Lei de depredación
Tecidos pola defensa da terra

Nos últimos anos multiplicáronse no país as plataformas cidadás e asociacións veciñais na defensa do medio. Tamén as andainas e concertos solidarios, as charlas informativas ou as manifestacións. De conflitos coma o da mina de ouro de Corcoesto nace a rede ContraminAcción. Da unión de colectivos de Compostela, Touro, O Pino, Teo, Rois, Ordes, Mesía ou Frades, a Rede de Plataformas Compostela-Ulla-Tambre. A cidadanía crea espazos físicos e dixitais para unir e coordinar esforzos, compartir coñecementos, facerse máis visibles no marco mediático e reclamar o seu espazo no debate político.

Defensa do territorio

Nos concellos de Touro e O Pino saltou a alarma en agosto do 2017. A rede ContraminAcción e o Sindicato Labrego Galego informan do obxectivo dunha empresa de reactivar a mina de cobre de San Rafael, no concello de Touro. Nace entón a plataforma Mina Touro-O Pino Non. “Xorde como xorden estas historias”, conta unha integrante, “un veciño fala con outro e ímonos xuntando en charlas”. O seu relato é compartido por outras plataformas. A partir dun conflito local medra a conciencia de formar parte dunha problemática global. Unha empresa, en numerosos casos radicada fóra de Galiza, cun proxecto no que busca maximizar beneficios con pouco impacto para a economía local. “Todos defendemos o mesmo: a terra e os nosos medios de vida”, explican dende a plataforma contra a mina.

Actuacións do lobby mineiro en Galiza

Xoán R. Doldán García

2

Minería

Actuacións do lobby mineiro en Galiza

Xoán R. Doldán García

2

A administración e lobbies como a COMG facilitan a actividade das multinacionais extractivas baixo unha lóxica clara: a maximización de beneficios.

As problemáticas, pasadas e presentes, case sempre superan as fronteiras administrativas. A mina de San Rafael non só afecta aos concellos de Touro e do Pino, senón a moitos máis. A drenaxe aceda da antiga explotación de cobre contaminou, segundo as análises de Adega ou Augas de Galicia, regatos que desembocan no Ulla. Un Ulla que desemboca na ría de Arousa, emblemática pola súa actividade mariscadora e mariñeira. Así, a Plataforma en Defensa da Ría de Arousa sumouse ás protestas contra reapertura. Explica o seu voceiro, Xaquín Rubido, que tamén realizan accións conxuntas “coa plataforma na defensa da ría de Vigo, ou a de Pontevedra”. “Para nós é moi importante a cooperación e o respecto entre distintas organizacións”, sinala.

As colaboracións non sempre teñen a forma de redes de plataformas formalmente constituídas. O apoio mutuo amósase nas manifestacións, actos culturais, andainas ou mesmo a través das redes sociais. A información compartida é fundamental para navegar pola arquitectura normativa actual. Neste eido, asociacións de longo percorrido, como a Sociedade Galega de Historia Natural ou Adega, non só son entes activos na defensa do medio, senón tamén unha axuda para as plataformas que nacen. As súas integrantes están atentas a cada cambio legal, dende as mudanzas na Lei do Solo do 2016, até a aprobación da Lei de Fomento de Implantación de Iniciativas ou o novo Plan Básico Autonómico.

un ano da Lei “Depredación”

O 22 de outubro de 2017 milleiros de persoas reuníronse en Compostela nunha manifestación contra a Lei de Fomento de Implantación de Iniciativas Empresariais. A normativa, aprobada polo Partido Popular en solitario no Parlamento, modificou as leis de aproveitamento eólico, a de minería ou a de montes. Colectivos ecoloxistas, asociacións e sindicatos rebautizárona como Lei de “Depredación”.

Cheo contra a “Lei de Depredación” do PP

Pablo Santiago

Lei de depredación

Cheo contra a “Lei de Depredación” do PP

Pablo Santiago

Coa traxedia dos incencios ainda moi presente, Compostela encheuse para amosar o rexeitamento social á 'Lei de Depredación' aprobada polo PP.

A lei foi deseñada para acelerar a aprobación e instalación de proxectos industriais, acurtando os trámites administrativos de supervisión ambiental ou patrimonial. As administración locais perderon a súa capacidade de decisión, ante iniciativas que adquiren unha incidencia supramunicipal, consideradas “estratéxicas e de utilidade pública”.

Ventos de cambio

A Costa da Morte é terra fértil para os muíños. Dos 49 parques eólicos da provincia da Coruña, boa parte están localizados neste territorio. Logo do pulo dado polo goberno central do Partido Popular ao sector eólico no 2017, a Costa da Morte recibirá novos viraventos, case 200Mw de potencia enerxética. Outros parques da zona foron repotenciados, substituíndo vellos aeroxeradores por outros con maior capacidade, o que lles permite reducir as súas infraestruturas. Así as empresas rebaixan o canon eólico que pagan, e que se calcula segundo o número de muíños. Sopra a favor o vento dos gobernos autonómico e central. No 2017 foron poxados e adxudicados 600Mw a varias empresas, como Gas Natural Fenosa, agora Naturgy, ou Enel Green Power, filial de Endesa.

Carmen Pardiño pertence á plataforma Non aos parques eólicos de Bustelo, Campelo e Monte Toural. Tres proxectos promovidos pola coruñesa Greenalia nos concellos de Coristanco, Santa Comba e Carballo. “Non estamos en contra dos parques eólicos”, di, “pero non se poden instalar en calquera sitio, e menos en detrimento das persoas do rural”. Presentaron alegacións e acusan á promotora de dividir un “macroproxecto”, para axilizar os trámites. Carmen destaca o ruído que producen as pas dos muíños, uns xigantes “de cento doce metros”, e a instalación de liñas de evacuación “preto das casas”.

“Un discurso que rache coa idea do crecemento económico é tremendamente complicado”

Raquel C. Pérez Pablo Santiago

Lei de depredación

“Un discurso que rache coa idea do crecemento económico é tremendamente complicado”

Raquel C. Pérez ,  Pablo Santiago

No medio dunha semana completa con paradas en Vigo, Touro e A Coruña, Yayo Herrero fíxonos un oco para atender algunhas preguntas.

Ana Varela é membro de Petón de Lobo, unha asociación nada ao abeiro da loita contra a mina de ouro de Corcoesto, en Bergantiños. Explica que a aprobación da Lei de Depredación “permitiu tramitar nun tempo récord os proxectos”. Varios na Costa da Morte. Coma o de Mouriños, na serra do Gontón, promovido por Naturgy. En Laxe, a asociación Contramínate iniciou un recurso contencioso-administrativo contra o parque eólico do Monte Chan, tamén de Naturgy. “Ou hai cambios lexislativos ou todo terá que ir pola vía xudicial”, afirma Ana, “de aí que sexa necesario articular movementos sociais, comunidades locais, asociacións e plataformas para a defensa do territorio”.

A esa conclusión chegou a veciñanza de Ordes, Mesía, Frades e Cerceda. Leandro del Río participa na plataforma Non aos eólicos en Ordes, ademais de noutros movementos da comarca. “Na actualidade hai proxectados cinco parques a nome de Green Capital Power”, di Leandro. 51 muíños en total, coas liñas de evacuación conectadas á subestación de Mesón do Vento, en Ordes. Coma no caso de Bustelo, Campelo e Monte Toural, na Costa da Morte, as plataformas denuncian que se intenta dividir un proxecto maior. “Iso é unha fraude de lei”, afirma Leandro.

Terremoto contra a minería

En agosto do 2017 a empresa Cobres de San Rafael S.L., filial da local Explotaciones Gallegas S.L., anunciou a súa intención de reactivar unha antiga mina da man da multinacional Atalaya Mining S.L. A explotación afectaría a 689 hectáreas dos municipios de Touro e do Pino. “Os informes sectoriais sinalan que o proxecto non é viable”, explican dende a da plataforma contra a mina, “como o conselleiro de Industria, Francisco Conde, constatou no Parlamento, e como a antiga directora xeral de Patrimonio Natural, Ana María Díaz”. Ademais do apoio de 42 concellos, das deputacións da Coruña e de Pontevedra, e de asociacións e plataformas do país, engaden a recente advertencia do Consello Internacional de Monumentos e Sitios, ligado á UNESCO, sobre os efectos que tería a mina sobre o Camiño de Santiago.

Outra fronte activa contra a minería é a dos municipios de Frades e Mesía. Alí, a norueguesa ERIMSA, integrada na chinesa Blue Star, solicitou a explotación de cuarzo nun terreo de 761 hectáreas. A Dirección Xeral de Gandería, Agricultura e Industrias Agroalimentarias presentou un informe negativo no 2017, alegando a importancia do sector agrogandeiro en ambos os dous concellos e a súa incompatibilidade coa minaría. “A actuación que defende ERMISA é aparentemente inocua, volven encher os ocos de onde explotan mineral e sanean a leira”, explica Leandro del Río, “pero a estrutura edafolóxica do terreo muda, e iso afecta á produtividade das leiras”. Cando en febreiro do 2018 a Xunta denegou o permiso de explotación, a empresa ameazou cun ERE temporal a 60 traballadores da súa canteira en Frades.

Crónica dunha ecoloxista na xunta dunha multinacional mineira

Elena Solís

Minería

Crónica dunha ecoloxista na xunta dunha multinacional mineira

Elena Solís

Activistas contra a megaminería entraron na xunta de accionistas de Atalaya Mining e se viron obrigados a escoitar as reivindicacións sobre a mina de Touro.

ERIMSA é unha vella coñecida para a Comisión de seguimento da actividade mineira na Terra Cha.  A empresa ten unha licenza de explotación que abrangue 5.700 hectáreas dos concellos de Castro de Rei, Cospeito, Abadín, A Pastoriza e Vilalba. Erimsa chegou a presentar varios recursos contencioso-administrativos contra tres dos concellos. En todos eles presentouse a Comisión. Na actualidade están envoltos nun novo litixio. O proceso, explica Margarida Prieto, é duro. Ela é membro do Sindicato Labrego Galego e da propia Comisión. “Quen deu a voz de alarma foi Adega, a partir de aí comezamos a facer reunións, e até hoxe”, relata. “Ao principio era un tema moi local, daquela non era como agora, que está a rede ContraminAcción”.

A caducidade de Sogama

Un segundo sector que concentra o rexeitamento social é o da xestión de residuos. Adega sinalou no 2017 como, a través da Lei de Fomento de Implantación de Iniciativas Empresariais, a Xunta comezaba a modificar a súa política de residuos. E facíao cunha disposición que dispoñía a instalación dunha planta de compostaxe en SOGAMA. A mesma Adega leva alertando de como, á par que a capacidade de xestión de residuos das plantas de Cerceda ou das Somozas diminúen, xorden novos proxectos de vertedoiros na contorna. As mudanzas na Lei do Solo permiten hoxe instalar estas plantas de residuos en chan non industrial.

Un dos intentos de instalar unha planta, para tratar cinzas de SOGAMA, tivo lugar en Trazo no 2016. As alegacións da asociación veciñal A Picouta lograron paralizalo. En agosto dese mesmo ano Leandro del Río chegou por casualidade ao plan de apertura dunha planta de tratamento de residuos na parroquia de Lesta, en Ordes. “No 2010 iniciáranse os trámites daquel vertedoiro, pero a Xunta os paraliza porque se sitúa no hábitat dun tipo de ra”, lembra. Deu a voz de alerta e a veciñanza mobilizouse. Lograron presentar alegacións e informes científicos antes do peche do prazo. “Pero a Dirección Xeral de Calidade Ambiental aprobou en agosto deste ano a Declaración de Impacto Ambiental”, di Leandro. O proxecto segue o seu curso.

A fuxida cara a adiante do neoliberalismo galego

Manuel Casal Lodeiro

Opinión

A fuxida cara a adiante do neoliberalismo galego

Manuel Casal Lodeiro

Con este auténtico espanto lexislativo, o brazo político do neoliberalismo en Galiza recorta a nosa xa escasa capacidade legal de frear desfeitas mineiras, enerxéticas ou doutro tipo.

Outros proxecto paralizado é o do lugar da Casalonga, no concello de Teo, onde a empresa Toca y Salgado S.L. tratou de instalar unha planta de xestión de residuos de construción e demolición (RCD). A mobilización veciñal e o informe urbanístico negativo emitido polo Concello foron determinantes. En maio do 2018 a Xunta tamén daba carpetazo ao proxecto dunha planta de RCD en Lousame, logo dunha Declaración de Impacto Ambiental Negativa. Mentres tanto, a oito quilómetros da praza do Obradoiro en Compostela, a veciñanza de Miramontes loita contra o peche dun vertedoiro. A empresa Gestán Medioambiental S.L. xestiona plantas en Arteixo e Sobrado dos Monxes. A veciñanza critica a súa xestión, os malos cheiros e os filtrados do vertedoiro. Na actualidade a empresa enfróntase á inspección da Fiscalía de Medio Ambiente.

Touro recibe ás marchas

Día a día, asociacións e plataformas continúan a abrir novos camiños. O pasado 1 de decembro as marchas da dignidade dirixíronse a Touro. Alí berraron contra a mina, pero tamén contra “a estafa eléctrica”. A rede continúa a tecerse. Cada vez máis homes e mulleres, sobre todo mulleres, se animan a participar. “Iso tamén foi unha alegría”, sinala unha integrante. “Foi dunha maneira natural, pero é certo que no noso caso é unha loita moi de muller, e con moito carácter”.

"A nosa terra e o noso mar están máis en perigo ca nunca"

Pablo Santiago

1

Medio ambiente

"A nosa terra e o noso mar están máis en perigo ca nunca"

Pablo Santiago

1

O 1 de decembro as Marchas da Dignidade, da man da plataforma Mina Touro-O Pino NON, chegan a Touro para "defender a terra e contra a estafa eléctrica”.