso bajo la acusación de fomentar pelotazos urbanísticos
Sumar y Podemos no garantizan el apoyo a la ley, que limita las posibilidades de declarar nulos los planes urbanísticos, así como la acción ciudadana contra las irregularidades urbanísticas.
Memoria histórica
Marc Solanes “Mi bisabuela luchó en el frente y fue considerada una mala madre, pero lo hizo por sus hijas”
En ‘Las niñas de Elna’ (Pollen, 2024) el periodista reconstruye la historia de las mujeres de su familia resolviendo enigmas para resignificar la imagen de la mujer en la historia.
Palestina
Palestina Viaje al fondo del horror
El fotoperiodista Javier Bauluz cubrió la primera Intifada, la primera gran rebelión del pueblo palestino desde la creación del estado israelí.
Poesía
Poesía La generación beat sigue latiendo
La generación beat es la del ritmo, del golpe, la de superar, la del latido en el papel y fuera de él. La del sentimiento desgarrador que sale del individuo, pero llega a la sociedad.
Literatura
Literatura ‘La santita’ de Mafe Moscoso: para escribir sobre el fin del mundo
‘La santita’, libro de relatos de Mafe Moscoso, es el método pero también es el fin: pone a convivir lo precolonial con las formas de nuestro presente ultracapitalista, ultramuerte, sin exclusiones ni jerarquías.
Maternidad
Maternidades Reaprender la espera
El tiempo de gestación es largo y va a un ritmo distinto al que acostumbras: el ritmo natural al que desarrolla una playa, un monte, un océano. Y no estamos ya habituados a darle la mano a la pausa.

Últimas

Industria
Transición industrial Mecaner, un cierre injusto o cuatro alternativas con mirada ecosocial para mantener la fábrica de Urduliz
ESK y LAB han presentado el ‘Plan de Transición Ecosocial’ que ha elaborado la cooperativa Garúa como una herramienta para la búsqueda de soluciones al ERE propuesto por la multinacional Stellantis.
Sidecar
Sidecar Crisis intratable en la República Democrática del Congo
Una y otra vez los actores externos han fracasado a la hora de contener la escalada de violencia en la República Democrática del Congo.
Más noticias
América Latina
Caribe Haití: el fracaso neocolonial y el “eterno castigo de su dignidad”
La crisis de gobernabilidad que vive Haití después del alzamiento paramilitar que liberó a más de 3.600 presos y expulsó al primer ministro es un capítulo más de una historia colonialismo y dependencia.
El Salto Twitch
El Salto TV Economía y titulares de guerra
En el programa en directo de Economía Cabreada del 26 de marzo se hizo un análisis de la deriva bélica de la Unión Europea, sus gobiernos y de los grandes medios con Tica Font y Miquel Ramos.
Sidecar
Sidecar Soluciones bonapartistas
Las turbulencias en el seno de los dos partidos estadounidenses dominantes refleja el problema más amplio de un sistema capitalista cada vez menos capaz de proporcionar ganancias materiales a la clase trabajadora.
Memoria histórica
Memoria histórica Las nuevas leyes de memoria histórica recuperan la “concordia” franquista
La ofensiva legislativa de gobiernos autonómicos como el de Castilla y León y el País Valencià, adoptan un enfoque revisionista que amenaza los avances en el reconocimiento memorialista.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda La PAH València clama por el derecho a una vivienda digna: “¿Duermen tranquilos?”
Centenares de personas protestan frente al palacio de la Generalitat para exigir que se haga efectivo el derecho a la vivienda ante la insoportable alza de los precios.

Recomendadas

Investigación
Investigación O Goberno galego repartiu 4.000 millóns de euros en contratos a dedo en só seis anos
Desde 2018, a Xunta asinou 1.034.964 contratos sen sacalos a concurso: algo máis do 30% do diñeiro do que dispón para o exercicio de 2024. Ademais, 35.362 deses contratos teñen un importe entre 14.000 e 14.999 euros, o límite legal.
Ríos
Radiografía fluvial de España La tierra que no amaba sus ríos
Los ríos ibéricos agonizan. Casi la mitad de las masas de agua está en mal estado. Presas, sobreexplotación, contaminación y crisis climática son sus principales amenazas, con la agroindustria como mayor agresora.
Cine
María Alché y Benjamín Naishtat “El cine puede proponer imágenes y reflexionar, y por eso Milei necesita destruirlo”
María Alché y Benjamín Naishtat dirigen ‘Puan’, una película optimista y amarga, entre la comedia y el cine social, que ofrece nuevas lecturas tras los primeros cien días de gobierno de Milei en Argentina.