Sindicatos
Está o sindicalismo adaptado ás novas realidades económicas?

O sindicalismo enfronta hoxe en día grandes mudanzas dentro das relacións laborais. A atomización das persoas traballadoras para romper unha maior unidade. Salarios precarios e que cada traballador ou traballadora entre nunha competición aberta cos seus iguais para conseguilos. Diante de todo isto e máis, que pode facer o sindicalismo metidos xa no século XXI?

25 jul 2019 08:00

As imaxes de loitas sindicais con traballadores e traballadoras participando en mobilizacións obreiras, son vistas como se se tratasen de elementos cando menos estraños. A última década, a da crise de 2007-2008, que continúa aínda, deixou e segue a deixar, amplas mostras de mobilización obreira contra recortes, subas de impostos, deslocalizacións, vendas as fondos de investimento, etc. Así, en Galiza asistimos ás últimas mobilizacións dos traballadores de Alcoa na Coruña, ás folgas en diversos segmentos da sanidade pública como ambulancias, atención primaria e enfermaría, ás mobilizacións do 061, dos traballadores que transportan lixo en Sogama, protestas en Mercadona e dentro do sector naval.

Alcoa 3
Imaxe dunha das mobilizacións contra o peche da planta de Alcoa na cidade de A Coruña. Pablo Santiago

Así visto, poderíase dicir que a mobilización sindical ten boa saúde. Mais con todo, a día de hoxe o mercado laboral parece estar condicionando o acceso das persoas a un traballo remunerado digno. Así temos a figura do falso autónomo para empresas de reparto —condición que xa tivo os seus primeiros xuízos—, algunhas empresas de vehículos VTC, e a perda de poder adquisitivo de traballadores e traballadoras.

Onde están as organizacións sindicais agora? É o século XXI o momento da morte do sindicalismo? Ou é o comezo dunha nova xeira para reformular estruturas, ideas e posicións para a defensa dos dereitos laborais?

A pertinencia do sindicalismo

“Entre os anos 2014 e 2016 estivemos a debater sobre a necesidade de defender a importancia e necesidade vital que teñen os sindicatos como fonte de conquistas e defensa da clase traballadora fronte ao poder político e económico” di Paulo Carril, secretario xeral da Confederación Intersindical Galega, CIG, sindicato nado logo da unión entre CXTG e INTG. Para Carril o sindicato é un elemento “útil que parte dunha premisa ideolóxica clara, os sindicatos pasan por ser unha ferramenta clara de contrapoder”.

“Os sindicatos non deixamos de ser un instrumento que se ten que adaptar a unha realidade social e laboral distinta, mais que no noso país ten temas estruturais que son abondo vellos”. Ramón Sarmiento, secretario xeral de CC OO Galicia apunta que por exemplo “a precariedade non é un invento da crise, mais, o movemento sindical segue tendo esa virtude de ser a única ferramenta capaz de dotar de instrumentos de organización á clase traballadora para equilibrar ese conflito entre capital e traballo que segue vixente”.

“Para dar resposta aos retos que se nos presentan, temos que organizarnos como clase traballadora e os sindicatos somos unha ferramenta para organizar esa resposta” apunta Ricardo Castro, secretario xeral da Central Unitaria de Traballadores e Traballadoras (CUT). “Outra cousa é se o modelo sindical que repetimos nos últimos cen anos está adaptado ao século XXI, pero a ferramenta segue a ser útil”.

Repartidor de Glovo en Madrid
Repartidor de Glovo en el centro de Madrid. David F. Sabadell

“O papel fundamental do sindicalismo de clase como o que representa a CNT continúa sendo a defensa dos dereitos dos traballadores, seguindo unha tripla vertente e proxeción”, apuntan desde a Confederación Nacional do Traballo. Esta postura divídese en tres puntos fundamentais: “A defensa ante os incumprimentos da exigua leáxislación laboral por parte do empresariado, en segundo lugar, a promoción de reformas laborais básicas a través da negociación colectiva que supoñan tanto unha mellora das condicións inmediatas como un empoderamento activo cara —precisamente— á terceira vertente". Esta últma consiste  "no impulso revolucionario entendido nunha vía dupla: a posta en marcha de procesos de recuperación e cooperativización de empresas, e a extensión do conflito sindical tanto no ámbito sectorial como desbordando as puras reivindicacións de tipo laboral para introducir demandas sociais máis amplas”.

Salud mental
La ONU señala el sindicalismo como “fundamental” para la salud mental
El último informe del relator especial para la salud de la ONU afirma que las medidas para combatir la desigualdad son más efectivas para promover la salud mental que las terapias medicinales.

Desafios e retos para o sindicalismo

“O principal reto é ser eficaces dentro de modelos de desestruturación empresarial. Estabamos organizados sobre un modelo onde había cadros de persoal estruturados, hoxe o mundo empresarial desestruturou e fragmentou moito ese modelo” analiza Ramón Sarmiento.

“Entendemos que a lóxica do diálogo social sempre foi un elemento desmobilizador e prexudicial para a clase traballadora, ademais axuda a lexitimar as políticas do poder económico e político” di Paulo Carril. Este estado das cousas “multiplica o efecto desmobilizador e a desafección entre o conxunto da clase traballadora”.

“Todo isto viu como consencuencia das receitas da Unión Europea para darlle resposta á recesión económica” estima Ramón Sarmiento. “Esa receita tiña como obxectivo cuestionar o modelo de negociación colectiva e debilitar o modelo de representación dos sindicatos. Todas as reformas laborais buscaban debilitar ese marco de representación”. Queda marxe para o sindicalismo? “Comisións puxo sobre a mesa unhas receitas para que podan ser revertidos algúns puntos das últimas reformas laborais” responde Sarmiento. “O grande desafío que presentamos os sindicatos sería non deixarnos enganar pola negociación dun novo estatuto dos traballadores, que tivo a orixe na reforma laboral de 2012 e que empoderou ao empresariado”.

Manifestación del sector del metal en Bilbao.
Derradeira mobilización do sector do metal en Bilbo. Javier Utrilla

“Coa crise temos unha clase poderosa que saíu reforzada, ten máis capital e máis control das ferramentas legais” apunta Ricardo Castro, que pola contra ve que “a clase traballadora ten máis precariedade e menos control porque estamos perdendo a batalla ideolóxica”. Para Ramón Sarmiento outra barreira a superar de cara a mellora das condicións laborais é que “os nosos empresarios seguen pensando que cobras máis ou menos en función das horas que esteas no teu posto”. E por outra banda “o empresario segue convencido de conservar o goberno da súa empresa, entón ve determinante que o traballador estea nun contexto precario e inestable”.

Laboral
Sindicatos a la deriva
La crisis de de los sindicatos tradicionales está siendo acompañada por alternativas autónomas que empiezan a surgir desde distintos sectores

“O desmantelamento industrial iniciado hai varias décadas polo Estado español está dando os resultados que buscaba a clase dirixente, a atomización da clase traballadora. A continua transformación do capitalismo nun sistema terciarizado que oculta os procesos de produción ao tempo que precariza salvaxemente as condicións de traballo do resto de sectores tivo como consecuencia o desdebuxamento da figura da persoa traballadora en singular” sinalan desde a CNT. E apuntan máis alá, pois ven que “cada vez menos xente se percibe como clase traballadora  e —mesmo dentro da propia clase— o enfrentomento entre os distintos substratos é a cada vez maior”. E indican que este “enfrontamento interno dentro da clase traballadora é fomentado polas propias estruturais sindicais da concertación”.

Orixe dos cambios

“É certo e evidente que a caída dos países do Leste levou a entender que non había alternativa ao capitalismo, nese sentido, xunto coas crises cíclicas dese mesmo capitalismo, ese sentimento manifestouse desde hai anos en recortes sociais e reformas laborais”, di Paulo Carril. “En Galiza pode verse todo isto nunha emigración constante, que é froito das políticas que se levan aplicando”.

Hungría
Protesta sin precedentes en la historia de Hungría

La ley propone aumentar el número de horas extra que las empresas pueden exigir a sus empleados hasta las 400 anuales. Muchas personas en Hungría temen que se vuelva de facto a las semanas de seis días laborables. 

“Dentro de España penso que a situación do sindicalismo responde a claves máis domésticas. Temos procesos de diálogo social e unha normativa laboral con cincuenta reformas e que non foi capaz de resolver problemas como a precariedade” analiza Ramón Sarmiento. “Á parte do peso que tiñan as rendas ou salarios da clase traballadora pasou a formar parte dos beneficios empresariais: dividendos das empresas que cotizan en bolsa”.

“Hai dos puntos de inflexión, un son os estados do benestar, o primeiro caramelo para a clase traballadora, se participades do sistema tedes un cacho” afirma Ricardo Castro. “Tamén nos quitaron espazos de poder, as primeiras mútuas foron organizadas por traballadores, hoxe en día son privadas”. Nese sentido afirma que “ese era o perigo para o capital, que puidesemos xestionar as nosas ferramentas, por tanto baleiraron os sindicatos de contido”.

“Se ben nos países occidentais esta tendencia comeza coa crise de 1973, o desmantelamento industrial do Estado español comezou grazas ao goberno do PSOE durante o mandato de Felipe González”. En Galiza tivo especial incidencia nos estaleiros. “A serie de reformas laborais que levou acompañado este proceso son, xustamente, a concreción desa reforma económica na pel da clase traballadora”.

Unidade e eloita de clases

“Entendemos que está máis viva que nunca, hai unha loita evidente entre capital e clase traballadora, entendemos que é fundamental afianzar o modelo sindical alternativo onde está o futuro para un avance real para a mellora das condicións da clase traballadora” apunta Paulo Carril. “Esa loita é consubstancial ao capitalismo e hoxe entendemos que está máis viva ca nunca”.

“Nós queremos que a resposta das diferentes organizacións de traballadores e traballadoras teñan carácter unitario” declara Ramón Sarmiento.“En Galicia, se observamos sectores onde as condicións laborais son mellores dentro do panorama laboral, son sectores onde existe unha resposta unitaria dos traballadores. Hai dificultades en Galicia para constuir esa unidade?, si, é difícil, mais nos comités sempre se actúa de maneira unitaria”.

“O capital ten como finalidade reunir capital, por iso poñen todas as súas bazas niso, e logo entre eles sobreviven os máis fortes. O noso horizonte é ser donos dos medios de produción, máis só pensamos en ter un pedazo máis da plusvalía” valora Ricardo Castro. “Buscar a confluencia intersindical debera comezar por recoñecer os nosos erros, de cada sindicato, para chegarmos a esa unidade”.

Precariado, unha nova clase?

“Entendemos que a clase traballadora ten sectores con maior índice de precariedade e de inseguridade. Nese sentido entendemos que son sectores empobrecidos da clase traballadora onde máis está batendo esa dificultade de facerlle fronte polas políticas que se teñen feito desde o poder político” analiza Carril.

Eneko Deliveroo drácula

“Hai cousas peores que o precariado, antes unha persoa nova pasaba por un período de temporalidade ata chegar a un momento de estabilidade” di Sarmiento. “Estase demostrando que non é así, estamos vendo como a temporalidade se está extendendo e outra cousa especialmente preocupante en Galicia é a xente nova moi ben formada co obxectivo de irse, emigrar”. Por outra banda tamén pensa que determinada precariedade “vai ser difícil que continúe, porque empresas como Glovo etc, por sentenza xudicial debe asumir [aos falsos autónomos] como empregados”. Ainda así pensa que “o capital sempre buscará a maneira de precarizar, primeiro coas ETT e agora co falso autónomo”.

“O precariado sempre existiu, o precariado feminino, dos nenos, forma parte da clase traballadora, non é máis ca outra subdivisión” di Ricardo Castro. “É unha subdivisión para enfrontar as diferentes subdivisións internas da clase traballadora”.

Huelga feminista
Todos os vídeos da folga feminista en Galiza
O 3M conversamos co feminismo galego coa mente posta na folga do 8M, que nos emocionou nunha xornada histórica e exemplar.

A CNT pensa que “é importante a adaptación das loitas ás novas formas de acumulación capitalista por medio das conocidas plataformas colaborativas ou á segregación dos espazos de traballo”. E continúa “como consencuencia das políticas laborais a día de hoxe temos un grande individualismo en todos os aspectos da vida diaria dos habitantes do Estado e os sindicatos non escapamos a esta situación”. Neste sentido pensan que “é un reto para o sindicalismo reactivar dinámicas colectivas de oposición á crecente tendencia ao isolamento individualista”.

Internacionalismo obreiro

“Nós acreditamos e defendemos practicar o internacionalismo que para nós, desde Galiza é romper a explotación de clase e nacional. O capital non ten fronteiras pero si ten patria, nese sentido temos claro que o internacionalismo é unha bandeira: mais a súa maneira de traducirse para nós é cun modelo sindical como o noso” responde Paulo Carril.

“O sindicalismo dentro da Unión Europea e internacional ten un obstáculo, que cada un dos sindicatos leva a camisola do seu país” di Sarmiento. “Esa idea que tiñan os países do norte sobre a competitividade dos países do sur, os sindicatos deses países tomaron esas ideas dos seus gobernos nacionais”. A conclusión foi unha fractura entre os sindicatos do norte e do sur de Europa.

1 de Mayo en Berlin 2
Manifestación en Berlin el 1 de Mayo de 2015. Montecruz foto

“Nunca houbo en ningunha etapa da historia, unha concesión por parte de quen ten o poder sen que houbese oposición” di Ricardo Castro. E continúa: “todas as decisións que se toman van en funcións de clase”, pois na realidade concreta “hai unha dialéctica, hai unha tensión” entre os diversos intereses de clase que son resoltos mediante o conflicto ou a negociación. Dita tensión debera traducirse, para o secretario xeral da CUT, na maior cohesión e forza do sindicalismo a nivel internacional.

“O sindicalismo non necesita unha reforma profunda, a defensa dos dereitos dos traballadores debe ser sempre o punto primordial de calquera sindicato”. En definitiva “resulta necesario facer unha lectura mais ampla e ter como obxectivo todo o territorio para poder plantexar estratexias sindicais alén dos espazos de traballo” conclúen dende a CUT.

Informar de un error
Es necesario tener cuenta y acceder a ella para poder hacer envíos. Regístrate. Entra na túa conta.

Relacionadas

Laboral
Laboral El mapa laboral en Andalucía: desempleo, abusos y trabajadoras “acostumbradas a sufrir”
Andalucía es el territorio líder en desempleo, precariedad y mortalidad laboral, pero no en movilizaciones para reivindicar derechos laborales, a pesar del aumento en el último año de huelgas y paros.
1 de mayo
1 de mayo Recuperar el espíritu del 1 de mayo
Queremos que esta movilización permita el encuentro de trabajadores que creen que un sindicalismo combativo, asambleario y transformador resulta muy necesario en Extremadura.
Represión
Represión La justicia condena a Raquel Rodríguez, la mujer que se enfrentó a las tanquetas en Cádiz
La vecina y trabajadora de Puerto Real ha sido condenada por el Juzgado de lo Penal de Cádiz a pagar más de 5.000 euros al ser acusada de delitos de injurias.
Medio rural
Enerxías renovables A empresa eólica que explota o monte Acibal segue traballando malia a paralización decretada polo TSXG
A plataforma Amil sen Eólicos e a organización ecoloxista Adega demandan ao Tribunal Superior que dispoña forzas de seguridade pública na zona para verificar que tipo de tarefas están a realizarse e se cumpren co auto de paralización.
Policía
Espionaje político Juancar, otro policía infiltrado en los movimientos sociales de Madrid
El Salto desvela la identidad del agente policial Carlos P.M., que pasó dos años infiltrado en movimientos sociales de Madrid bajo la falsa identidad de un joven estudiante.
Genocidio
Human Rights Watch Israel ha lanzado al menos ocho ataques sin aviso previo contra organizaciones humanitarias
La organización no gubernamental Human Rights Watch acusa a Israel de atacar centros y convoys de ayuda humanitaria y advierte a los países que suministran armas a las FDI que eso contraviene el derecho internacional.
Sanidad
Sanidad Universal El Gobierno aprueba un proyecto de ley para volver a la sanidad universal
La norma, que deberá atravesar el trámite parlamentario para su aprobación, pretende retornar a la situación anterior a 2012, cuando Rajoy eliminó la universalidad en la atención sanitaria.
Catalunya
Catalunya El Senado veta la Amnistía y la Audiencia Nacional intenta que los imputados de Tsunami abandonen el exilio
El juez de la Audiencia Nacional, Manuel García-Castellón, les ha llamado a declarar desde Barcelona el 22 de mayo, antes de que se apruebe la ley. Les imputa terrorismo, un delito por el que no podrían ser amnistiados.
Opinión
Opinión Infiltrados en la democracia
Un nuevo caso de infiltración policial subraya la permanencia de una serie de prácticas que amenazan derechos fundamentales y tienen potencial delictivo.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda El Gobierno amplía la moratoria hipotecaria unas horas antes de su vencimiento
Cuando faltaban unas horas para el fin de la moratoria hipotecaria que beneficia a 30.000 familias, el Consejo de Ministros aprueba su prórroga hasta 2028. La PAH anuncia que seguirá luchando por una “solución definitiva”.

Últimas

Crisis climática
Industria y crisis climática La transición de la industria del acero choca con los límites del hidrógeno verde
La industria siderúrgica debe reducir en un 93% sus emisiones para que el aumento de la temperatura global se mantenga un 1,5º C por debajo de los niveles preindustriales. Y el hidrógeno verde no es suficiente para transformar la industria del acero.
Generalitat de Catalunya
Elecciones Catalunya Pere Aragonés abandona la primera línea política tras el batacazo electoral
El candidato de ERC ha asegurado que no recogerá el acta para ser diputado en el futuro parlamento catalán, después de bajar hasta los 20 escaños y asegurar que su partido estará en la oposición.
Derecho a la vivienda
Derecho a la vivienda Un vídeo muestra las técnicas violentas de las agencias de desocupación
Una grabación realizada con móvil muestra la utilización de técnicas de violencia física por parte de trabajadores de una empresa de desocupación, un sector que ha escapado hasta ahora de la regulación y cuenta con la complicidad de la Policía.
Más noticias
Opinión
Opinión ¿Una primavera Palestina?
Quizá el momento más emocionante que hemos vivido estas semanas ha sido escucha las palabras de agradecimiento de los estudiantes de Gaza, que nos llegaban a través de las redes sociales.
Catalunya
Así te contamos la jornada electoral El PSC gana las elecciones y buscará el apoyo de ERC y Comuns mientras el bloque independentista cae
El caos suscitado por el robo de cable en la estación de Montcada (bifurcación de los trenes del norte de Barcelona) ha sumido a la red de Cercanías en un caos ferroviario. Las juntas provinciales pueden ampliar el horario de los colegios electorales
Sidecar
Sidecar Un régimen de guerra global
Los conflictos armados están atrayendo a algunos de los actores más poderosos de la escena internacional, lo cual invoca el espectro de la escalada nuclear.
Energías renovables
Renovables La empresa eólica que explota el monte Acibal sigue trabajando pese a la paralización decretada por el TSXG
La plataforma Amil sen Eólicos y la organización ecologista Adega demandan al Tribunal Superior que disponga fuerzas de seguridad pública en la zona para verificar qué tipo de tareas se están realizando y si cumplen con el auto de paralización.

Recomendadas

Genocidio
Movilizaciones Estudiantes por Palestina, el “no en nuestro nombre” global
Las acampadas se extienden por todo el mundo. La represión de algunas de ellas no consiguen limitar el alcance de una forma de protesta que desafía a los Estados y que Israel considera una amenaza que pone en riesgo su impunidad.
Historia
Historia ‘Japó Roig’: la historia olvidada de la izquierda nipona en plena Guerra Fría
Ferran de Vargas publica ‘Japó Roig’ (Manifest, 2024), en el que reconstruye la historia de la izquierda revolucionaria japonesa desde el final de la II Guerra Mundial hasta 1972.
Salud
Salud perinatal Susana Carmona: “No encuentro nada más feminista que estudiar lo que pasa en nuestros cuerpos”
La psicóloga clínica Susana Carmona recoge en ‘Neuromaternal’ casi todo lo que la neurociencia puede enseñar sobre las madres. Por ejemplo que la maternidad, como la adolescencia, es una época de neuroplasticidad y de adaptación.
Barcelona
Barcelona El Lokal se queda en el Raval
En un giro inesperado de su historia, el mítico espacio libertario El Lokal, de Barcelona, ha tenido que decidir si mudarse o firmar un contrato de compra-venta para preservar su espíritu, a ras del Raval.