Lanaren Ekonomia
Lan Erreformaren urratsa euskal ezkerrarentzat

Zer dela eta horrenbesteko erresistentzia langileen eskubideak bermatzea ekar dezakeen lan erreforma baten aurrean? Agerikoa da “lan merkatua malgutzeak” lan egonkortasunean eta soldatetan izan duen kontrako eragina enpresen mesederako izan dela. SINDIKALAGENDA EKAINAREN 22-28a.

La ministra de Trabajo, Yolanda Díaz, recibe a El Salto en su despacho
La ministra de Trabajo, Yolanda Díaz, recibe a El Salto en su despacho. Álvaro Minguito

Lanaren Ekonomia : Bilbo Hiria, Argia eta Hordago elkarlanean. Entzun irrati saioa hemen


Espainiako Gobernuan dauden alderdi politikoek 2012ko Lan Erreforma indargabetzea zeramaten beren hauteskunde programetan. Maiatzaren 20an, gobernu indarrek EH Bildurekin adostu zuten pandemiari lotutako salbuespen neurriak bukatu baino lehen indargabetze hori gauzatzea. Akordioak udalen, aldundien eta autonomi erkidegoen gastu sozialerako gaitasuna handitzea ekarriko du baita ere, Montoro legeak inposatutako austeritateri bukaera emanez. Lan erreforma berriaren sakontasunak sortutako eztabaidaren aurrean, sinatzaileek zein Yolanda Diaz Lan Ministroak bide horretan jarraitzeko irmotasuna erakutsi zuten. Haatik, gaur-gaurkoz bidea egiteke dago.

Gaiak hautsak harrotu ditu. Alde batetik, Europako Batzordeak maiatzean argi utzi zuelako Von der Leyen-en berreraikitze plana jasotzeko baldintza 2012ko Lan Erreforma ez ukitzea dela gogoratu beharra dago hamarkadaren hasieran Espainiak erreskatea jasotzeko Europako Batzordearen baldintzetako bat Lan Erreforma gauzatzea zela. Bestetik, Espainiako CEOE eta CEPYME patronalak aurka agertu dira, akordio soziala gauzatu behar dela aldarrikatuz. Confebask eta CEN patronalak aurkako ildo beretik agertu baziren ere, Euskalerrian PNVko arduradunak izan dira akordioaren aurka zarata gehien egin dutenak.

Zer dela eta horrenbesteko erresistentzia langileen eskubideak bermatzea ekar dezakeen lan erreforma baten aurrean? Agerikoa da “lan merkatua malgutzeak” lan egonkortasunean eta soldatetan izan duen kontrako eragina enpresen mesederako izan dela. Horrek langileengan (hots, gizartearen gehiengo handi batean) era negatiboan eragin du, lan baldintzak eta ekonomia eredua okertuz. Ondorioz, barne eskaria eta kontsumoa bereziki zapuztu dira.

Ekonomia eta lan harremanak

Egoera hau azken erreforma baino lehenagotik dator. Izan ere, 1980ko hamarkadatik hona adituak “lan merkatuen zurruntasuna” salatzen aritu dira, langile antolakuntzaren eta lan baldintzak hobetzeko erreminten aurkako neurriak proposatuz. Lan erreforma murriztaileak behin eta berriz errepikatu dira historian zehar; hala, herrialde askok beren lan harremanen malgutasuna handitzeko neurriak onartu zituzten, 1970eko hamarkadako petrolio-krisiek sortutako langabezia murrizteko aitzakia baliatuta. Horrek enplegu kostuak murriztea ekarri zuen, baita ohikoak ez ziren lan kontratuen erabilpena handitzea ere: aldi baterako eta lanaldi partzialeko kontratuak. Horren ondorioz, lan harremanen eredu segmentatu bat sortu zuten, ezohiko lan kontratu kuota geroz eta handiagoarekin. Erreforma horiek aurrera eraman ahal izateko argudioa, honakoa: enplegu mugagabea gehiegi babesteak enplegu eta langabezia mailetan eragin negatiboa duela.

“Lan harremanen liberalizazioak lan merkatuaren dualizazioa eta prekarizazioa eragin du”

Espainiari dagokionez, Askatasun Sindikalaren Lege Organikoa (LOLS, gaztelaniaz) eta Langileen Estatutua izan dira lan harremanak eta eskubideak arautzeko oinarrizko legeak. Lehenago aipatutakoen ondorioz, 52 lan erreforma baino gehiago egin dira 1980 urtetik hona.

Gobierno de coalición
Yolanda Díaz: “Nuestro país vive una reforma laboral permanente desde el año 84”

Desde el comienzo de la crisis por la pandemia del covid-19, la ministra de Trabajo, Yolanda Díaz, tuvo claro que la prioridad era evitar la “flexibilización externa”, es decir, los despidos masivos que siguieron al estallido de la burbuja en 2008. En la entrevista, Díaz está mucho más cómoda hablando de bases de cotización y del modelo productivo que sobre lo que pasa en el Consejo de Ministros.

Azken hamarkadetako lan erreformen “helburuak” honakoak izan dira: batetik, lan kontratuen behin-behinekotasunaren aurka borrokatzea; bestetik, “lan merkatuak zuen zurruntasunen” aurka egitea, langabezia maila murrizteko. Ustezko helburuak bete al dira? Ez. Langileen ia heren batek behin-behineko kontratua izaten jarraitzen du (bai Espainian, bai Euskalerrian). Kaleratzeak malgutzeak eta merkatzeak ez du kontratazioaren igoerarik ekarri; hamar kontratutik bederatzik behin-behinekoak izaten jarraitzen dute, eta ez dute jarraikortasunik. Eta zer gertatu da langabeziarekin? Eragin positiborik izan al da alde horretatik? Ez: EHUk eta Cambridgeko Unibertsitateak elkarlanean egindako ikerketa batek frogatu du ez zela lortu kontratazioa sustatzea. Are gehiago, behin-behinekotasun tasa handitu egin da, eta kontratazio mugagabea gutxitu. Lan harremanen liberalizazioak lan merkatuaren dualizazioa (behin betikoak versus behin-behinekoak) eta prekarizazioa eragin du. Laburbilduz, kontratazioaren malgutasunaren ekarpen positiboak oso murritzak izan dira eragindako kaltearen aldean

Lan erreforma berri bat

2012ko Lan Erreformak langileengan izan duen eragina ikusita, badirudi gutxieneko adostasun bat lor daitekeela legedi aldaketa bat eragiteko. Batzuek indargabetze hitza aipatzen dute eta beste batzuen diskurtsoetan ez da horrelakorik ageri. Baina, hitzetatik haratago, zeintzuk izan daitezke langileen egoera hobetzeko beharrezko osagaiak?

Lehenik eta behin, langile prekarioen egoera era efektibo batean babestu behar da. Behin- behinekotasuna Damoklesen ezpata da, enpresek egindako lan araudiaren urratzeen aurrean langileak babesgabe uzten dituena: nola salatu, kexatu edo eskubide bat exijitu kontratuak epemuga zehatz bat duenean? Behin-behineko kontratazioan egiten den iruzurra irmo zigortu behar da. Ez dago horren inguruko datu orokor zehatzik, baina ondorengo bi adibideek norabidea azal dezakete: Madrilen 2018an sinatutako behin-behineko kontratuen %46 iruzurra zen, baita Huelvan 2019an sasoiko langileei egindako kontratuen %99 ere. Legeak babesgabe uzten du langilea, enpresek bi aukera dituztelako: kontratua ez berritzea, edo diru kopuru txiki bat ordaintzea, bidegabeko iraizpenaren kalte-ordain gisa. Gakoa kasu hauek baliorik gabeko kaleratze moduan erregulatzea litzateke, horrela enpresek zuzenean kalte-ordainen zigorrak ordaintzea saihesteko eta, hartara, kontratu mugagabeak bultzatzeko. Hala, aurrerapauso bat emango litzateke langile prekarioen babes efektiboan, eskubideen urraketen eta enpresen gehiegikerien aurrean jarduteko.

“Oinarrizko zerbitzuak ez azpikontratatzean dago gakoa, horiek gabe enpresek ezin dutelako funtzionatu; garbiketa zerbitzurik gabe, adibidez”

Kontratazioen iruzurrari dagokionean, autonomo faltsuak, riderrak eta “ekonomia kolaboratiboa” deiturikoa dira adibiderik argienak. Kasu horientzat ez da beharrezkoa legedi berri bat arautzea, dagoen legedia bera aplikatzea baizik: Langileen Estatutua eta horren araberako langile autonomo erreal edo soldatapekoen legedia betetzea. Horretarako, ezinbestekoa da behingoz zehaztea ea autonomo edo soldatapeko diren, ez gaitzaten legedi berri baten beharrarekin nahastu.

Landu beharreko beste elementu garrantzitsu bat azpikontraten iruzurra da. Azpikontratak modu sistematikoan erabiltzen dira enpresen erantzukizunak alde batera uzteko. Horren ondorioz, lan baldintzak asko okertzen dira; hoteletako garbitzaile edo kellyen kasua adibide argi bat da, baina badira beste hamaika kasu ere. Oinarrizko zerbitzuak ez azpikontratatzean dago gakoa, horiek gabe enpresek ezin dutelako funtzionatu; garbiketa zerbitzurik gabe, adibidez.

Laboral
Lanaren Ekonomia Lan arloan eragina duten 2018 urte amaierako lege berrikuntzak

2018. urtea amaitu bezain laster, lanari eragiten dion zenbat lege berrikuntza egin zituen Espainiako gobernuak. Gizarte Segurantzaren kotizazioak, gutxieneko soldata, Lan Ikuskaritza eta deskonexio digitalari begira egindako aldaketak nabarmenduko ditugu.

Azpimarratzekoa da, era berean, Lanaren Nazioarteko Erakundearen 135. akordioa aplikatu beharra dagoela, langileen antolatzeko eskubidea bermatzeko eta eredu sindikalari dagozkion eskubideak emateko. Azken horren harira, langileen enpresako ordezkaritzari dagokionean bi eredu ezarri ziren (sindikala eta unitarioa), nahiz eta azken hori sustatu eta garatu den, sail sindikalen eredua edukiz hustuz. Hori dela eta, enpresan sindikalgintza ahulagoa da. Nazioarteko erakunde horrekin jarraituz, 189. akordioa ere bete beharra dago, etxeko langileen egoera onartezina hobetzeko. Gaur egun bizi duten sasiesklabotasun egoera ez da onargarria, non eta bere burua garatutzat hartzen duen herrialde batean.

Covid19aren krisiak agerian utzi du telelan arloan dagoen araudi gabezia. Kontuz ibili behar dugu lan eredu horrekin, enpresariak kostuak aurrezten baititu langilearen bizkar. Bestetik, etxetik lan eginez gero, non kokatzen da lan arriskuen prebentzioa? Eta non deskonexio digitalaren eskubidea? Non, lanaren eta bizitzaren arteko oreka? Oso konplexua da gaia eta hausnarketa sakon eta mamitsua eskatzen du, negoziazio kolektiboaren bidezko araudia garatzeko.

Lan erreforma eta politika berria

Lan erreformarekin zeharkako harremana duten beste bi elementu aipatu behar dira, azken hilabeteetan horien garrantzia agerian geratu baita. Batetik, Lan Ikuskaritzaren egoera kezkagarria da: Langile eta baliabide falta nabarmenak enpresen alde eta langileen aurka egiten du. Legedi eraginkorra arautu daiteke, baina araudi hori betearazteko baliabideak ez badira jartzen, antzeko egoera batean egongo gara. Bestetik, sektore publikoak eredugarri izan behar du kontratazioan, eta azpikontratei klausula sozialak esarri eta edozein irregulartasunen aurrean esku hartu, eskubide urraketak saihesteko.

“Akordioaren eraginkortasuna eta Lan Erreformaren sakontasuna ikusteko zorian gaude, eta aurrerapauso historikoa izango da euskal zein espainiar langileentzat”

Hasieran aipatu bezala, Lan Erreforma indargabetzeko akordioaren aurrean erakunde sozial eta politiko batzuk kexatu egin dira, prozesua akordio sozialaren bitartez egin behar dela aldarrikatuz. Hitz horien atzean asmo argi bat dago, ordea: Espainian zein Euskalerrian dauden hainbat erakunde sindikal eta patronal kanpo uztea. Horren aurrean, erreformak sinatu dituzten erakundeen erantzukizuna eta konplizitatea salatu behar da, langileek eragiteko aukera bermatu beharra dago, eta sindikatu gehiagok erreforman parte hartu beharko lukete, ez soilik betikoek (CCOO-k eta UGT-k).

Akordioaren eraginkortasuna eta Lan Erreformaren sakontasuna ikusteko zorian gaude. Emandako hitzari eutsiz gero, aurrerapauso historikoa izango da euskal zein espainiar langileentzat; 1980tik egindako 52 lan erreformen joera orokorraren aurkako neurri erabakigarria. Kongresuan egindako ezkerreko indarren arteko akordioak euskal politikan ondoriorik izango al du? Hamarkadetako tunel neoliberalaren laguntzaile nagusia izan da PNV, euskal erakundeak patrimonializatuz eta gobernu eskumenen gaineko kontrol eza profitatuz. Krisi ekonomiko, sozial eta ekologiko larri batean murgiltzen garen honetan, betikoak gobernutik kentzea aldaketa sakon baterako urrats propioak emateko bidea izan daiteke. Etorkizuna gure esku dago, itxaropena baldin badaukagu.

ESPEZIALIZAZIO MALGUA
Espezializazio malgua eta enpresa txikiez osatutako sareetaz osatzen den eredu posfordistan gaude aspaldian. Enpresa-sareen antolaketa-logika berriek produkzio-kateak antolatzen dituzte eta, gero eta azkarragoa den merkatuari arin erantzuteko gaitasun handiagoa dutenez, bertikalki integratutako enpresen eredua gainditzen dute. Egungo iraultza teknologikoari esker, enpresa-egiturak gero eta zabalagoak dira. Ekonomiaren tertziarizazioak, mikroenpresen eta enpresa txikien elkarketarako espazioak irekitzen ditu, nahiz eta modu menpeko batean, ekonomia globalean.

 

Sindikalagenda, ekainaren 22-28a

Ekainaren 22a, astelehena

  • Novaltiako langileek 336 egun daramatzate greban hitzarmen duin baten alde (ELA). #NovaltiaGreban
  • GT-LKN sindikatuak manifestazioa burutuko du 11:00etan, Arriaga Antzokitik hasita, industriaren defentsan eta Nissaneko langileekin elkartasuna adierazteko.
  • Bizkaiko Pentsiodunen Mugimenduak 12:00etan Udaletxe aurrean elkartzeko deia luzatu du, “bizitza duina izateko erresidentzia publikoak” lelopean.
  • Iruñeko Sephorako langileek otsailean hasitako greba aurreko astean berrartu zuten (ELA) #SephoraGreban #SephoraBorrokan
  • Donostiako hondartzen zerbitzuaz arduratzen den azpikontratatutako BPXport enpresak eta Udalak hondartzen kudeaketan duten arduragabekeria salatzeko, hondartzetako langileek egunero biltzeari ekin diote, 20:15etan, Zurriolako hondartzan (ELA) #sorosleakSOS

Ekainaren 24a, eguaztena

  • Txori Gorri Bermeoko atunontzian, Indiako ozeanoan arrantzan zebilela, gertatutako lan heriotza salatzeko kontzentrazioa deitu dute, 12:00etan, Bermeoko Inpesca enpresaren aurrean.

Ekainaren 25a, eguena

  • Jon Fernandezek “Pentsioen geroa: eztabaida sozial baterako gakoak” liburua aurkeztuko du, 19:00etan, Martin Ugalde Foroan (@JONfrnndz, @MUkulturparkea, @berria).
  • Krisia Bilboko gazteengan izaten ari den eraginei aurre egiteko “Gu ere bagara Bilbo!” dinamikaren asanblada irekia egingo dute, 18:00etan Karmelan.
  • Txantreako auzo zaintza sarearen aurkezpen asanblada egingo da 19:00etan, Auzotegin (@LUBAKItx)
  • “Orain Ardura” AHTren kontrako kolektiboen plataformak (@AhoraArdura) kontzentrazioak deitu ditu Euskal Herri osoan, “AHTren dirua gastu sozialentzat” lelopean. Hari honetan, egingo diren kontzentrazio guztiak: https://labur.eus/d4I95

Ekainaren 26a, barikua

  • Nafarroako adingabeen arretan murrizketei ezetz esateko kontzentrazioa burutuko da, 12:30etan Adingabeen Zuzendariordetzaren aurrean (Abejeras, 5, Iruñea) (LAB)
  • Eusko Jaurlaritzaren murrizketa politikek osasun sistemaren ahulezian duten eragina salatzeko, sindikatuek kontzentrazioak deitu dituzte 11:00etan, Basurtu, Donostia eta Txagorritxu ospitaleetan eta Osakidetzaren lehen arretako zentroetan (ELA, SATSE, LAB, SME, CCOO, UGT eta ESK). #bizitzakerdigunean

Ekainaren 27a, zapatua

  • Jakes preso politikoak kartzelan igaro dituen 30 urteak nahikoak direla eta, haren askapena aldarrikatzeko giza katea egingo dute 11:00etan Donibane Lohizuneko Charles de Gaulle zubian (@LAB_ieh, @Artisans_Paix). #Jakesaskatu

Ekainaren 28a, domeka

  • LGTB+ askapenaren nazioarteko egunaren harira, E28 koordinadorak manifestazioa burutuko du 18:30etan, Plaza Eliptikatik hasita. Horrez gain, zenbait ekimen prestatu ditu egun horren testuinguruan (E28 koordinadora).
Sobre o blog
Lanaren ekonomia gehiengo zapalduaren bizipena du oinarrian, langileen sukarra eta itxaropena. Botere arrotzen ikuspegitik azaltzen dira eguneroko gorabehera ekonomikoak. Kutsadura informatiboari aurre eginez, ekonomia gaiak jorratzen eta ulertarazten arituko gara. Bilbo Hiria, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten
Ver todas as entradas
Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Navarra
Opinión Diez años de corralito progre en Navarra
VV.AA.
En las elecciones municipales y forales del 24 de mayo de 2015 se propagó la confianza en un futuro en el que la hegemonía conservadora del corralito foral diera paso a algo muy diferente y mejor.
Análisis
Análisis Después del apagón, la normalidad: crisis a la izquierda, Gobierno a la derecha
El Gobierno de coalición está cada vez más exhausto, el PP vence pero no convence, Vox permanece estático y en la izquierda ‘alternativa’ prevalece el estado de descomposición, según los datos del último CIS.
Política
Jornada laboral Algunas inquietudes sobre la reducción de la jornada laboral
Reducir la jornada laboral sin bajar salarios suena ideal, pero ¿estamos valorando bien sus posibles efectos? Este artículo analiza los riesgos ocultos y las condiciones necesarias para que la medida sea realmente beneficiosa.
Sobre o blog
Lanaren ekonomia gehiengo zapalduaren bizipena du oinarrian, langileen sukarra eta itxaropena. Botere arrotzen ikuspegitik azaltzen dira eguneroko gorabehera ekonomikoak. Kutsadura informatiboari aurre eginez, ekonomia gaiak jorratzen eta ulertarazten arituko gara. Bilbo Hiria, Hordago eta Argia elkarlanean, lanaren munduko analisia egiten
Ver todas as entradas
Materias primas
Consumo España entra en déficit ecológico este 23 de mayo
El país ya ha consumido, a fecha de este viernes, todos los recursos naturales por año que le corresponderían en un reparto justo que permitiera al planeta regenerarse.
Culturas
Bob Pop “Mis poemas son unas croquetas sabrosas y no congeladas”
Escritor y vedete intelectual, acaba de publicar ‘De cuerpo presente’, un poemario donde responde 27 años y un diagnóstico de esclerosis múltiple después a sus miedos ante la enfermedad en la juventud.
Albania
Albania Albania: más de 30 años de democracia corrompida
El Partido Socialista de Edi Rama se mantiene en el poder gracias a un sistema de redes clientelistas y una desilusión que ha hecho que más de la mitad de la población se haya resignado.
Opinión
Opinión La hidra de la lucha por la vivienda
Un sector del movimiento de vivienda pone el foco en los grandes propietarios y los fondos de inversión para entender la actual crisis de vivienda. Otro, a la clase media propietaria. Cada enfoque lleva a estrategias distintas.

Últimas

Comunidad de Madrid
Pseudomedios Ayuso y Almeida han inyectado más de 400.000 euros a ‘Periodista Digital’ en cuatro años
El medio de Alfonso Rojo que emplea al agitador Bertrand Ndongo ha recibido más dinero que medios con mucho más alcance como ElDiario.es mientras El Salto sigue siendo totalmente discriminado por el Partido Popular.
LGTBIAQ+
Sentencia El TSXG reconoce que el asesinato de Samuel Luiz fue un crimen de odio
El tribunal ha ratificado las penas de entre 20 y 24 años para los tres acusados y ha absuelto al joven condenado a diez años de cárcel como cómplice del asesinato.
Navarra
Opinión Diez años de corralito progre en Navarra
VV.AA.
En las elecciones municipales y forales del 24 de mayo de 2015 se propagó la confianza en un futuro en el que la hegemonía conservadora del corralito foral diera paso a algo muy diferente y mejor.
Educación
Educación Ayuso elimina feminismo de selectividad: por una educación que fomente la igualdad
Alumnado y Dirección del posgrado de Género, Masculinidades y Acción Social de la UPV-EHU/UCM denunciamos la decisión de eliminar los temas de feminismo y de Objetivos de Desarrollo Sostenible de la ONU.
València
València Víctimas de la dana comparecerán en la investigación del Congreso, pero no en la de Les Corts
Las asociaciones pactaron también en su reunión con Pedro Sánchez un funeral de estado laico y una reunión el próximo jueves con la vicepresidenta y ministra de Transición Ecológica, Sara Aagesen.
Más noticias
Comunidad de Madrid
Sanidad pública Una cita médica para dentro de 20 días: la ciudadanía vuelve a la calle contra las políticas de Ayuso
En la Comunidad de Madrid hay más de un millón de personas en las listas de espera hospitalarias y más de 700.000 sin médico de familia asignado. Este domingo 25 de mayo la ciudadanía vuelve a salir a la calle contra la política sanitaria de Ayuso en una gran manifestación compuesta de cuatro columnas que confluirán en Cibeles a las 13:00 horas.
El Salto Radio
EL SALTO RADIO Natalia García Freire: escritora de una generación volcánica
Sexto capítulo de la serie Aleteo sonoro, en el que volamos a los Andes ecuatorianos para conocer la infancia y las motivaciones literarias de la autora.
València
València El País Valencià se prepara para la huelga general del 29 de mayo contra la gestión de Mazón
Siete meses después de la dana, mientras la justicia apunta al Consell, los sindicatos combativos preparan la huelga general con el respaldo de amplios sectores sociales.
Poesía
Poesía Por qué vive Roque Dalton: 50 años del asesinato del poeta de El Salvador
El poeta Roque Dalton sigue desaparecido desde que aquel día murió “muchacho” con 40 años de edad. Que Roque Dalton murió muchacho lo escribió su amigo Mario Benedetti, también poeta.

Recomendadas

México
México Desenterrar el dolor: los desaparecidos de Jalisco
El colectivo Guerreros Buscadores de Jalisco, el mismo que descubrió el campo de exterminio de Teuchitlán, halla un punto de venta de droga activo del Cártel Jalisco Nueva Generación con varios cuerpos enterrados.
Gordofobia
Lara Gil “Es más peligroso para la salud una cirugía de reducción de estómago que ser una persona gorda”
Lara Gil (Madrid, 1988) es antropóloga y activista antigordofobia. Ha escrito un libro, 'Manual para romper un cuerpo', en el que cuenta como una cirugía bariátrica ha destrozado su cuerpo. Denuncia que nadie habla sobre las consecuencias de mutilar el estómago cuando está sano.
Medio ambiente
Medio ambiente A loita polo monte galego: lumes, eucalipto e ameazas á propiedade común
Galiza concentra un terzo dos incendios forestais rexistrados no Estado. Mentres a Xunta apunta aos montes veciñais, comuneiros e ecoloxistas denuncian unha estratexia política para favorecer a privatización e a expansión da industria madereira.